De lotgevallen van Huckleberry Finn, Tom Sawyer's makker

Hoofdstuk XXIII.
Beet genomen. - Vergelijkingen betreffende koningen. - Jim krijgt het heimwee.

Den geheelen dag was hij met den koning bezig een tooneel op te slaan, en ook een scherm en een rij kaarsen voor voetlichten gereed te maken; en des avonds was de zaal in een oogwenk stampvol menschen. Toen alle plaatsen bezet waren, bleef de hertog niet langer op de deur passen maar liep achterom en kwam zoo op het tooneel, waar hij zich voor het scherm plaatste en een kleine toespraak hield, waarin hij het aangekondigde treurspel ophemelde en vertelde, dat 't het hartroerendste was, wat er nog ooit was

[p. 150]

vertoond. Vervolgens begon hij te snoeven op Edmund Kean Senior, die er de hoofdrol in zou vervullen, en toen hij eindelijk ieders verwachting hoog genoeg had gespannen, haalde hij het scherm op, en terstond daarop kwam de koning op handen en voeten en geheel naakt aanhuppelen. Zijn geheele lichaam was beschilderd met ringvormige strepen van allerlei kleuren, zoo schitterend als die van een regenboog. En - doch laat ik verder maar over zijn uitmonstering zwijgen, 't was brutaal, maar toch allerzotst. De menschen vielen bijna om van 't lachen; en toen de koning ophield met zijn malle sprongen en achter de coulissen weghuppelde, ontstond er een stormachtig geroep en handgeklap, totdat hij weer terugkwam en opnieuw begon; en daarna lieten zij 't hem nog een derde maal overdoen. Zelfs een os zou in den lach geschoten zijn over de grimassen van dien ouden gek.

Daarop liet de hertog het scherm neer, boog voor het publiek, en zei, dat het verheven treurspel nog slechts twee avonden zou opgevoerd worden, wegens dringende verbintenissen te Londen, waar de plaatsen in Drury Lane reeds allen besproken waren; vervolgens maakte hij een tweede buiging en zei, dat, indien het hem gelukt mocht zijn hen te vermaken en te onderrichten tevens, hij hun zeer verplicht zou zijn, als zij het aan hunne vrienden wilden meedeelen en hen opwekken het treurspel te zien.

Een twintigtal stemmen riepen:

‘Wel, is het nu al uit? Is dat alles?’

De hertog antwoordde ‘ja.’ Maar toen had je de poppen aan 't dansen. Iedereen schreeuwde ‘mijn geld terug,’ en stond woedend op en wilde op het tooneel en op de tooneelspelers losstormen. Maar een welgedaan, net gekleed heer sprong op een bank en riep: ‘Wacht eens! Een woordje, heeren.’ Zij hielden stil om te luisteren. ‘We zijn beetgenomen - gruwelijk beetgenomen. Maar daarom hebben we, dunkt me, nog geen lust, om door de gansche stad uitgelachen te worden en te maken, dat het ons levenslang wordt nagehouden. Stellig niet. Wat we doen moeten, is kalm hier vandaan gaan, deze vertooning ophemelen, en de rest van de stad ook erin laten loopen! Dan zullen we allen in hetzelfde schuitje geraken. Begrijp je dat wel?’ (‘Ja, waarachtig, je hebt gelijk!’ riepen allen). ‘Wel nu dan - geen woord over de beetnemerij. Ga naar huis en raad iedereen aan het treurspel te gaan zien.’

Den volgenden dag hoorde men overal in de stad van niets anders spreken, dan van de prachtige tooneelvertooning. Dien avond liep de zaal weer stampvol en met dat publiek werd op dezelfde manier omgesprongen. Toen ik en de koning en de hertog weer op het vlot gekomen waren, hielden we een flinken avondmaaltijd; en toen het middernacht was geworden, moesten Jim en ik het vlot afduwen en naar het midden der rivier sturen, om het

[p. 151]

vervolgens twee mijlen beneden de stad weer te verbergen.

Den derden avond was de zaal weer propvol - en het waren nu geen nieuwe bezoekers, maar menschen die er de beide vorige avonden al geweest waren. Ik stond met den hertog bij de deur, en zag dat iedereen die binnenkwam, zijn zakken had volgepropt, of iets onder zijn jas had weggemoffeld; ook bemerkte ik, dat het alles behalve welriekende dingen waren. Ik rook vuile eieren bij de vleet, en rotte kool en dergelijke. Ik ging een oogenblik binnen, maar ik kon het er niet uithouden. Toen er eindelijk niet meer menschen in de zaal konden, gaf de hertog aan een kerel een kwartje om even voor hem op de deur te passen, liep toen achterom naar de deur van het tooneel, en ik hem na; maar zoodra wij den hoek om en in het donker waren, zei hij:

‘Stap flink door, totdat je tusschen de huizen uit bent, en zet het dan op een loopen naar het vlot, alsof de duivel je nazat!’

