De imitatione Christi (Qui sequitur)

(1954)–Thomas à Kempis– rechtenstatus

De middelnederlandse vertaling

[Boek III]

Vanden inwendigen spreken Gods totter gheloviger sielen.	i
Hoe dat die waerheit van binnen spreket sonder geruchte van woorden.	ii
Dat die woorden Gods mit oetmoedicheit sijn te horen ende dat veel lude die woorden niet en weghen.	iii
Ga naar margenoot+Hoe datmen voir Gode \| wanderen sel in oetmoedicheit ende inder waerheit.	iiii
Van dat wonderlike werkinghe der godliker minnen.	v
Van proevinge eens ghewarigen minnaers.	vi
Hoe dat die gracie te verhuden is onder die bewaringe der oitmoedicheit.	vii
Van snoder vermoedinghe sijns selves inden oghen Gods.	viii
Hoe datmen alle dinc tot Gode sel stueren als tot sinen lesten eynde.	ix
Hoe soet dat het is Gode te dienen als men die werelt versmaet heeft.	x
Hoe dat die begheerte des herten sijn te ondersoeken ende te matighen.	xi
Van leringhe der lijdsaemheit ende van worstelinge tegen die begheerlicheden.	xii
Van der ghehoersaemheyt eens oetmoedigen ondersaten naden exempel ons Heren Jhesu Cristi.	xiii
Ga naar margenoot+Van die verburghen oerdele Gods te merken, op dat wi niet en ver\|heffen in gueden werken.	xiiii
Hoe dat wi ons sellen hebben in allen dinghen die ons genoechliken sijn.	xv
Hoe dat ghewarige troest alleen in Gode te soeken is.	xvi
Hoe dat alle sorchfoudicheit in Gode te setten is.	xvii
Hoe dat men dese tijtlike onsalicheit naden exempel Cristi mit ghelijcmoedicheit dragen sel.	xviii
Van verdrachlicheit des onrechts ende hoemen een ghewaer lijdsaem mensche sel proeven.	xix
Van belyinge eyghenre crancheit ende van onsalicheden des levens.	xx
Hoe dat in Gode te rusten is boven allen gueden ende gaven.	xxi
Van ghedenckenis der menichvoudigher weldaden Gods.	xxii
Van vier dingen die grote vrede in brengen.	xxiii
Ga naar margenoot+Van scuwinge der curioser ondersoekinge van eens anders \| leven.	xxiiii
Waer in dat die vaste vrede des herten ende ghewarighe prophijt gheleghen is.	xxv
Van vordel eens vryen herten, welc vordel men bet verdient mit bidden dan mit lesen.	xxvi
Hoe dat heymelike verburgen minne alre meest hindert van dat overste guet.	xxvii
Teghen die tonghen des aftersprekers.	xxviii
Hoe datmen God sel aenroepen ende loven als die becoringe naket.	xxix
Van die godlike hulpe te bidden ende van betrouwen die gracie weder te crigen.	xxx
Van verghetelheit alre creatueren op dat men die scepper vinden mach.	xxxi
Van verlocheninge sijns selfs ende van vertyinge alre begeerlicheit.	xxxii

Van ongestadicheit des herten ende vander uterster meninge tot Gode te hebben.	xxxiii
Dat God den minnenden smaket boven al ende in allen dingen. \|	xxxiiii
Ga naar margenoot+Hoe dat in desen leven gheen sekerheyt en is vander becoringe.	xxxv
Teghen ydel oerdele der menschen.	xxxvi
Van puerre ende geheelre overghevinge sijns selves ende crighen vryheit des herten.	xxxvii
Van guede regimente in uutwendigen dingen ende toevluchten tot Gode inden periculen.	xxxviii
Hoe dat een mensche niet onstuer wesen en sel in sijnre becommernisse.	xxxix
Dat een mensch niet guets van hem selven en heeft ende van ghenen dinghen glorieren en mach.	xl
Van versmadenisse alre tijtliker eren.	xli
Hoe dat gheen vrede en is te setten inden mensche.	xlii
Teghen die ydele ende wereltlike conste.	xliii
Hoe dat hem een mensche niet en sel aentrecken der uutwendigher dingen.	xliiii
Ga naar margenoot+Dat alle menschen niet en is te gheloven ende van lichten \| val der woorden.	xlv
Van betrouwen datmen in God sel hebben, wanneer dat gescutte der woorden op staen.	xlvi
Hoe alle zwaer dingen te liden sijn om dat ewighe leven.	xlvii
Vanden dach der ewicheit ende van bangicheit deses levens.	xlviii
Van begheerte des ewighen levens ende hoe grote guede den ghenen beloeft sijn die striden.	xlix
Hoe een onghetroest mensche hem offeren sel inden handen Gods.	l
Hoe datmen oetmoedige cleyne werke vervolgen sel, alsmen inden volcomensten een luttel ontblijft.	li
Hoe dat een mensche selve niet achten en sel waerdich te wesen enichs troests, nier meer pinen ende slagen.	lii
Hoe dat die gracie Gods hoer niet en menget mit aertscher wijsheit.	liii
Ga naar margenoot+Van menigherhande beweghinge der natueren ende \| der gracien.	liiii
Van ghebreclicheit der natueren ende van maticheit der godliker gracien.	lv
Hoe wi ons selven sellen verlochenen ende Cristum na volghen overmits den cruce.	lvi
Dat een mensche hem selven niet alte seer en sel verwerpen als hi valt in enighe gebreke.	lvii
Van niet te ondersoeken hoghe dinghen ende die verburghen oerdele Gods.	lviii
Hoe dat alle onse hope ende betrouwinge alleen in Gode te setten is.	[lix]

