Logo DBNL
Psalmen Davidis (1566)

Psalmen Davidis

(1566)–Jan Utenhove–rechtenstatus Auteursrechtvrij

in Nederlandischer sangs-ryme


Vorige Volgende

Forme des dienste der heyliger Doipe.

+ DEwyle de doipe een openbar handel is openbarer inlyuinge der doiplingen in de gemeynte Christi. So werdt de selue by ons anders niet, dan openbarliken in openbaren tosamenkumpsten der gemeinte angedienet. Ende so veel als deselue inlyuinge, een sunderlinge sorghe verheyschet der gantser Gemeynte ouer huere ingelyuede leden, die nu ter tydt schier alleene onmondige kinder + (ende derhaluen de swackste leden, dien nader leere Pauli de meeste sorge ende eere anghelecht moet werden) syn: ende de ghemeynte in huerer persone om huerer veelheit willen, derseluen sorge niet genoech doen kan, So isset dat sich by ons (na eewigen ende loffliken bruycke aller ghereformeertsten ghemeynten Godes) een vader ouer synen doipkinde, + mit etliken opgenomen tuygen ende mitsorgen, na oproepinge des dieners vth dem predickstoel, na eynde der predike ende eer de ghemeyne ghebeden angheuaen werden, sonder eenighe

superstitie of pracht opentlicken voor de gantse gemeinte setten, ende verbinden sich vth hueren ende der seluer gemeinte name, de voorsede sorghe, so lange die verheysschet werdt, na hueren vermoghen, an te dienene. Wan nu de vorsz. vader mit synen tuygen ende mitsorgen voor der Ghemeynte staen: spreeckt de Diener to der Ghemeynte in deser wyse.

+ Dewyle C.B. wy hier de heylighe Doipe (die een heylich sacramentlick teeken is der saligher wedergheborte der gantser Ghemeynte Christi) an te dienen hebben, so heysschet de noidt, dat wy hier uwer aller L. huere verborghentheyt ende bruyck, in korten verhalen. + Hieruan leert Christus de Heere Matt.28.19. Mar.10.15. My is (secht hy) ghegeuen alle ghewaldt in hemel ende erden: daeromme gaet héen in de gantse wereldt, prediket dat Euangelium aller creature, ende leret alle volcker: ende doipet se in den name des Uaders ende des Soons ende des heylighen Gheestes. Wie dat gheloiuet ende ghedoipt werdt, die werdt salich werden: Wie auer niet gheloi-

uet, die werdt verdoemet werden.

+ Dit beuel Christi van der heyligher Doipe, veruatet dry sunderlinghe stucken. Ten iersten, Dat men die alle, die onder dat ghenade verbondt Godes (dat de Apostelen Christi beuolen syn, mit leere des Euangelii, allen volckeren ende der gantser wereldt voor te draghen) anghenomen, + ende also leden syner Ghemeynte bekent werden, in der Ghemeynte doipen sal. Ten anderen, Dat men sulckes doen sal in den name des Uaders ende des Soons ende des heylighen Gheestes. Ten derden, Dat sulckes gheschien sal ten waarteeckene, seghele ende ontwyfeligher ghewiszheyt, dat de gantse Ghemeynte, in huerselues onreyn, doidt, ende also van Godt gants verureemdet, door dat badt des onschuldighen bloedes Christi ghereyniget, ende door synen doidt ende operstandinghe leuendich ghemaket, ende also mit God versoenet ende hem anghename ghemaket, ware ghemeynschap heeft mit den waren leuendigen God, den Uader, ende den Sone, ende den heylighen Gheest. Welckes

op dat een ieder ten rechten versta, ende wt der teghenwordiger andieninge der Doipe, in den salichmakenden gheloiue ghestercket ende ghestichtet werde, wille wy hier in korten de verborgentheyden der Doipe wat breeder vorstellen.

