Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 221]

Cap. VI.

Van een groote droufheijt ende jammer onder die Ghandtoijsen duer vele, die inghedaecht werden; ende hoe een ontfangher van Egmont gheandtwoort wart; ende van een questie tusschen den baliu van Deijnse ende meester Artus Boessens, ende hoe Boessens van zijnen bedde ghehaelt wart; hoe den souverain van Vilvoorde te Ghendt ghecoommen es, ende Glaudekin Ghoetghebuer met hem ghevoert heeft, welck Glaudekin t'Overmeere ontloopen es.

Up den xix^en der maent januarius, Sente Germeins dach ende Sente Sebastiaens avont wesende, anno 1567, was zeer groote droufheijt ende zwaericheijt te Ghendt, ende noch veel meerder wast curts gheschepen te wesen buten Ghendt in diveersche quartieren; want daer werden ten betrecke vanden schepenhuijse uutgheroupen ende inneghedaecht vele diveersche mannen, inwonende poorters vander stadt, die ghevlucht waren, te compareren up diveersche daghen, tot Bruessele bij den duuck Dalve, om te anhooren alzulcken heesch als men haer voren hauden zoude, om hare diffencien daer up te doene, zoo zij best mochten, ende dese inghedaechde zouden gheweest hebben tot den ghetale, met de voornoemde eerste inghedaechde, van hondert ende xl; ander zegghen van eenen min. De daghen van comparicien te Bruessel waren ghedeelt in drijen, als den iiij^en, den vj^en ende den x^en der toecommender maent van februarius, ende waren vele, herde fijne, rijcke ende deghelicke mannen, dwelc een compasselic dijnghen was om hooren ende quaet verdient, dat zoo menich eerlic man ende vrauwe daeromme

[p. 222]

zoo jammerlic trueren moesten, dat eenen steen hadde moghen deeren, ende werden haer ghoeden upghescreven, ende in grooten perijckel ghestelt van alle haer ghoeden te verliesen ende haer lijven, indien zij ghecreghen werden. Hier mach elck wel dijncken, wat dattet es (sonderlinghe voor weeldighe lieden ende die gheen anthieringhe en conden) te moeten ghaen dolen met wijf ende kinderen, aerme ende ghoedeloos, in vremde landen ofte haer huijsghezinnen aerme ende bijstier te verlaten in den cauden bijtenden winter; want tvroes alsdoe herde stijf ende waeijde zeer caut uuten oosten ende noorden.

Daer hadde ooc gheweest eene vanden specialen ontfanghers vanden grave van Egmont, an Salinus, den capiteijn vanden nieuwen casteele, an hem begheerende zijnen meester te moghen spreken, alwaert ter presentie van andere, dwelck hem niet ghebueren en mochte; maer als hem ghevraecht wart, of hij hem met zulcker condicie spreken wilde, dat hij zoude moeten andtwoorde gheven up alle de articlen, die men hem voren legghen ende vraghen zoude, zoo wart hij verbaest ende keerde beschaemt wederomme. Hem en was ooc zoo vele niet toeghelaten, dat hij mocht sommich ghelt vande pachten, renten ende incommen vanden Grave zijnen meester innen oft lichten, up zekere, maer zijn handt was hem gheheel ghesloten ende verboden hem te vervoorderen eenighen ontfanck meer te nemen, alzoot ooc alle zijn ander onfanghers ende dienaers verboden was. Dat was voorwaer een quaet ende zorghelic teeken voor den ghevanghen Grave. Niet min de baliu van Zotteghem, Pieter Van Droesbeque (daer Egmont een schoon casteel heeft, metghaders de prochie ende noch vij prochien daer ondere) hadde mij ghezeijt, als dat men daer noch recht ende wet dede in zijnen name, maer hadden alle

[p. 223]

zijn officiers moeten haren eedt doen den Coninc van Spaengien.

Item up den nacht vanden xx^en januarius, wesende Ste Sebastiaensdach ende dicendach, zoo was meester Artus Boessens (die men hiet capiteijn Boessens, een vande vier capiteijnen van Ghendt gheweest hebbende, als de zaken nog zeer trouble stonden) ghevanghen ende van zijnen bedde ghehaelt. Eenighe zeijden, dat Glaudekin Ghoetghebuer hem belast hadde, die ooc ghevanghen was, zoo voorseijt es. Ander zeijden, dat zijn vanghen aldus bij ghecommen was, te weten dat hij te Hove soluciteerde ende requesten presenteerde omme te ghecrijghen tbaljuschap van Deijnse, daer hij om in pijcke¹ quam jeghen den baliu van Deijnse alsdoe jeghenwoordich tofficie bedienende, ende ghenaemt zijnde Van de Gheendts, eensdeels om dat hij hem zocht aftesteken, ende anderdeels om dat hij hem gheïnponeert hadde, zegghende oft scrijvende, dat hij een ghue oft heretijck was; waer up den voornoemden baliu in andtwoorden zoude ghegheven hebben, dat hij zulcx niet en was als hij hem anghezeijt hadde, maer dat hij wel mochte up hem zelven zien, die zelve een gheveinst oft bedect ghue was, zoo hem ooc de pacienten vander ghalghen naer gheroupen hadden ende anghezeijt, ende dat hij zoude gheseijt hebben, in den tijt als men beghonde te breken: bewaert mij dit Tempelhuus wel, dat de siegen niet ghebroken en werden, tzal wel te passe commen om een walsche keercke te zijne; dat was om die walsche ghuesen te verghaderen, predicken ende haer keercken diensten te doene. Maer hier in en conde men hem niet

1 Twist.

[p. 224]

begrijpen, anghezien dat hij mocht alzoo gheveinsdelic int favuer vande ghuesen ghesproken hebben, om dat zij die siegen ende ander dijnghen ongheschonden zouden laten.

