Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. VI.

Hoe de Spaengiaerts te Ghendt int nieu casteel gheraect zijn; van vier herdoopers t'Andtweerpen verbrant; hoe die van Ghendt de wete ghedaen was haer ghoet uuten nieuwen casteele te halen, dwelc faute slouch; vanden schat, die den Paus ghezonden hadde met duuck Dalve, ende wat men zeijde vande ijpocrisie der Spaengiaerden; ende hoe datter zesse Zwitsersche hallebaergiers te Ghendt oorlof hadden.

Up den xij^en septembris, vrindach wesende, zijn de Spaengiaerts met twee vlieghende veendelen int nieu casteel te Ghendt ghetrocken, eene tvooren noens ontrent den ix hueren, ende eene naer noene ontrent den vier hueren. Boven desen, deden zij daer noch van haren soldaten de nachtwake commen hauden, dwelc den soldaet die tot mijnent thuus lach, Jacobus Hermentis, tsanderdaechs snachts moeste doen; want den ghevanghenen grave van Egmont hadde eenen brief ghescreven an den capiteijn vanden voornoemden casteele, dat hij se inlaten zoude, alzoo hij ghedaen heeft, dat hij te voren niet doen en wilde, eer hij last ofte consent van zijnen meester den gouvernuer Egmont hadde, al wildent die Spaengiaerts van hem ghedaen hebben.

Up den xiij^en septembris, zaterdach wesende, waren tAndtweerpen bij den marcgrave, mijn heere van Bouderij, doen verbranden vier Herdoopers, moghelic van die, die in

[p. 32]

de verghaderinghe gheweest hadden daer hier voren, lib. 5 cap. 28, af ghezeijt es, dwelc up dlijf verboden stont eijmelicke verghaderinghen oft conventijckelen te maken, daer men eenighe vremde leeringhen leert contrarie onsen gheloove, ofte eenighe afscheedijnghen ofte stichtijnghe van comocien.

Tzondaechs daer naer, was te Ghendt bij trompetslaghe verclaert, dat alle de lieden van Ghendt, gheestelic ende weerlic, die bedden oft dierghelijcke stoffacie hadden in tnieu casteel, zouden die van stonden an commen ofte zenden halen; want die Walen soldaten, die daer tot nu toe gheleghen hadden, zouden vertrecken. Aldus zijn daer up den noene zeer veel waghenen ghecommen, om te laden bedden, cussenen, keerckelicke juweelen ende ander dijnck dat uut de cloosters daer in ghevlucht was van eer de foele gheschiede, maer als al de moijte ende den cost vande waghenen ghedaen was, zoo wart haer ghezeijt, dat zij noch differeren zouden. Moghelic daer en was noch gheen moete, oft de Spaengiaerts wilden eerst de Walen, die noch int casteel waren, quijt zijn. Tbevant hem ooc, dat in de vier couffers, die men Egmont toescreef ende ghenomen waren (zoo ghehoort es), veel costelichede in was, die den abt ende tclooster van Sente Pieters anghijnghen, waer af den abt oft prelaet inventaris van Egmont ghenomen hadde, om dat hij die wel bewaren zoude. Dit wetende den capiteijn vande Spaengiaerts te Ghendt, hadde ghezeijt, dat men hem wederomme restitueren zoude.

Twart al een nieu veranderijnghe int landt, ende sonderlinghe daert de ghues veel ghemaect hadden. Dit hadden ander steden ooc wel gheploghen, haddet zake gheweest dat zij ghevexeert hadden gheweest vander nieuwer predicatie, zij hadden moghelic meer gheraest ende ghedoolt dan

[p. 33]

eenich vanden anderen. Aldus en hebben zij gheen cause om hemlien te beroumen ende ander te beschimpen ofte te verachten, want dat gheen minne in en brijnct; want men behoort de bedructe niet te zeer te quellen, mits dat vele volcx zeer benaut van herten ende cleenmoedich was, sonderlinghe sommighe ghoede paeijselicke lieden, die haer, in den slidderachtighen ghueschen tijt, haer ijewers inne ontghaen hadden, ofte andere te licht van zinne zijnde ende te wanckelbaer van gheloove, die onder de ghuesche ministers kinderen doen christenen oft ghegheven hadden, oft aldaer te sermoene gheghaen hebbende.

Aldus was die edel groote stadt van Ghendt, die hooftstadt vande schoone landt van Vlaenderen, vul vrauwelicke tranen ende mannelicke verzuchtijnghen. Dalmachtighe Heere wille up haer verzoent werden, ende haer mesgrijpinghe als met vaderlicke straffijnghe ghenadelic vergheven !

