Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 137]

Cap. XXII.

Van diveersche nieumaren ende van twee Spaengiaerden, die bij ontijde ghehanghen waren; van sommighe groote rudessen, die zij up die vander stadt bedreven; dat ooc den abt van Sente Pieters overleden es; ende van eenighe nieumaren uut Vrancrijcke anghaende der oorloghe, der waerheijt niet wel ghelijckende.

Up den eersten decembris xv^c lxvij, quam de mare, dat Franchoijs Hueriblocus ghoet, te Zwijnaerde, vande vassaelheeren, ter confiscatie betrocken was, ende den voornoemden Franchoijs inneghedaecht. Item, dat up ghoede mate stont, dat men de l stuvers de maent voor elcken soldaet, te Ghendt, belooft, up den impost vinden zoude, bij octroije. Daer waren ooc an mijn heeren schepenen van Ghendt zeker brieven commen vanden Coninc uut Spaengien, die men meende dat redelicken zoete luudden.

Den derden decembris, up Sente Barbarenavont, was de trommel vande landtsknechten ghesleghen om te ontfanghen elck zijn l stuvers de maent, dwelc hemlien ghegheven was. Ende den v^en der zelver maent wesende vrindach ende Sente Nicasiusavond¹ quam den meester del campo ghereden int sGraven Casteel, ende was daer, tot up de noene, zeker ghevanghen Spaengiaerts malefactuers examinerende, ende tvolck stont buten en verwachte of men justicie doen zoude, ofte strop de coorde spelen; want daer hadde over langhen tijt te voren, al boven ten sGraven Casteele, uutghesteken een haut, alwaer twee reepen an hijnghen tot beneden bij der strate, stekende duer een catrol om hemlien up te trecken

1 St. Nicolaasavond.

[p. 138]

ende neder te laten schocken, die men strop de la coorde soude doen ende de aermen van achter verrecken, maer dies en was niet dan tsavonts ten xj hueren werden bij hem doen hanghen twee Spaengiaerts. Ander willen dattet ghebuerde tsmorghens ten vijf hueren, ende dat zij verwurcht waren, eer zij uuten sGraven Casteele brocht waren. Eenighe zeijden, dat zij verwurcht waren an de ijseren lene die staet an den steeghere, zoo men ten Casteele van binnen afcomt; ander zeijden an een ijseren tralie; andere dat zij ghewoelt waren an de potente up Sente Pharahilden plaetse. In somma hoet was, men zachse tsanderdaechs hanghen, den eenen an de dobbel potente voornoemd, ende was een jent man van persoone ende die wel metter lance hadde connen spelen, ende menighen Turck om den hals ghebrocht hadde; want hij bij Tunis up de Golete wel tien jaren lanck gheleghen hadde; aldus indien hij maer van dootslaghe gheweest en hadde, hij en zoude daerom niet ghejusticiert gheweest hebben. Den anderen hijnck an de dobbel potente up den Coorenaert. Men zeijde, dat zij dat leelic feijt hadden helpen doen vanden man vander stadt, die zij als een martelare vermoorden ontrent tFraters, bij schoonen daghe, zonder eenighe cause oft redene, met vele wonden. Ander wilden zegghen, dat de zelve waren die den man ende twijf ghequetst hadden, die vander bruloft quamen, up den Callanderbeerch, die in de pussem betraept waren, daer zij des mans mantel, die zij gherooft hadden, te beleenen brochten. Men zeijde, dat zijt meer gheploghen hadden, te weten: straetroof, ende dat des eenen caussen ghemaect waren van eenen mantel oft cappe die hij gherooft hadde. Maer waerom dat dese justicie bij der nacht gheschiede, daer af waren diveersche opinien. De Spaengiaerts deden de mare ghaen, dattet was om dat onder de hare gheen be-

[p. 139]

roerte rijsen ea zoude, om den eenen soldaet te verlossen die zoo langhe up tcasteel van die aven van Tunis gheleghen hadde; màer die lieden vander stadt presumeerden dattet was om die eere der Spaengiaerden, diet zeer qualic in den mont smalt, alsser ijemant vanden haren moeste ghepugniert zijn, mits dat zij melcanderen zeer favoriseerden. Maer ic late mij dijncken, dattet was om die beroerte te vermijden, die de Spaengiaerts lichte jeghen die vander stadt namen. Principalic schaemden zij haer zeere ende waren zeer puersaem, alsser ijemant vanden haren moeste openbare correctie ende schoffiericheijt lijden, om dat zij nochtans an die vander stadt wel verdient hadden, ghelijct up de Vrindachmaerct ende Coorenaert wel ghezien hadde gheweest, als men die ander twee daer ghijnck hanghen. Want zij en achten die van Ghendt bij haer maer als beesten, alzoot noch wel bleeck up den derden decembris, wesende Sente Barbarenavont, achter de Vrindachmaerct, bij Sente Claren, alwaer tsavonts ontrent den viij hueren, al doncker avont wesende, es eenen Spaengiaert ghecommen, die bij drancke was, ende stont en futselde met zijnen messe om in een huus te gheraken, daer zeker meijsens wulle sponnen. Ende den man thuus commende, oock bij drancke, een coorenmetere, vant desen Spaengiaert daer aldus besich staende, en vraechde hem wat hij daer an zijn duere stont en maecte, ende creghen woorden, te meer om dat zij beede alf droncken waren ende melcanderen qualic verstaen conden. Den Spaengiaert track terstont zijnen rappier uut, ghelijck zij zeer rasch daer af zijn, ende zoude den man toegheghaen hebben; maer hij, een steerck ende clouck man zijnde, vlooch hem inne, al en hadde hij gheen gheweere, dan ter avontueren zijn heetmes, ende dau hem bij den croppe, zoo dat hij zijns meester wart.

