Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 172]

Cap. XXIX.

Hoe men die Spaengiaerts noch hier ende daer upraepte ende vijnck, ende hoe zij daer duere verscrict ende sachtmoedich werden, die van Ghendt troostende, ende hoe ander verhert bleven in haer boosheijt; vande groote pacientie van die van Ghendt eensdeels in prose ende anderdeels in dichte vertoocht.

Up den xvii^en decembris, woonsdach wesende, alzoo ic up de Vischmaerct was, ontrent der noene, was daer eenen jonghen ghezelle ghevanghen ghebrocht vande Spaengiaerts; want daer ghijnck eenen met een wit stocxkin voren, als een curte balius roe, ende was gheleet over tsGraven-brugghe naer tsGraven Casteel, ende alzoo die Spaensche serjanten op de voornoemde brugghe quamen, werden daer noch eenen Spaengiaert gheware, die zij ooc vijnghen ende met haer leedden; ende naer noene warter noch eenen ghevanghen gheleet van uut der Langhermunte, welcx handt ghequetst was.

Aldus beghonden de Spaengiaerts zeer de vreese int lijf te hebben, ende lieten haren moet ende hooveerdije zijncken; ooc haer spijtticheijt verghijnck zeere. Men hoordese alsdoe niet up de luijte spelen, ghelijck zij ghedaen hadden, ende haer motsjaetsen laten zijnghen ende bleeten voor der lieden dueren, als noch die van Ghendt ghijnghen, al zijpende vanden bloede, thuijswaert, vande onschuldighe wonden, die zij van zulcke bouven ontfanghen hadden, dwelc ooc een eerch onlijdelick stick was, commende uut zeer valsche

[p. 173]

herten. Maer nu schenent al lammeren uutwendich: zij beghonden te ghane tot sommighe ghequetste, haer vraghende, waerom dat zij ghijnghen zelve in persoone ten meester¹ wart, ende als die lieden zeijden, dat zijt deden om den meester niet te zeer te vermoeijen ende om dat hij te min ghelts van haer zoude heesschen, zoo spraken zij: zijt te vreden ende zit thuus, haut u ghemack, ghij mocht eenighe quade lucht vaten ende steerven; men zal den meester betalen ende te vreden stellen zonder huwen cost. Maer of zij dit deden uut natuerlicker compassie ofte uut vreesen, indien der noch vele vande quetsen storven, dat haer stick noch te meer verleelicken zoude, dat latick een ander oordeelen diets hem beter waent verstaen.

Ander, die als tijgher-dieren wreet waren, spraken: indien noch eenighe vande hare ghejusticiert werden, die burghers van Ghendt die mochten wel gruwen: zij zoudense alwaert bij nachte overvallen ende vermoorden. Dese hadden weerdich gheweest voor den rechter ghebracht, ende om zulcke uproerighe woorden den cop afghehauwen, als die de justicie wederstaen willen, ofte tvolck, diets gheen schult en hadden, verdreeghen ende vermoorden wilden. Ander spraken: die van Ghendt en hadden gheen herte, om dat hem niemant in dees foele, die zij bedreven, ter weere ghestelt en hadde, maer als dootschuldighe lieden om ootmoet ende gracie ghebeden hadden ende alle dijnghen pacientelic verdroughen. Maer dit was wel een sonderlinghe gracie Godts, die verlichte die herten van die van Ghendt, die nochtans zoo veronghelijct waren, dat ment slaven der Turcken niet veerghen en zoude, waer

1 Meester chirurgijn of dokter.

[p. 174]

duere dattet bleeck, dat zij boven maten steerck van herten waren, haer eijghen passien ende toorne verwinnende, dwelck al een meerder foortse es (zoo den wijsen man zecht) dan die een casteel met foortsen wint; want deghelicke gheghoedde ende eerlicke lieden lieten haer verdrucken, slaen ende wonden van die nauwelic weerdich en waren haer paeijgen te zijne. Tes voorwaer de benedictie des Heeren gheweest ende den Helighen Gheest, diese gheregiert heeft, daer Godt eeuwelic duere moet gheëert zijn, ende de voornoemde snoode spaensche bouven ende moordenaers een onafwasschelick schande ende ingurie. Zij hadden voorwaer wel ghewilt, ende twas den dach die zij weinschten, dat hem ijemant gheweert hadde, eenen slach ghesleghen hadde ofte eenen steen gheworpen, ja, een heetmes ghetrocken oft metter vuijst ghesleghen, dwelck zij gheen van allen, uut die van Ghendt, met al haer tijrannie en hebben connen verwecken; want hadde dat gheweest, men hadde haer teenighaer den duvel up den hals ghebonden, tzouden emmer moeten uproerigghe ende meijtmakers gheweest hebben jeghen haren Coninc ende jeghen Godt; dan zouden zij de stadt moghen berooven ende verbranden hebben, zoot haer ghelust zoude hebben, haddet de Heere ghehijncht. Men mach wel zegghen, dat Godts rechter handt die van Ghendt bewaert heeft; want haddet hier voormaels up tienste deel zoo veel ghebuert alle die stadt ware in de wapen gheweest, ende zouden haer vijanden hert anghevallen hebben, ende om zulck een overdaet te wreken zouden liever zeven jaren lanck gheoorloocht hebben, zoo haer aude jesten¹ wel