Nochtans waren daer noch eenighe vremde haren, die bij tijden haer gheschut schoten, zegghende, dat dees knechten vanden Paus ghezonden waren, waerom zij spraken: ziet welcke treffelicke predicanten den Paus overzent om de ghues te bekeeren, die men niet een woort en can verstaen; en meenden te meer dat zij vanden Paus ghezonden waren om dat die sommighe cappen hadden achter hanghende als mijters, van diveersche colueren ende zeer gheboort met cleen boordekins. Want alzoo die Walen inghecommen waren ende bleven draghende som ghegurdde paternosters onder haer ocxels ende over haer schauders, ende bleven daer mede som ghaende te Ghendt, achter straten, alzoo de dese ghijnghen met dees chartruesen cappen oft bisschops-mijters als een uutwendighe gheestelicheijt uutwijsende, die ter avontueren som nauwelic een sprancxkin vander waerach-

[p. 34]

tigher gheestelicheijt en hadden, zoot blijct ooc in den Walschen cant, daer de Walen ooc som een groot uutwendich schijn van devocien bedrijven ende ghaen met groote paternosters die hanghen tot up haer voeten al lesende, ende met een zweert an haer zijde, bijsonder ontrent die frontieren van Vrancrijck; maer wanneer die schippers, die van Ghendt oft van elder(commende aldaer ghevaren), daer ijet uutweerpen up dlandt ofte wat laten onbewaert ligghen, terstont eijst van dese devote lieden verzwijmt ende ghestolen, dwelck zij dan weder af ghaen lesen (zoo zij meenen) met haer lauwe paternosters ende avemarien. Van zulcke ghebreken en zijn vele Spaengiaerts ooc niet te onschuldighen.

Den meester del campo hadde te Melanen ende eldere upghenomen Duijtsche hallebaergiers, tot xij, hemlieden ghevende voor ghaige elc iiij ghauden croonen de maent, ende nu, als hijse ghebrocht hadde te Ghendt, meer dan twee hondert mijlen weechs, en wilde hij hemlieden niet meer gheven dan drij ghauden croonen, of wilden zij meer hebben dat zij vertrecken zouden, hij en wilde niet meer gheven; maer dat zij haer ghestrijpte wambaeijsen ende hosen ghemaect up zijn Duijtsche hem laten ende aflegghen zouden, mits dat hij se haer ghegheven hadde, hij zoude ander mannen in die cleeren steken die hem dienen zouden. Dit hoorende die Duijtsche knechten, zijn verbaest gheweest, ende couraigiues zijnde, zijn zij den meesten deel vertrocken, coopende ander cleeren up de aude marct ende brochten haers capiteijns paluere¹ onder haer leden ghedreghen, in zijn logiment, begheerende paspoort van hem te hebben,

1 Livrei.

[p. 35]

dwelck hemlien verleent wart. Daer was eenen ghelogiert tot eens mans huus te Ghendt, die was belooft van zijnen huijsweert eenen ghuldenen de maent te gheven, thulpen zijnder ghaige, ende dat hij blijven zoude; want den huijsman vreesde eenen anderen Spaenschen soldaet oft twee te hebben, indien den desen wech ghetrocken hadde, daer mede hij zoo wel niet en zoude gheweest hebben.

Die spaensche soldaten ghaven te kennen, dat den duuck Dalve een machtich ghelt bij hem hadde, dwelck hem van onsen edelen ende catholijcken Coninc ghezonden was in Italiën, om daer mede de crijsknechten te betalen, om dat men te min canse zoude hebben daer over te claghen, willende ooc bewijsen dat hij zijn Nederlanden niet en zocht bijstier te maken¹, maer rijcke ende weeldich, mits den voornoemden ghelde, dat aldaer zoude uutghegheven ende ghestroeijt werden, hoe wel nochtans dat zij eenen tijt zwaericheijt zouden moeten lijden, tot dat over zeker mesdadighe ende uproerigghe justicie ghedaen ware. Men zeijde voorwaer, dat onsen Coninc an den duuck Dalve ghezonden hadde xxx muletten, elc met twee couffers gheladen met ghauden ende zelveren pennijnghen. Die munte hebbe ic ghezien, zeer schoon ghelt, te weten dobbel ghauden pistoletten van vier ghuldenen tstick ende zelveren pennijnghen van veertien stuvers tstick, ooc zeer schoon ghelt.

1 Tot het uiterste te brengen.