Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 177]

Cap. XXX.

Dat den duuck Dalve zeer vegramt was up die Spaengiaerden, om die overdaet te Ghendt ghedaen; ende hoet uutbarst, dat zij een conspiracie ghemaect hadden om die stadt te saccagieren; hoe datter noch twee ghehanghen waren, ende van die turtelmoedicheij¹ der Spaengiaerden; ende hoe den zone vanden Duuck uut Ghendt vertrack; ende wat men zeijde van die ghevanghen Spaengiaerden.

Men zecht voorwaer, dat den duuck Dalve ghehoort hebbende dese leelicke moort ende overdaet, daeromme zeer vergramt was, zoo dat hij zoude ghezeijt hebben, dat zij (te weten dees Spaensche soldaten) noijnt zoo veel eeren behaelt en hadden int wederstaen vande Turcken tot Malta ende eldere, als zij hier te Ghendt schanden ende ingurien behaelt hadden. Hij schaemdes hem zelve zeere, om dat hijse hier in dlandt ghebrocht hadde, als of hij thooft ware van roovers ende moorders, ende die met zulcke leelicke sticken hem ende des Conincx landen zouden in groot perijckel stellen; want die lieden zouden moghen zegghen: wilt men ons alle doot smijten, berooven ende verbranden, alzoo men te Ghendt heeft ghepoocht te doene, zoo dat men van openbare vijanden niet eerghers en mocht verwachten, zoo eijst beter, dat wij ons ter weere stellen ende ons zelven doot vechten; want ons en mach doch niet eerghers daer af commen. Men zecht ooc, dat hij zoude overghescreven hebben, conde men de beschuldighe niet vinden, dat men uut elck veendel eenen uphanghen zoude, dwelc jammer hadde gheweest; want men donbeschuldighe hadde moghen pugnieren.

1 Gramstorigheid.

[p. 178]

Niet min de mare ghijnck onder dume, dat bij de sommighe al feet avisee was, ende dat zij meenden die stadt bij dien middele berooft te hebben, ende veel lieden vermoort, ende huijsen verbrant, dwelc een zeer jammerlick dijnck gheweest hadde. Want men zecht, dat den man, die tot Pieter Van der Schaven thuus gheleghen hadde, zeker stroowisschen bereet ghemaect hadde int zelve huus, om brant te stichten, waeromme hij wel te rechte ghequartiert was; ende dat die wachte, die up tnieu casteel was, raesde om uut te zijne, zegghende: ons medeghezellen zullen al rijcke werden vanden roof, ende wij en connen niet uut; wij moeten dat proffijt jeghen onsen danck deerven. Hier ziet men in wat perijckel die van Ghendt ghestelt waren. Niet min daer warter noch alle daghe upgheraept ende ghevanghen, ende van buten ghevanghen inneghebrocht.

Ende up den xviij^en decembris, donderdach ende de octave zijnde vander voornoemder moort, slouch men ontrent den x hueren de trommelen, ende daer verghaerden sommighe regimenten up den Coorenaert. Ende ontrent den xj hueren werden daer weder twee pacienten, Spaengiaerts, vander Spaenscher justicie ghebrocht, daer haren baliu voren ghijnck met een curte baliusroede ende drij of vier Spaensche priesters daer mede, met langhe zwarte abijten, ende de voornoemde twee hanchmans. Ende, als de priesters een lettel tijts die pacienten anghesproken hadden, zoo ghijnck den hanchman van Ghendt met den eersten naer de ghalghe. Dat was een curt jonck ghezelle, pover int abijt, met een grau rocxkin, pover ondercaussen, etc., de welcke tcruijse ghecust hebbende, upgheleet wart, ende wart van beneden hem den credo in Deum ende credo in Spiritum met artikele van eenen priester voren ghezeijt, in spaensche, ende dedet hem naerzegghen, ende daer hij zweech vande banghicheijt