Vanden inwendighen spreken Gods totter gheloviger sielen.
Capittel I.

1. Ic sel horen wat die Heer in my spreken sel.

2. Salich is die siel die den Heer in hoer sprekende hoort, ende die van sinen monde dat woort der troestinge ontfanget.

Ga naar margenoot+3. Salich sijn die oren die *die *in aderen der godliker inruninghe | ontfanghen, ende die vander runinghe deser werelt niet aen en dencken.

4. Voerwaer salich sijn die oren die niet en horen die stemme die van buten gheluut heeft, mer die waerheit die van binnen is lerende.

5. Salich sijn die oghen die tot uutwendighen dingen sijn besloten, mer die totten inwendighen dinghen aendachtich sijn.

6. Salich sijn die ghene die die inwendige dingen doergaen ende die overmids daghelixe oefeninge hem meer ende meer pinen te bereiden om te ontfangen hemelsche verburgen dingen.

7. Salich sijn si die begheren mit Gode ledich te wesen, ende die hem van alre onledicheit der werlt ontslaen.

8. O mijn siel, merke dese dingen ende slutet die doeren dijnre sinlicheit, op dattu horen [moghes] wat die Heer dijn God in di spreket.

Ga naar margenoot+9. Dit seit dijn gheminde: ‘Ic bin dijn | salicheit, dijn vrede ende dijn leven’.

10. Hout di by mi, ende du selste vrede vinden. Laet alle verganclike dingen, soeke ewyghe dingen.

11. Wat sijn alle tijtlike dingen anders dan bedriechlijc? Ende wat mochten di alle creatueren helpen, waerstu vanden scepper gelaten?

12. Daer om vertye alre dinghen, ende wes dinen scepper behagelic ende getrouwe, op dattu die ghewaer salicheit moges begripen.

Hoe dat die waerheit van binnen spreect sonder gheruchte der woorden.
Capittel II.

1. O Heer spreke, want dijn knecht hoortet. Ic bin dijn knecht; gif my verstant, op dat ic mach weten dijn getuge.

2. Neyghe mijn hert in die woerde dijns monts; dijn uutsprake moet vloeyen als die douwe.

Ga naar margenoot+3. Die kinder van Ysrahel seiden wijlneer tot Moyses: ‘Spreke du tot ons, | ende wi sellent horen; en laet die Heer niet tot ons spreken, op dat wy by aventueren niet en sterven’.

4. Niet also, Heer, niet also bid ic, mer meer mitten propheet Samuel bid ic oetmoedelic ende begheerlic: ‘Spreke, Heer, want dijn knecht hoortet’.

5. En laet Moyses niet tot mi spreken of enich vanden propheten, mer spreke du, Heer God, ingever ende verlichter alle der propheten, want du moges mi, alleen sonder die, volcomeliken leren, mer si en sellen sonder di niet vorderen.

6. Hoer woorde gheven gheluut, mer si en geven ghenen gheest.

7. Si leren suverlike, mer als du swyghes, soe en ontsteken si dat harte niet.

8. Si gheven die scrifte, mer du oplukes den sin. Si voertbrengen verburghen dingen, mer du op doeste dat verstant.

Ga naar margenoot+9. Si uutspreken die geboden, mer du helpstese te | volbrenghen.

10. Si wisen den wech, mer du geves starcheit te wanderen.

11. Si werken alleen van buten, mer du leerste ende verlichteste die herten.

12. Si maken nat van buten, mer du gheves die vruchtbaerheit.

13. Si roepen mit woorden, mer du gheves dat horen verstandenisse.

14. Daer om en laet Moyses mi niet toe spreken, mer du, Heer mijn God, ewige waerheit, spreke du tot mi, op dat ic bi aventueren niet en sterve ende sonder vrucht niet en blive, waert dat ic alleen van buten vermaent worde ende van binnen niet ontsteken.

15. Op dattet mi niet en si tot verdoemenisse, dat ic dijn woorden hore ende daer na niet en doe, dat icse bekenne ende niet en minne, dat icse ghelove ende niet en houde.

16. Daer om spreke du, Here, want dijn knecht hoortet, want du hebste woorde des ewichs levens.

Ga naar margenoot+17. Spreke mi toe tot eenre | troestinge mijnre sielen ende tot beteringhe alle mijns levens, mer di te love ende tot glorien ende tot ewigher eren.