+ Ten iersten leert ons de dienst der heyligher Doipe, dat wy altemale mit onsen sade der saliger bildtnisse Godes, daerinne wy in Adam gheschapen waren, ontsettet: door den val desseluen Ade ende erfsunde, onreyn, ende de bilde des Satans an ons draghen, ende also mit den torne Godes ende den eewigen doidt (die wt ghenen noidtwendigen volghen moet) beladen syn: welck oeuel, nademnael edt oneyndtlick is, mit gheenen menschliken, ia oock niet mit Engelschen krachten, vermoghen of verdiensten wech ghenomen werden kan.

+ Ten anderen léert ons de dienst der H. Doipe, dat onse reyninge van sunden, vernieuwinge ter bildtnisse Godes, versoeninge mit God ende onse ware salige leuen, alleene herkumpt wt dem springborne der oneyndtliker

barmherticheyt Godes, die ons na syner vaderliker goedicheyt, door kraft synes heylighen Gheestes in de ware ghemeynschap, der gherechtichheyt, verdiensten, heerlicheyt ende ouerwinninghe synes lieuen Soons Christi Iesu, bringt, ende in deselue ouersettet: + Also dat wy door betuyghinghe der Doipe, so seker syn, Wy hebben in den roiden bloede Christi (dat mit den water der doipe afghebildet werdt) eene ware ende volkomene voldoeinghe ende afwasschinghe onser sunden: ende syn daerouer, niet alléene mit Godt versoenet, dan hebben alle dat ghene, dat wy in Adam (die ons een vader des doides, verderues, ende aller elende gheweest is) verloren hadden, in Christo den Heere, die ons een vader des leuens, verheelinghe ende aller salicheyt gheworden is, mit eener ryckeliker gaue der ghenaden door ghenade bekomen: als wy seker syn, wy syn na dem beuele Christi, in syner Ghemeinte ghedoipt. +

Dit syn de twee aller sunderlingste verborghentheyden der Doipe, die men vorneemliken waarnemen moet: die

oock derhaluen allermeest in der H. Schrift vorghehouden werden. + Wante hieruan isset, dat Christus de Héere, by Nicodemo ouer der wedergheborte (welcker badt, de Doipe, na tuichenisse der heyliger Schrift is) mit krachtiger ansaghe spreckt, Waerliken, waerliken, ick segghe dy, Edt sy dan dat iemandt van nieuwes, wt water ende gheest gheboren werde, hy kan dat rycke Godes niet sien, noch dar niet inne komen: Waermede hy ons een gants klaer bewysz doet, Onse nature sy gants verdoruen, blendt, onder den vloeck ende onsalicheyt.

Auer op dat wy in deser droeuigher ansaghe, niet vertsageden, noch van onser salicheyt niet vertwyfelden: so troistet hy ons wederumme, ende wyset ons, teghen so daen een anghewesen schadelick ende verdoemelick oeuel, een gants kraftighe ende troistlike arstedie ende medicine, + Noemliken, die salighe wedergheborte, die hy door synen Geest an ons to wercke leggen wil, ende mit afwasschen onser sunden, dat is, mit verthien der schuldt der seluen, dat sy ons om synes bloedt

vergietens willen, niet toegherekent werden) onse verdoruen nature tot synen euen bilde, daer Godt de Uader alleene lust toe heeft, vernieuwen.

+ Hierwt ende wt der vorsechter verborghentheyt des dienstes der Doipe, leere wy ten derden, wat hier onse officium ende plicht sy, Noemliken voor ierst, dat, dewyle wy hier duydeliken hoiren, ende oighsichtigen sien. Onse nature moet wederboren ende vernieuwet werden, eer sy dat rycke Godes sien ende daerinne komen mach, dat wyse, sampt alle hueren vermoegen, kracht, vernuft, wysheyt, wille, gherechticheyt, doen laten, ende allem wat huere is, versaken, ende (wt dien dat wy in ons, anders niets dan sunde, vloeck, verderf, ende geen goed mit allen, noch sien noch spoeren) ons van herten, mit warer verslagenheyt verdemoedigen, ende een ernstich mishaghen an ons selues hebben.

