Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 143]

Cap. XXIII.

Van vier keercbrekers ende comociemakers; hoe zij bedijncht ende te Ghendt verwesen waren ghehanghen te werden, ende hoe den tweetsten, als hij ghehanghen zoude werden, openbaerlick beschaemde ende bedrouch meester Aertus Boesens, die hij onder tvolck zach staen; ende hoe den derden, ter leeren upghaende, een walsch liedekin zanck.

Up den xj^en decembris, donderdach wesende, zoo werden ontrent den x hueren uuten sausselette brocht vier pacienten, keercbrekers ende dierghelijcke, de welcke gheleet zijnde van achter int Schepenkuus tot in de crimineel vierschare, werden aldaer bedijnckt, deen voren ende dander naer, als dat zij haer vervoordert hadden met gheweere te ghane, als te weten: den eenen, Beertram ghenaemt, gheboren van Ghendt, met een hallebaergie, ten vermane van meester Jan Onghena, ende hilp aldaer afweerpen tcruijseficx dat daer voor Tempelhuus upghereckt stont; dat hij oock voor diveersche cloosters de wachte ghehauden hadde met zijn gheweere, terwijle dat dandere braken, ende meer ander delicten. Den anderen wesende van Comene, uuten Westcant, dat hij hem ooc ghevanteert hadde als een voorstander oft capiteijn, in die stadt van Ghendt, int voornoemde faijct van tbreken, en treckende naer Deijnse hadde aldaer in Sente Margrieten clooster groote rudesse bedreven, smijtende die chieraigen vander keercken in sticken, ooc mede sommighe ghelaes-veinsters, ende zeker tafereelen, die verborghen waren, openbarende, ende zijn medeghezellen den brekers te voren ghevende, ende werden

[p. 144]

alzoo al in sticken ghesmeten. Den derden, een Wale zijnde, van Steeghers, wart bedijncht, hoe dat hij hadde ghebrocht van Diepen, uut Vrancrijcke, eenen predicant sectaris, die hier ontrent Ghendt quam predicken ende menich meinsche verleeden; hadde oock met een busse up den hals gheghaen ende de catolijcque lieden verdreecht. Den vierden was ooc van zulcke cediciuese sticken bedijncht, ende was ooc als den eersten een Ghandtoijs. Zij baden heere ende wet om gracie, ghevende te kennen, hoe dat zij wel xv oft xvi maenden lanck in de vanghenesse, in grooter miserie, de paciencie ghehadt hadden ende daer toe gheperswadeert waren, meenende dat zij niet daer anne en mesdeden, maer wel doende waren. Maer ten mocht haer al niet baten; want over gheen sticken en snijt justicie zoo scheerp als over cedicie oft comocie, vande welcke zij aldermeest bedijncht waren, ende ooc wast zeer booselic ghedaen, te schenden ende ontheeren die tempelen Godts ende ghewijde ofte Godt toegheëechende dijnghen, ghelijckerwijs als Heliodorus dede ende daeromme van Godts inghelen ghegheesselt wart, ende den capiteijn Nicanor, upheffende zijn handt ende dreeghende Godts tempel, wart versleghen, ende dat boose hooft ende die snoode handt voor den tempel ghehanghen. Aldus dan, haerlier vonnesse sprack, als dat zij gherecht zouden werden metter coorde, op den Coorenaert, ende al haer ghoeden gheconfisquiert, uutghenomen vande twee die van Ghendt waren, ende overzulcx waren zij weder al achter tSchepenhuus uutgheleet, aldaer zij inbrocht waren (daer mense pleecht al voren uut te leeden) ende ten sausselette ingheleet. Ende daer naer quam donderbaliu met zijn hallebaergiers wederom af uut der vanghenesse, ende ghijnck neffens Sente Nicolaus keerchof, ende keerde terstont wederom ende vant hem

