Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 255]

Cap. XIII.

Vande vremde maren, die ghestroeijt waren van tvanghen van sConincx zone in Hispanien, ende de cause waeromme; hoe die priesters int Westquartier die vlucht namen; hoe noch drije malefactuers ter voornoemder plaetse ghejusticiert waren; ende hoe tot Brussele xxvij mannen ghevanghen waren, die daer ghecompareert waren; ende van Vincent Salomons perten.

Up den zelven dach ende noch drij of vier daghen te voren, was de mare te Ghendt, niet alleene onder de Ghandtoijsen, maer ooc onder die Spaensche soldaten, ghecommen, als dat des Conincx zone in Hispanien, Carolus ghenaemt, ghevanghen was. De cause zeijde men veelsins, als dat zoude gheweest hebben om dat hij niet en wilde commen in dees Nederlanden, daer hem den Coninc, zijn vader, zenden wilde. Dat hadden sommighe soldaten vanden casteele te Ghendt ghezeijt; maer ten ghaf gheen veerwe; want de ghemeen mare liep gheheel ter contrarien, als dattet was om dat hij groote begheerte hadde om in dees Nederlanden te commen, hoorende hoet hier ghijnck, ende datter veel groote princen ende heeren, die den Coninc ende zijn vader den Keijser veel dienst zeer vaillantelic ghedaen hadden, nu in groot lijden waren, ende ooc tghemeen puepele ende veel andere edelmannen en gheghoedde deghelicke mannen ende vrauwen; en zoude ooc niet wel ghenomen hebben, dat den duuck Dalve daer ghezonden was ende niet liever zijnen persoon, waeromme dat hij hadde doen ghereet maken zeker schepen ende ghelt, om buten zijns vaders wete (diet hem niet en wilde toelaten in

[p. 256]

dees Nederlanden te commen), alhier in dezelve landen te arriveren ende tghouvernement te anveerden. Ander spraken, hij zoude den Coninc zijnen vader stautelic ende onbehoorlic anghesproken hebben, waeromme zijn vader zeer verbolghen zoude gheweest hebben ende zoude bevolen hebben hem vaste te legghen. Noch zeijde men, dat hij een pistolet of twee onder zijn cleeren hadde, ende dat hij eenen secretaris vanden Coninc (die hem belooft hadde de namen vande nederlandtsche princen ende heeren, daer over hij gouverneren zoude, te gheven ende niet ghegheven en hadde), daer hij met hem in zijn contoir ghijnck, doot ghesteken hadde; zoude ooc ghezeijt hebben, dat hij van zijn auders ghehoort hadde, datter zeer ghoet volck in dese Nederlanden woonde. Men zeijde, dat hij licht ende mus van hoofde was, sindert den val die hij ghevallen hadde duer een ghat van eenen zoldere, als hy naer een jonghe hoofsche dochter liep, van welcken val hij noch een manniere van eenen bult behouden heeft; maer ic late mij dijncken, dat dese mare onzeker, odiues ende daer toe gheloghen es.

Men zeijde ontrent dees tijt, dat dat desperaet volcxkin in den Westcant te hoope verghadert, noch niet ghescheeden en was, ende dat zij een schip gheladen met buspoer, dat ter zee quam, met foortsen deden anlegghen, ende hebben al tpulver ghenomen. Overzulcx waren die priesters int Westquartier meest alle ghevlucht, uut vreesen van desen hoop, die haer wreetheijt aldermeest up de priesters bezichden.

tSanderdaechs up den xviij^en februarius, warender wederomme drije vande voornoemde quaetdoenders uuten sausselette brocht ende gheleet, om te verwijsen, naer tSchepenhuus, ende waren als die andere zeer qualic int