Dat die woorde Gods mit oetmoedicheit sijn te horen ende dat veel luden die woerden niet en weghen.
Capittel III.

1. Mijn kint, hoirt mijn woorden, die alre soetste woorden, boven gaende conste ende wetenheit alle der wiser *philosophen deser werelt.

2. Mijn woorde sijn gheest ende leven, noch si en sijn mit ghenen menscheliken sinnen over te *weghen.

3. Si en sijn niet tot ydelre behaghelheit te trecken, mer in stilheden te horen ende mit alre oetmoedicheit ende mit groter begeerten tontfangen.

4. Ende ic heb gheseit: ‘Salich is die mensche, dien du, Here, leerste, ende leerste hem van dijnre ewen, op dattu hem saftighes van quaden daghen’, ende dat hi inder aerden niet ongetroest en blive. |

Ga naar margenoot+5. ‘Ic heb’, seit die Heer, ‘die propheten gheleert van beghinne, ende tot nu toe en laet ic niet of tot allen menschen te spreken, mer hoerre veel sijn doef ende hart tot mijnre stemmen’.

6. Veel menschen horen liever die werlt dan God, ende lichteliker volghen si hoers vleyschs begheerlicheit dan dat wel behaghen Gods.

7. Die werlt beloeft cleyn tijtlike dingen, ende men dient hoer mit groten gheer; ic belove hoghe ende ewige dingen, ende die herten der sterfeliker menschen vertragen.

8. Wie dient mi ende is mi ghehorich mit also groter sorchvoudicheit alsmen die werelt ende horen heren in allen dingen dient? ‘Scaem dy, Sydon,’ seit die see, ende vraghestu die sake, soe hore waer om.

9. Men loopt langhe ende veel weghes om een cleyn proven, mer om dat ewyghe Ga naar margenoot+leven en wert van veel menschen nauwe eens die voete | vander aerden gheheven.

10. Men soeket snode loon ende om enen penninck kijftmen onderwilen scandeliken; om een ydel dinc ende om een cleyn belofte en ontsietmen niet dach noch nacht moede te worden.

11. Mer leider, leider, om dat onwandelbaer guet ende om dat grote loon, om die hoge eer ende om die oneyndelike blijscap vertraecht men een luttel moede te worden.

12. Daerom so scaemdi, traghe ende cronachtige dienre, dat die ghene bereider ghevonden worden totter verliesinghe dan du totten leven. Die verbliden hem meer tot ydelheden dan du totter waerheit.

13. Nochtan werden si somtijt van *horen *hope bedroghen, mer mijn belofte en bedriecht niement, noch en laet die ghene die in mi betrouwen, niet ydel.

Ga naar margenoot+14. Dat ic beloeft heb, dat sel ic geven; dat | ic gheseit heb, dat sel ic vervollen, ist sake dattu inder minnen ghetrouwe blijfste totten eynde toe.

15. Ic bin een weder loonre alre gueden, ende een starcke proever alre devoter menschen.

16. Scrijf mijn woorde in dijnre herten ende overhaelse naersteliken, want si sullen dy inder tijt der becoringhe seer noturftich wesen.

17. Dattu niet en verstaes als du leses, dat selstu bekennen inden dage dijnre visitacien.

18. Twesins pleghe ic mijn uutvercoren te visiteren, als mit becoringe [ende] mit vertroestinge.

19. Ende twe lessen lese ic hem dagelix: die een lesse om hoer sonden te straffen, die ander om hem te troesten tot toeneminge der doechden.

20. Die mine woorde heeft ende versmaetse, die hevet die hem oerdelen sel inden lesten daghe.

Een ghebet om te bidden die ghenade der ynnicheit.

Ga naar margenoot+21. O Heer, mijn God, du | biste mi alle dat guet is.

22. Ende wie bin ic, die soe koen bin dat ic tot dy spreken dar?

23. Ic bin dijn arme dienre ende een verworpen wormkijn, veel armer dan ic can of dar seggen.

24. Nochtan, Heer, ghedencke dat ic niet en bin noch niet en hebbe noch niet en vermach.

25. Du biste alleen guet ende rechtverdich ende heilich; du vermoghes alle dinc, du vervolles alle dinc, alleen laetstu den sondaer ydel bliven.

26. Ghedenck dijnre ontfermherticheden ende vervolle mijn herte mit dijnre gracien, want du en wilste dine werken niet ydel of ledich laten wesen.

27. Hoe mach ic mi selven verdraghen in desen onsaligen leven, ten waer dattu mi starckedes mit dijnre gracien ende ontfermherticheit?

28. En wil dijn aensicht niet van mi keren, en wil dijn vandinghe niet verlengen, Ga naar margenoot+en wil | dijn troestinge my niet ontrecken, op dat mijn siel niet en werde als aerde sonder water.

29. Heer, leer mi doen dinen wille, leer mi waerdeliken ende oetmoedeliken voer dy wanderen.

30. Want du biste mijn wijsheit, die mi in der waerheyt kenneste ende ghekent hebste, eer die werlt gemaect wert ende eer ic in die werlt geboren wert.

