De geskidenis van ons land, in di taal van ons volk

[p. 31]

Tiende hoofstuk.
Gerugte van oorlog.

England verklaar oorlog teen Holland. - Di Kaapkoloni is sonder verdediging. Hulp van di Franse. - Admiraal de Suffren. - Johnstone neem 4 skepe in Saldanhabaai. - Kordaat-stuk van Staringh.

Heeltemaal onverwags verklaar Engeland oorlog teen Holland, an di einde van 1780. Di Hollanders was gaar ni klaar daarvoor ni; want hulle was toen op 'n goeje voet met di Engelse, en dan het Engeland toen oek oorlog gehad met syn opstandige koloniis in Noord Amerika. Maar di Hollanse skepe wat met grote skatte van Indië af kom was te veul, en di Hollanse koloniis was in 'n al te slegte toestand van verdediging; so dat Engeland gereken het om met di oorlog miljoene ponde buit te maak. Mar veral di Kaap-koloni, was ver England regte bege rlik ver di handel met Indië. Daarom oek dat 'n Engelse reisiger van di tyd (H. Rooke) dit so wenselik noem ver Engeland om di Kaap af te neem van di Hollanders. Hy voeg daarby: ‘Half-pad tussen Europa en Indië gelege, is dit di beste plaas ver di skepe om an te gaan om in te neem wat hulle nodig het; di klimaat is gesond om di sike daar af te sit,’ ens.

Generaal Johnstone.

An di ander kant word Engeland opmerksaam gemaak op di toestand waarin di Koloni toen juis verkeer het. 'n Engelse ‘kruidkundig,’ Patterson, was 'n hele tyd in di Koloni, en was bekend met di ontevredenheid van di koloniste met di Regering hiir en met di slegte staat van verdediging waarin Tafelbaai, Baai-Fals, en Saldanhabaai was, en hoe min soldate hiir mar was. Hy het al di dinge in Engeland bekend gemaak, en is o[e]k mégekom met Generaal Johnstone, wat gestuur is van Engeland af met 'n party oorlog-skepe om di Kaap te kom neem, en di Hollanse skepe op te pak,

Dit staan toen mar net sleg met di Koloni; ongewaarskuwd en onvoorbereid, kon dit ni mis ni of dit moes in di hande van di Engelse val. Mar gelukkig, uit Franryk kom di waarskuwing. 'n Franse skip kom hiir an in Maart 1781 en breng 'n briif van di ‘Nederlandse Gesant te Parys,’ dat Engeland in Desember 1780 teen Holland oorlog verklaar het.

Wat nou gedaan? Goeje raad was duur. Daar was mar min kans om di Koloni te verdedig. Hiir was gebrek an manskappe en an ammunisi; di batterye en kanonne was mar sleg; alles was deurmakaar. En ider dag kon hulle di Engelse oorlogskepe verwag.

Onder di omstandighede kon 'n mens siin, hoe veul di boere ver di Koloni o'er had. Al was hulle so verdruk en vervolg deur di ambtenare, toen hulle opgeroep word om di Koloni te verdedig teen di Engelse, kom di laaste een op. Mar di soldate was mar 400 man en daarvan moes nog 'n party na Simonsbaai gaan, onder kaptein Van Heiden. Vé, kaononne en bannelinge word van Robbeneiland af Kaap toe gebreng. Di skepe wat in Tafelbaai was word na Saldanhabaai en na Houtbaai toe gestuur ver veiligheid.

[p. 32]

Enige weke bly dit so, in eene onrus. Eindelik kom daar hoop op hulp. Op di 20ste Mei kom hiir 'n Franse skip an met di tyding dat daar Franse skepe met troepe ankom om di Koloni te kom help. Dit maak wel di vrees minder, maar neem dit ni weg ni. Dit is eers gebeur op di 20ste Juni.

Commandeur de Suffren.

Groot was di ontsteltenis toen di vlagman op Leeukop di morre di sein gé dat daar 14 oorlogskepe in gesig was. Alles was nou in rep en roer. Kort daarna blyk dit, dat dit di Franse skepe was onder Commandeur De Suffren, en di ander dag gaan hij met syn skepe Simonsbaai in. Hulle breng di berig, dat hulle op di 16de April by di eiland Sint-Jago, in Porto-Prayo, 'n Engelse vloot van 6 oorlogskepe en nog 'n party ander skepe ontmoet het. De Sufferen begin so mar te vuur, en dit het 'n hewige geveg afgegé. Van weerskante het hulle groot verliis gely. Een van di grootste Franse skepe het baing gely, twé Franse kapteins, De Frémignou en Cardillac, is geval, sodat hulle bes gedag het om na di Kaap te kom en di Koloni te kom help ver dedig.

