Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 126]

Cap. VI.

Vande rudesse, die de beeldestormers ten Fremenueren bedreven, ende hoe zij vande religuesen alle dijnck int quade verkeerden, ende haren spot ende gheck met haer ende met die beelden hilden.

Ten Fremenueren voornoemd, en heeftet niet beter ghevaren; want terwijlen dat men bezich was met aldus tclooster vanden Predicheeren van binnen te ruwijneren (daer ontrent xij of xvj mannekins, pover int abijt, met beroeste stocken ende staven in dhandt, voren stonden, als de wachte haudende, ende schenen vremdelijnghen zijnde), zoo wrochten dees tempelschenders al neerstich int clooster ten Fremenueren. Daer warp men die zijden ende damasten cuskins, die men up de autaren lecht, ende andere, ter veinsteren uut, up tstrate ende int water ende inde eerve, telcx rechte, die werden dan van sommighe zotten wederomme ghezeijlt. Al haer boucken werden ooc gheschuert ende van boven neder int water gheworpen, zegghende: zij hebben ons menich blau sermoen uut alle dese boucken ghedaen. Dese vlootten daer ooc inde Leije ende werden ghemijnghelt met die boucken vanden Predicheeren, de welcke naermaels vele lieden crijghende ende preparerende, hebbense den ghenen diese toebehoorden weder ghelevert, zonder eenich verghelt daer voren te hebben, ja, hebbense zelve inde cloosters doen draghen, niet jeghenstaende dat zij die jeghen diese ghevischt hadden, ghecocht hadden, maer om cleen ghelt. Hier moesten ooc alle die beelden stupen ende vallen. Den nieuwen docsale ende thaude ende tnieuwe afsluutsel voor den choor en bleven niet ongheschent. Men zach daer langhe tijt, ter zijden den choor, up de zijde daer men int clooster ghaet,

[p. 127]

over hoop ligghen een groot ghedeel autaer tafelen ende verwelven van dien. Ooc eenen langhen tijt lach gheheel de keercke ten Predicheeren vul van alle dese ghebroken sticken, die zij toeghesloten hilden ende niet en ruumden, dwelc sommighe hemlieden, als ooc den Fremenueren, bediedden up een wraeckghiericheijt, al en wasser moghelic gheen ghepeinse af, als dat zij wilden verbeijden, tot dat den coninc uut Spaingnen overquame, om hem te tooghen welc een schade ende ruwijne dat hemlieden anghedaen was. Want daer liepen veel maren vande comste vanden coninc, die scheen zekerlic te commen ende zeer curts hier te zijne; maer waren alle upghegheven lueghenen, hoewel, dattet hooghe ende neder zeijde ende veel diveersch bescheet daer af wisten te zegghen. Indien dees maren vanden hove uutghestroijt waren, zoo wast ghedaen om een betere, om tvolck die handen stille te doen hauden ende een achterdijncken te crijghen, wart dat den coninc quame, indien zij ijet quaets voortghestelt hadden, daer af ghecorregiert te zijne, ende ghavent de gheestelicke uppe. Zoo wast (zoot schijht ghedaen) om ooc tvolc een vreese an te jaghen, als dat zij an haer lichamen ende ghoeden niet commen en zouden, want zoo zeere waren zij ghehaet, bijsonder dese twee voornoemde cloosters, dat ment somtijts in eenighe meerckelic zach openbaren; want men zecht datter te Predicheeren waren die sommighe boucken, als verwoedde tijgherdieren, met haren tanden schuerden, ander snedense met haer messen in sticken, niet sparende sommighe boucken die zeer uutnemende exquisijt waren ende metter handt zeer curiueselic ghescreven waren ende sommighe vlaemsche bijbels zeer noble ende costelic zijnde. Ooc wart ghemeerct dat een man een overslop¹ bracht vanden Predicheeren, dat hij daer

1 Fluwijn.

[p. 128]

ghenomen hadde, ter avontueren om een hemde af te maken, maer wart vervolcht van andere diet hem wilden ontnemen, ende commende up de Coorenleije, zoo heeft hijt daer up tstrate gheworpen, ende met een bjle die hij in de handt hadde, in twee of drij sticken ghecapt, om datter niemant proffijt af hebben en zonde. Ghelijck die Cimbren voortijts de Romeinen in eenen strijt verwonnen hebbende, zoo verhaet up haer waren dat zij al haer peerden vercruepelden, al haer ghevanghenen uphijnghen, haer pantshijsers¹ ende wapenen verhieuwen ende int water smacten. Voort die kinderen ghecten ende spotten met die beelden, steldense in veel plaetsen up tstrate ende spraken: roupt vive le gues, ofte wij onthoofden u. Daer naer sloughen zij haer hoofden af ofte clovense in sticken. Her Lambrecht, een audt religiues ten Preedicheeren ende een ghoet predicant, wanende van tusschen ghaen in die foele in haer convent, was van sommighe anreest² ende ghezeijt: roept vive le gues, dwelc hij niet zegghen en wilde, al hadden zij hem doot ghesleghen. Twas een wondere: twee sticken lieten zij gheheel staen in dese twee cloosters, in elck eene, duer sommighe diet verboden. Deene was (zoot noch blijct) die costelicke ende ghoede hurghel ten Predicheeren, ende dander tnieuwe ghestoelte in den choor ten Fremenueren.

Veel gheckelicke woorden hoorde men overal met de beelden. Een jonc meijsen quam met eenen curtewaghen up de sGraven brugghe, daer een groote beelde up lach, ghesteken in eenen zack, dwelc zij ghehaelt hadde uut enich clooster om die te salveren. Dit meerckende de guijten, de brekers, hebben de beelde al spottende uut den zack ghetrocken,

1 Pansers.

2 Aangerand.

[p. 129]

welcke beelde ghewapent was ghemaect als Sente Mauricius oft andere helighen figueren, die men ghewapent maect, ende hebben dees beelde, zoo groot als tleven, vande brugghe van boven neder int water gheworpen, roupende ende gheckende: Ziet, ziet, hier gheschiet mirakel, desen zant int vulle hernasch zijnde zwemt noch. Dwelc gheen wonder en was mits dat hij van haute ghesneden was. Alzoo zochten zij allesins te spotten met die beelden, die nochtans ter goeder intentien ghemaect ende gheordineert zijn van . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .¹

1 De opengelatene woorden maken in het handschrift het ondergedeelte van de bladzijde en zijn afgesneden.