Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 151]

Cap. XXV.

Hoe dat naer dese bloetsturtinghe twee Spaensche wachten up den Coorenaert ghecommen zijn; ende van vijf persoonen, die ter stede oft emmer niet verre ghaende doot ghebleven zijn, ende wie zij waren, ende hoet te weercke gheghaen es.

Hier mach elck verstandich man anzien ende considereren welck een clouck ende vroom stick zij hier bedreven hebben, daer zij zulcke schande ende injurie an behaelt hebben, dat zijse met alle de zeepe van Vlaenderen niet en zouden connen afwasschen. Zijlieden nochtans ghelieten haer, als oft die vander stadt in de schult hadden gheweest, als een boos, onrechtveerdich, ongoddelic gheboufte; want up den voornoemden Coorenaert, daer zach men terstont commen deen wachte voren ende dander naer, vander zijde vander Vischmaerct ende vander Veltstrate, slaende haer trommelen ende brijnghende haer veendelen mede, al oft die vander stadt daer hadden ijet willen voortstellen; maer als zij zaghen den Coorenaert bloot van volcke, ende hier ende daer ligghen mantels, cappen bonetten, hoeden ende dierghelijcke, die de lieden vander stadt daer ghelaten hadden, deden eenen ommekeer ende trocken weder vander maerct. Die wachte van die Olijeslaghershuus, die ghijnghen alomme die straten vanden Coorenaert bezetten, ende en vernamen nievers eenen grammen man, noch niet eenen hondt up hemlien bassen; maer vonden haer up de maerct ende straten alleene. Doe mochten zij haer wel schamen, dat zij zoo onredelic ende onnatuerlic ghewelt bedreven hadden up die

[p. 152]

ghoede lieden vander stadt, dat de steenen daerom weenen mochten.

Den onderbaliu met zijn hallebaergiers bleef staende ontrent der potente oft ghalghe, ende niemant van hemlien en track gheweere, noch en keerden haer hallebaerden ter weere, maer hildense recht up staende, zoo zij vanden eersten ghedaen hadden; want al hadden zij der Spaengiaerden moordadicheijt ghepoocht te beletten, zij en waren niet steerck ghenouch bij haer groote menichte, ende haddense moghen veel te meer in haer fuerie ontsteken, die zulck beletten oft int ghescheede ghaen niet daer voren en zouden ghenomen hebben, maer voor een vijandtschap ende jeghenweere. Maer dit diende veel beter ghedaen vande hare, die daer neffens de wachte hilden in de Olijeslaghershuus, die ghestelt zijn om alle rudesse ende overlast te beletten, ende al deden zij wat daer toe, ten was niet ghenouch: zij behoorden die moordenaers met haer spijssen duerreden thebben, indien zij niet en hadden willen aflaten vande onnoosel lieden te quetsen ende te wonden, oft emmer ten minsten daer af ghekoert¹ ende ghevanghen ghenomen.

In dees foele, den hanchman, wat stille ghestaen hebbende al boven up de leere ende wat verbeijt hebbende, heeft desen derden pacient afghesteken ende verwurcht, ende curts daer naer wart den vierden pacient uutghebrocht ende bij den voornoemden Wale ghehanghen, daer men lettel bescheet af weet wat hij zeijde ofte hoet te weercke ghijnck, want elck hadde ghenouch met hem zelven te doene. Nochtans zach ict al wel duer de veinsteren vanden voornoemden apotecaris wijnckele.

Tsachternoens hoorde men zegghen (alzoot ooc waerach-

1 Gekoord.

[p. 153]

