Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

Cap. XII.

Hoe die heeren schepenen van Ghendt begheerden haer wake te versteercken, ende hoe zij gheenen middel daertoe en zaghen, duer trappoort dat haer vanden vingteniers, uuten monde van hare onderzaten, overdrocht wart.

Schepenen vander Kuere der stede van Ghendt, dit spel nie wel ghenoughende, beghonden haer nachtwake te versteercken; want zij riepen daertoe int schepenhuus die poorters ende edelmannen, ooc sommighe cooplieden ende lieden van neerijnghen, de welcke die wake onderhilden

[p. 57]

bij toere, ghewapent ende ghestoffeert; elck alzoo hij zijn lijf bescheermen wilde, hadden ooc gheordineert een guarde oft wake, als mense vandoene hebben zoude, ten vermane van heere ende wet, waer af dat zeker superintendenten ghemaect worden, als up tquartier van S^te Jacobs prochie: joncheere Adriaen Borluut ende joncheere Anthonis Uutenhove, ende hadden zes vingteniers onder hemlieden, dat zijn hooftlieden van xx mannen ende daer overe, waer af ic eene ghecosen was, ende was hemlieden dusdanich eenen heet doen doen, ‘ghelast bij mijn heeren den hoochbaliu ende schepenen vander Kuere, den superintendenten dezer stede af te nemene van haerlieder vingteniers den heet vander Majesteijt, metghaders heere ende wet ghoet ende ghetrauwe te zijne ende de zelve bij te stane, omme te wederstane alle quaetwillighe, die d'insetenen deser stede zouden eenighe foule oft oppressie willen doen, ende dat ghelijcken heet afghenomen zij bij den vingteniers, vande xix onder elc van hemlieden wesende. Actum int collegie den 7 augustij lxvi, ende was gheteekent bij den secretaris Prijsbier.’ Ic dede eedt onder Adriaen Borluut, met meer ander vingteniers, ende voort dede ic mijn supposten heet doen, wel tot xl, bij persuacie ende andersins; want zij som niet wel daeranne en wilden, zoo ooc die ander vingteniers wel bevonden; want ons was ghelast dat mer meer nemen zoude dan xix,zoo verre alst fijne ende ghoede mannen waren. Maer als hemlieden, uut laste van schepenen, bij den vingteniers ghevraecht was oft zij ooc haer bereet hauden zoude, als mense verzoucken zoude, ende dat men haer namen upteekenen zoude, zoo vielen zij met grooten hoopen af, zegghende dat zij voor de papen niet waken noch haer lijf avontueren en wilden, maer voor den coninc ende heere ende wet, was lijf en ghoet; terwijlen dat zij zouden ooc

[p. 58]

moghen uuttrecken an eenighen cant vander stadt, om de vijanden te weeren, zoo zouden eenighe andere moghen commen ende rooven haer husen ofte steken tvier daer inne, ende al wast dat ic haer zeijde ende neerstich instampte, dat voor de priesters niet en was, maer elc voor hem zelven, voor zijn wijf, kinderen ende huijsghezinne, zij en verstondent alzoo niet, zegghende: men gheeft ons dat te verstane; maer tzal up de papen te bescheermen al uut commen. Laet zij haer zelven bescheermen, zij hebhen ons langhe ghenouch ghepersiqueert ende vervolcht, ende zullen wij zulck gheboufte moeten bescheermen? In somma zij hadden wel ghewilt dat zij gheroeft ende ghesleghen hadden gheweest, ja zouden daeromme ghelachen hebben, haddet up hemlien niet ghedrupt; want sommighe spraken openbaerlic, al zaghen zij alzoo veel crijschknechten zitten up tdack vanden predickheeren alsser schailgen upligghen, zij en zouden daer niet eenen aftrecken, maer latense ghewerden ende haren moetwille bedrijven. Aldus doende wast ooc een perijckel voor de vingteniers met zulck een volck uut te trecken, die men niet betrauwen en dorste; want zoo de mare ghijnck, in WestVlaenderen was eenen grooten hoop crijschvolck, die al dlandt af zouden loopen ende naer Ghendt curts commen om de papen te straffen ende dafgoderie te weeren, ende moeste men die wederstaen dat zoude de guesghezinde qualic bevallen hebben, ende zouden liever (es te duchten) haren vingtenier oft voorghangher doot ghesmeten hebben, dan hem te wille gheweest om zulck volc te bevechten, die zij niet voor haer vijanden, maer voor haer vrienden hilden; al en zeijden zijt niet plat uut, in somma, zoo zij haer langher hier up bedochten, zoo zij haer min daertoe verstaen ende begheven wilden, ende worden al troppende met hoopen te samen gheheele ghebuerten, zoo dat men gheen andt-

[p. 59]

woorde (daer up te betrauwen was) van hemlien ghecrijghen en conde. Deen sprack: mijn gheweere was int jaer xl ghenomen ende ic en hebbe gheen ghelt om ander te coopen. Dander sprack: ic moet dicwils uuter stede reijsen in mijn coopmanschap ende affairen, zoo dat ic zelden thuus ben. De derde: ic en begheere niet te vechten, ic en ben niet gram, en weet ooc niet waer ofte welch die vijanden zijn moghen, die ons inderen willen. Hebbens de papen te veel ghemaect, dat zijt beteren jeghen die haer anvallen willen. De vierde sprack: wie zal terwijlen mijn wijf ende kinderen de cost winnen? ic en hebbe pachten noch renten incommens om bij te leven, ergo wie zal ons dan teten gheven ende een cleet an dlijf? Andere en ghaven gheen andtwoorde, zoo dat mer nauwelic van xl, viere en hadde durven betrauwen. Als zulck rappoort, tot scepenen wart, van diveersche vingteniers overgebroebt was, zaghen mijn heeren schepenen wel hoe cranck dat zij ghespannen waren, ende waren zeer perplecx, nauwelic wetende wat zij anghaen zouden. De stadt lach opene, zij en sloot niet, de artijlgerie was wech ende gheruumt int voornoemde jaer xl, zoo dat zij gheen gheweere meer in haer wapenhuus en hadde; waren ooc alsdoede poorten afgheworpen an sommighe henden vande stadt, zoo dat zij zeer ghecranct was. Tvolc was ooc onghewent der oorloghe worden, ende boven al, dat tquaetste was, die zelve die daer waren, waren qualic ghewapent ende onghewillich; want al wast dat schepenen hemlien deden zegghen dat dese guaerde ofte weere voor tgheestelicke niet en was, zij en condens niet ghelooven, zoo wart dan ghenouch, zeijden zij, dat elc zijn ghebuerte met conincstafelrijen waecte, ende liever zijn eijghen huijsen bewaerde dan haer elder te ghaen verstroijen ende haer ghoet ende huijsghezin in perijckel te laten; want wij en weten niet, zeijden zij, waer ons de wet zoude willen

[p. 60]

leeden ende beschicken ende moghelic ijevers in een ghat stellen daer wij ons craghe laten zouden, ende al voor de papen, die ghemackelic up ende neder ghaen ende dit erruer al beroct hebben met haren quaden levene, groote ghiericheijt, hooveerdije en de itijrannije over de onnoosele ende onbeschuldighe, die haer gheerne vander weerelt vervremden ende aftrecken zouden ende den nauwen wech (die Christus leert) inneghaen; dese ende deser ghelijcke vele spraken ghijnghen daer omme onder tvolck ende veel te meer om dat haer dit verzouck zoo nieuwe, vremt ende hert inneviel.