Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. X.

Hoe Henric De Buck vande Spaengiaerts ghewont; was ende hoe den grave van Egmont ende den grave van Hoorne te Ghendt inneghebrocht worden, met een zeer groote guarde van Spaenschen volcke te voet ende te peerde; ende hoe Sente Pieters hondert ende xxx bedden bescreven waren; ende dat te Ghendt somminghe ghevanghenen ontsleghen waren.

Up den voornoemdenxxij^en septembris, disendach zijnde, smorghens ontrent den ix hueren, was een man, een

[p. 57]

ghaudtsmet, ghenaemt Henrick De Buck, wonende achter thof wijlent Van Huele, nu dheere van Eversheque, te Ghendt, up de Leije, wech gheweest hebbende wederom ghecommen in zijn huus, meenende dat die Spaengiaerts, die tzijnent thuus laghen, mede duerghetrocken waren, met de xj veendelen, naer Bruesele, om de ghevanghen Princen te halen ende te Ghend te brijnghen; maer hij faelgierde, want daer was noch eenen thuus bleven, ende alzoo hij meende sommighe rente ende pachtboucken ende rentebrieven toebehoorende meester Pieter De Rijcke, fugittijf, (ende welcx ghoet al gheconfisquiert was) wech te brijnghen (mits dat daer vele ancleefde), zoo was hij van achter up de Leertauwersgracht uutgheschoten, maer liet met der aest de duere ontghrendelt, zoo dat hem den voornoemden Spaengiaert up de hielen ghevolcht ende naer gheloopen es, ende hulpe roupende, zoo hebben zij den man, die vluchtende was, ghemeent doot te steken, ende hebben hem een groote wonde in zijnen aerme ghegheven. Dit ghebuerde int straetkin daer men vande Leertauwersgracht uutcomt in de Gheltmunte; maer hij onschappeerde, ende liet achtere alle die boucken ende brieven voornoemt.

Up den zelven dach, ontrent den een hueren naer noene, waren te Ghendt van Bruessel inneghebrocht den grave van Egmont, prince van Ghavere, ende den grave van Hoorne. Zij quamen van duer de Keijserpoorte, ende commende tot an de Braempoorte, (die wijlen plach te heeten de Brabantpoorte omdat men aldaer naer Brabant reijst) zoo sloughen zij ter rechter handt af, ende quamen al lancxt den Reep over de Nieubrugghe, Nieustrate, Veemaerct, Steendam, ende alzoo int nieu casteel te Ghendt met een schoon armeije, al Spaensch volck. Alvoren quam een ghereden, die bespiedde of up de Veemaerct eenighe waghenen in

[p. 58]

den wech stonden, ende keerende wederom, quam de guarde anne, eerst een jonghelijnck te peerde met een cleen daergijkin ende met eenen ronden blijnckenden schilt up den aerme; daer naer ontrent xij Spaensche hallebaergiers, daer af de stocken vande hallebaergiers met zwart fluweel overdect waren ende daer up schoone verchiert met veel latoenen oft verghulden naghelkins met quispels, ende die blaren oft baergien verghult; daer naer volchde veel busgheschut, al vijf dicke; daer naer peerderuters met bussen; daer naer spijssen. In somma daer was veel voetvolcx ende ooc veel peerdevolcx, die een groot ghedeel lancen voerden, hebbende boven elc een vaenkin; want daer waren vier Spaensche benden peerderuters, hebbende diveersche palueren oft wapenrocx. Deen bende hadde alle roode, dander gheluwe, de derde groene, de vierde blauwe wapenrocx, gheboort met strecken ende ander chieraige, hebbende een groot ghedeel hanghende maukins lanck ende smal, die duerhauden ende duersneden waren. Die hernasschen waren constelic ende rijckelic ghegraveert met bloumen ende antijckaige¹, naer die Italiaensche manniere; want zij waren ghemaect te Melanen in Longobardien. Zulcx was ooc thernasch vanden voetknechten. Daer wasser die zeer wel ende ander die niet wel ghewapent waren: dat waren de arkebussiers, die niet ghewapent en waren anders dan met sturmhoeden boven scheerp ende ooc al meest ghegraveert. Dees rede ende tpasseren vanden voetvolcke duerde wel een huere tijts eer zij ghepasseert was.

Den grave van Egmont was ghebrocht, als ontrent tderde vanden oorloochschen volcke ghepasseert was, zittende in een letiere; daer neffens hem reet een Spaensch grootmee-

1 Op zijn ouderwetsch.

[p. 59]

ster, met een schoon ghauden keten an den hals, die sommighe zeijden, dat hij gouvernuer van Ghendt zoude werden. Hier neffens reden noch meer ander nobilisten, ende, als tweetste derde vanden volcke duere was, zoo wart daer ghebrocht, ommerijnct met veel peerden, den grave van Hoorne, zittende in eenen waghene binnen, van wissen ghemaect, ende daer zat noch eenen mons^r neffens hem, dat men zeijde dat een Spaengiaert was, ende voren lach een jonghelijnck in den waghen met ghestruvelden hare, die men meende dat zijn camerlijnck was, een schoon ghezelle. Ic voor mijn huus staende ende hemlieden hoofschede doende, wart wedere (al was icx onweerdich) van hemlieden hoofschede ghedaen. Daer achter volchden noch een groot ghedeel lancen te peerd fraeij toeghemaect; tusschen elc regiment sloughen drij Spaensche trommelen ende een feijfel, spelende als de schaepherders, nauwelic zoo wel als Marcias, die van Mercurius doen villen was. Daer waren ooc ten diveerschen stonden trompetten ende claroenen up gheblasen; maer al was desen hoop rustich om ziene, nochtans menich meinsche verscricte daer in, ziende dat men zulcke groote machtighe personagien (ende die den Coninc zoo grooten dienst ghedaen hadden, als bijsonder Egmont) daer alzoo ghevanghen brachte. Men zeijde, dat den grave van Egmont bij zijn ghezelnede, een dochter uut Beijeren, xj kinderen hadde, die zeer bedrouft waren met haerder moedere, zoot wel te; dijncken es ende ooc ghezeijt wart. Sommighe wilden ooc zegghen, als hij uut Bruessele ghevanghen ghevoert was, dat den duuck Dalve, die hem doen vanghen hadde (zoo voorseijt es), de tranen uut de ooghen spronghen, te meer om dat zij aude kennesse gheweest hadden ende in sommighe strijden tsamen gheweest. Veel vraukins, te Ghendt, werden weenende, eensdeels uut compassien ende anderdeels

