Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 261]

Cap. XIV.

Van sommighe acten tusschen de Spaengiaerden ende Ghandtoijsen, ende een retractacie vande beelden ende figueren der helighen; ende wat men zeijde vande rudessen der Hughenoijsen in Vrancrijck; ende die namen van sommighe edelmannen uut Nederlandt, die den franschen Coninc ter hulpe ghecommen zijn, ende hoe veel peerden elc bijsonder brachte, ende van die teekenen, die de onse voerden in hare standaerden ende bannieren.

Up den xxiiij^en der voornoemder maent, monsterden die Spaensche soldaten te Ghendt, in den crocht van Sente Jans, ende up Sente Matthijsdach, den xxv^en februarius, vant men een beeldekin van Onsen Heere ghecruijst, in sticken ghesleghen, zoo dat men noch beede de sticken vande aermkins zach hanghen. Dit beeldekin hadden ghoede lieden uut devocien doen hanghen an tgroote hauten cruijse, dat weder upgherecht was, an de dootbeenderen up Sente Jacobs keerchof, waer inne die Spaensche soldaten zeer qualic te vreden waren, ende stonden daer up en grimden zeer inborstich. Wiet bij nachte ghedaen hadde, en wist men niet. Eenighe presumeerden, dattet ijemant vande Spaengiaerts zelve ghedaen hadde, om alzoo te tooghen quansuus¹ als datter noch quaet volck in de stadt was, ende dattet wel van noode was, dat zij daer noch bleven ligghende; want zij niet en begheerden van Ghendt te vertrecken, als in een ghoede stede van leeftocht zijnde.

1 Kwansuis.

[p. 262]

Daer hadden emmer eenighe van hemlieden zeker boucken uut die keercke van Sente Jacobs ghestolen, ende haddense tot Gheeraert Van Salenson, boucvercoopere, te coope ghebrocht, diese wederomme ghedelivereert heeft in de voornoemde keercke. Haddet ijemant anders ghedaen, die zoude de ghalghe becleet hebben, indien ment gheweten hadde, wie hij gheweest hadde, ende zeker wel te rechte; want tes een ongheoorlooft dijnck die beelden ende ijmaigen Godts ende zijnder Helighen te schenden oft keercken te berooven, causerent, hoe ment causeren wille, als dat zij dwaselic ende onghefondeerdelic sustineren, men behoorde gheen ghelijckenesse te maken oft dattet te cleene es ende ingurie te vertooghen dat jammerlic lijden ende tracteren vanden zone Godts, zoo die Abassini Indiani ooc zegghen willen, als dat men niet en behoorde daer af figueren te maken. Twas ghenouch, dat die Heere ghebenedijt eens dat schandelick weerck gheleden hadde, men behoordet niet alzoo te vernieuwen, maer wel te figureren al dat zijnder glorie ende hoocheijt anghaet, als die verrijsenesse, upvaert, etc. Zulcke blauwe argumenten der Abassinen in pape Johannes landt zijn ghoet om afcaetsen, hier onnoodich te verhalen; maer tzoude looffelic ende wel ghedaen wesen, dat men die beelden der Helighen ende bijsonder van Christo ende zijn Lieve Moedere, zoo eerlic ende devotelic figureerde, datter elc in mochte ghesticht ende tot devocie ende viericheijt des herten verwect werden; dat mense ooc up eerlicke ende betamelicke plaetsen stelde ende niet up mueren, poorten ende houcken daer vuijl mes¹ licht ende onreijnicheijt ghedaen wert; dattet ooc constenaers

1 Mest.

[p. 263]

waren ende niet saftiers of brodders¹, die zulcke beelden maecten, om de groote weerdicheijt van die ghene die zulcke beelden ofte ijmaigen representeren. Want wilde den coninc Alexander van niemant gheconterfeet zijn dan van dien alder constichsten schilder Apelles, ende en wilden die Caldeen ofte Babilonieren van niemant hare hijstorieboucken ghescreven hebben dan van hemlien die daertoe gheauctoriseert waren, als waerachtighe ende gheleerde mannen zijnde wel gheprouft ende gheexamineert, waeromme niet en behoorde men een groot toesicht te hebben up die alderweerdichste figueren der Helighen ende Godt zelve, up dat zij niet onstichtelic, spottelic ofte mesmaectelic ghefigureert en werden, ofte up oneerlicke plaetsen ghestelt, daer men die kettersbeelden oft fighueren behoorde te stellen, ghelijck wel ende prijselic dede den griecschen Keijser, die sommighe kettersbeelden oft ghelijckenessen dede stellen, daer men pisse ende dreck plach uut te weerpen, om dat zij alzoo veroneert zoude werden, ende alzoo te meer haer boose leeringhen uut der meinschen herten ghetrocken.