Hoe datmen voir Gode wanderen sel in oetmoedicheit ende inder waerheit.
Capittel IIII.

1. Kint, wander voer my inder waerheit ende soeke mi altoes in simpelheit dijns herten.

2. Die voir mi wandert, die sel bescermt worden van quader an lopinge ende die waerheit sel hem vryen vanden verleyders ende van aftersprekinghe der boser menschen.

3. Ist dat [di] die waerheit vriet, so seltu waerliken vry wesen, ende du en selste Ga naar margenoot+niet achten die ydele | woerden der menschen.

4. Heer, dat is waer; ic bid di, latet mit mi also gheschien als du segges.

5. Dijn waerheit moet mi leren, si moet mi behoeden ende si moet mi behouden tot enen saligen eynde.

6. Sy moet mi vry maken van alre quader begheerten ende ongheordineerder lieften, ende ic sel wanderen mit di in groter vryheit des herten.

7. Die waerheit seit: ‘Ic sel di leren dat recht ende behaghelic is voir mi’.

8. Overdenc dijn sonden mit groten mishaghen in droefheit, ende nymmermeer en reken di yet te wesen om dijn guede werke.

9. Want du biste voerwaer een sondaer, ende mit veel passien becommert ende besondicht.

10. Ende altoes gaestu afferwaert bi di selven; lichteliken valles du in gebreken, lichteliken wertstu verwonnen, lichteliken verstoort, lichteliken bedroeft ende neder gheworpen.

Ga naar margenoot+11. Du en heb|ste niets niet daer du van moghes glorieren, mer du hebs veel dingen daer du di van sals vernyeten, want du biste veel crancker dan du connes begripen.

12. Daer om en laet di niet groot duncken van allen dingen die du doeste.

13. Want geen dinc en is groot noch costelic noch wonderlijc noch begheerlic dan dat ewich is.

14. Laet di boven alle dinc die ewighe waerheit behaghen, ende dijn grote snootheit altoes mishaghen.

15. Gheen dinc en wil also ontsien noch lasteren als dijn sonden ende ondoechden, die di meer mishagen sellen dan enighe scade der dingen.

16. Die sommige [en] wanderen [niet] doechdeliken voir mi, mer mit eenrehande curiosicheit ende beroemicheit willen si weten mijn verburgen dinghen ende verstaen Ga naar margenoot+die hoghe dingen Gods, ende vergheten hoers selfs ende | hoer salicheit.

17. Dese vallen dicwile in groter becoringhe van mijnre verhengenisse om hoerre hoverdien ende curiosicheden.

18. Ontsiet die oerdele Gods, ontfrucht die toorne des almachtigen.

19. Ende en wil niet ondersoeken die werken des alre oversten, mer doer siet

dine boesheden, in hoe veel dingen dattu ghesondighet hebste ende hoeveel guets du versumet hebste.

20. Die sommige dragen hoer devoci alleen in boeken, die sommige in beelden ende die sommighe in uutwendighen teyken ende figueren.

21. Die sommighe hebben mi in die monde, mer luttel inder herten.

22. Sommighe ander sijn die mit verstande verlicht sijn ende inder begheerten ghesuvert ende altoes aenhangen den ewyghen dinghen; si horen swaerliken van aertschen dinghen, droefliken dienen si der noturfticheit der natueren; ende dese Ga naar margenoot+ghe|voelen so wat die geest der waerheit in hem spreket.

23. Want hi leert hem dese aertsche dinghen te versmaden ende hemelsce dinghen te minnen, die werlt te vergheten ende den hemel des daghes ende des nachts te begheren.

Van die wonderlike werkinghe der godliker minnen.
Capittel V.

1. Ic ghebenedie di, hemelsche vader mijns Heren Jhesu Cristi, dattu mijns arme mensche di gewairdiges te ghedencken.

2. O vader der ontfermherticheyt ende God alles troestes, ic dancke di dattu my, die onwaerdich bin alles troestes, somtijt vermakes mit dijnre vertroestinge.

3. Ic benedie di ende glorificiere di altoes mit dinen een gheboren soen ende mitten heilighen gheest, den troester van ewen tot ewen.

4. Eya, Heer mijn God, mijn heilige minnaer, alstu coemste in mijn hert, so sellen hem verblyden alle mine binnenste.

Ga naar margenoot+5. Du | biste mijn glorie ende die hoghe vroechde mijns herten; du biste mijn hope ende mijn toevlucht inden daghe mijnre tribulacien.

6. Mer want ic noch cranc bin inder minnen ende onvolmaect inder doecht, daer om ist mi noot dat ic van di gestarcket werde ende getroest; vysitier mi daer om dicker ende leer mi mit dinen heilighen discipulen.

7. Verlosse my vanden passien ende make mijn hert ghesont van alre ongheordineerder begheringhe, op dat als ic van binnen ghesont ende wel ghepurgeert bin, bequaem mach werden te minnen ende starc te liden ende ghestadich te volherden.