1 Geschiedenis.

[p. 175]

betughen, waeromme men wel zegghen mach dese naervolghende veerskins:

Die leeukins van Ghendt, zeer clouck van aerde,

Zijn nu als lammerkins, zoot blijct, verkeert.

Als men Papirius greep bij zijnen baerde,

Slouch hij den Gallos als donvervaerde,

Daer Roome ghewonnen was, zoo Livius leert.

Zoo waren hier voortijts, die van Ghendt verweert,

Corraigiues, moedich int strijden beseven.

Nu zijn zij ootmoedich, Godt zij gheëert!

Die haer die gracien heeft ghegheven,

Dat zij in pacientij vulstandich zijn bleven.

Brugghe zal nu voor een wonder anhoren;

Al Vlaenderen duere zal dees mare loopen:

Voor Mars hebben zij nu Tobias vercoren.

Al hebbender sommighe dit leven verloren,

Zij hebben een beter vonden, dats wel te hopen.

Godts gheest die can haer herten zoo nopen,

Dat zij liever dan slaen, verdraghen slaghen.

Tzijn apostelsche ghaven, zeer zoete sijropen,

Daer Godt in schept een sonderlinghe behaghen;

Want hij wilt ons leeren zijn cruijse draghen.

Zij dijncken (zoot waer es), zij hebbent wel verdient

Duer de voorleden foele in cloosters en keercken.

Al waenden vele wel doen, zoot was vercombient¹;

Zij en waren niet wijs genouch gheïngient².

Nieu leeringhe mesleet wel subtijle cleercken;

Eijst wonder dat aerm bloen, die staen ende weercken,

Deerlic bedroghen zijn onder der Scriftueren cleet!

1 Uitgeleid.

2 In hun genie, in hun verstand.

[p. 176]

 

Zij keeren nu wederomme, dats ghoet om meercken,

 

Verstaende haer onghelijck, vele zijnder bereet,

 

Alzoo vele als Godt in zijn verholentheijt weet.

 

 

 

Duer onverstant, dolinghe ende ketterijen

 

Comt dicwijls veel quaets, al schijnet ghoet:

 

Veel spottens, veel gheckens, veel blasphemijen;

 

Want alzoo men den apostel hoort belijen,

 

Dat zij niet en verstaen, blasphemeren zij onvroet,

 

Als onredelicke beesten. Godt zij in ons behoet!

 

Hierom naken ons plaghen; want Godt ons loct:

 

Hij heeft voor alle meinschen ghesturt zijn bloet.

 

Dees verdoolde en hebbent niet eerstwaerf beroct;

 

Maer de ghiericheijt in de gheestelicke verstoct.

 

 

 

Elck mach nu wel water doen in zijnen wijn,

 

Ende zijn hovekin wien, eert wert te late.

 

Godts ooghen zien veel claerder dan christalijn,

 

Duijstmael duerschijnigher dan tzonneschijn.

 

Hij zal elcken jugieren naer reden ende mate.

 

Dus gheen beter dijnghen dan caritate;

 

Want heeft deen ghebreck, dander heeftet oock.

 

Die Godt zouct ende doolt tot zijnder onbate,

 

En es niet alleene den duvel zwart als den roock;

 

Want zeker wij stijncken alle zeer naer tloock.

 

 

 

Willen wij alle melcanderen de blase breken,

 

Ende elck de beste zijn, die niet veel en dooch;

 

Willen wij melcanderen de ooghen uutsteken,

 

En met spijtighe woorden deen dander preken:

 

Dat en es de burst niet die caritate zooch.

 

Caritate es te edele ende veel te hooch

 

Om zulcx te doene an zoo edel creatueren,

 

Als es de meinsche, die boven de inghelen vlooch.

 

Och, christen herten, wilt u passien verdueren,

 

Zoo zult ghij verblijden in de eeuwighe hueren.