De Suffren het dadelik so veul van syn soldate as hy kon mis op land gebreng om di Kaap te verdedig. Oek met ammunisi het hy di Gouwerneur gehelp. So dat Tafelbaai en Simonsbaai albei klaar was ver di Engelse. Mar daar word ni van di Engelse weer gehoor ni vóór di eerste van di vollende maand, omdat hulle eers di skade wat hulle gely het, weer moes verhelp.

Op di 21ste Juli verskyn in di gesig van Saldanhabaai 30 Engelse skepe, wat al reeds bekend was met hulle gesteldheid. Di skip ‘De Held Woltemade’ met 276 man was oek van Tafelbaai af ver veiligheid daarnatoe gestuur; mar met las om teen di einde van Juni daarvandaan na Ceylon te seil. Op di 28ste Juni seil di skip uit en 'n paar da'e daarna raak hulle onverwags in di middel van di Engelse skepe, en natuurlik in hulle mag. Op di maniir hoor Johnstone toen hoeveul Hollanse skepe daar in Saldanhabaai was met 'n menigte goed, en ongewapend. Dit was 'n flukse buit, en dadelik gaan hy daarnatoe! Op di 21 ste Juli kom Johnston met di Franse vlag di baai in Natuurlik di Hollanse skepe is gerus, want hulle denk gen kwaad van di Franse ni. Soos Jonstone na genoeg was set hy de Engelse op en ne[e]m al di skepe, sonder moeite. Di Hollanders wou nog in di haastigheid perbeer om di skepe op strand te breng en an brand te steek. Mar daar was gen tyd ni. Hulle moes so alles in di steek laat en vlug te voet, na di Kaap toe. En so val di skepe en alles in di hande van di Engelse.

Dus siin ons dat di Engelse van di vroegste tye al skelms was.

Dit was natuurlik 'n geweldige opskudding toen di tyding an di Kaap kom. Van Plettenberg kommandeer dadelik al di weerbare manne op, en di laaste man trek op. Saam met di Franse soldate was daar an di Kaap en Simonsbaai nagenog 3,000 man onder di wapens. Sware noord-weste-wind, ver enige da'e, breng di Hollanders op di gedagte dat di Engelse skepe sé-in, en vertrokke was, en dat di gevaar nou verby is. Op di 10de Augus word di gewap nde koloniste almal huis-toe gestuur. Party was oek al 'n bitji ontevrede om langer van huis af te bly omdat di gevaar nou verby was, en hulle beloof om enig dag klaar te wees as hulle weer opgekommandeer word. Toen di end van Agustus vertrek di Franse skepe oek na Mauritius en Ceylon.

[p. 33]

Staringh.

Of di ‘Equipagemeester’ Staringh (o'erste o'er di skepe), nou al skuld gehad het daaran dat di skepe in Saldanhabaai in hande van di Engelse geval het of ni, een ding is seker, enige maande daarna het hy een van di dapperste dade gedoen wat nog ooit an di Kaap gebeur is. In Jannewari, 1782, kom hiir 'n Deense skip in di Tafelbaai in, en Staringh gaat dadelik an boord om, soos gewoonlik, te ondersoek waarnatoe di skip gaan en wat daar op is. Omdat hy gedagte gehad het, dat di skip ver Engelse rekening gelaai was, maak hij vooraf 'n afspraak met di kommandant van di sé-battery, om ver hom klaar te hou om te vuur, soos hy di sein gé.

Toen hy di skip ondersoek het, siin Staringh dat syn gedagte reg was. Hy gé toen las an di Kaptein Fuglede om di skip nader na di wal toe te breng. Di kaptein merk toen oek onraad, en gé las an di matrose om di anker te lig en uit te seil. Hy wou Staringh as gevangene méneem. Mar Staringh oek ni links ni, gé so di sein, en di battery begin te vuur. Met dreiemente en mishandeling wou di kaptein ver Staringh dwing om 'n teken te gé dat hulle moes ophou met skiit. Staringh wil ni. Hulle maak hom toen om di mas vas voor di ko'els, o[m] hom daarmé bang te maak. Mar né, - wi sê? - hy hou vol. Di kaptein word toen bang, dat hulle syn skip in di grond sal skiit, draai toen om en gé hom o'er. Di lading word, as Engelse eiendom, afgeneem en di skip terug gegé.