8. Die minne is een guet dinc ende altemael een groot guet, dat alleen licht maect dat swaer is, ende ghelijc maect alle dat onghelijc is.

Ga naar margenoot+9. Want si draghet last sonder swaerheit, ende al dat bitter is maect sy | soet ende smakelic.

10. Die edel minne Jhesu drivet enen mensche tot groten dingen te werken ende verwecket altoes tot volcomenre dingen te begeren.

11. Die minne die wil wesen boven, noch sy en wil van ghenen nederen dingen ghehouden worden.

12. Die minne wil wesen vry ende van alle wereltlike begheerten vreemde, op dat hoer inwendighe aenscouwen niet belet en werde, ende overmits tijtlike ghemac geen hinder [en lide] of overmids ongemac niet verwonnen en worde.

13. Daer en is niet soeters dan minne, niet sterkers, niet hoghers, niet vrolikers,

niet volmaecters, niet beters inden hemel ende inder aerden, want die minne is uut Gode gheboren, noch si en mach niet rusten boven alle gescepen dingen dan in God.

Ga naar margenoot+14. Die minnende mensche vlieghet, hy loopt ende verblijt hem, hi | is vry ende en wert niet ghehouden.

15. Hi gheeft al om al ende hy heeft al in al, want hi rust inden oversten boven alle dinc, uut wien alle guet vloeyt ende voert coemt.

16. Hi en siet niet aen den gaven, mer hi keert hem totten ghever boven alle goeden.

17. Die *minne en weet dicwijl geen mate, mer boven alle maten wert si vuerich.

18. Die minne en gevoelt geen last, si en acht gheen arbeit, si *begheert meer dan si vermach, si en claghet niet vander onmoghelicheit, want si waent dat si alle dinc vermach ende dat hoer alle dinc gheoerloft is.

19. Si is nutte tot allen dinghen, si vervolt veel dinghen ende si set hoer begheerte te diensten daer een ander mensche, die niet en mint, gebreket ende ontblijft.

20. Die minne waect, ende slapende en slapet si niet.

Ga naar margenoot+21. Ende al ver|moeyt en wert si niet moede, ende als si bedwonghen is, so en wert si niet benauwet, als si gedreighet is, so en wert si niet ghestoort, mer als een levendige vlamme ende een barnende fackel breket si boven uut ende gaet vriliken daer doer.

22. So wie mint, die mach weten, wat dese stemme roept.

23. Want een groot geroep inden oren Gods is een vuerighe begheerte der sielen die tot Cristum seit: ‘Mijn God, du biste mijn minne, du biste altemale mijn, ende ic bin al dijn!’

24. Make mi *breet inder minnen op dat [ic] mach leren mitten inwendigen monde des herten te smaken, hoe soet dattet is te minnen ende inder minnen te versmelten ende te zwemmen.

25. Ic sel mi laten houden vander minnen ende gaen boven mi selven van groter vuericheyt ende van wonder.

Ga naar margenoot+26. Ic sel singhen den sanc der minnen | ende ic sel [di] minen gheminden volghen int hoechste. Mijn siel moet ghebreken in dinenlove, jubilerende van minnen.

27. Ic sel di minnen meer dan mi selven, noch mi selven en sel ic niet lief hebben dan om dinen wille ende alle menschen in di, die di warachteliken minnen, also die ewe der minnen ghebiet, die lichtende is uut di.

28. Die minne is snelle, reyn, guedertieren, vrolic ende scoon, starc, lijdsaem, ghetrouwe, vroet, lancmoedich, manlic ende hoer selven nymmermeer soekende.

29. Want so waer yement hem selven soect, daer valt hi uut der minnen.

30. Die minne is voirsienich, oetmoedich ende gerecht, niet weeck, niet licht, niet aendenkende ydel dingen, sober, cuych, gestadich, rustich ende in alle den sinnen behoet.

Ga naar margenoot+31. Die minne is ghehoersaem ende onderworpen den prelaten, hoir selven | snode ende versmaet, Gode devoet ende dancbaer, gelovende ende hopende altoes in hem, oec wanneer hoer God niet en smaket, want sonder droefheit en leeftmen niet inder minnen.

32. Die niet bereit en is alle dinc te liden ende sinen geminden te wille te wesen, die en is niet waerdich een minnaer te hieten.

33. Want het hoort den minnaer toe alle harde ende bitter dingen gaerne aen te grypen, noch om gheenre teghenheit die hem op comen mach van hem gheneycht te werden.

Van proevinghe eens ghewarighen minnaers.
Capittel VI.

1. Kint, du en biste noch gheen wise of starcke minnaer.

2. Waer om, Heer?

3. Want om cleyn teghenheit ontbreecstu van dattu begonnen hadste, ende alte begheerliken soekestu troest.

Ga naar margenoot+4. Die starcke minnaer staet *in *becoringe | ende en gheloeft niet den behendighen raet des viants.