[p. 140]

Die in huus warren, hoorende trumoer, deden de duere open ende lieten haren huijsman binnen, ende sloten den Spaengiaert buijten. Die es terstont gheghaen an de wachte up de Vrindachmaerct clachtich vallen, tstick zeer zwaer makende, ende brachter zesse oft achte met hem, die clopten rudelic up de duere, ende om dat mense niet terstont in en liet, liepen de duere open met eenen slachboom, ende binnen commende, sloughen zij de lieden, mannen ende vrauwen, oft beesten gheweest hadden up haerlier rugghe ende lendenen met mursel stocken ende andersins met ander gheweere over hals ende hooft, zoo datter daer viere af tsanderdaechs te bedde laghen, ende waren gheschepen haer leefdaghe die crancheijt te draghen. Onder dese en hebben zij een aude vrauve niet ghespaert; maer sloughense oock als een beeste, om dat zij hemlien niet aestich inghelaten en hadde; ende eenen anderen huijsman in zijn bedde ligghende (want zij daer twee huijsghezinnen in een huus woonden), hebben zij ghenomen ende die handen up den rugghe ghebonden, daer hij in zijn hemde was, ende en lieten hem zijn manlicheijt niet decken ende leedden hem alzoo voor een van haren capiteijnen, zegghende, dat hij en die andere tlijf verbuert hadden; waerup die capiteijn zoude gheandtwoort hebben, waerom dat zijse dan niet doot ghesteken en hadden. Hier ziet men met welcke schoon redenen, dat zij ommeghijnghen, ende welcke wreetheijt dat zij met die burghers vander stadt bedreven, die boven al die miserien, die zij van haer leden, noch niet claghen en mochten an haerlier capiteijnen, vreesende een eergher te moeten verwachten, ende schepenen en hadden daer gheen kennesse noch berecht uppe. Aldus moesten zulcke, die claghen wilden, jeghen den wulf te biechten ghaen.

Curts daer naer was Lievin Van Destel gherooft van zijn

[p. 141]

eijghen soldaten, die tzijnent thuijs laghen, ende die hij ghehauden ende gherecommandeert hadde voor ghoede ghezellen; want hij wat uuter stede zijnde, zijn zij in zijn contoir ghebroken, deden met eenen beetel den steen uute, daer tslot in ghijnck of den grendel, ende namen een ghoet ghedeel ghelts, ende een coufferkin met rijnghen ende baghen ende twee zelveren lepelen, al tsamen weerdich zijnde ontrent iij^c ghauden croonen, maer hadden laten staen een schotelkin met ghauden pennijnghen ende een deel zelverweerck, als croesen, copetassen, loppijn¹ ende dierghelijcke. Men vant tsanderdaechs een hamerkin int greijs, dat zij pleghente bezighen ende een wapen tangheskin; hadden ooc te voren ghevraecht an de boden, oft haer meester veel ghelts hadde. Maer de bouven waren zoo snoode, dat zij desen roof upteghen Lievin Van Destel zelve, zegghende dat hij zulcke grillen bedreven hadde om haer te beschamen ende uut zijnen huijse te helpen, hemlien cruijssende ende zeijnende dat zulck een audt man zulcx voortstelde, ja, wilden hem daeromme voor haren capiteijn bedraghen ende doen amende doen. Zij hadden nochtans curts daer te voren een van haren compaingen, die met hemlien daer oock thuus lach, hem tverfuste² uptijghende, metten necke ter dueren uutghesteken, zoo dat hij weende. Dat deden zij omdat zij hem te ghoet ende uprecht kenden om haer voortstel mede te helpen vulbrijnghen, zoo sommighe presumeerden, oft vreesende, indien hijt gheware werde, dat hijt zoude gheopenbaert hebben.

Up den viij^en decembris, zondagh wesende, es mijn heere den prelaet ende abt van Sente Pieters, her Fran-

1 Lampet.

2 't Verfoeilijkste?

[p. 142]

chiscus Helfhaut, tsachternoens tusschen drije ende vier hueren van deser bedroufder weerelt overleden.

Up den zelven dach, zeijde den deken vanden Christenen brieven ontfaen thebben vanden bisscob van Doornicke, diet ghescreven zoude gheweest hebben vanden bisscop van Camerijcke, als dat in Vrancrijcke twee daghen lanck, te weten den maendach ende den dicendach, dat zoude gheweest hebben up den i^en ende ij^en decembris, zeer ghestreden ende ghevochten zoude zijn tusschen sConincx volck ende tvolck vanden prince van Condée, ende zoude tvolck vanden Prince een groote nederlaghe ghehadt hebben, ende den Prince ghevanghen ghevoert binnen Parijs, ende dese bataillen zouden gheschiet zijn tusschen Parijs ende Oorlians; maer dees mare en heeft niet ghecontinueert, ende bij dien te presumeren, dat al lueghen es. Ander gheestelicke zeijden, daer zoude wat gheschiet zijn ontrent Mets in Loreijnen, maer was al onzeker ende naer den wint ghetast.

Meester Roelandt Van Embijse hadde ooc ghezeijt, dat noch de l stuvers up dlandt van Vlaenderen niet gheaffecteert en waren, ende datter hem zijn hooft af zwoer, als men daer af vermaende, mits datter schepenen zoo veel moijten ende zurghen mede hadden.