Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 21]

Cap. IV.

Hoe de Spaengiaerts ten tweeden male in des voorschepens huus ghevallen zijn met ghewelde, om in haer wachte bernijnghe ende licht te hebben zonder haren cost; van zes mannen van Ghendt, die te Wetter ghevanghen waren; ende hoe Jan Martins ende Joos Meijeraert ghevanghen waren; van een colacie te Ghendt; ende hoe Lievin De Vlieghere, zijn wijf ende dochter ghevanghen werden.

Up den viij^en septembris, Onser Liever Vrauwen dach zijnde, waren eenen hoop Spaengiaerts van xviij of xx, up de noene, ghevallen in des voorschepens huus te Ghendt, ende hadden haer lonten om haer bussen af te laten (indient noot gheweest hadde) doen voncken tot den spijckelboormakere daer recht jeghen over, int beghinsel vander Cammestrate, an hem begheerende ende verzouckende, dat men in haer wachte, vander stede weghe, zonder den cost vande soldaten, bezurghen zoude haut oft bernijnghe ende toortsen oft licht. Den voorschepen andtwoorde, dat hij zulcx niet machtich en was alleene te consenteren, ende de stede daer mede te belasten, zonder zijn medeghezellen in wette daerup te spreken; maer zijlieden persisteerden ende vielen som in zijn bottelrije, haten ende droncken van boven nedere, als oft zij als wetteboon¹ daer geleghen hadden; emmer deden zoo vele, dat hijt hemlien beloofde naer zijn vermoghen te vulcommen, eensdeels om dat hij den hoop quijt werden zoude. Ende overzulcx waren den ix^en septembris doen maken, in stede van flameijen oft toortsen, nachtlanteernen om daer mede de wachte te hauden, welck licht vanden

1 Wetteboden.

[p. 22]

wint, reghen, snee oft haghel niet ghebluscht en wert, ende cost veel min dan dwas, dat zeer overloopt ende smelt metten wint. Tes ooc waerachtich, dat zij daer bleven etende, waerup den voorschepen sprack: hebt ghij in wille de stadt te rooven, beghint dan an mij eerst? Dit hoorende zijn zij terstont uut zijnen huuse ende hove gheschoven.

Up den voornoemden Onser Liever Vrauwen dach, wast te Wetter feeste, ende hadde tsondaechs te voren daer ommeghanck gheweest; maer mits dattet verre al dien dach ende nacht zeer veel waters viel ende sturte van reghenen, zoo was daer veel meer volcx up den voornoemden maendach ende Onser Vrauwen dach; alwaer hem vant Gheeraert Rijm, baliu van Sente Pieters ende souverain, de welcke daer vijnck vj mannen van Ghendt, waer onder een ploter was, die men zeijde dat zeker boomen ghegheven hadde tot der temmeraige vander ghuekeercke te Ghendt. Zij werden tot Quaet Atrecht¹ gheleet; daer dranc men den wijn ende de ghues betaeldent; den ploter wart ontsleghen up zeker, maer zonder cost niet.

Daer wart ooc ghevanghen Jan Martens, hautcleercooper ende cnape vanden aude cleercoopers, in de Donderstrate. Men leijde hem ten laste, dat hij zelve de beelden vanden haude cleercoopers hautaer in Sente Jacops keercke uutghehaelt hadde, ende die tzijnen huuse ofte voor zijn duere gheschijt ende schoon vier daer af ghemaect, ende hadde te dier cause van schepenen weghe amende moeten doen, ende hem was ghewesen een nieu beelde alzoo ghoet ende groot daer weder te stellen, als den Sente Nicolaus beelde, dat hij ghebroken ende bedorven hadde; maer hij zoude een minder ende oncostelicker beeldekin daer doen stellen hebben. Maer

1 Kwatrecht.

[p. 23]

oft tot deser causen was oft tot eenighe andere, dat hij ghevanghen was, es mij onbekent.

Ooc was up den zelven dach ghevanghen Joos Meijeraert, achter de Vrindachmaerct, die hier voortijts int Paukin, tAndtweerpen, plach heerbeerghe te hauden, ende ooc om zulcke ofte dierghelijcke zaken, der ghueserije anghaende.