5. Want alsoe ic hem behaghe in voerspoede, also behaghe ic hem in wederspoet.

6. Die wise minnaer en merct niet also seer die gave des minnaers als die minne des ghevers.

7. Hi aendenct meer die begheerte dan den scat, ende hi set alle gaven onder den geminden.

8. Die edel minnaer en rust niet inden gaven, mer in mi boven alle gaven.

9. Ten is daer om niet al verloren, of du bi wilen niet wel en ghevoelste van mi of van minen heiligen.

10. Die guede soete begheerte die du somtijt vernemes, is een werc der teghenwoerdiger gracien ende een voirsmaec des hemelschen vaderlants; nochtan en seltu di daer niet alte seer op verlaten, want si gaet ende comt.

Ga naar margenoot+11. Mer te striden tegen die in vallende quade bewe|ghinghe des ghemoets, ende die inruninge des duvels te versmaden is van edelre doecht ende van groter verdienten.

12. Daer om en laet di die vreemde fantasien niet bedroeven, oec van wat manieren si di voir comen.

13. Hout een starcke opset ende een meninge tot Gode.

14. Noch ten is gheen bespottinge dattu somtijt [haestelijc] genomen werdes in een overganc des ghemoets, ende te hant wederkeerste totten ghewoenliken fantasien ende ontamelicheden des herten.

15. Want du lijdstet node, ende also langhe als si di mishaghen ende wederstaes, so ist verdientelic ende gheen verlies.

16. Du selte weten dat die oude viant te mael pijnt te hinderen int guede ende di van alre ynnigher oefeninge ydel te maken, als vander oefeninge der heiligen, Ga naar margenoot+vander goddienstigher ghedenckenisse mijnre passien, | van nutte bedenckenisse dijnre sonden, van behoedinghe dijns eygenen herten ende van vasten opset voort te gaen in doechden.

17. Hi sal di veel quader ghedachten in senden, op dat hi dy een verdriet mach maken ende een eysinghe, dat hy di also vanden ghebede mach roepen ende vander saliger lessen.

18. Hem mishaget die oetmoedighe biechte, ende of hy mach, so sel hi di of houden van der heiliger ontfanginghe des sacraments.

19. En ghelove hem niet ende en achtes niet, al ist dat hi di dicwile voerspreit die stricken der bedriechnissen.

20. Wiltet hem witen als hi di quade ende onreyn dinghen in sent, ende segt hem:

21. ‘Ganc, onreyn geest, scame di, onsalige, du biste alte onsuver, die aldusdanighe in minen oren steecste.

Ga naar margenoot+22. Ganc van mi, alre quaetste verleider, du en selt in mi gheen macht | hebben, mer Jhesus sel mit mi wesen als een starcke strider, ende du selste staen confuust ende bescaemt.

23. Ic heb liever te sterven ende alle pine te liden dan di te consenteren.

24. Swijch ende stop dinen mont, ic en sel di niet horen, al ist dattu mi veel moeynisse doeste.’

25. Die Heer is mijn inlichtinge ende mijn heil, dien ic ontsien sel.

26. Ist dat si teghen mi setten hoer heer mit tenten, mijn hert en sel niet ontsien. Die Heer is mijn hulper ende mijn verlosser.

27. Strijt als een guet ridder, ende ist dattu bi wilen valles van broescheit, soe nym weder aen crachten starcker dan die eerste, ende hebt betrouwen van meerre gracien die ic dy sel gheven, ende wacht di seer van ydelen behagen ende hoverdien.

28. Want om dat so worden veel luden in dwalinge ghebrocht ende vallen somtijt in blintheit die cume te genesen is. |

Ga naar margenoot+29. Dese val der hoverdigher menschen die dwaesliken van hem selven vermeten, dat laet dy wesen in een verhoedinghe ende in ewigher oetmoedicheit.

Hoe dat die gracie te verhuden is onder die bewaringhe der oetmoedicheit.
Capittel VII.

1. Kint, het is di nutter ende sekerre die gracie der devocien te verhuden noch di niet int hoghe te verheffen noch veel daer van te spreken noch groot te weghen, mer meer di selven te versmaden ende die gave te ontsien als een dies onwaerdich is.

2. Ende deser begheerten en is niet vastelic aen te hangen, want si mach licht verwandelt werden in contrarie.

3. Ghedenck in dier gracien, hoe onsalich ende hoe arm dattu pleghes te wesen sonder gracie.

Ga naar margenoot+4. Noch daer en is alleen niet in die voert|ganc eens gheesteliken levens als du die gracie der troestinge (niet en) hebste, mer als du oetmoedeliken ende mit vertyinge dijns selfs verduldeliken dragheste, dat si di onttoghen wert, ja [also] dattu [dan] niet en vertragheste van dinen gebede, noch dattu alle dine ander werken die du van ghewoenten pleges te doen, niet en lates al te mael te nyete gaen,

5. mer dattu gaerne doeste dat in di is, also du best mogheste ende verstaeste, noch dattu di niet alte mael en versumes om die dorricheit of bangicheit des herten die du voelste.