tich was), datter daer viere doot ghebleven waren, te weten den voornoemden aermen bloet, die een zwaendragher was, ende een ghezelle van ontrent xxiiij jaren, die een poorters zone was, welcx vader woonde in de Scheltstrate, een rijcke poorter ghenaemt Jan De Vos, den doven, om dat daer jeghen over wonenende es mher Jan De Vos, om daer af een onderscheet te maken, ende want zijn vader doofachtich es. Desen joncman en was maer commen uut Vrancrijcke al Zwitserlandt omme ende al Loreijnen, aldaer ooc (mits de oorloghe vande Hughenoijsen metten prince van Condée ende den Coninc met de catolijcque daer jeghen) groot perijckel lijdende. Hij was voor een ghoet jonchman ghereputeert, van ghoeden name ende regimente, niet weerdich van alzulcke bouvighe handen te steerven. Die hem doot zaghen, zegghen dat hij een cleen steke hadde, als oft met eenen priem oft scheerpen poengiaert ghedaen hadde gheweest, ende en was niet bebloet; wantet al innewaert bloedde, ende hadde de steke ter zijden int hanghen van zijnen buuck, ende was duer zijn blase ghesteken, zoo dat zijn urijne ende niet bloet duer de wonde quam ghevloeijt. Twilde zeer qualic; want hij hadde een wambaeijs anne dicke ende steerck ghevoert, dat ment niet lichte en hadde connen duersteken; maer als oft men die plaetse ghezocht hadde, zoo was de steke tusschen twambaeijs ende de caussen, daer hij maer themde voren en hadde. Zijn vader en was alsdoe in de stadt niet; maer wat mesbaer ende droufheijt zijn joncvrau moeder maecte, als zijt hoorde ende den vader daer naer, mach elck wel dijncken, die vaderlicke ende moederlicke herten hebben!

Den derden, die daer ooc onnooselic zijn leven liet, was ghenaemt Gillis De Buck, een grof ende vroom man van leden, ende mocht zijn audt ontrent de l jaren, ende was

[p. 154]

gheworden stochauder vander stadt. Dese ziende die dullicheijt vander Spaengiaerden commen met haer bloote rappieren ende gheweere ende dat zij vaste riepen: aerme! aerme! dats wapen! wapen! te weten jeghen een cudde schapen, die haer niet en mesdeden noch mesdaen en hadden, voren noch naer, zoo nam hij de vlucht (zoot wel reden was) ende gheraecte tot over de greppe vander vanghenesse; daer viel hem een moordenare ende bloethondt an, hebbende eenen blauwen mantel onder zijn ocxelen ghesleghen, die slouch vaste met zijnen rappier up hem, welcke slaghen hij naer zijn vermoghen weerde ende keerde ende vijnck up zijn aermen ende handen, daer hij zijnen mantel metter aest omme ghewonden hadde, ende ziende den voornoemden bouve, dat hij hem niet wel ghequetsen en mochte, bracht hem een steke, die hij trefte, neffens zijn burst in zijn schaudere, ende herte hem als een rent oft zwijn, zoo dat men die steke hoorde craken, ooc die verre van daer waren. Hier af wart hij heersselende, ende es gheghaen metter dootwonde naer huus, ende daer hij passeren zoude de Temmerlienhuijs, neffens Sente Nicolaus keerchof (want hij woonde in de Meere, ende meende al tstraetkin neffens de Metsershuijs in te slane), zoo wart hij zoo flau, dat hij hem daer vouchde up een banck voor eens mandemakershuijs te zitten, naest de Metsershuijs was, ende sprack: och laet mij een letskin rusten, ic ben zoo qualic! ende ghaf curts daer naer zijnen gheest, zijnde eer doot dan den laetsten pacient, die ghehanghen was, ende zijn doot lichaem wart int voornoemde mandemakershuijs gheleijt. Desen man kende ic zeer wel, ende hadde met hem ghedient van 't aude ghilde van Sente Jooris int jaer xv^c ende lx, daer hij doe coninc af was; want hij hadde den ghaeij afgheschoten. Hij hadde ghetraut een dochter vande Kerrebroucx, ende was den broeder van

[p. 155]

