Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 111]

Cap. XVII.

Dat die benden van oordinancien wederom upghenomen waren; dat die Spaengiaerden die van Ghendt niet meer Lutheranen heeten en mochten; van een processie generael; noch van sommighe rudessen der Spaengiaerden, ende fueriuese woorden vanden meester del campo; hoe die van Ghendt moesten elcken soldaet bezurghen l stuvers de maent, vier maenden lanck, ende dan elc xl stuvers; van diveersche nieumaren; ende van eenen schijnck¹ van die van Ghendt, die qualic ghenommen was.

Men zeijde, dat nu wederomme gheoordineert was die benden van oordonancien, die ghecasseert waren, up te nemene, waeromme vijftich duijsent ghuldenen naer Camerijcke moesten beschict zijn. Ic dijncke wel, dat dit ghelt quam vanden impost van Vlaenderen. Dese benden waren nootzakelic an den cant van Vrancrijcke ende Inghelandt, ende waren zeer upsche ruteren te peerde ende te voete, de Spaengiaerts in haer oordene ooc te boven ghaende.

Up den xvij^en octobris, Sente Lucas avont ende vrindach wesende, waren een deel Spaensche trommelen ghesleghen up diveersche plaetsen ende vierweechscheeden, ende daer wart uutgheroupen, dat die Spaengiolen niet meer de lieden van Ghendt en zouden heeten Lutheranos oft meer ander afdraghende woorden gheven, up daer af ghecorregiert te zijne naer tbevint vanden sticke.

Daer wart ooc vander stede weghe bij trompetslaghe uutgheleijt, als dat men up den naestcommende zondach zoude draghen processie generael, ende dat daer af de

1 Geschenk

[p. 112]

verghaderinghe ende dienst zoude wesen in Sente Janskeercke, en dat men bidden zoude Godt almachtich, dat hij zoude willen alle verdoolde herten bekeeren ende ter kennesse vander waerheijt ende vanden auden catholijcken gheloove brijnghen. Den zondach ghecommen zijnde up den xix^en octobris, wart de voornoemde processie ghecelebreert zoo magnifijck ende eerlic, ende met zoo ontellicke veel toortsen ende keersen, ter heeren den Helighen Sacramente, dat dierghelijcke in veel jaren niet ghezien en es gheweest. Ende daer ghijnck oock(zonder de oordinaire ghedeputeerde, als raetsheeren, schepenen, hooftmannen, neeringhen, smalwetten, gildenen ende dierghelijcke) een ontellicke menichte van volcke mede, zoo dat veel Spaensche soldaten ghedwonghen waren te zegghen, als dat men te Ghendt noch zeer veel ghoet christen volck vant; maer ander zeijden, dat ment te meer dede, om dat de Spaensche hier waren, om dat zij zulcx meercken zouden. Ende en lieten som haer snoode perten noch niet te bedrijven; want up Sente Lucas dach den xviij^en octobris, om dat den barbier up toucxkin vander Vlasmaerct, bij Sente Jacobs keerchof, eenen motsjaetse, dats eene vande Spaensche ghuijten oft dienaers, vant staende voor zijn schappra, nemende jeghen den danck van zijnder huijsvrauwe ende hem zijn botere, ende hem wilde van daer doen ghaen, hem een hoorbant ghevende ende zijn scappra slutende, zoo riep den knecht zijnen meester van boven, die quam af, track zijnen rappier uut ende wilde den man vanden huus toe, die zoude hem int hooft ghequetst hebben. Doe riep den knecht up tstrate: Spaengie, Spaengie. Daer verghaerden die Spaengiaerts met grooten hoopen, sloughen den man, ende haelden hem ende zijn wijf uuten huuse ende dedense veel verdriets an, en leeddense, als vanden lijve ghevanghen, up de Meerse-

[p. 113]

niershuus up de Vrindachmaerct, daer zij haer wachte hilden, ende van daer zijn die aerme lieden in tsausselet, der stede vanghenesse, gheleet. Men zeijde nochtans, dat desen barbier den Spaengiaert niet ghequetst en hadde, maer een ander, die absent was. Niet jeghenstaende dien, den meester del campo wilde hem ghehanghen hebben, ende quam zeer verbost tSchepenhuuse, met een groot deel busschieters met ghevierde lonten; ende schepenen zaten om de zake tanhooren tot der naer noene verghaert. Men zeijde, campo liet hem oock ontvlieghen: waert bij alzoo dat ijemant eenen Spaengiaert dootstake, hij zoude tgheheel huijsghezin, daert gheschiet ware, doen vermoorden ende ooc alle de ghebueren vander strate, ende thuijs, daert ghebuert ware, doen demolieren ende afbreken totten gronde. Dit waren tijrannische woorden, als eenen anderen Nabin oft Nicocreonte¹.

Desen meester del campo zoude den xix^en octobris, sondach wesende, int nieu casteel, bij den ghevanghen grave van Egmont gheweest hebben, ende jeghen hem ghetuust hebben met scheerpe teerlijnghen, ende zouder jeghen verloren hebben wel vij^c ghauden croonen. Den grave van Hoorne hadde oock ghespeelt te voren jeghen eenen soldaet, die maer twee ghauden croonen te verliesen hadde, maer met zulcken ghelucke niet als Egmont; want met die ij ghauden croonen waren hem afghewonnen vanden voornoemden soldaet wel vijf hondert ghauden croonen.