6. Want veel menschen sijn so, wanneer dattet hem niet alte wel en gelucket, so werden si thants onlijdsaem of si vallen in traecheden.

7. Des menschen wech en is altoes in sijnre machten niet, mer het hoort Gode Ga naar margenoot+toe te gheven ende te troesten, | wanneer hi wil ende hoe veel hi wil, also alst hem behaget ende niet meer.

8. Die sommige hebben onbehoetliken hem selven verderft om die gracie der devocien, want si meer doen wouden dan si vermochten, ende hebben niet over weghen die mate haerre cleynheit, mer si hebben meer ghevolghet die begheerte des herten dan dat oerdel der reden.

9. Ende want si hem meerre dinghen vermaten dant Gode behaechliken was, daer om verloren si die gracie lichteliken,

10. ende sijn arm gheworden ende behoeftich ghebleven, die inden hemel hoer neste gheset hadden, op dat si verarmt ende vernedert moghen leren niet mit hoers selfs vloghelen vlieghen, mer onder mine vederen te hopen.

11. Die noch nyewe ende ongeleert sijn inden weghe des Heren, die moghen Ga naar margenoot+haest bedroghen worden ende gequetst, | ten si sake dat si hem regieren na rade wiser ende besceidenre lude.

12. Mer die hoers selfs ghevoelen meer willen volghen dan dat si ander besochter luden willen gheloven, hoer eynde sel vol vresen wesen, ten si dat si hem laten trecken van haren eyghen begrijp.

13. Die hem selven wijs sijn, die laten hem selden oetmoedeliken regieren van ander menschen.

14. Het is beter een cleyn verstandenis mit oetmoedicheit dan grote scat der consten mit ydelre behaghelheit.

15. Het is di beter min te hebben dan veel, daer du van moghes verhovaerdigen.

16. Hi en doet niet wijslic of besceydelic, die hem selven al gheeft totter vrolicheit ende vergheet sijnre eerster armoeden ende der heiligher vresen des Heren, welke vrese altoes ontsiet te verliesen die gracie die eens ghegheven is.

Ga naar margenoot+17. Noch hi en | smaect oec niet te rechte die inder tijt des wederspoets of enygher zwaerheit wanhopet ende niet betrouwelike van my en denct of en ghevoelt.

18. Die inder tijt des vreden alte seker wil wesen, die sel inder tijt des stridens dicwijl alte verworpen ende anxtvoudich gevonden werden.

19. Waert dattu condes altoes oetmoedich ende cleyn in di selven bliven, ende dinen gheest wel matighen ende regieren, du en soudes also lichtelic niet vallen in perikel ende in sonden.

20. Het is een guet raet, alstu den gheest der vuericheit ontfangen hebste, dattu dan denckes wat toecomende is, wanneer di dat licht ontoghen wert.

21. Ende als dat gesciet, so dencke dat dat licht weder mach comen, dat ic di Ga naar margenoot+tot een eenre tijt toe ontoghen [hebbe], di tot een verhoedinghen ende my | tot glorien.

22. Ende alsulke proevinge is dicwile oerberliker dan oftu altoes voerspoet hadste tot dinen wil.

23. Want die verdienten en sijn daer niet na te rekenen dat een veel visioen of troests heeft, of dat hi gheleert si inder scryftueren, of dat hi geset wert in enen hogeren staet,

24. mer dat hy fondeert si inder oetmoedicheit ende vervolt mit godliker minnen,

ende dat hi altoes puerlic ende gheheellic soeke die eer Gods ende hem selven niet en achtet, mer hem selven inder waerheit versmade, ende dat hi hem meer verblide dat hi van anderen menschen versmaet wert ende vernedert dan gheeert.

Van snode vermoedinghe of achtinghe inden oghen Gods.
Capittel VIII.

1. Ic sel spreken tot minen Heer, al bin ic stof ende assche.

2. Sich, ist dat ic mi meerre reken, so staes du tegen mi, ende mijn boesheden Ga naar margenoot+geven | een waer ghetuge, ende ic en mach daer niet teghen segghen.

3. Mer ist dat ic mi snoede make ende mi selven verniete ende van alre eyghenre achtinge ghebreke ende mi selven te pulver make also [ic bin], *dan *sel dijn gracie mi ghenadich wesen ende dijn licht mijnre herten naerre ende alle mijn vermoedinge of achtinge, oec hoe cleyn dat sy is, sel verdrencket werden inden dale mijnre vernyetinge ende ewelike vergaen.

4. Daer toenstu mi, wat ic bin, wat ic geweest heb ende van waer ic gecomen bin, want ic bin niet ende ic en hebs niet geweten.

5. Ist dat ic op mi selven ghelaten werde, so en ist niet dan alle crancheit.

6. Mer ist dattu my haesteliken aensieste, te hant werde ic starc ende vervolt mit nyewer blijscappen.

Ga naar margenoot+7. Ende het is seer wonderlic dat ic so rassche op gheheven werde | ende also guedertierliken van di omghehelset worde, die mit eyghenre swaerheit altoes neder dale.