Up den voornoemden ix^en septembris, wast colacie te Ghendt, ende was om zeker accoort vande vier leden tslandts te affecteren ende accorderen; want zij staken twee jeghen twee, ende was nopende de betalijnghe vander haijde¹, daerbij dat gheconsenteert was noch drije jaren boven de voorleden drij jaren te betalen, om daer mede tonderhauden de gharnisoenen an de frontieren. Tdifferent en was anders niet, of men zoude de pennijnghen luesen, met condicie dat dander landen, als Brabant ende andere, ooc haer contributie deden, ofte dat men die condicie achter laten zoude ende die pennijnghen altijts evenwel upbrijnghen. Noch waren daer twee pointen upghedaen: deene was vander stede, die haer in freete² tAndtweerpen belast hadde om tcontoir tonderhauden ende de rentiers te betalen, of men niet liever de stadt belasten en zoude den pennijnck xvj^e oft xiiij^e, ende daer mede aflossen tvoornoemde freet tAndtweerpen, dwelck onghelijck meer in croise beliep dan de belastijnghe van renten, die men om tzelve aftelossen doen zoude? Dander point was van ghelijcken, datter noch liep ooc in freete een somme tAndtweerpen upghelicht ten upmaken vander nieuwer vaert, waer af ontfangher was Franchoijs Van Havere; oft niet expedient en ware, als voren daer toe belastijnghe te doene ter minster quetse

1 Lasten, 't fransche aide.

2 Geld tegen interest.

[p. 24]

dat ment crijghen mochte, ende daer mede ooc dat freet aflossen, dat al veel zeerder in croise liep? De resolucie ende de meeste voijsen up deerste point viel, dat men zoude de pennijnghen uplichten om te betalen die gharnisoenen up de frontieren, met condicie dat Brabant ende ander landen in advenant ooc contribueren zouden, zoo zij belooft hadden; ende nopende dander twee pointen, dat men van beede de belastijnghe van renten doen zoude, om daer mede tvoornoemde freet aftelossen.

Up den zelven dach, ten twee hueren naer noene, was een hurlinghe¹ tot Lievin De Vlieghere, voerreere up de Nieustrate bij de Veemaerct, vande Spaengiaerts; want die daer thuus lach hadder ghezien een berdekin van schilderien wesende Ons Heere an tcruuse, ende suckelde daer achter huuse, mits dattet van cleender importancien was; in welck berdekin hij bevonden hadde, dat int been van Onsen Heere ghesteken was als met eenen snijer, dwelck (indient alzoo ghedaen hadde gheweest) een stick was weerdich om ghepugniert te zijne. Hier uut wilde den soldaet zegghen, dattet heretijcquen waren, ende daer was veel te zegghen; die ten besten spraken dat moesten alle Lutheranen zijn. Maer de lieden vanden huuse deden haer onschult, dat een simpel meijskin haerlier dochterkin zulcx ghedaen hadde ende niet zijlieden. Niet jeghenstaende dien, zoo en waren de Spaengiaerts niet gherust, maer haelden den onderbaliu ende de dienaers. Ooc was daer bij ghevalle den souverain van Sente Pieters, Gheeraert Rijm, ende de Spaengiaerts beleijden thuus achter ende voren, ende deden uutbrijnghen den voornoemden man ende dwijf ende tmeijs-

1 Oploop.

[p. 25]

kin, dat men zeijde simpel te zijne, om de waerheijt van als tondervinden, ende werden gheleet int sausselet, want zij wilden haer up tijghen, dattet ghuesen, ja, brekers der beelden waren. Den man en hadde niet ghevanghen gheweest, hadde hij niet ghecommen naer huus in haerlier handen, voor zijn duere, daer hij om de zake te verclaren stont metten blooten hoofde, zegghende: Mijn heeren, ic en weet niet wiet ghedaen heeft, ende mits dat ic aude pelterije ende cleeren vercoope, zoo coope ende vercoope ic somtijts ooc zulcke berderkins, zoo ic ditte ooc in meenijnghe was te vercoopen. Daer waren sommighe Spaengiaerts zoo vergramt daer inne gheworden (want zij zeer noode moghen lijden, dat men die figueren vanden Heere ofte van zijn helighen ingurie doet, in wat mannieren dat zoude moghen gheschien, ofte hoe dat ment causeren mochte), dat zij spraken, indien zij gheweten hadden wie zulcx ghedaen hadde, zij zouden hem duersteken, al en waert maer een kindt van eenen jare; dwelc nochtans indiscretelic ende onredelic ghesproken was.