meester Pieter De Buck, landtmeter vander stadt ende mathematicus mijn ghevader. Item den voornoemden Gillis zach ic neffens mij ghaen, ter zijden tkeerchof van Senter Nicolaus, daer de crudeniers haer huijs plochten te hauden, ende ziende die jonghe knechten sprijnghen over den muer vanden keerchove, om aldaer duer de keercke ende over tkeerchof uuten ghedrum vanden volcke te vrijer te loopen, als de pacienten daer rechts ghepasseert waren naer de vanghenesse, als zij verwesen waren, ende dat zij som vielen ende melcanderen averecht staken, zoo ghijnck hij zeere daeromme al lachende, zegghende: ziet eens, hoe zij melcanderen averecht weerpen! lettel wetende (eijlacen!) hoe naer dat hem de doot was, ende dat hij binnen min dan een huere daer naer, over dander zijde van tkeerchof, zijn ziele uut blasen zoude ende voor Godts rechterstoel moeten compareren. Och lacen! hoe lettel weten wij al tsamen, hoe naer dat ons de doot up ons hielen staet! Wij mochten zekerlic wel zoo ons leven schicken ter duecht, als oft wij alle handtwijlen zouden van hier verscheeden; want wij niet een handtwijle en zijn verzekert te leven, zoo dat 't aude ghemeen woort waerachtich es: wij en hebben gheenen morghen, wilt ons Godt niet borghen. Ic zoude den ghoeden man uut auder kennesse anghesproken hebben, maer ten docht mij niet wel tijt zijnde, om tghedrum vanden volcke ende om dat men terstont justicie zoude ghaen doen, zoo dat elck een plaetse poochde te zoucken om justicie te zien exploteren; ende ten anderen zoo steegherdet mij, om dat ic hem zoo zeer zach lachen om een ijdel dijnck, daer die aerme pacienten in zulcker benautheijt ende noot waren, zoo dat ic mij eensdeels veronweerdichde hem daerom an te spreken, dijnckende dat hij mij van die ijdelheijt cauten zoude, dwelc mij dochte alsdoe gheenen tijt zijnde.

[p. 156]

Godt wil zijn aerme ziele ontfaermen ende van die andere, die daer doot bleven zijn; want wij al tsamen zijn ook kinderen der ijdelheijt ende met menegherande zonden ende ghebreken behanghen.

Den vierden, die daer doot bleef ter stede, was ghenaemt Marten De Cleerck, die men ooc hiet Martkin Van der Spiere, ende was een procuruer, een cleen magher persoon, verrimpelt int aenzichte, audt wel in de l jaren, een mannekin zeer nestelende van zinne ende van steercker memorie, woonachtich int straetkin zoo men comt vande Scheltstrate naer de Watermuelene, hebbende een huijsvrauwe met viij kinderkins ende noch met kinde beghurt wesende. Desen wart van eenen moordenare ghehauwen een wonde in zijnen hals, ende hij vallende over zijn knien, alzoo ghequetst ende bebloet zijnde, badt met ghevauden handen zijns lijfs ghenade; maer dat en mochte hem niet baten: den moordenare ghaf den ghoeden paeijsivelen man een groote dootwonde in zijn burst, zoo dat hij daer doot up tstrate lack als een aerm beeste, ende in huijs ghedreghen zijnde ende anschaut wesende (als de foele ghepasseert was) vanden onderbaliu, met joncheer Pieter De Vos, zoo bevonden zij dees wonde zoo groot ende moortdadich dat mer wel iiij vingheren in hadde moghen steken; ende alzoo den onderbaliu wech zoude gheghaen hebben om elder ooc anschau te doene, sprack den voornoemden Vos, dat men zoude bezien oft hij meer wonden hadde, om te beter alle zaken te vertooghen der overheijt. Aldus wart dat doode lichaem ommeghekeert, alwaer noch een groote steke vonden was in zijnen rugghe, ende zijnen rock ende hemde upschurpende, bevonden dees wonde alzoo groot ende eijnselick als die andere. Dit anschau gheschiede tot eens hoemakershuijs an den Coorenaert, bij den Druijfsteen ende voor Sente Nicolaus keercke. Hij

[p. 157]

hadde noch zijnen scriftoris¹ an zijn zijde, dat was tgheweere dat den ghoeden man drouch.

Noch esser doot bleven ter stede, een joncxkin van ontrent xiiij jaren, dat maer ghecommen en was van Brugghe, ende was ghestaen up eenen waghene om te beter de justicie te ziene. Dit joncxkin in de foele spranck vanden waghen om hem te salveren, ende wart daer vermoort ghelijck een kiecken ende ghecapt met veel wonden. Hier ziet men, dat dese venijnighe moordenaers gheen audtheijt oft joncheijt en spaerden, dwelck wrake roupt in den troon Godts, zoo Abels onschuldich bloet wrake was roupende ende tbloet van Sacharias den zone Barachie, daer de Heere int Evangelie af ghesproken heeft.

1 Inktpot.