Ik deed zooals hij gezegd had, en hij deed eveneens. We bereikten het vlot te gelijker tijd, en in minder dan een paar seconden dreven we met den stroom mee. 't Was donker en stil en we hielden op het midden der rivier aan; niemand sprak een woord. Ik dacht, dat de arme koning door het publiek in een leelijk parket zou geraakt zijn; doch dat was volstrekt niet zoo; al spoedig kroop hij uit de hut te voorschijn, en zei:

‘Wel, is de oude den dans niet netjes ontsprongen, hertog?’

Hij was in 't geheel niet naar de stad geweest.

We ontstaken geen licht, voordat we omstreeks tien mijlen beneden het stadje waren. Toen heschen we onze lantaarn en hielden onzen avondmaaltijd, en de koning en de hertog lachten dat ze schudden over de manier, waarop ze dat volkje hadden beetgenomen.

‘Die uilskuikens, die domkoppen!’ zei de hertog. ‘Ik wist wel, dat de bezoekers van de eerste voorstelling hun mond zouden houden en er de andere stedelingen zouden laten inloopen; ook wist ik, dat zij ons den derden avond een poets wilden bakken, en meenden dat het nu hun beurt was. Welnu, 't is hun beurt, en ik zou wel ik weet niet wat willen geven, om eens te weten hoe zij het er afbrengen. Nu, ze kunnen er desnoods een picnic van maken - ze hebben genoeg proviand meegebracht.’

De schurken hadden op die drie avonden vierhonderd vijf en zestig dollars ontvangen. Nooit heb ik vroeger het geld zoo bij wagenvrachten zien binnenkomen als toen.

Toen zij ten slotte naar bed waren gegaan en lagen te snorken, zei Jim:

‘Vin-je de manier, waarop die koningen zich aanstellen, niet erg vreemd, Huck?’

‘Och neen,’ zei ik.

[p. 152]

‘Werkelijk niet, Huck?’

‘Wel neen, het zit 'm immers in het ras. Ik houd het er voor, dat ze allen gelijk zijn.’

‘Maar, Huck, onze koningen hier zijn volmaakte schurken; dat zijn ze en anders niets; 't zijn volmaakte schurken.’

‘Nu ja, dat zeg ik ook; maar koningen zijn meestal schurken, ten minste voor zoover ik kan nagaan.’

‘Is dat zoo?’

‘Je moet er maar eens over lezen - dan zul je eens wat zien. Daar heb je Hendrik den Achtsten; wel, bij hem vergeleken is de onze een beschermheer van een Zondagsschool. En dan Karel de Tweede, en Lodewijk de Veertiende, en Lodewijk de Vijftiende, en Jacobus de Tweede en Richard de Derde en nog een menigte anderen Je moest den ouden Hendrik den Achtsten eens in zijn fleur gezien hebben; dat was me een lievertje! Elken dag huwde hij een andere vrouw, en den volgenden morgen liet hij haar het hoofd afslaan. Jij kent de koningen niet, Jim, maar ik ken ze; en dat oudje van ons is nog een van de besten, die ik ooit in de geschiedenis heb aangetroffen. Eens kreeg Hendrik het in zijn hoofd om ruzie te maken met ons land. Wat denk je dat hij deed - den oorlog verklaren? - Neen. Plotseling smijt hij te Boston al de thee overboord, zendt een onafhankelijkheidsverklaring de wereld in, en daagt hen uit om maar op te komen. Dat was zijn manier - nooit gaf hij iemand eenige kans. Hij had kwaad vermoeden tegen zijn vader, den hertog van Wellington. Wat deed hij? vroeg hij om opheldering? Neen - hij verdronk hem in een vat met wijn, als een kat Veronderstel eens dat men ergens, waar hij was, geld liet slingeren - wat deed hij dan? Hij eigende het zich toe. Stel, dat hij zich verbonden had iets te doen, en dat je hem betaalde en niet bleef zitten kijken, of hij 't wel deed - wat gebeurde er dan? Dan deed hij heel wat anders. Stel eens, dat hij zijn mond opende - wat dan? Wel, als hij hem niet heel spoedig weer dicht deed, vloog er een leugen uit. Zoo'n heer was die Hendrik, en als we met hem opgescheept waren in plaats van met onze koningen, dan zou die stad er nog vrij wat slechter zijn afgekomen. Ik wil niet zeggen dat de onze lammetjes zijn, want als je de bloote feiten nagaat, dan is dat volstrekt niet zoo; maar in elk geval hebben ze niets te beteekenen in vergelijking met dien ouden ram. Ik zeg maar, koningen zijn koningen, en je moet er een beetje van door de vingers zien. Dooreen genomen is het een vrij gemeen zoodje. 't Ligt voornamelijk aan hun opvoeding.’