Den souverain van Vilvoorde was ooc te Ghendt ghecommen, ende ghelogiert in den Ghauden Leeu te Putte, moghelic om te vernemen an Glaudekin Ghoetghebuer sommighe zaken vande kinderen van Batenburch oft om ander secreten van hem te ondervraghen. Ende tsanderdaechs, up Sente Vincents avont, was te Ghendt onder de wethauders veel te doene; want schepenen waren al vrouch steerck verghaert, ende hadden vele te consulteren ende raetslaghen. Ende up den voornoemden Sente Vincents avont, voerde den provoost van Vilvoorde tvoornoemde Glaudekin mede up eenen waghene naer Bruessele, ende alzoo naer Vilvoorde, wel verzelschapt met peerderuters, die hem bewaerden; want hij hadde hem laten ontvlieghen, dat hij veel secreten vande ghuesen wiste, ende datter niet een consistorie en was oft hij en wasser onder oft inne gheweest, ooc in haren bijsonderen raet; zoude ooc ghezeijt hebben, dat hij eenen pape helpen verbranden hadde ende dat zijn burse ghezwollen was vander papen ghelt, ende als hij was ghecommen Sente Jans, int lof, daer hem ghezeijt was, hoe hij hem ghetrooste daer te commen, zoo andtwoorde hij: hij wilde de papen voor de ooghen ghaen, dat zij hem vrij aenzien zouden, als die noch haerlier hooft ende meester werden zoude. Hij hadde ooc een breget met brieven¹, die men zeijde, vele in te hauden van sommighe groote meesters ende ghuesen, ende zeijde, dat hij last hadde hier knechten up te nemen. Zulcken ijdelen lichtvoerighen clap slouch hij uute.

1 Broek, waarin brieven staken.

[p. 225]

Aldus dan, dit jonck welsprekende lueghenachtich boufkin ghevoert zijnde tot Overmeere, zoo heeft den provoost daer gherust ende willen overnachten, ende mits dat daer qualic logijst was, hebben zij haer in drij huijsen oft heerbeerghen bedeelt, ende daer esser zesse gheghaen met desen Ghoetghebuer in een huus, zijns waernemende, de welcke tot zijn bewaerders sprack, waerom dat zij hem, een edelman zijnde, zoo schandelic ghebonden bij haer an de tafel lieten zitten ende dat hier gheen perijckel en was van ontvluchten, dat hij oock paspoort hadde ende meende wel bij den Duuck zijn excuse te doene; vraechde ooc de weerdinne oft zij gheenen wijn en hadde, den welcken hij de ghezellen, die hem te bewaren hadden, te voren gheven wilde. Ende, als den wijn up de tafel quam, ende ziende dat haren ghevanghen, om dat zijn handen ghebonden waren, niet wel eten oft drijncken en mochte (die hem wat zochte in zijn zwaericheijt te vermaken, zoo hij zeijde), zoo hebben zij die banden van zijn handen ontlast, zoo dat hij nu gheheel liber ende vrij an de tafel als een ander zat en adt ende dranck, ende bracht daer toe, datzijn wachters den wijn zoo wel innamen, dat de viere van dien haer neder velden ende ghijnghen ligghen slapen; die ander twee zaten als droncken meinschen en knickebolden an de tafel. Dit meerckende tvoornoemde Ghoetghebuerkin nam dat neerstelic waer, ontdede ende schoof sachtelic een veinstere, ende es daer uutghespronghen, ende, want hij zeer licht was, heeft hem terstont als eenen wint wech ghemaect, ende commende an tveer tot Uutbeerghen, sprack tot den veerman: rasch, stelt mij over. Ic hebbe daer eenen Spaengiaert doot ghesteken. Die ander Spaengiaerts zoucken mij. Waer zij mij ancommen zij zullen mij vermoorden, ende ghaf hem vijf stuvers om overghestelt te zijne. Ooc badt hij den voornoemden veerman, dat hij hem

[p. 226]

eenen wilden wech naer dlandt van Aelst wijsen wilde, dwelc hij ghedaen heeft, ende alzoo es desen hase onschappeert. De wachters haren ghevanghenen ghemessende, zijn zeer verbaest gheweest, ende men zecht, datter sommighe te peerde ghezeten zijn ende ooc wech ghereden, onder welcke dat was den secretaris; want zij vreesden haer leven daerom te moghen laten, wanneer zij in handen ghecommen waren; want haer was van haren provoost up tlijf bevolen desen ghevanghenen wel te bewaren. Ander meenen, dattet feet avise¹ was, ende dat zij van hem met ghelde ghecorrumpeert ofte andersins daer toe vertweefelt waren; want ten ghaf, zegghen zij, gheen veerwe, dat zij alle zesse alzoo zouden gheslapen hebben, dat zij haren ghevanghenen niet en zouden zien clemmen hebben duer de veinstere; maer watter waer af es, dat es waerachtich, dat hij ontcommen es.

1 Gemaakt spel.