+ Ten anderen, Dewyle wy der genade Godes (waerdoor de boisheyt, vloeck, ende verdoruenheyt onser ouder nature wechghenomen werde) niet eer deelafftich werden konnen, voor

dat wy van allen vertrauwen op onse eyghen vermoeghen, wysheyt ende gherechticheyt, ia oock so verre, dat wy edt altemael, als godloisz, verdoemen, ledich syn: dat wy onse gantse vernuft wysheyt, kracht, wille ende alles wat onse is, gants gheuanghen gheuen onder de wysheyt ende gherechticheit Godes: doiden also alle dat ghene, dat onse ende onses vleesches is: ende drucken, na onsen wtersten vermoghen, de ware gemeynschap, die wy na tuygenisse der Doipe, met Christo in synen doide, begrauinge ende operstandinghe hebben, mit onsen gantsen leuen wt, dat wy in warer nieuwicheyt des leuens, in heylicheyt ende gherechticheyt de dagen onses leuens voor hem wandelen: ende hoeden ons mit allen ernste, dat wy de reynicheit, die ons so ghenadeliken ende dannoch so gants mildeliken geschoncken is, niet weder omme, door groote ondanckbaerheyt, willens ende wetens, mit onsen sunden besuydelen ende onreyne maken.

+ So edt auer to eenighen tyden geualt, dat wy door onuerstandt ouer-

ylet werden, of door swackheyt in vergryp ende sunden vallen, ende derhaluen ons in der conscientie bekummert ende beswaert vinden, dat wy dan noch niet vertsaghen, noch den moet verloeren gheuen, off valsche middelen, verghiffenisse der sunden te verweruen: soecken mer sullen ons door onse Doipe vermanen laten, onse toeulucht stracks te nemene to onsen goedighen ende barmhertighen Godt, ende an hem mit vasten betrauwen wt kracht synes verbondes mit ons (dat hy, op dat wy gheenerleye wyse an syne gunste to onswerdt twyfelden, an ons, beyde mit woorde ende waartéecken oppet allergehewisseste bekraftighet, ende sich an ons verbonden heeft) verghiffenisse onser sunden mit waren leedtwesen daer ouer, in name synes Soons Christi Iesu versoecken.

+ Item vermaent ons oock onse Doipe, niet alleene verghiffenisse der sunden, dan oock alles, wat ons beyde an lyf ende siele noidich is, of syn kan, an denseluen onsen goedigen Godt, mit goeder toeuersicht te versoeckene. Want warumme héeft hy gewilt, wy

+ souden in den name des vaders gedoipt werden? anders dan dat wy wisten, ende (als, ter anwysinge der ouerswencklickheit syner genaden, syne toesagen duydtlicken luyden) onses sades vader syn, die ons van allen, wat ons beide an lyf ende siele noidich is, versorgen, ende alle quaadt, ten besten wenden wil? + Want so wy mit Godt den hemelschen vader in verbonde staen ia syn syne ware opgenomene kinder, mogen ons geene creaturen beschaden: dan moeten ons gants ter salicheit dienen. + Item warumme in den name des Soons? anders, dan dat wy gewisse waren, Alles wat de Sone Godes op erden gedaen ende geleden heeft, sy onse eygen: also dat hy onse ende onser kinder salichmaker is, die door syne heylige ontfanckenisse, geborte elende, lyden ende steruen, onse sunden an synen lyue geboetet , ende mit synen roiden bloede afgewaschen mit sich begrauen heeft: door syne operstandinge ende hemeluardt, ons kracht tegen deseluige, ende alle onse vianden gegeuen heeft: + op dat wy na volkomen ouerwinninge, héerlich ende sonder vleck

voor den hemelschen vader erschenen, + ende dat ghelucksalige erue der warer salicheyt mit hem (die als de eenichgheboren Sone des vaders, des allene eyghen recht heeft, ende ons vth ghenaden syne broeders ghemaeckt heeft) am iungsten dage innamen? + Desgelycken ten derden. Warumme in den name des heyligen geestes? anders dan dat wy wisten, De heylige Geest wil in eewicheit, onse ende onser kinder meester, leerer ende troister syn: ons waraftige leden des lyues Christi maken, + ende mit allen Christghelouighen in Christi des Heeren, ende alle syner goeder ware ghemeinschap voeren: + Op dat wy also mit anholdiger doidinge der sunde in ons, ende anheuing eenes nieuwes leuens, eyndtliken inder saligher operstandinge (wan dit onse nietige lyf, + den verklaerden lyue Christi gelyck werden sal) heerliken verklaert werden.