Ontrent dees tijt was vanden comijs Triest, te Ghendt, ghezonden te Brugghe xxiiij duijsent ghuldenen, bij laste vande leden slandts, daer toe vermaent vanden Hove, om te betalen de benden van oordonancien, die men weder van

1 Nabis, tyran van Sparta. Nicocreo, koning van Salamis.

[p. 114]

nieus upnam, zoo voorseijt es, ende om te betalen de afghedancte knechten, die men noch schuldich stont; maer dees knechten ontboden zijnde om haer paeijen tontfane, zoo en es nauwelic den iiij^en man ghecommen, messchien uut vreesen dat zij som een cooren up haer tonghe hadden, ende dandere dat zij in Vrancrijck overghetrocken waren. Zulcx was ghezeijt den xxij^en in octobre, ende ooc mede, dat ons heeren van Ghendt van Bruesel ghecommen zijnde, zoude ghelast zijn te bezurghen voor elcken soldaet l stuvers de maent, vier maenden lanck gheduerende, ende dit ghelt zou ghehaelt werden vanden impost bij vorme van leenijnghe.

Daer wart ooc ghezeijt, dat den prince van Condée voor Parijs lach, ende meende de Parisianen te verhongheren; maer zij zouden noch wel om iiij of vijf maenden fictuaillie bijghehadt hebben. Den Coninc wart vast hulpe ghezonden uut dese landen, bij laste vanden Hove, om Condée te bedwijnghen tot vrede ofte om hem ende alle zijn ghealeierde uut te roeijen; maer men zeijde den xxiiij^en der maent, dat hem die Inghelsche werden steerckende ende bijvallende, waeromme hij die stedekins ontrent die Inghelsche zee inghenomen hadde, om alzoo d'Inghelsche in Vrancrijck eenen wech te maken, zoo zij zeijden, die ghues ghezint waren; zegghende ooc, dat hij bij hem hadde wel vi^m peerden, maer en was niet wel ghestoffeert van voetknechten. Die vander catholijcker zijde waren, spraken, dat hij die steden in Britanien, an den Inghelschen cant, inghenomen hadde om hem zelven ende de zijne eenen wech te maken, als hij uut Vrancrijck ghejaecht zoude zijn, om in Inghelandt te moghen vlieden; hanghende ooc daer bij, dat die lieden van Parijs zouden uutghecommen hebben jeghen hem, diese beleijt hadde, en zouden hem wel zes mijlen achterwaert doen reculeren hebben. Alzoo sprack elck

[p. 115]

alzoo hij ghesint was, zoot dicwils te voren gheschiet was.

Een focker vande Spaensche cooplieden vander wulle, te Brugghe, hadde zeker brieven uut Spaengien ontfanghen, inhaudende, hoe dat in Spaengien ghevanghen ghenomen was die heere van Montingij, die altijts, van tbeghinsel vander beroerte, in Spaengien bij den Coninc gheweest hadde, met de marquis de Beerghen, die daer overleden was, zoo voorseijt es, ende den eersten ende naesten camerlijnck vanden Coninc, die men hiet Van den Nest, een Bourgondion, ende hadde ghetraut Nazarette te Ghendt, de weduwe van capiteijn Cauwenhove was, die wijlen een capiteijn voor Mets gheweest hadde, welcke vrauwe haer te Ghendt hilt ende haer man bij den Coninc in Hijspanien. Ten derden hilden die brieven ooc inne, datter ooc ghevanghen was een groot concillier bij den Coninc, welcx name mij vergheten es. Ende mijn heere van Wacken, Capelle, hoochbaliu van Ghendt, was van onder de costen¹ van Inghelandt met een jacht ontboden bij den duuck Dalve. Dees jachten zijn schepen daer men mede vaert met ende jeghen den wint. Ende den voornoemden duuck van Halve hadde doen inventarieren al tghoet van mijn heere van Beerghen die overleden was, zoo voorseijt es. De heeren van Ghendt waren ooc te Bruesel commen, ende hadden daer ghesolluciteert, onder ander zaken, om te hebben oordonancie met hare soldaten, die zij in haer stadt hadden, die zoo moetwillich ende rebel waren datter niet mede omme te ghaen en was; ende om te beter appointement te crijghen ofte te eer expeditie, zoo schoncken zij den upper secretaris vanden duuck Dalve een copkin van lx ghuldenen, dat welcke, tzij om dat de ghifte hem te cleene

1 Kusten.

[p. 116]

dochte, ofte wat hem daer toe moveerde en weet ic niet, hij rapporteerdet an den voornoemden duuck Dalve zijnen meestere, de welcke hem daerom zeer gram gheliet jeghen die van Ghendt, vraghende de voornoemde heeren van Ghendt, oft zij uut waren om zijn dienaers met ghiften oft gheschijncken te corrumperen, ende dedese arresteren als ghevanghen lieden; zoo dat zij zeer beschaemt zijnde, uut Bruessel schieden, ende om van tusschen te gheraken moesten daer laten in obstaigien meester Joos Borluut, haerlier upperpencionaris, die daer achter de stadt ghijnck als ghevanghen man. Maer Ghode lof, up den xxiiij^en voornoemt, wart hij gheslanckiert, ende te Ghendt in de stadt ghezien. Dees zwaericheijt moeste noch die edel stadt van Ghendt hebben, boven al haer verdriet, daer zij in waren, ende men hadde nochtans wel ghezien, dat sommighe Spaensche regimentuers ende capiteijnen ghelt kenden ende namen, ende zoo men haer meer presenteerde, zoo zij min gram haer ghelieten.