Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. VI.

Van drij beeldestormers, die te Ghendt ghehanghen waren, wat zij zeijden, ende waeromme dat zij storven.

Schepenen ende raet der stede van Ghendt wel gheinformeert zijnde van dese ende deser ghelijcke rudessen, hebben beginnen haer zweert ter snede te stellen, ende hebben

[p. 226]

sommighe corrumperende leden uut dlichaem der ghemeente willen snijen, up dat de zelve onghecorregiert blijvende, niet en zouden occasie gheven van meerder quale ende trouble. Aldus up den vij^en septembris, tsmorghens ontrent den x hueren, quam meester Artus Boessens met zijn regiment oft bende up den Coorenaert, ende maecte een slecke oft rijnck. Daernaer quam capiteijn Pascharis met zijn regiment al Sente Nicolaus keercke, ooc up den Coorenaert, ende maecten ooc een slecke. Daernaer capiteijn Stoppelare, ooc met zijn regiment al Sente Nicolaus keercke, ende deden als dander, haer bedeelende up den voornoemden Coorenaert. Daer waren veel nieuwe spijssen ende sommighe int blancke hernasch, de reste waren aerckebussiers, hallebaergiers, ende die goijgen¹ ende javelijnen droughen, al wel ghemonteert. Naer den xi hueren zoo quam de vierde bende van Franchoijs Van Wijchuus al de Vischmaerct, ooc mijn heere den hoochbaliu int blanck hernasch te peerde, met veel blancke landtsknechten uuten nieuwen casteele, ende andere in oorden wel ghemonteert, ende curts daernaer quamen mijnheeren vander wet, ende ghijnghen inden Elephant, up den voornoemden Coorenaert; ende daer waren verwesen int stadthuus drije pacienten, ende worden daer ooc brocht tusschen die handen vanden dienaers ende hallebaergiers tot in tsauselet oft vanghenesse, neffens den voornoemden Elephant. Den eersten was een curt mannekin, een Waelkin, een ticheldecker van zijn ambacht, ende plach te vercoopen ghebranden wijn, int straetkin ghenaemt de Pissteghe staende ter zijden tScepenhuus, haut ontrent l jaren. Men zeijde dat hij een meester was van zijn ambacht, anders een ghoet man ende connende drij zoo vier talen. Dander was Ghijsel-

1 Stokken met ijzeren punten.

[p. 227]

brecht Cools, een loodtghieter int Schepenhuusstraetkin, ende zeijde int passeren dat hij onbeschuldich sterven moeste, ende was een vierschoot jonck man, audt ontrent xxxvi jaren. De derde was ghenaemt Jan Cooman, een lochtijnck man ende metsecnape, een lanck reel man met eenen lancachtighen baert, audt ontrent xl jaren, ende onschuldichde zijn doot als den anderen, een man ghoet ghenouch, rasch in zijn weerck ende constich om lochtijnghen te stofferen met beeldekins die hij af moleerde van eerde ende schilderdese. Men zeijde dat Lievin Onghena, den ghueschen capiteijn, ghezonden hadden een ghauden croone, die desen man hilp verdrijncken, om int breken dapper ende ghereet te zijne. Dese drije werden een pooskin daer naer uut den sausselette ghebrocht, eerst den voornoemden Wale, ende was voor de alve huere ten xij^en ghehanghen, ende sprack sommighe woorden, maer niet vele. Daer naer wart den lootghieter uutbrocht, die knielde up den Coorenaert, ende beleet dat hij alzoo onschuldich als een kindt starf, ende zoude mense alle dooden, die handthavich gheweest hadden int ghene, dat hij helpen doen hadde, zoo mocht men wel alf Ghendt (zeijde hij) ter doot brijnghen. De broers baden hem dat hij daer af cesseren zoude, ende om zijn ziele peinsen. Hij sprack: men quam hem snachts van zijnen bedde upcloppen om te ghaen helpen breken, ende en wiste niet dat hij daer in mesdoen zoude, ende beclaechde zeere dat hij onschuldich starf. Hij sprack ooc datter daer in den hoop waren, die meer mesdaen hadden dan hij, ende dat elc zoude willen voor hem zien, die hem ijewers in beschuldich kende, noteerde ooc sommighe, die hij zach, als dat zij hem helpen verraden hadden, ende int hende Godt anroupende wart mede ghehanghen. Van desen en ghijnck zoo ghoede mare niet als van dander twee, van zijns quaets regiments weghe dat hij plach te hauden,