+ Vth desen allen is nu klar, dat so wie gedoipet, noch vleeschliken leuet of vergiffenisse syner sunden, of eenich goedt in of an sich, in enigen creaturen end buyten Godt soecket, dat dy syne Doi-

pe schendet, ia dat duerbaer bloedt Iesu christi (warmede, na anwysinge derseluen doipe hy ter warer versoeninge mit Godt ende warer salicheyt gewasschen was) mit voeten tredt.

Auer hoewel onse onmondige kinderkens, dese verborgentheyden der H. Doipe niet verstaen, veel weiniger deselue belyden of vth richten konnen, So mogen sy nochtans darumme van der Doipe niet geweert werden: nademale sy so wel als huer geloiuige oudern onder godes genade verbondt, + dat hy mit Abraham den vader aller geloiuigen ende synen sade, ende also mit ons ende onsen kinderen gemaeckt heeft, begrepen staen: ende mogen derhaluen mit geenen rechte, van dem segel desseluen niet beroiuet noch ontsettet werden. Moete wy dar beneuen oock inder heyliger doipe, gelyck als in anderen Sacramenten, niet vorierst ansien, wat onse plicht ende officie sy: (hoewel dannoch deselue to syner tydt niet vthblyuen moghen, dan wat Godt voorneemlicken meinet ende an ons bewysen wyl, Noemliken, dat hy ons ende onse saadt, in syne genade door Christum annemet.

+ Ende so veel als de swackheyt, wardoor de ommondige kinderkens hier huer officie niet erkennen of doen konnen belanget, Wete wy, dat die hen niet meer, dan den volwassenen, door Christum Iesum (die deselue op sich ghenomen heeft) ter verdoemenisse ofte verhinderinge huerer salicheit, niet toegerekent werdt.

+ Oock is Christus de Heere, in de wereldt niet gekomen, dat vorsechte verbondt Godes te veranderen, of wech te nemen, of de ghenade synes hemelschen vaders te verringeren of verminneren: mer veel meer, dat hy dat genade verbondt, dat vorheen onder den Ioedischen volcke ende in huerer gemeynte alleene was, ouer de gantse wyde wereldt brochte. + Ende gelyck als vorheen by derseluer Ioedischen gemeynte de besnydinge, een waartecken end segel deses verbondes was, + also heeft hy by der gemeinte des nieuwen Testamentes ende des Euangelii de H. Doipe in gener stede gebracht, ende datseluige waarteecken ende segel desseluen genade verbondes (alleene mit veranderinge der vterliker oeffeninge of ceremonie, + Noemliken des besnydens in Doipen

beide kinderen ende volwassenen (vth welcken beiden de Gemeinte, dat lyf Christi, bestaet) gemaket. Hier van spreckt aldus Petrus to de, + die hy op den Pengstdach to den Euangelio mit syner leere versamelde, Doet boete, ende een ieder late sich doipen op den namen Iesu Christi ter vergeuinge der sunde: so werdet gy ontfangen de gaue des heyligen geestes. + Want uwe ende uwer kinder is dese toesage, ende aller die verre syn, die Godt onse Heere her toe roepen werdt. Also leert oock Paulus de Epheser, dat de Heiden, + mit den Ioeden medeeruen syn ende mede ingelyuet ende medegenoten der toesage Godes in Christo, door dat Euangelium.