[p. 60]

uut vreesen, om dat zij al dat crijschvolck zaghen commen zoo gheweldich in de stadt ghedruust; ooc zurchden zij waer zij alle te logijste ghaen zouden. Maer die ghevanghen personaigen int voornoemde casteel gheconvoijiert zijnde, zoo keerder een deel wederomme van daer zij ghecommen waren, ende een ander deel sloughen ter slijncker handt af over den Zantbeerch, ende trocken al Sente Pieters uute, om alzoo naer Doornick te schicken. Sommighe versaechde mannen, ende die haer ijewers in beschuldich kenden, creghen ooc den moet zoo vul zwaericheden, dat zij nauwelic ghespreken ofte haer weerck ghedoen en conden, als gheen zinnen ofte herte hebbende om ijewers an dhandt te slane. Vele magherden ende namen af, dat mer toe zach. Vele ghijnghen zoo gheperst van herten, dat zij zieck ende quellende werden.

Die van Sente Pieters, die tot noch toe gheen knechten in haer huijsen ghehadt en hadden, als die ander inzetenen der stadt, die som boven maten zeer verlast waren, beghonden nu ooc een zwaricheijt te naken; want daer werden de bedden ghescreven ende werden ghefoeriert bedden te decken, ende sommighe up den Neercautere, duer de Ketelpoorte, hopende edel lieden te hebben, toochden haer schoonste bedden, legicanten¹, coetsen ende cameren; maer tquam al anders, want men haelde de zelve bedden uut, met oorcussenen, fluwijnen, hooftpueluen, slapelakenen, culpten², saergien, zittecussenen vande beste, ja tapijtscussenen ende saergien, ende voerdense met waghevoeren int nieu casteel, ooc mede tafelen, schabellebancken, stoelen, etc., wel weerdich dat zij uut een huus deden, wel x oft xvj ponden

1 Ledekanten.

2 Matrassen.

[p. 61]

grooten, zoot emmers ghebuert es tot Bauwen Seijs; ende tot Adolf De Grutere in de Savaenstrate, afgheghaen tresoorier der stede van Ghendt, waren vier bedden met al haer stoffacien ghescreven; zoo datter alsheels up Sente Pieters gheteekent waren ghestoffeerde bedden, tot hondert ende xxx, dwelc zoude bedraghen in weerden meer dan v^c pont grooten. Twas ghezeijt, zij en zoudense maer leenen den soldaden int nieu casteel, drij maenden tijts, dan zouden anstaen die lieden vanden Zande¹ ende dan die vander Mude, alzoo den beker ommeghaende; maer die laetst zouden leenen (zoo sommighe meenden), zouden int meeste perijckel staen van te verliesen, hoe wel dat vele vande eerste, die leenden, niet vele min en schricten oft beduchtende waren.

Up den xxiiij^en septembris hoorde men zegghen, hoe dat den grave van Egmont gheleijt was in eene schoone lustighe camere, die wijlent den abt van Sente Baefs ghehauden hadde voor zijn camere van plaijsancen, ten tijden alst noch een clooster was, ende staet achter int casteel als een somerhuus. Daer neffens hadde ooc den grave van Hoorne zijn camere, ende elc haddeiiij knechten om haer te dienen, ende hadden beede een cokene daer men haer spijse tsamen coocte ende hemlien daer af diende, ende was den grave van Egmont zijn gheweere uut siviliteijt weder gegheven.

Up den zelven dach werden ontsleghen uut den sausselette vier ghevanghenen, dats te weten: Jan Martins, cnape vanden aude cleercoopers, Joos Meijeraert, die wijlent tAndtweerpen, int Paukins ende up de maerct heerbeerghe ghehauden hadde, Yweijn Petrins, een aerm hudevettere, ende dhuijsvrauwe van Lievin De Vlieghere, voereere, up de Nieustrate; Lievin haer man was mede int Schepenhuus

1 De wijk het Zand voorbij de Vijf Windgaten?

[p. 62]

brocht, maer wart weder boven gheleet. Zoo ooc was eenen, die doopsghezint gheweest hadde, maer wast afgheghaen; dese zoude gracie ghehadt hebben, maer heeft met zijn woorden ghemaect dat hij weder boven ghesteken wart. Meijeraert voornoemd leijde men te laste, dat hij suspecte boucken zoude vercocht hebben ende ghezaeijt onder tvolck, maer ten conde niet wel gheblijcken; emmer hij wart verpeijnt met sommighe andere up iij^c carolus ghuldenen, te commen weder in tsHeeren handen, daer toe verzocht zijnde.