[p. 179]

der doot, verwecte hem tzelve voort te zegghen, ende alzoo wart hij ghehanghen up de zijde vander potente naest der Vischmaerct. Den anderen pacient stont daer ter zijden jeghenwoordich, maer zach nederwaert, ende en wilde up de justicie van zijn medeghezelle niet zien. Den desen, als den voorghaenden anghesproken zijnde, wart upgheleet vanden hanchman van Bruessele, die hem achter met een coorde leedde, ghelijc men een coe drijft, ende hij wart ooc, in der mannieren voorscreven, bij zijn ghezelle, up de zelve zijde ghehanghen, waer mede den voornoemden hanchman moeijte hadde, ende moeste vander leere staende hem an de potente hauwen om met den voet up de handen te steken, mits dat den hanchman te curt was ende den pacient hem te neder hijnck; zoo dat hij met den hutsen ende schocken de potente zoo maecte lutsende, als dat deen hooft datter up lach up de zijde ten Druijfsteen waert, vanden pacient die tot Pieter Van der Schaven thuus gheleghen hadde, van boven neder viel, ende ghaf eenen luijden clack up de strate, als oft een hauten schotel gheweest hadde; welck hooft daer bleef ligghende tot an den avont. Ende tvolck stont daer up en zach, ende om datter eenen Vlamijnck met zijnen voet dat een lettelkin ommekeerde, om dat men taensicht zien zoude, dwelck zijn tanden toochde als de mooren, zoo spracker eenen Spaengiaert, daer bij staende, dat volck vander stadt Lutheranen ende hoeren waren; want daer stonden iij of iiij Spaengiaerts neffens melcanderen, waerom tvolck van daer verschoeijde, gheen crackeel begheerende; want de Spaengiaerts daeromme zeer turtelmoedich ende weeck van zinne waren, dat bleeck ooc wel an sommigghe die de straten an den Coorenaert moesten bewaren, diens wachte dattet was, die, om dat zij gheen ander Spaengiaerts en mochten laten passeren om de justicie te zien doene, maer wel

[p. 180]

die van Ghendt, die daeromme oock verbittert waren, ende spraken: die Spaengiaerts en moghen de justicie niet zien, maer wel die ghoede christenen van Ghendt, alzoo met die van Ghendt spottende, als oft gheen ghoede christenen gheweest en hadden. Nochtans waren zij in veel deelen onghelijck beter dan zijlieden, ooc vande keerckelicke devotien; want men zecht voorwaer, dat in de laetste monsteringhe sommighe soldaten waren bevonden met teerlinghen spelende in Sente Jans keercke, die hooftkeercke vander stadt, ende daer toe ghebuerdet (zoo men zecht) up den hooghen autaer. In dees voornoemde justicie was ooc lettel volcx vander stadt, zoo lettel dat mens nauwelic gheware en wart oft meercte, ende de zelve stonden van verde, als an Sente Nicolaus keerckof ende eldere, om hemlien gheen occasie van twiste te gheven; ende an de Donckersteghe en was nauwelic eenen meinsche van Ghendt, ende de maerct was bloot ende ijdel.

Daer naer, tsanderdaechs, tusschen den acht ende neghen hueren, es den voornoemden zone vanden duuck Dalve uut Ghendt, met alle zijnen staet, naer Andtweerpen ghereden, een gracelic man, audt ontrent xl jaren, die men zecht, dat elcken ghoet ghehoor gheeft, ende zeer sachtmoedich van zinne es. Hij hadde oock een ghoet uutzien, ende den meester del campo dede hem uutgheleede ende reet up de slijncke zijde. Men zeijde ooc, dat die ander ghevanghen Spaengiaerden uutghelaten waren, ende naer Zeelandt beschict om naer Spaengien te voeren, ende daer up de ghalleijen te bestellen om te roeijen; overzulcx warender te Ghendt daer toe ketenen ende boeijen ghesmeet. Daer wart ooc ghezeijt, datter wel xl Spaengiaerden noch ghevanghen zaten, van tveendel dat de wachte ghehauden hadde in de Olijeslaghershuus, als de foele gheschiede, ende niet vele om te

[p. 181]

beletten en deden; dat ooc haerlier capiteijn ende veendel ghevanghen zaten, ende zoude den capiteijn ghehanghen hebben, hadden schepenen vander Kuere ende die magistraet van Ghendt daer niet voren ghebeden; want up den xviij^en der maent december ghijnck mijn heere den hoochbaliu monsuer de Wacken ende monsuer Mosscheron, gran souverain de Flaendres, ende de gheheele wet vander Kuere, pencionarissen ende secretarissen over de Vischmaert ende Sente Pharahildenplaetse, ende alzoo voort tot den zone vanden voornoemden Duuck, den ij^en prioor de Spaengie.