Spiegel historiael. Tweede partie (fragmenten) [alleen brontekst]

[Fragment 4]

⁺Alse die ander dat sien,
Hilden sine over verwoet, te dien
Lieten sine ende sijn gekeert
Daer men die kerstine tormenteert;
Ende cortelike hier nare
Gaf god Kerstoffels sinne gare
Ende liep met stouten sinne ter stede
Daer men hen torment dede.
Maer hi decte sijn anscijn
Dat hi ontsien niene wilde sijn,
Ende scalt den juge in scarpen worde.
Een der juge die dat horde
Gaf hem enen slach metter hant;
Kerstoffels ontdecte hen te hant
Ende sprac: ‘En waric kersten niet,
Dat ic om Gode al verdriet
Niet wilde gedogen, ic soude an di
Saen hebben gewroken mi.’
Doe ward die gene sere vervart
Ende hi liep ten coning ward,
Dien hi Kerstoffels doen alseget.
Die coning sinen sin daer an leget

+ |ra|

[p. 183]

 

Te pensen met gedachten al

 

Hoe hi Kerstoffels ontliven sal.

 

..........

⁺Dat wi di niet vinden conden.
‘Dat sal niet sijn’, sprac hi saen,
‘Want ic sal u niet ontgaen.’
Ende in dien wege met siere lere
Brachti die ridders an onsen here,
Die hi saen alle dopen dede.
Ende alsi naken gebonden der stede,
Doet hi, datmenn ten coning lede
Achter gebonden die hande bede.
Van siere groete heeft groet wonder
Den coning; alte hant besonder

+ |rb|

[p. 184]

 

Hevet hi hen om sinen name gevraget.

 

Dies heeft hi hem te hant gewaget

 

Ende dat hi Rebebus hiet

70

Ende dat hi die name liet

 

In die vonte ende ontfinc daer

 

Kerstoffels tsiere name vor waer.

 

‘Wat sotter namen’, die coning seit,

 

‘Hevestu di ane geleit

75

Van Kerste die gecrucit was!

 

Ende wes alse seker das,

 

Also hi hem selven ne conde

 

Gevromen in en gene stonde,

 

Hi di niet gevromen ne can.

 

..........

⁺En du ter gode dienst sout staen,
Alse wi menegen hebben gedaen.’
Doe ginc met worden die heilige man
Vriendelike den wiven an,
So dat hise met siere lere
Brachte an tgelove van onsen here.
Alse dit quam tes conings oren,
Dedise hem beiden bringen te voren
Ende dreigetse te pinen sere,
Oft sine daden den goden ere.
Doe togeten si gelike in dien
Oft si sijns willen souden plien,
So dat si vore dafgode quamen.
Si spraken vore tfolc at te samen
Ten beelde van Jupiterre:
‘Oftu best god sonder merre,
Sege ons, hoe wi nu doen selen,
Want die coning wilt ons bevelen
Dat wi di sacrificie nu doen.’
Alse die afgod ut gaf gheen soen,
Bonden si dat beelde ende ander met
Met haren gordel ongelet
Hebben sise ter eerde getrect
Ende alse in pulvere berect,
..........

+ |rc|

[p. 186]

165

⁺Die menich minsce quam besien,

 

Ende hi bekerde vele van dien.

 

Daer hette coning af heeft verstaen,

 

Dedi allen die hoefde af slaen.

 

Sente Kerstoffels hi dede

170

Met ysere binden alle die lede

 

Ende slaen met roeden lange ure.

 

Met yserinen banden sure

 

Dedine noch binden om quellen;

 

Onder ene yserine cellen

+ |va|

[p. 187]

175

Al vol viers was hi gedaen

 

Met peke gemanc, dat hi so saen

 

Alte aschen ward verbrand.

 

Alst was smalt die celle te hant

 

Entie sant bleef al gesont

180

Ende maecte den lieden gods word cont,

 

Daer die menege bi bekeerde.

 

Des conings gramskap noch al meerde,

 

Ende heeft te bindene bevolen

 

Enen steen van ere molen

185

An den hals den heyligen man

 

Ende so sleeptemenne achter straten dan.

 

Alse gedaen was dese sake,

 

Dedine binden an enen stake

 

..........

[p. 188]

 

⁺Eens daer si daer mede sat,

20

Gevel bi aventuren dat

 

Die baliu was int lant

 

Ende Olybrius was genant,

 

Neven der maget liden soude.

 

Hi mercte haer scoenheid menichfoude

25

Ende ward met hare minnen ontsteken,

 

So dat hise emmer wilde spreken.

 

Ende deetse met crachte comen

 

Daer hi wilde. Alsi vernomen

 

Hevet die ut nemende scone maget,

30

Hevet hi om haren name gevraget,

 

Om haer geslechte, om haer wet.

 

Si andwarde al ongelet

 

Dat si Margriete hadde te namen;

 

Haer geslechte seitse te samen,

35

Dattie baliu kinde edel sere;

 

Si ware kersten, seitsi mere.

 

Doe aiitwarde die baliu:

 

‘Dese twee saken, die du seits nu,

 

Sijn betamelijc ter ere,

40

Maer dat deerde scillet sere,

 

Dat ene maget so edel, so scone

 

Haer laet sijn in selker hone

 

..........

⁺Ja, alse in ontbermechede,
Sprac die baliu haer an in rade
Vriendelike, dat si dade
Den goden ere dat si onmare
Hadde ende ontseit openbare.
Doe sprac gramelike die baliu:
‘In spare twint vort meer nu,
Dat ic hars yet genadich si,
Want si bespot, dat donket mi,
Mettien die haer raden wale;

+ |vb|

+ |vc|

[p. 189]

 

Die gode lachtertse altemale,

85

Ende si ontsiet geen tormint.’

 

Inden karker hise sint;

 

Want hi neuwe wil visieren

 

Om torment van swaerre manieren.

 

Alse in dien karker quam die maget,

90

Ward die demsternesse sere verjaget

 

Metten lichte, dat God daer sende.

 

Die duvel, die om der goeder scende

 

Altoes poget, die quam vor hare

 

Alse een drake, om in vare

95

Te bringen dat magedijn,

 

Ende voer te hare ward in scijn

 

Oft hise al verslinden woude.