Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. XXVI.

Hoe die dulle ende ontzinnighe Spaengiaerden tvolck vander stadt noch up diveersche ander plaetsen, daer zij haer vonden, ghequetst ende ghewont hebben; ende hoe den capiteijn vanden casteele een groot gheschut dede aflaten, gheladen met een cloote; ende van sommighe ghequetste bij name, ende hoe vele datter daer ghequetst waren.

Boven desen waren talle canten de Spaengiaerts, in de weere, ende en ghelieten haer niet anders dan of die stadt te berooven ware; zij sloughen de lieden, daer zij achter strate passeerden. In den Hoijaert was eenen moordeneere, die slouch, eenen aermen bloet, die viel up zijn knien, maer een ander Spaengiaert keerdet af. Noes jeghen over mijn duere lach eenen ghuijt thuijs, die slouch eenen man, een vlascoopere, up den houck vande Schaepsteghe, daer hij

[p. 158]

voor zijn duere stont, met zijnen rappier, twee of drij slaghen up thooft. Dit ziende dat capiteijnckin, dat tot Lijbersael thuijs lach, liep hem toe met eenen blooten rappier, ende slouch hem wel met den platten up zijnen rugghe, zoo dat den bouve al zijn macht wech liep naer Sente Jacobs keerchof toe. An Sente Michielsbrugghe stonden twee lieden: daer af moest den eenen twee of drij hauwen in zijn hooft hebben met eenen ghebrokenen rappier, ende ghijnck alzoo bezepen vanden bloeden naer huijs. Voor thof van Egmont stont een man, ende was den bewaerder vanden hove: dese wart bijna duerloopen met eenen rappier van eenen Spaenschen moordenare, hadde hij niet aestelic in de poorte gheloopen, ende die toeghesloten. In de Bennesteghe wart een, man thooft open ghehauwen, die maer simpelic up zijn duere lach. In de Cammestrate daer worpen de Spaensche snoeren ende motsjaetsen stroo ter veinster uut, dat raepten ander motsjaetsen up ende bondent an stocken om tvier te ghaen steken in der lieden huijsen. Dat meer was, daer warender up de Vrindachmaerct, die tstroo vande waghenen ghenomen hadden noch tsanderdaechs daer naer, dat was up den vrindach, ende bondent an stocken ende dedent vlammen, ende dreechdent in der lieden cramen te steken, waerom zij vande vrauwen wech ghesmeten werden. An de Hooftbrugghe waren zij ooc alzoo zien loopen. Sommighe van haren snoeren spraken, dat men die inzetenen bij nachte vermoorden moeste, ende riepen toe de ghene, die zij vanden haren kenden: ha! Spaengiole, hebt ghij er doch vele ghequetst ende doot? Ander soldaten spraken in spaensche, dat zij wel meenden ghauden croonen ghedeelt te hebben; maer twas faute ghesleghen, dwelck haer leet ghenouch was. In somma zij meenden gheheel de stadt gherooft ende schoon ghemaect te hebben; want als zij uut Italien quamen,

[p. 159]

zoo was hemlien ghenouch pijlaijge in de Nederlanden toeghezeijt; maer twas anders commen, ende zij vondent daer al veel beter ghestelt dan zij meenden.

Den capiteijn vanden nieuwen casteele moest ooc zijn zodtheijt tooghen, ende dede een groot stick gheschuts legghen naer de stadt, ende wildet up tSchepenhuijs gheschoten hebben; maer den ingienmeester, die leijdet hooghere, ende schoot over die stadt wech, dat viel tAckerghem in deerde, ende maecte eenen grooten put ende spranck weder uut in eenen muelenwal, wel een mans lijnchde diepe in deerde. Veel lieden hoorden die cloote ruijsschen over die stadt. Eenighe willen zegghen, die ontrent hem int tcasteel waren ende waren lieden vander stadt, dat hij zoude den ingienmeestere metter ghalghe ghedreecht hebben, om dat hijt weijgherde te schieten, zegghende dat men behoorde eerst gheïnformeert te zijne, hoet in de stadt stonde, ende ofter cause was van die vander stadt daerom dat mense beschieten zoude. Men zecht, dat hij hem noch dreechde te hanghen, om dat hij die triumphante cave¹ van tStadthuijs niet gheraect en hadde, daer up hijt wilde ghehauden hebben; maer onbeloghen moet hij van mij zijn, Godt weet de waerheijt, den man heeft nochtans eenen beteren name. Hier meerct welck een discretie in hemlien allen was, dat men van daer ghijnck schieten, eer men wiste wat datter in de stadt schuulde. Men hoorde dees schuete tot bij Aelst.

