Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelick in Ghendt 1566-1568

[p. 54]

Cap. XI.

Hoe zij de pijne mochten te ghaen predicken tot voor die stadt van Brugghe ende wat zij onderweghe tEecloo bedreven.

Dit naervolghende capittel en zal ons niet qualic dienen om een lettel te prouven, warachtich te wesen, tghene dat wij voorscreven hebben, als dat die vander nieuwer religie veel diligenter zijn ende meer aerbeijts doen om te zaeijen haer leerijnghen, dan de catholijcque doen om de hare an den dach te brijnghen, alwart dat hier toe niet ghenouchsaem en schenen vele der voorghaender vertellijnghen, hoe zij in caude ende hitte, reghen ende wint, in groot perijckel haers levens, ghepredict hebben en tsermoene gheghaen in meerschen ende onghezonde plecken, daer ooc veel vraukins, die teer ende weeck zijn, haer ghevonden hebben, eenen verren wech daeromme ghaende, ende van tsmorghens tot tsavonts haren dach in zulcke traveille overbrijnghende, mans ende vrauwen, haer eten mededraghende, ooc somtijts daer ontrent tot grooten coste ende onghemack teerende, dat meer es, reysende daeromme ij of iij mijlen wechs, als te Landthuut, te Deijnse ofte dierghelijcke. Ende nu als quam den x^en augustij (1566), zijn zij veel voorder ghereijst, te weten wel viij mijln weechs, tot voor die schoone ende ghoede stadt van Brugghe. Dit diende haer wel om dattet doe helichdach was, te weten S^te Laureins, die de ghuesche predicanten liever ledighe dan helighe daghen noumen, om dat zij willen zegghen dat men die helighen al te veel eeren doet in comparacien van Godts eere die doch alle eere weerdich es, ende om dat men ghemeenlic zulcke daghen met ledighe, ijdele ende zondighe gheweercken overbrijnct. Daer

[p. 55]

waren twee predicstoelen neffens die mueren van Brugghe, up tvelt ghemaect, ende mits dat saterdach was S^te Laureins, zoo preecten zij daer twee daghen, zaterdach ende zondach, daer veel volcx van Ghendt was, ghestoct ende ghestaeft, ende veel van Doornicke ende van ander quartieren, met haer gheweere, ooc veel vrauwen ende ander zonder gheweere. Die van Brugghe hadden te voren haer poorten toeghesloten, ende die wethauders waren ter vesten, met veel ghewapende mannen ende schutters, met bussen ende boghen, te weten die ghilden der stadt. Men meender in walsche ooc ghepredict te hebben; want die Walen hadden ooc eenen preecstoel upgherecht, die daer vele in ghetale waren. Mijn heere van Egmont, te Ghendt gheweest hebbende, was doe ter tijt binnen Brugghe, ende zij werden somtijts bereijnt, want tvrindaechs te voren, commende van Ghendt tEecloo, om naer Brugghe te ghane, beghonden tEecloo te predicken, ende twart reghenende ende doe ghijnghen zij in de keercke ende preecten daer. Waerom den pastuer van Eecloo, zeer vergramt zijnde, te Ghendt quam an mijn heere den president om advijs, ende en wilde gheen misse meer in de keercke doen, of zij en worde ghezuvert van zulck een exces. Maer vele van Eecloo en waren niet messelic ende hadden wel te vreden gheweest dat men daer nemmermeer messe ghedaen en hadde. Zij hadden ooc som de broeders ende zusters van Ghendt ende andere die daer ghecommen waren met den ghueschen predicant tinbijt ende tnoenmael bereet, sommighe xviij of xx, meer ende min, ende stelden hemlieden voren hespen ende baecvleesch, niet anziende den jeghenwoordighen dach, alzoo treckende die lijbertheijt van haer christendom tot libertheijt vanden vleesche, expresselic jeghen den apostel Paulus, die zulcke vrijheijt blameert ende alle onstichtijnghe ende ongheoorsaemheijt der

[p. 56]

heligher keercken straft ende beschelt. Zij en waren som niet rijcke diet deden; maer tscheen dat zij rijcke ghenouch waren om haer spijsen up eenen onbehoorlicken dach te mesbruucken, tot een groot schandael van vele christen meinschen. Aldus neffens Brugghe ghepredict hebbende, zijn zij weder duer Eecloo naer Ghendt ghecommen, daer veel volcx van Eecloo mede verzelschapt was, ende commende bij Ghendt, zoo quam haer weder een devocie overe ende predicten in een plaetse ende eerlichede ghenaemt te Vaernewijcke¹), ende twart een groote vlaghe reijnende, zoo datter veel volcx mes nat wart. De mare ghijnck zij zouden (indient reijnde) int Berau ghepreect hebben, binnen der stadt, ander zeijden in de keercke tAckerghem, de derde zeijde in de hooftkeercke Sente Jans: twas zulck eenen tijt, sprac men twee lieden zij spraken diveersche; maer de meeste menichte was jeghens de gheestelicke qualic ghezint.

1 De heerlijkheid van Vaernewijck, gelegen buiten de Brugsche poort, strekte zich uit van Mariakerke tot in de parochie Akkergem, op het grondgebied der stad Gent. (F. De Potter, Geschiedenis der gemeenten van Oost-Vlaanderen, IV, Mariakerke, 21, 28.)