[p. 257]

abijt, ende een van hemlien was een curt ghastkin, schijnende maer een knechtkin zijnde, gheboren van Sente Marien-Lierde. Den anderen was van Wachtbeque, ende den derden van Deventer; ende onder hemlien was eenen ghenaemt Marijn, maer hadden meest alle bijnamen, als die andere. Dese werden bedijncht van ghelijcke delicten, van dat zij langhen tijt vaghabunde gheghaen hadden achter lande, tvolck ten platten lande verdruckende ende vertaserende en verdreeghende metten viere, brekende ooc in der lieden huijsen, hemlien bindende handen ende voeten, ende haer verdreeghende met viere ende messen ende poingiaerden up haerlier kele stellende tot an der stont dat zij hemlien wesen, waer haer ghelt, juweelen ende ander cateijlen waren, de zelve beroovende ende spoelgierende, ende ghedaen hebbende veel ander afgrijselicke sticken. Dienvolghende werden ghewesen gheexecuteert te zijne buten der Mudepoorte, metten viere, zoo datter de doot naervolghen zoude, ende al haer ghoeden gheconfisquiert tot onsen Conincx proffijte. Ende naer noene, ontrent den drij hueren, werden zij up een ander schavot, neffens die ander zesse verbrant, eerst ghewoelt zijnde an haren hals, elc met een coorde, zoo dat zij niet gheroupen en conden ende versmoorden veel te eer, ende hadden ooc ootmoedelic an Ghodt gheropen, maer niet zoo zeere als die eerste zesse. Dat curt jonck ghastkin van Sente Marien-Lierde las altijts Pater-noster ende Ave-Maria ende Credo in Deum, in vlaemsche, ende en sprack niet vele anders dan dat men zeijde, dat men die kinders castijden zoude ende ooc niet te zeere; ende twas deerste, die up de leere tscavot up clam, daer up loopende met ghebonden handen, dwelc vele vremt ghaf, maer den hanchman ghaf hemlien dhandt, als zij wat up de leere waren. Zij waren in haer hemden, die zeer vuijl

[p. 258]

ende zwart waren, als bijsonder dat die van Sente Marien-Lierde an hadde. Waer uut te considereren es, dat vele zulcke mesdoenders in grooter miserie ende aermoede haer leven leeden, zoo dat zij wel zegghen mochten met de onsalighe, daer den wijsen man af spreect in tbouck der wijsheijt: Wij hebben zware ende lastighe weghen ghewandelt, etc.

Up den xx^en der zelver maent, vrindach wesende, waren tot Bruessele, snachts ontrent der middernacht, xxvij mannen ghevanghen, die daer inne ghedaecht waren ende ghecompareert waren, ter causen vander ghueserije, ende waren in een camer of twee om te verhooren zoo late ghehauden, ende als zij meenden ghedaen thebben, waren zij eijmelic, zoo voorseijt es, in een vanghenesse gheleet; waer af de xvij van Ghendt waren oft emmer som daer ghewoont hadden, herde rijcke deghelicke mannen, die haren name zeer leelicken besmet hadden met dese nieuwe duvelrije. Onder dese was Franchoijs Hueriblocq, poortere, hebbende wel ij^c ponden grooten tsjaers; Jan Commelijn ende zijn zone, welcken Commelijn een Wale was, ende hadde een machtich coopman van coorne gheweest, hebbende wel incommens vij of viij^c ponden grooten tsjaers, ende was wonende te Ghendt in de Burchstrate, ende hadde wel vij^c ghuldenen tjaers curts ghecocht up de stede van Ghendt ende dlandt van Vlaenderen; Claijs De Saleere, up den houck vander Hoochpoort, apotecaris, hadde meer dan hondert ponden grooten tsjaers, ende hadde zoo veel te doene in zijnen wijnckele, dat men zeijde, dat hij somtijts ontfijnck wel vj of viij ponden grooten up eenen dach; Martin Dierkins levende up zijn renten, eens priesters zone, wonende duer de Zantpoorte, in een schoon costelick huus van achtere; Mattheus De Vlieghere, een jonck ghezelle;

[p. 259]

den zone van Lievin De Vlieghere, voerreere up de Nieustrate, bij de Veemaerct; Jacob De Hase, hautcleercooper ende scheppere; Frederick De Buck, ghaudtsmet, in den Grooten Wulf, up den Vrindachmaerct, bij de Vlasmaerct; ende meer andere welcx namen mij onbekent zijn.