[p. 145]

ontrent de dobbel potente, daer een nieu leere an stont, up de zijde vande Olijslaghershuijs ende up de zijde vander Vischmaerct; ende mijn heeren vander wet waren gheleghen ter veinstere in den Oliphant, daer zeker cussenen in de veinsters gheleijt waren. Curts daer naer was uutghebrocht den ghezelle oft man van Comene, een hebbelic frisch persoon, audt ontrent xxx jaren, ende Godt den Heere anroupende ende ghenade begheerende van alle zijn mesdaden, die hij van zijnen kindtschen daghen ghedaen hadde, biddende oock elcken om vergheffenesse ende zijn ziele bevelende in de handen Godts, wart afghesteken ende ghehanghen. Daer naer wart uutghebrocht Beertram Schee, van Ghendt, ende was een wagheneere, die de plotersvellen plach te voeren, ende woonde up de Leertauwersgracht, alwaer hij een wijf hadde met kinde zwaer ende vijf of zes cleen kinderen, ende zijn huijsvrauwe ghehoort hebbende dat men hem ghijnck hanghen, bezwalt al stijf, alzoo men zeijde. Desen pacient ghijnck zeer clouckelic up de leere, metten blooten voeten ende beenen, totten knien, ende anders magher int abijt, in wit grau cleeren. Hij sprack zeer onbelemmert van herten ende beval zijn ziele den almachtighen Godt, ende wanneer men hem tstrop over thooft stack, sprack hij: dit es den bant van droufheden; niet min ic steerve zeer gheerne ende ghoetwillich ende heb wel verdient, ja, alzoo gheerne als ic eten oft ghoede chiere maken zoude ofte ijewers ten spele ghaen. Ende hij, wat ter zijden uut ziende naer den Bonten Hert, zach daer ontrent staen meester Artus Boessens, met een fluweelen mutse up thooft, die een vande vier capiteijnen gheweest hadde te Ghendt, zoo voorseijt es, ende die de ghuekeercke met zijn volck eerst afbrack, zoo sprack hij; daer staet eenen bij den baliu van Sente Pieters en lacht, diet beter verdient

[p. 146]

heeft, of ten minsten alzoo wel als icke; hij ghijnck int breken met een sijncroer, hij heeft ons oock alle verraden ende om den hals brocht. Daer naer den hanchman, als hij tot Godt riep, stack hem af, ende hijnck bij den anderen beede up de zijde ter Vischmaerct waert. Tvolck murmurreerde in zijn woorden zeere: vele zeijden, dat den voornoemden Boessens onwijs was, dat hij ghecommen was dees justicie zien doen, ende alzoo beschaemt was, dat zij om hondert ponden grooten, dat niet en wilden leden hebben. Ander zeijden: zij hadden hem zien ghaen met Ghoetghebuerkin, die hem tbreken zeer onderwant, als een capiteijnkin, een jonck zodtkin ende hoerjagherkin, dat zijn ghoet gheslachte gheheel schandaliseerde, verdoende zijn patrimonie zeer groffelick. Veel diveersche spraken waren ter causen van desen, waer af de sommighe zeijden, dat Boessens tonrechte beschuldicht was; want hij niet ghedaen en hadde dan bij laste; maer dat hij niet en behoorde een sijncroer ghedreghen te hebben ende dierghelijcke propoosten.

Den hanchman verzet hebbende zijn leere up dander zijde vander dobbel potente, te weten up de zijde daer de vanghenesse ende de heerbeerghe vanden Oliphant staet, zoo es den derden pacient uutghebrocht, den Wale van Steeghers, zoo voorseijt es, een vroom man, audt ontrent xl jaren. Dese ghaende up de leere, hief up een walsch liedekin, ende zanck herde wel, als oft hem niet ghelet en hadde, tot twee of drij clausen, waerom sommighe lieden naerder torden om tzelve te hoorne, te meer om dat mits tverstellen der leere ghekeert was naer de zijde der vanghenesse, daer dander twee gherecht waren metten aensichte ter Olijeslaghershuus waert, zoo voorseijt es, ende al boven zijnde, wart hem tstrop vanden hanchman over

[p. 147]

thooft ghesteken, ende hij riep up Godt, ende onder andere totten volcke zegghende: Adieu mon freers, dat es te Gode mijn broeders.