Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. XXIV.

Van een groete beroerte ende moordadicheijt, die de Spaengiaerts voortstelden, als den derden pacient zoude ghehanghen werden, treckende haer rappieren uute, slaende ende stekende int volck als in een cudde schapen, eenen grooten hoop quetsende ende de sommighe ter stede dootslaende, ende in ander plaetsen der stadt ooc hare rudessen bedrijvende.

Ende met dat den hanchman hem stelde om hem af te weerpen, zoo reesser een cleen ghedrum van volcke, als voort ghedrumt zijnde van ontrent de huijsen an tvoornoemde Hasewindekin ende den Elephant, als die verbaest waren van een cleen gheruchte, dat achter haer was duer eenighe, die van een banck spronghen, afghedrumt zijnde, zoo dat de voorste niet en wisten wat achter hemlien te doene was, ende maecten wat plaetse te meer; want zij vreesden, dat die Spaengiaerts daer ijet voortstelden, die zij zeer ontzaghen, ende noch in versscher memorie hadden de rudesse, die zij up de Vrindachmaerct bedreven hadden, als men daer ooc justicie was doende. Uut dwelcke die Spaengiaerts, die daer stonden over dander zijde, te weten voor de Olijeslaghershuus, een oorzake namen van hemlien te weere te stellen, als of tvolck up haer hadde willen loopen oft inbreken, dwelck nochtans gheen apparencie met allen en ghaf, anghezien dat tvoornoemde ghedrum niet tot talven den Coorenaert

[p. 148]

en quam, ende datter niemant van hemlien en was, die eenich quaet peinsde den Spaengiaerts te doene; want tvolck bloot ende zonder gheweere was. En maecte ooc niemant manniere om ijet te bedrijven, noch oock als zij zaghen alle die Spaengiaerts commen met uutghetrocken rappieren, waer af de sommighe zeer onwijselic ende qualic doende, in den hoop sloughen, als in een cudde schapen, die haer niet en weerden, hoe zeere zij ghequetst oft ghewont waren, maer zochten in alle mannieren te vlieden. Daer wasser ooc die de sommighe, als oft beesten gheweest hadden, duerstaken; ander werden thooft open ghecloven ende de leden duerhauwen. Taerm volck en wist waer vlieden: daer wasser die plat neder ghestrect up de kelsije laghen met hare keerels an, int midden der rappieren, audt ende jonck; sommighe werden met voeten overloopen; ander, dat noch veel deerlicker was, werden van die duvelsche motsjaetsen oft jonghe ghuijten oft schudden, die de soldaten dienden, daer zij laghen, met messen, poengiaerden ende priemen ghesteken. Eenen auden man, ghevallen zijnde, lach over beede zijn knien metten handen te ghadere, met zijn bloote calu bolle; maer hij moeste ooc eenen hau int hooft hebben. Niemant en dorster tusschen ghaen oft int ghescheet commen, ende dat tquaetste was, daer en was gheen sonderlinghe capiteijn oft bevelsman, diet belet zoude hebben. Elck dede dat hij wilde, hoe wel (dat moet ic ooc zegghen), dat verre de meeste menichte niet en staken noch en sloughen dan eenighe moordadighe bouven, die somtijts niet te vreden en waren, dat zij eenen man vijf of zes wonden ghegheven hadden, maer quetstender noch tot vijf of zesse. Twas een compasselic zien, hoe men sommighe ghoede lieden zach overghoten van onschuldighen ende onnooselen bloede. Men zacher daer terstont twee, die doot laghen: den eenen was een schamel

[p. 149]

aerbeijter, die was van eenighe tot an de vanghenesse ghesleept, ende eenen grooten hondt of dogghe stont zijn bloet en lecte, ende niemant en hadde zoo veel moete om den hondt vanden dooden te weeren. Terstont zach men voor tHasewindekin ende voor den Oliphant, daer die schepenen boven ter veinster laghen, een jonck ghezelle lancxt de husen verdraghen, welcx hooft hijnck en zwierde, ende zach gheheel dootveerwich int aenzichte.

1c mocht ditte wel zien ende macher wel levende af scrijven; want ic int midden van wel ij^c bloote rappieren was ende en vloot nochtans niet eenen voet, maer ghijnck hemlien in den schoot van daer zij quamen, ende alzoo Godt wilde (welcx rechter handt mij bewaerde, hem zij eeuwich lof!), zoo en wasser niemant, die mij eenen slach oft steke ghaf, hoe wel datter diveersche, ontrent mij zijnde, ghequetst ende ghewont waren, ende salveerde mij, eenen ghestadighen ghanck ghaende, in den apotecaris wijnckele, up den houck neffens Sente Nicolaus keerchof. Daer was den wijnckel vul volcx, ende den huijsman wilde emmer zijn duere boven toeghesloten hebben, dwelc men in langhen niet ghedaen en conde, mits den drum vanden volcke, dat daer binnen was; emmer wart zij achter naer ghesloten.

Dit rumoer, ghezochten ende noodeloosen alaerm, liep terstont al Ghendt duere. Die vrauwen liepen al crijsschende achter straten. In veel steden zach men de lieden bebloet ende ghequetst commen, som zoo overghoten vanden bloede, datse haer eijghen huijsvrauwen niet en kenden. Die ander Spaengiaerts quamen van alle canten ende straten der stadt daerwaert gheloopen, met spijssen, bussen, zweerden ende ander gheweere. De huijsen werden alomme upghesloten, dueren ende veinsteren, meenende dat men die stadt rooven

[p. 150]

ende saccagieren zoude ende al tvolck vermoorden. Sommighe Spaengiaerts niet in connende gheraken, daer zij thuus laghen, mits dat zij aestich om haer gheweere liepen, braken steercke veinsteren vande huijsen in sticken, dreechden den zone vanden huijse doot te steken, al waert over een alf jaer, waer zij hem vinden zouden. Dat ghebuerde tot mijnder zustere, die eens mijn broeder ghetraut hadde, Pieter Van Vaernewijc, in de Mageleijnstrate, die (ghelijck de vrauwen terstont zeer vervaert zijn) haer duere ende veinsteren toesloot, zoo zij hoorde ende zach, dat haer ghebueren deden, ende liep achter in haer huus duucken, niet wetende, dat een van haren soldaten begheerde in te zijne ende zijn gheweere te hebben, de welcke nochtans ingheraecte duer een huus daer neffens, sprijnghende over eenen muer. En dit en was gheen wondere, dat de lieden vander stadt, ende bijsonder vrauwen ende weduwen versaecht ende vervaert waren in dees beroerte, die niet ghewone en waren zulcx te hooren, anghezien dat ooc sommighe Spaengiaerts zoo vervaert ende versaecht van herten waren, dat zij liepen up haer cameren, vermaecten haer dueren ende veinsteren, ghelijkt ghebuerde in de Metershuijs, tot Gheeraert van Salenson, boucvercooper, ende eldere, niet jeghenstaende datter niet eenen meinsche vander stadt en was, die een handt totten gheweere vouchde om hemlien wederstant te doene, dwelc messchien (ghelijck vele vermoedden) was tghene dat zij sochten, om alzoo een oorzake te vinden om die van Ghendt leelic te bedragden, als meijtmakers ende rebellighe jeghen sConincx volck, ende zouden bij zulcken middele occasie ghenomen hebben om die stadt te berooven ende tvier daer in te steken, alzoo de sommighe emmertoes alree in veerden waren te doene.