Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. XXXI.

Van zeker amenden bij sommighe brekers ghedaen ofte diet ghefavoriseert hadden; hoe die Spaengiaerts interdictie ghedaen wart int sGraven Casteel niet te ghane; hoe men sommigher lieden ghoet te Ghendt inventarieerde; van twee fugittijven, die weder te Ghendt quamen; van een colacie up tvertrecken vande Gouvernante; ende van sommighe propoosten anghaende der voorleden foele.

Up den xx^en decembris, zoo werden te Ghendt zes brekers uutghelaten ofte die daer af berucht waren, ende deden amende, en daer af wart een jonck man ende een vette vrauwe, ghenaemt Magdalena, up eenen waghen voor tSchepenhuus ghestelt ende ghebonden elck an een sperre, daer up elck een cleen ghalghe ghetemmert was, ende elck vier of vijf slaghen ghegheesselt up haer schauderen; doe spronghen zij aestelic af. Men wilde zegghen, datter daer af ghebannen waren, ende hadden wel xvj maenden de paciencie in de vanghenesse ghehadt. Den ghezelle badt ootmoedelic, dat ment hem niet en zoude willen verwijten, want ten was van gheen dieverie dat hij dat leet. Men zach

[p. 182]

wel, als men haer schauweren ontblootte, dat zij binnen in schepenen camer ooc ghegheesselt hadden gheweest. Men zeijde oock, datter wel vier dieven uutghelaten ende amende anghedaen wart, zoo dat up dien dach de docke¹ van tien persoonen gheruumt wart, ende was alsdoe zaterdach alsser veel volcx van buten in der stadt was.

De Spaengiaerts (die zeer den meester ghemaect hadden) was van hare oversten scheerpelic ghelast niet binnen in sGraven Casteel te ghane, tzelfs deghone niet die daer de wachte hilden, maer al tvolck van Ghendt mochte daer ghaen zoot haer beliefde, dwelck die moedighe Spaengiaerts ghenouch anne hadde, die te voren die raetsheeren, die daer passeerden, de bonetten vande hoofden ghesmeten hadden, ende wilden van hemlien gheëert zijn, die niet weerdich en waren haer cnapen te zijne, zoo voren ooc ghezeijt es.

Men inventarieerder noch sommigher lieden ghoet te Ghendt ende daer buten, als tghoet vande zonen van Lievin Henricx, in den Graenaet Appel, in de Langhemunte, ende tghoet vande weduwe van Joos Van der Cruijssen, welcx man plach ontfangher van den hoochbaliu te zijne. Men zeijde van haer, dat zij licht van zinne was ende plach haer qualic te regieren, een schoon vrauwe wesende ghaende alzoo recht als een keersse. Zij hadde zeer de nieu predicanten anghehanghen, ende was metten zone van Joos Braeije wech ghereijst, ende die ghestorven zijnde keerde weder te Ghendt, ende vant haer ghoet gheprepareert om te confisquieren.

Ontrent desen tijt waren wederom in de stadt ghecommen twee fugittijven, die metten anderen ghevlucht waren: als Franchoijs Hueriblocus, poortere, welcx dochter ghetraut

1 Eigenlijk kevie; hier gevangenis.

[p. 183]

hadde meester Pieter De Rijcke, tprincipael hooft vande ghuesen te Ghendt. Men zeijde, dat hij zeker hauten ghegheven hadde totten uptemmeren vander ghuekeercke, ende eene vande voorbarichste vande ghuen was: anders een ghoet mannekin hertelic ende licht van gheeste. Den anderen was Lievin Brakelman, een machtich coopman van coorne, een jonck magher man, die men zeijde ontfangher gheweest thebben vanden ghelde, datter ghegheven wart thulpen tupmaken vander voornoemder ghuekeercke, welcke pennijnghen hij gheluest hadde in de handen van Jan Commelijn, een veel machtigher coopman van coorne, een Wale, wonende te Ghendt in de Burchstrate; want men zeijde, dat schepenen zelve haer tot twee of drij stonden ghemoveert hadden, buten der stadt, jeghen den winter, eenen tempel te willen temmeren, vreesende andersins, dat zij eenighen tempel in der stadt zouden inghenomen ende ghebruuct hebben, daer veel meer quaets ende schade af zoude moghen commen hebben; want die vander nieuwer religie claechden altijts, dat zij moesten haer predicatien ende diensten doen int opene vander lucht, ende was dicwils apparent in den winter daer niet te moghen ghedueren, hoewel zij langhen tijt int eerste vanden winter alzoo schoon ghetempert weder hadden als men hadde moghen weinschen, ende niet caut, waeromme vele van hemlieden dat voor een benedictie Godts over haer achteden, willende daer uut infereren, dat haer dijnghen moeste ghoet ende van Godt wesen, anghezien dat haer den hemel scheen favoriserende.

Up den xxij^en decembris, maendach wesende, was gheïnventarieert tghoet van meester Willem Rutsemeelis, procuruer bij der Kuere, die ghevanghen zat, ende hadder wel xvj maenden lanck ghezeten.