Ontrent dees tijt quam de mare, dat mijn heere van Backersele, raet ende secretarius vanden grave van Egmont, macht zeere te Bruessel hadde ghepijnt gheweest, om van hem te vernemen sommighe secreten zijnen persoon ende Egmont zijnen meester anghaende.

Ende in Vrancrijcke zoude den prince van Condée veel steden overghegheven zijn, uut vreesen, ende zoude gheheel die riviere vander Loijre vrij ghehadt hebben; hij zouder sommighe zoo anghevallen zijn, dat zijt al doot zouden

1 Broddelaars.

[p. 264]

ghesleghen hebben, dat mans weerdich was; vermoordden ooc al dat zij vremde ende uutlandisch conden betrapen, die crijschvolc waren ofte den Coninc oft catolijcke eenighe hulpe bijbrochten, ofte daer zij eenighe presumptie af hadden, ende zouden aldus een machtich coopman van Italien versleghen hebben. Dese bloetsturtinghe zouden zij anghenomen hebben, sindert dat sConincx volck in een stadt zoude zoo ghetijranniseert hebben, dat zijt al doot sloughen, mans, vrauwen ende kinderen. Nochtans waren daer veel notabel heeren uut Nederlandt, die den coninc van Vrancrijck bijstant deden, met wille ende begheerte van onsen Coninc van Spaengien, waeraf de namen hier ghenaemt zijn, die up haren eijghenen cost haer upghestelt ende ghaen dienen hebben, ende met hoeveel peerden elck van hemlieden zijnen trauwen dienst bewesen heeft.

Eerst le s^r de Beannoir, met	24	peerden.
Le s^r de Trelon, met	24	peerden.
Le s^r de Campes, met	24	peerden.
Le s^r de Fresin, met	12	peerden.
Le s^r Dinchij, met	12	peerden.
Le s^r Daurin, met	12	peerden.
Le s^r Destambrugis, met	14	peerden.
Le s^r de Croijsiles, met	5	peerden.
Le s^r de Marchenelles, met	4	peerden.
Le s^r de Sassignies, met	6	peerden.
Le s^r Destrees, met	6	peerden.
Le s^r de Beaurins, met	24	peerden.
Le s^r de Balanchon, met	4	peerden.
Le s^r de Chateau, met	3	peerden.
Le s^r de Reijchatsent, met	4	peerden.
Le s^r de Libersaert, filius du bon compaingnon s^r de Libersart, met	3	peerden.

[p. 265]

Le s^r de Hertaing, frere au s^r de Tramerie, met	56	peerden.
Les s^rs trois nepveu de Sappinij Cessemenz, met	5	peerden.
Ung commanduer de Malta, met	3	peerden.
Le s^r de la Motte, met	6	peerden.
Gassebeque, met	5	peerden.
Le s^r Dauquim, met	5	peerden.
Le s^r Montois, met	12	peerden.
Le s^r Delatour, met	3	peerden.
Le s^r Ysrommulle, met	6	peerden.
Mons^r de Steenen, met	3	peerden.
Jan Baptista Raij, met	3	peerden.
Le s^r de Chapelle, met	3	peerden.
Le s^r Carondelet, met	3	peerden.
Blasius Farius, chapellain des aventuriers, met	1	peert.

Ende et teeken, dat de onse gheunieert met den coninck van Vrancrijck voerden in hare bannieren, was dusdanich zoo hier naer volcht:

Apud Lyth.....

(Hier volgt in het handschrift eene onbeschreven bladzijde, waar wellicht het in den tekst genoemde teeken moest worden afgebeeld.)