[p. 228]

zijn ghezelschap ontrauwe doende ende dierghelijcke, dwelc hem de Heere ghenadelic vergheven wille. Curts naer de alve huere ten xij^en daer naer, wart uutbrocht den lochtijncman, die compasselic Godt om ghenade badt voor zijn zonden, ende lach langhe up zijn knien in zijn ghebedt, up de maerct neffens de dobbel potente, ende upstaende, zeijde dat hij onnooselic starf, ende dat hij niet alzoo veel ghenomen en hadde als een spelle weert zoude moghen zijn, beclaechde zijn kinderen, badt dat ment haer niet verwijten en zoude, in somma riep Godt zoo hertelic an, dattet mij ende menich meinsche tranen coste, want ic hadde hem van joncx ghekendt. Hij hadde mijn broeders cnape gheweest in zijnen jonghen tijt, daer ic mede woonde, ende en zach hem noijnt anders an dan voor een ghoet ghezelle. Hij biddende om zijn keerckhof, es alzoo naer zijnen hemelschen vader ghereijst. Hij hijnck up den Wale, ende den lootghieter daer neffens. Als men hem afstack, zoo greinsde hij bitterlic als die een zuer zop moeste ghaen zupen, ende hadde zijn schootcleet voren, alzoo hij pleecht te weercken. Dees justicie ghedaen zijnde, vertrack mijn heere den hoochbaliu met zijn guaerde ende Artoijsienen vanden nieuwen castele, die men zeijde, dat curts daer te voren secretelic inne ghecommen waren, die ghewapent waren met helmetten ende burstgheweeren, aermschelen¹ ende beenplaten. Daer naer volchden de heeren vander wet, ende doe volchden die ander vier regimenten die rontom den Coorenaert ghestaen hadden, haudende int midden een groote rume plecke. Men zecht dat dese voornoemde pacienten verwesen waren ter doot, om dat zij haer als capiteijnen voorbarich ghemaect hadden, ende hadden in

1 Armschenen of wapen des arms. (Dict. flamen-francois, par H. Dv Tovr. Gand, J. de Salenson).

[p. 229]

de veltpredicacien haer veel onderwonden, ende ooc int breken der beelden ende ander costelicheden, ghevende last die religiuesen ende gheestelicke persoonen ofte andere, die sloten ende secreten der keercken oft cloosters open te doene. Men zeijde dat eenen tijt te voren den hoochbaliu passerende voor de duere vanden loodtghieter, zoude tot hem ghezeijt hebben dat hij zoude afhauden van zijn voorghenomen bestier, waer up den lootghieter zou ghehandtwoort hebben dat zij daer up dijncken oft letten zouden, ende zouden bezien, wat haer best te doene stonde, ende liet alzoo den hoochbaliu daer inne vergramt zijnde, voorbij passeren, ende was hem bezich met nastelen in zijn duere mits dattet tsmorghens vrouch was. Sommighe zegghen dat den lootghieter bedijnct was dat hij hem als capiteijn ghevanteert hadde te ghane in keercken ende cloosters, de dueren, tritsooren¹ ende garderoben openbrekende ende beroovende; dander twee dat zij vergharijnghe van volcke ghemaect hadden, ende van ghelijcken openghebroken in cloosters ende godtshuijsen, dueren, tritsooren ende couffers als voren.

1 Trezooren.