[p. 184]

Ende up den zelven dach wast te Ghendt colacie, ende daer wart upghedaen oft te kennen ghegheven, bij meester Joos Borluut deerste pencionaris vander Kuere, hoe dat mij vrauwe de Gouvernante, hertoghinne van Parma ende Plaeijsance, naer tvertrecken van onsen edelen Coninc naer Spaengien, alhier ghestelt was van zijnder Magesteijt, in zijn absentie, zijn plaetse te bewaren ende dees Nederlanden te regieren eenen tijt gheduerende, dat welcke zij ghedaen hebbende lovelic ende wel, zij wel ghemeent hadde te vertrecken, maer en vant daer toe den tijt niet bequame, mits den trouble, ter causen vander religie voorscreven, dan nu als den hertoghe van Halve hier in dlandt ghecommen was, daer toe zij consent hadde vanden Coninc haren broedere, die ter causen van dien eensdeels den voornoemden hertoghe van Halve in haer plaetse ghezonden hadde, tot anderstont dat hij zelve quame ende breeder in de zake oordineerde, dwelck met der gracien Godts, men hoppte dat gheschien zoude int uutcommen vanden jare; ende hier af waren twee brieven van haer Altese ghescreven ghelesen, in walsche, vanden Coninc die hij an haer ghescreven scheen te hebben, ooc in walsche. Die eerste twee waren van haer Altese an die heeren ende magistraet van Ghendt gheaddresseert. Dese al ghelesen wesende, vraechde den voornoemden pentionaris den notablen, uuten name van schepenen, oft niet wel ghedaen en ware, dat men haer Edelheijt bedancte, ghesaemdelic met die vier leden slandts van Vlaenderen, als die ghedeputeerde van Ghendt, Brugghe, Ypre, tVrije, van haren ghoeden ende ghetrauwen lovelicken gouvernemente, ende of men haer niet en behoorde een gratueteijt van eenen schijnck bij te legghen tot haren oorlove ende adieu, om dat zij zoude moghen te beter rappoort doen an haren broeder den Coninc, van die van Ghendt, zoo zij belooft hadde. Men

[p. 185]

hadde hier voortijts vrau Marie, ons Keijsers zustere, eenen schijnck ghedaen van xl duijsent ghuldenen in haer vertrecken, ende den hertoghe van Savoijen eenen schijnck van xxx duijsent ghuldenen, die hier nochtans niet langhe tghouvernement en hadde; bij dien biddende de voornoemde notable hier up te willen adviseren, wat best hier inne ghedaen ware, ende dat zij haerlier andtwoorden te schepenen, waerts zouden willen overbrijnghen. De notable vertrocken zijnde ende hemlien beradende, elc collegie bijsondere, in de vertreckcamere, naer costume, zoo wasser daer die zeijden, dat men haer Edelheijt bedancken zoude van haer lovelic regiment ende haer presenteren xxv duijsent ghuldenen; sommighe zeijden van xxx duijsent ghuldenen, ende sommighe van xx duijsent; maer de meeste voeijsen vielen up xxx duijsent ghuldenen; hoe wel datter . twee collegien waren die gheen somme en noumden, maer zettent in de discretie van schepenen, hoe wel dat ditte al tsamen maer eenen voijs van vieren en was; want dander drij leden des landts moesten oock advijseren, wat men haer schijncken zoude, ende de drij leden accorderende zoudent duerdraghen. Aldus werden die notable naer costume bedanct, ende zijn vertrocken uut schepenen camere over beede zijden, zeer reverentelic, ende was doe ontrent den xij hueren vander noene.

De mare liep alsdoe onder tvolck, dat de soldaten, die te Ghendt laghen, vertrecken zouden, ende dat mer een deel naer Brugghe schicken zoude, alwaert ghefoeriert was, zoo men zeijde. Ende up den zelven dach, al den dach duere, hilden zij haer monsteringhe van twee maenden in Sente Janskeercke. Zij en hilden ooc som niet af van dinzetenen te quellen ende traveillieren, hadden ooc bij avonde eenen ghequetst ende eenen man verjaecht, die hem nauwelic

[p. 186]

waer beerghen en wiste, ende eenen knecht ghecoort ende ghebonden onder hemlieden den joden ghelevert, niet jeghenstaende dat den hertoghe van Halve brieven ghezonden hadde an hare capiteijnen, indien zij noch eenighe rudesse te Ghendt bedreven, dat mer van elck veendel xij hanghen zoude, dat ware xix waerf xij; want als hij ghehoort hadde tvoorleden ramoel ende moort, creech de curtsen van beroertheden. Daer waren noch veel lieden te Ghendt, die perijckel vander doot leden, ende sommighe vrauwen, die inschellich¹ ende zodt gheworden waren van verscrictheden. Daer starf ooc een aerm man in de Onderstrate, bij der Langhermunte, in den nacht vanden zondach den xxj^en der maent, van anxte dat hij die twee Spaengiaerts hadde zien vierendeelen ende in sticken cappen.

Den deken vanden Christenen hadde ooc ghezeijt, dat die Spaengiaerts, die te Doornicke laghen, daer groot overlast bedreven, ende was meest peerdevolck; want daer en dorst tsavonts naer den zes hueren nauwelic niemant up de straten ghaen. Daer wasser, zeijde hij, wel xij vermoort ende wel xl ghequetst. Ooc zeijde men, datter spaensch peerdevolck was ontrent Wichelen ende in tlandt van Aelst; maer waer zij behenden wilden, en wist men niet wel.

1 Razend.