Ontrent dees tijt was Gillis, den brauwer in den Sallem up de Leije bij de Crane (die vander ghueserije ooc besmet was), ghereijst te Bruessele om sommighe bootschappen an dees voornoemde persoenen te doene; maer hij wart zelve ghewaerschuut, ende hoorende dat zij ghevanghen waren in stricte vanghenesse, datse niemant spreken en mochte dan bij consente, ende waren verscheeden in twee hoopen in de voornoemde vanghenesse gheleijt, dwelc al een quaet teeken was, zoo heeft hij de vlucht ghenomen ende es tperijckel ontspronghen. Dit was een curt, jonck, dick man, met eenen breeden aenzichte, die een schoon groot huus ghetemmert hadde met eenen breeden ghevele van steene, wesende tvoornoemde te weten den Salm daer uut stekende. Men examineerde ende ondervraechde de voornoemde ghevanghenen te Bruesele, van drije pointen: eerst, oft zij niet met eede met melcanderen verbonden waren, deen consistorie metter andere, melcanderen niet af te ghane, maer bij te blijven met lijve ende met ghoede; ten anderen, oft zij niet eedt ghedaen en hadden de gheestelicke persoonen an te vallen, te verjaghen oft uut te roeijen; ten derden, oft zij niet oock eedt ghedaen hadden melcanderen bij te stane in ghelt up te lichten ende daer mede knechten up te nemen, om hemlien te wederstane ende te crancken, die haer religie ende voornemen zouden willen beletten. Voort wart men hemlien voorder vraghende, wat zij hilden van thelich Sacrament vanden autare, waer up de sommighe (bevreest zijnde) gheandtwoort hadden, alzoo haer dochte, dat ment

[p. 260]

gheerne hooren zoude; maer sommighe andere hebben haer opinien jeghen tghemeen gheloove der H. Keercke zoo stautelic ende onvoordachtelic beleden, als oft zij int midden van Geneveren gheweest hadden. Hoet hemlieden becommen zal, dat weet Godt!

Den zone vanden prince van Orainge was ooc te voren gheghrepen ende ghevanghen ghenomen, ende Vincentkin Salomon, dweerdekin duer de Keijserpoorte, die men bijnaemt Seecxkin, ghecondempneert zijnde vande wet van Sente Pieters, om zijn ghueserie, onder ander amenden ende penen, te ghane ten zekeren tijde ten Helighen Sacramente, es onlancx van daer ghecommen, ende eene hem vraghende, waer hij gheweest hadde, sprack oneerlic ende zeer schandalueselic daeraf, ghelijck hij een onghebakert boufkin was van zijnen woorden ende zeer desoluut van levene, zegghende: hij hadde een huwelkin inghenomen, dat hijnck hem an tverhemelte van zijnen monde. Dit quam den baliu ter hoore, die leijde laghen naer hem, zoo dat hij anderwaerf ghevanghen wart, ende in zijn eijghen huijs ghebrocht, daer hij hem begheerde te vercleeden ende een schoon hemde an te doene, mits dat hij al nat was ende duer dwater ghejaecht hadde gheweest, dwelck hem gheconsenteert was, ende in zijn naecte zijnde heeft hij hemlien ontloopen, ende es dweers duer de veste ghezwommen, ende alzoo up tZant al naect heeft hij hem in een cleen husekin verborghen, ende heeft daer naer zoo veel ghedaen, met ghelde ende met vrienden, dat hij zijn remis vercreghen heeft.