Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. II.

Hoe die Spaensche soldaten den volcke groot overlast deden, als ooc tAndtweerpen, tAudenaerde, in dlandt van Aelst ende bijsonder te Meere; ende hoe die quaetwillighe ghuesen in den Westcant zeven officiers versleghen hebben; ende van een schermutsijnghe tusschen die boeren ende Spaengiaerts, ende hoe tijrannelic zij die arme boeren te Ghendt ghevanghen inbrochten.

Maer vele lieden waren zeer verwondert waeromme dat die Spaengiaerden, die te Ghendt ende in andere ghoede steden laghen, niet daerwaert beschiet en werden, mits dat zij in de steden, daer zij laghen, gheheel ledich ghijnghen,

[p. 204]

ende niet te doen en hadden; want tvolck daer als lammeren paeijsivel was, ende leden vele zeer groot onghelijck ende overlast, als curts tAndtweerpen, daer sommighe Spaengiaerts een masscher deden, gheschiet es, ende ghebuerde tot eens ghoet mans huijs, daer zij wat woorden creghen, zoo dat zij daer drij lieden vermoordden, eer zij uut den huuse schieden.

tAudenaerde zat eenen baliu en dranck, die ghoot wat wijns uut zijnen croes oft glas, dat viel up eenen Spaengiaert, onbewist, duer een veinster, waerom zij binnen quamen gheloopen met haer bloote rappieren ende duerstaken den voornoemden baliu, ende men wilt zegghen, datter noch ander ghequetst werden.

In dlandt van Aelst, noch den x^en ende xij^en januarius lxvij, laghen noch een deel Spaensche peerderuters. Dese deden daer zoo groot overlast, dat jammer was. Daer wasser dier xij of xx in haer huijsen hadden, teerdent al uppe, de peerden haten al de foeraige, deene lieter evene¹ wel van drij dachwanden, andere eenen angeloot² sdaechs, ander werden zoo ghetraveilliert dat zij haer zelven de doot an weinschten.

Te Meere ghijnct al verloren, ende in de prochien daer ontrent, als te Bambrugghe, Nuwerkeercken ende eldere; en men zeijde, datter daer een soorte naer Lede vertrocken was; maer dat zij te Meere zulck overlast deden, was om dat die ghuesche predicanten daer ghepreect hadden ende veel schandaels ghedaen hadden, waer anne dheere van Meere (zoo men zeijde), zeer dhandt ghehauden hadde ende de predicanten aldaer ontboden, maer sindert ziende de

1 Haver.

2 Engelsch gouden muntstuk.

[p. 205]

cansse keeren, heeft water in zijnen wijn ghedaen ende met de processie zeer statelic gheghaen; maer zulcx en mocht hem niet helpen: hij hadde tzijnen huijse noene ende avont an zijn tafel xx Spaengiaerts, die hij al voor niet den cost moeste gheven, ende bovendien haren capiteijn tot Bruessel zenden neghen schellijngen grooten sdaechs. Zulck spel ghijncker omme, lieve beminde leser, dat icx niet up thonderste deel bescrijven en can.

Ende up den ix^en der maent januarius alzoo den stedehauder vanden souverain van Hondtscote int Westquartier ghereijst was met een deel assistenten oft dienaers, om te vanghen sommighe uproerigghe ghuesen, alwaer zij eenighe gheghrepen hadden; maer den nacht overviel hemlieden, zoo dat zij met hare ghevanghenen niet weder in de stadt gheraken en conden, maer moesten logieren ende vernachten in een heerbeerghe. Dit vernemende ende bespiedende die ander quaetwillighe, hebben haer verghadert ende steerck ghemaect, ende zijn onvoorzienlic up de voornoemde officiers ghecommen ende hebbender tot zevene af doot ghesleghen, ende daer onder ooc eenen ghevanghenen van haer medeghezellen, die zij onbewist, mits de donckerheijt vanden nacht, dootsloughen, in de stede van eenen dienare oft assistent, ende een ander dienare schalckelic doende om zijn leven tontdraghen, sprack ende gheliet hem als eenen ghevanghenen, waer mede hij zijn leven ontdrouch ende onschappeerde. Vele van dese quaetdoenders ende ghuesen waren desperaet volcxkin, die niewers vrij en waren, verjaecht ende haer haer ghoeden gheconfisquiert wesende, ende creghen bij dien grooten aet up de gheestelicke, als willende zegghen, dat zij de cause van haerder qualicvaert waren, zoo zij vande nieu predicanten upgheroeijt waren; waren ooc vijandt van alle die haer resisteren wilden, maer

[p. 206]

mits dat zij niet steerck ghenouch en waren, moesten haer exploten al meest bij nachte ofte met sprijncreijsen doen; daer viel ooc toeveel hoolic ghespu¹, die hoopten wat in den brant te rapen; want zij lettel te verliesen hadden.

Up den x^en der voornoemder maent quam de mare te Ghendt, hoe datter een schermutsijnghe buten up dlandt gheweest hadde, deen zeijde tZotteghem, dander te Ghaesbeque, de derde te Huijsse onder Audenaerde, de vierde te Heecke ende de vijfste te Duerle. Emmer den meesten voeijs viel up Duerle, hoewel dat men zeijde, dat in die ander plaetsen oock al wat gheschiet was, als dat de landtlieden ziende tgroot overlast ende riguer, dat die Spaengiaerts over haer besichden, haer daer jeghen ter weere stelden; want zij zouden up den ix^en januarius, in de warande te Duerle, naer dwilt gheschoten hebben. Dat verboot hemlien den weijenare van aldaer, met meer andere, die dwilt te bewaren hadden, waeromme zij den weijeneere duerschoten hebben; daerom zouden haer die boeren ter weere ghestelt hebben ende sommighe Spaengiaerts met stocken gheladen, dat zij cruepel van daer ghijnghen, zoot bleeck bij eenen Spaengiaert te Ghendt in de Langhemunte ghelogiert, die zijn leden ooc wel ghevoelde. Hieromme maecten haer die Spaensche soldaten te Ghendt ghereet, te voet ende te peerde, maer meest te peerde, ende trocken met ghevierde bussen ende haer gheweere daerwaert, gheen reghaert nemende, naer haer costume, weder haer volck onghelijck of ghelijck hadden ghehadt: wat duecht dat dese daer deden, dat mach elck wel presumeren, Godt betert! Ende up den x^en januarius, zondach wesende, was ghezeijt, hoe dat zij xiiij landtslieden ghebonden ende ghecoort, ghebonden te

1 Gespuis.

[p. 207]

Ghendt inbrochten, waerinne twee mueleneers waren; de neghen waren up eenen waghen gheleijt, ende de restereden vijve ghebonden an melcanderen te voete inghedreven als beesten. Men zeijde, dat dees ghevanghen lieden van Duerle ende van Heecke waren, ende datter daer onder waren die van gheen van beede die plaetsen en waren, maer als reijsende lieden daer van hemlien bevonden waren, in dheerbeerghe teerende. Hier uut ziet men hoe redelic ende discreet dat zij waren!