Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 132]

Cap. XXI.

Van eenen Spaengiaert Caspar Lumbralis ghenaemt; hoe den abt van Sente Beernaerts wech gheloopen es; vande nieumaren vander oorloghe in Vrancrijcke tusschen den Coninc ende den prince van Condée; van eenen hoop zwarte ruteren; van dheere Van Herenbeerghe ende ander nobilisten, die uut dese landen den franschen Coninc ghijnghen dienen; hoe den prince van Piemont Vrancrijck ooc hulpe dede; vande begravenesse van eenen Spaengiaert; ende vande feeste up Sente Andriesdach.

Ontrent dees tijt, quam binnen Ghendt ghevlucht, een heere oft edelman van Doornicke, wel met vijf of zes peerden ende veel dienaers oft servituers, waer af dat Spaensche garnisoen, dat te Ghendt lach, terstont de wete hadden.

Daer was een soldaet te Ghendt, die men hiet alf zodt zijnde: dese quam alle avonde ontrent den acht hueren, weder dat sneeude, vroos of slechde, ende hoe vuijl ghaen dat onder de voeten was ende ooc hoe doncker dat de avontstonden waren, ende clanck een belle met een hauten handthave, roupende in spaensche, dat elck zoude willen ghedachtich zijn de bitter passie Ons Heeren Jhesu Christij, ende hem daer af uuter herten dancken ende poghen wel te leven; dat men oock zoude willen met bedijnghen ghedijncken die aerme zielen, die in de purgatorie vanden vaghevier waren; dwelck zonde twijfel gheen dwaesheijt en was, maer quam uut een godtvruchtich herte. Hij moeste waken als dandere eens of twee waerf de weke, ende en liet hem niet verdrieten alzoo noch alle avonde omme te ghane, ende dicwils bij claren daghe, ter avontueren als hij waken moeste. Als ic hem somtijts hoorde roupen, doe dacht ick

[p. 133]

up den man, die te Jherusalem ghijnck al roupende, hemlieden waerschuwende van haer zware destructie. Hij, scheedende uut Spaengien uut zijns vaders huus, schanck zijn vader een peert, ende sprack: hij was gheboren om al de weerelt duere te reijsen, daer hem Godt ende den Coninc hebben wilde, ende wilde hem gheerne daer toe vonghen; sprack ooc tot den soldaten, als zij hem vraechden waeromme hij zulcx dede: hij was een dienaer van Godt almachtich ende vanden Coninc, ende was zulcx ghehauden te doene, ende en begheerde niet meer dan den cost ende een cleet an tlijf. Men zach hem ooc niet tuusschen, ghelijck die ander allen dach deden, en zocht ooc gheen vrauwen, maer hadde nochtans een dochtere; en nam oock gheen behaghen in ghoede chiere te maken oft drijncken. Hij was een gheboren Spaengiaert van die stadt Lombris, waerom hem die ander soldaten hieten vila Lombralis, vele niet wetende zijnen name. Hij hadde ooc te Tunis gheweest, ende van drij maenden tijts dat hij in de Golete was, een steerck casteel voor Tunis, en hadt noch en dranck hij anders niet dan broot ende wijn, niet prouvende vleesch of visch. Als hem ghelt ghegheven was van eenighe soldaten, ofte als hijt metter schale in de keercken ommehaelde, dat ghaf hij den aermen ende deder missen mede doen, ende ghaf oock van vier ghauden croonen, die hij de maent wan, toverschot den aermen; hij was eenbruun zwart man bultachtich, vierschoot van persoone, hebbende meer een wreet dan een lieffelick uutzien, daerom en es de duecht niet altijt uut den wesen te kennen, maer uut de weercken. Desen man, Caspar ghenaemt, hadde ooc sommighe zotte ende ooc quade mannieren over hem; want hij wilde somtijts, dat de burghers vander stadt, daer zij voor haer dueren zaten, als hij bij daghe zijn belle clanck ende uutroupijnghe dede, dat zij haer bonetten

[p. 134]

afdoen zouden; ende tes bevonden, dat hij de belle clijnckende, sommighe kinderen vander stadt up haer knien vielen, ende om datter een vrauwe voor haer duere zittende daerom louch, slouch hij haer met eenen stock twee of drij slaghen up thooft, zoo dat den stock in sticken brack, daer haer man bij stont, welcke vrauwe weenende was van pijnen.

Ontrent desen tijt hoorde men, dat den abt van Sente Beernaerts up dees zijde bij Andtweerpen bij de Schelde, daer voren af ghezeijt es, lib. 4¹, cap. 24, zijnder veerden gheloopen was met een ghaeijkin ende met veel ghelts vanden ghemeenen clooster, wel tooghende welck een valsch herte dat hij eijmelic ghedreghen hadde, ende hem veel anders ghelaten hadde dan hij was. Met hem hadde sonderlinghe kennesse ende aliancie meester Willem Silvius, sConincx drucker, tAndtweerpen, een man die wijlen die kinderen vanden prince van Oraingien, als schoolmeester, gheleert hadde, ende was bij dien in de kennesse vanden voornoemden prince ghecommen, ende es naermaels ooc ghevanghen gheweest, maer wart eenen tijt daer naer weder losghelaten. Hij conde griecx, latijn ende hebreeusch.