Ende op dat buyten allen twyfel ware, dat de Euangelische toesagen, onsen onmondigen kinderkens toequamen, ende also derseluen segel inder Gemeynte ontfangen moeten, So heeft Christus de Heere dat seluige mit worden ende daadt ontrent deseluige bewysen willen, Als men dar van aldus by Marco leset. Ende sy brachten kinderkens to Iesu, dat hy se anroerde + De iungern auer voeren die oeuel an,

die se droegen, Doe edt auer Iesus sach, wardt hy onwillich ende sprack to hen. Laet de kinderkens to my komen, ende weret hen niet. Want sulcker is dat ryke Godes warliken ick segghe v, wie dat ryke Godes niet ontfanget, als een kindeken, die werdt dar niet heenin komen. End hy vmmeuing se, lede de handen op se, ende segende se

Uth desen exempel ende worden Christi, is gants openbar, + onse kinderkens syn in Godes ryke, staen onder synen verbonde, ende syn hem angename, ende derhaluen, mit den volwassenen geloiuigen den segel des verbondes, Nemliken de doipe (die deselue onse Heere Iesus Christus dar toe, met dat opleggen der handen, in syner gemeynte verordent heeft) ontfangen moeten: niet tegenstaende der tydt haluen, sy de leere ende verborgentheit der Doipe, niet meer verstaen of bewysen konnen, + als de kinderkens van Christo gesegent, syne worden doen, ende seggen: ende die by der Ioedischer kercke, ten achten dage besneden worden, de verborgenheyt der besnydinge verstunden.

§ Na desen keert de diener syne rede to den vader des doiplinges ende den tuygen ende mitsorgen mit hem, ende spreckt aldus,

 

Nademmael B. de doipe na huerer insettinge (als nu gehoirt is.) een kraftige versegelinge is der genadiger ende saligher wedergeborte, die den gheloiuighen ende hueren sade, na luydt des Euangelii, door Christi Iesu, des eenigen ende eewigen Heilandes voldoeinge, vermiddelinge, heylichmakinge ende verdienste, to wege gebracht is, So vrage ick vth name der gemeinte, Of gy dit kind, + dat gy hier bringet, achtet een geloiuich saadt te syne, ende dat denseluigen de Doipe in rechter bedieninge toekome? Antworde. Ia.

Ten anderen, bekennet gy niet. Edt sy uwe ende der gantser Gemeynte schuldige plicht, dese vornoemde verborgenheiden der doipe in waren geloiue mit uwen leuen vth te druckene, ende dit kindt, wan edt to synen verstande kumpt, darinne ende in warer erkentenisse Godes, een ieder na synen vermogen te onderrichtene ende op te bringene?

Antworde, Ia.

Dat wy nu dese heilige ordeninge Godes oprechtliken to syner eeren, to onsen troiste end stichtinge der Ghemeinte andienen, latet ons Godt almachtich anroepen, ende spreken aldus.

+ O bermhertige eewighe God ende almachtige hemelsche vader, die du ons na dyner oneyndtliker goedicheyt toegesecht hebst, du willest onse ende onses sades Godt syn: wy bidden dy demoedighliken, du willest dese toegesechte ghenade bestedigen ende bekraftigen an dit tegenwordige kindt van ouderen gheboren, die to dyner gemeinte ghenadelicken geroepen syn. Ende ghelyck alset dy in waren gheloiue toegebracht ende opgedragen werdt, so wil edt oock genadelicken annemen onder dyne heylighe hoede, sorghe, ende bescherminghe, ende bewysen, du syst syn Godt ende heilandt, mit vergheuen der sonde, dar alle Adams geslacht van nature mede beschuldet is, ende heylighinge dynes Gheestes: Op dat wan edt to synen verstande kumpt, edt dy voor synen eenighen ende alleene Godt erkenne ende anbede, vereere

dy syn leuen lanck ende stedes syner sunde vergiffenisse van dy verwerue. Ende op dat edt sodan eene genade erlanghe, wil edt ghenadeliken inlyuen in de salighe ghemeynschap onses Heeren Iesu Christi, dat edt als een ledt synes lyues, syner goeder ende weldaden deelaftich werde ende gheniete. Uerhoer ons aller, ghenadichste hemelsche vader, ende geue, dat dese doipe, die wy hier na dyne verordeninghe andienen, sodane vrucht ende werkinghe, als ons in dynen Euangelio voorghehouden werdt, in desen kinde alwech vordtbrynghe, to grootmakinghe dynes allerheylichsten namens, die du met dynen lieuen Sone ende den heylighen Gheest leuest ende regerest een eenich ende eewich Godt altyd ghepresen, Amen.


Vorige Volgende