‘Maar die eene van ons heeft zoo'n arme-lui's luchtje bij zich, Huck.’

‘Och, dat hebben ze allemaal, Jim. Daar kunnen wij niets aan doen.’

[p. 153]

‘De hertog lijkt me nog al een geschikt man, in sommige opzichten.’

‘Ja, een hertog is weer anders. Maar toch is het verschil zoo heel groot niet. De onze is een tamelijk vreemd perceel voor een hertog. Als hij dronken is, zou iemand, die kortzichtig is, hem niet licht van een koning onderscheiden.’

‘Hoe het zij, ik verlang niet naar meer dan deze twee, Huck. 't Is al mooi genoeg zóó.’

‘Dat dunkt mij ook, Jim. Maar we hebben ze nu eenmaal op den hals gekregen en moeten bedenken wat ze zijn, we moeten wat door de vingers zien. Soms verlang ik erg naar een land, waar geen koningen zijn.’

Waartoe zou ik Jim verteld hebben, dat de onze geen wezenlijke koningen en hertogen waren? 't Zou nergens toe gediend hebben, en bovendien was het precies zooals ik zei; men kon ze niet van wezenlijke koningen onderscheiden.

Ik legde mij te slapen en Jim riep me niet wakker toen het mijn beurt was. Dat deed hij dikwijls. Als ik dan tegen het aanbreken van den dag wakker werd, zat hij met het hoofd tusschen de knieën gezakt in zich zelven te klagen en te treuren. Gewoonlijk nam ik er geen notitie van en liet hem stil begaan. Ik wist wel waar hij 't over had. Hij dacht aan zijn vrouw en zijn kinderen, die ver weg waren, hij was neerslachtig en had het heimwee, omdat hij vroeger nooit van huis was geweest; ook geloof ik, dat hij even gehecht was aan de zijnen als blanke menschen aan de hunnen. Het was wel niet natuurlijk, maar toch houd ik 't er voor, dat het zoo was. Hij zat dikwijls zoo te klagen en te treuren, 's nachts, als hij meende, dat ik sliep, en dan fluisterde hij: ‘Arme kleine Elisabeth! arme kleine Johnny! 't is wel hard; ik vrees dat ik je nooit, nooit zal weerzien’ Het was een erg goede neger, die Jim.

Ditmaal echter begon ik ongemerkt over zijn vrouw en zijn kinderen te praten; en eindelijk zei hij tot me:

‘Dat ik op het oogenblik zoo treurig gestemd ben, komt omdat ik daareven van gindschen oever iets hoorde als een slag, en dat deed me denken aan den tijd, toen ik mijn kleine Elisabeth zoo gemeen behandeld heb. Ze was nog niet eens vier jaar oud, toen ze het roodvonk kreeg en er erg slecht aan toe was; maar ze werd weer beter en op zekeren dag, dat ze zoo bij me stond, zei ik tot haar:

‘Doe de deur dicht,’ zei ik.

‘Ze deed 't niet, doch bleef staan en lachte tegen me. Dat maakte me dol, en nog eens zei ik, zeer luid:

‘Versta je me niet? - doe de deur dicht!’ zeg ik.

‘Weer bleef ze staan, en lachte tegen me. De gal liep me over.

[p. 154]

‘Wacht eens,’ zei ik, ‘ik zal je leeren luisteren!’

‘En meteen gaf ik haar een klap om de ooren, dat ze suizebolde. Daarop liep ik naar de andere kamer en bleef daar ongeveer tien minuten; en toen ik terugkwam, stond de deur nog open en het kind stond op den drempel te pruilen, en de tranen rolden haar langs de wangen. Nu werd ik compleet woedend, ik wilde op het kind toeschieten, maar juist kwam er een windvlaag en sloeg de deur, die naar binnen openging, met een slag achter het kind dicht, en waarachtig, het kind verroerde zich nog niet! Ik raakte geheel van mijn stuk; ik voelde me zoo - zoo - ik weet zelf niet hoe ik mij gevoelde. Bevend opende ik zachtjes en langzaam de deur, stak mijn hoofd er door en riep toen plotseling, vlak achter mijn kind, boe! zoo hard ik maar kon. Zij verroerde geen vin! O, Huck, ik barstte in tranen uit, drukte haar in mijn armen en zei: ‘Ach, mijn arme, kleine meid! De goede God moge het den ouden Jim vergeven, want hijzelf zal het zich zijn leven lang niet vergeven! Ach, ze was doofstom, Huck, finaal doofstom - en ik had haar zoo ruw behandeld!’