Veel ander rudessen ghebuerden up dien tijt, die hier te lanck zouden zijn om scrijven ende walghelic om hooren. Sommighe bouven ghijnghen noch die ghoede lieden, daer zij thuijs laghen, verdreeghen ende slaen; ander jaechden die versaechde vrauwen, die ghevlucht quamen in de huijsen,

1 Schoorsteen.

[p. 160]

foortselic wederomme uut; ander vaechden haer bebloedde messen an thammelaken, daer haren huijsman met zijn wijf zaten an haer tafele. Tes abominable om hooren de overdaet ende grooten overlast, die zij deden die ghoede burghers van Ghendt, die alomme moesten haer slaghen drijncken; ende dat meer was, als ofter niet ghebuert en hadde gheweest, zoo ghijnghen zij, som al zijnghende ende al spelende up haer luijten, in der lieden huijsen ende up de straten, ende quamen an den lieden tafelen zitten ongheroupen, als oft zij haren schimp ghehauden hadden metten meinschelicken bloede.

Den meester del campo die hadder viere ghevanghen, ende hadde sommighe haer rappieren ghenomen, om daer an te kennen oft zij ijemant ghewont hadden, diese toebehoorden; want tbloet (zoo men zecht) en ghaet niet zoo af of men zieter noch teekenen af, al waert dat ment afschuerde, of ten ware dat ment int vier wist af te doene. Dit schijnt, dat dit Godt alzoo laet gheschien, om dat die moordenaers niet en zouden blijven verholen.

Aldus, alsmen beghonde hemlien te vanghen, beghonden dees quaetdoenders, die haer beschuldich kenden, vervaert te zijne, ende daer lieper een groot ghedeel wech, ende onder ander eenen moor, die Onderbeerghen, neffens de Leije, gheloghiert was, die veel feets ghedaen hadde, welcx vrauwe daeromme zeer jancte, ende groot mesbaer maecte. Men hoorde tsanderdaechs daer naer ende ooc tsaterdaechs zegghen, dat was den xiij^en der maent decembris, hoe vele datter daer ghequetst ende ghewont waren ende som wie zij waren, onder andere was Phelips De Stoppeleere, een jonck rapt veeghere¹, supier in tsGraven Cas-

1 Rappe kerel.

[p. 161]

teel, zoo zeer ghewont, dat hij wart ghedreghen in eenen stoel naer huus, ende esser naermaels af ghestorven; meester Willem, den barbier ende cijrurgien, up den Poldere, een zeer ghoet catolijck man, hadde eenen hau in zijn hooft; Phelips Van Hoorebeque, in de Schaepmaerct, temmerman, hadde veel wonden ende was ooc int hooft ghequetst, ende hadder ghebleven, hadde hij gheenen buffels culder an ghehadt met mauwen, daer hij veel slaghen ende steken mede weerde; Denijs Dhooghe, hudevettere, achter de Mude, een rijck man, hadde twee hauwen in zijn hooft, overnoes commende, zoo dat zij bijna in een verghaerden, als oft den rappier gheblaeijt hadde, ende noch eenen hau in zijnen hals; Phelips Van Heverbeque, een edelman, staende bij den Bonten Hert, zoude van achter duersteken gheweest hebben, hadde hij niet eenen breeden leren rieme anghehadt, daer die steke up veste, ende hadde wederom bijna van voren duerreden gheweest, maer facte den bouve bij den halse ende slijngherde onder zijn zolen, ende zoude hem met zijnen poengiaert ghehert hebben, hadde hij ghewilt ende dat hem de wijsheijt niet beters gheraden en hadde, maer daer af cesserende es zelve in een huus ghevloden.

Alle de baerbiers ende de cijrurgiens van Ghendt en waren niet ghenouch om alle die ghewonde te vermaken. Men zeijde in de greffie vander Keure, datter daer hondert ende lxxx ghewont was; ander en zeijden maer van hondert ende lxxiiij. Mijn heeren schepenen deden haer neerstelic van als informeren, ende deden haer clachte naer Bruessel beschicken vande onghehoorde moortdadicheijt, ghewelt, onghelijck ende overlast.