Up den xxv^en van november quam serteijne tijdinghe vanden bisscop van Doornicke an den deken vanden Christenen te Ghendt, welcx brief ic ghezien hebbe, present den voorschepenen joncheere Jan Damman ende ander notable vander stadt van Ghendt, hoe dat in Vrancrijck eenen grooten slach ghesleghen was up Sente Martens dach lestleden, tusschen den Coninc ende den prince van Condée, daer veel groote personaigen bleven waren, die daer bij name ghenaemt waren, als van des Conincx zijde: den conincstable van Vrancrijcke ende ooc een cardinael; ende

1 Lees Lib.3. Zie 2^de deel, bl. 319.

[p. 135]

vande zijde van Condée: den admirael vander zee, met veel ander nobilisten over beede de zijden. Daer wart ooc ghezeijt bij Roelandt Van Embijse, uppersecretarius bij schepenen vander Kuere, dat hij verstaen hadde, datter zes duijsent zwarte ruters te peerde ghepasseert waren ontrent Mens in Duijtschlandt, up Vrancrijck treckende, maer en wilden niet zegghen, wie zij dienden. Twas wel te presumeren, dat zij ter hulpe vanden prince van Condée quamen, mits dat zij ooc tgheestelicke in haer landen verjaecht hebben; verclaerde ooc ghehoort te hebben, dat zeer curts te voren in Loreynen in de keercken al in sticken ghesmeten was, sonder te Mets, daer Sconincx gharnisoen lach. Dese mare liep ooc overal ende dat dheere van Harenbeerghe met een groot ghedeel peerden van deser zijde den Vrancschen Coninc ter hulpe ghezonden was; dat ooc dheere van Montenbrugis, hoochbaliu van Lens in Artoijs, die int eerste te Ghendt met zijn gharnisoen gheleghen hadde, zijnen paeijs ghecreghen hadde, ende diende Herenbeerghe met vijf of zes peerden, ende meer ander nobilisten van dese landen. Den deken vanden Christenen relateerde oock, datter een groote somme ghelts vanden Paus in Vrancrijcke ghezonden was, thulpen vanden Coninc, om volck up te nemen; dat ooc den prince van Piemont, zijn cosijn, hem hulpe ende assistencie dede.

Up den voornoemden xxv^e novembris, was uuten huijse van meester Joos Rooman, der stede Mets, wonende int beghinsel vander Cammestrate, een Spaengiaert ten grave ghedreghen, tsavonts tusschen vieren ende vijven, in Sente Jacobs keercke, ende was gheleijt up een bare, in een slapelaken ghewonden, zonder kiste, ende een pelle daer over ghesleghen, welcke pelle men afdede als hij an tgraf ghebrocht was, welck ghemaect was in den bueck voor tcruuse.

[p. 136]

Daer quamen veel Spaengiaerts mede ende Spaensche priesters, wel tot x of xij, ende daer waren ontrent zes cleen toortsen, ende ander ghijnghen met bernende wassen keerssen. Men zancker een poose, ende doe spronghen twee Spaengiaerts int graf ende leijden haren medeghezelle, den dooden soldaet, alzoo int graf, hem terstont bedeckende met eerde; ende noch een pooskin zijnghende, lieten de voornoemde toortskins der keercke, ende een van haren priesteren riep in haer tale: hij es int paradijs; nochtans en hadde hij daer af gheen brieven oft zekerheijt.

Daer was een Spaensch soldaet tot mijnent bij ghelogiert, te weten tot Lievin De Vlieghere voerreere, den zelven diet uutbrachte, ende veel zwaricheijt maecte van een beeldekin gheschildert Ons Heere an tcruijsse, dat daer bevonden was als met eenen messe ghesteken int been. Dese, zoo daer een aerme meinsche om een aelmussen badt, es binnen gheghaen ende heeft zijn hemde uutghedaen ende heeftet hem ghegheven, ende men zeijde, dat hij gheen hemde meer en hadde ende moeste zelve wullen ghaen. Aldus waren onder hemlien, onder veel quade weercken, ooc eenighe ghoede weercken vonden.

Up den laetsten novembris, wesende zondach ende Sente Andriesdach, bedreven die Spaengiaerts up tnieu casteel te Ghendt een schutgheveerte, ende de tweetste reijse dat zij aflieten, zoo werden afghelaten sommighe groote sticken artillerie, ende doe trac men up met catrollen ende coorden die twee standaerden met de wapenen van Spaengien ende Vlaenderen, up twee hooghe masten, die up beede die bolleweercken, die naest de stadt staen, gherecht waren. Al de arckebussiers van tgharnisoen dat te Ghendt lach, dat was daer ghecommen, ende men hilt daer groote feeste, om dat Sente Andries den patroon es van thuus van Bourgoingnen.