8. Dat doet dijn minne die mi voert comt sonder mijn verdiente ende my te helpe coemt in alsoe veel noden, mi bewarende van zwaren perikelen ende mi verlossende van ontelliken quaden.

9. Want doe ic mi selven qualiken minde, doe verloes ic my, ende doe ic di alleen socht ende puerliken minde, so vant ic mi ende di te gader, ende uut der minnen makede ic mi selven grondeliker te nyete.

10. Dattu, o alre soetste Jhesu, mit mi doeste, dat gaet boven al mijn verdiente ende boven al dat ic dar hopen ende bidden.

11. Ghebenedijt sijstu, mijn God, want al ist dat sake dat ic alle dijnre gaven onwaerdich bin, nochtan so en laet dijn edelheit ende dijn oneyndelike goetheit nymmerGa naar margenoot+meer of wel te doen, oec | den ontdancbaren ende die ghene die verre van di ghekeert sijn.

12. Bekeer ons totti, op dat wi moghen wesen dancbaer, oetmoedich ende devoet, want du biste onse salicheit, onse doecht ende [onse] starcheit.

Hoe datmen alle dinc tot God sel stueren als tot sinen lesten eynde.
Capittel IX.

1. Kint, ic sel altoes wesen dijn eynde ende dijn uterste meninge, ist dattu waerliken begheers salich te werden.

2. Uut deser meninghe sel dijn begheert gesuvert werden, die dicwijl totti selven ende totten creatueren qualic gheneyghet staet.

3. Want is dat sake dattu di selven in enigen dinghen soekes, so seltu te hant in di selven gebreken ende dorre worden.

4. Daer om so stuer alle dinck principalic tot mi, want ic bin die gheen diet [al] ghegheven hebbe.

Ga naar margenoot+5. Alsoe merke alle dinghe *ende | een ygelic bi sonder als uten oversten goede vloeyende, ende daer om sijn sy tot [mi als tot] horen oerspronc weder te brenghen.

6. Die cleyne ende grote, die arme ende die rike sceppen uut mi als uut eenre fonteynen levende water, ende die mi willichliken ende vriliken dienen, die sellen gracie om gracie ontfangen.

7. Mer die buten mi wil glorieren of in enighe heymelike dinghen genoechte setten, die en sel niet ghestadicht werden in ghewariger blijscappen noch hi en sel niet verblijt werden in sijnre herten, mer hi sel menich sins ghehindert werden ende benauwet.

8. Daer om en seltu di niet guets toe scryven noch ghenen mensche en seltu die dogheden toe gheven, meer gheeftet al Gode sonder wien die mensche niet en heeft.

Ga naar margenoot+9. Ic hebt al ghegheven, ende ic wilt al weder hebben ende mit groter | strenghicheyt eysche ic daer of dancbaerheyt.

10. Dit is die waerheit daer men [mede] verjaghet die ydel glorie.

11. Ende ist dat die hemelsche gracie ende die warachtighe minne in gaet, so en sel daer niet wesen enighe nydicheit of droefheit des herten, noch die onnutte minne en selse niet becommeren.

12. Want die godlike minne verwint alie dinc ende si verblijt alle die crachten der sielen.

13. Ist dattu te recht smakes, soe seltu di alleen in mi verbliden ende in mi alleen hopen, want niement en is guet dan God alleen, die boven alle dinc te loven is ende in allen dinghen te ghebenedien.

Hoe soet dattet is Gode te dienen alsmen die werelt versmaet heeft.
Capittel X.

1. O Heer, nu sel ic anderwarf tot di spreken, ende ic en sel niet swyghen; ic Ga naar margenoot+sel segghen inden oren mijns Gods, | mijns Heren ende mijns conincs die daer is inden hoghen:

2. ‘O Heer, hoe groot is die menichvoudicheit dijnre soeticheit, die du verburghen hebste den ghenen die di ontsien.’

3. Mer wat bistu den ghenen die di minnen, ende wat den ghenen die di mit alre herten dienen?

4. Waerliken ontsprekelic is die soeticheit dijnre bescouwinge, dien du mildeliken geves den ghenen die di minnen.

5. Alre meest hebdi my bewijst die soeticheit dijnre minnen daer in als dattu mi makedes doe ic niet en was, ende doe ic verre van di gedwalet was, brochtes du mi weder, opdat ic di dienen soude, ende du ghebodes mi dat ic di lief soude hebben.

6. O fonteyn der ewigher minne, wat sel ic van di seggen?

Ga naar margenoot+7. Hoe mach ic dijns vergheten, die di gewaerdicht hebste mijns te | ghedencken, oec na dien dat ic verdwaelt was ende vergaen soude hebben?

8. Du hebste ontfermherticheit mit dinen dienre meer dan ic hopede, ende du hebste mi genade ende vrientscap bewiset boven alle mine verdiente.

9. Wat sal ic di weder gheven voer dese gracie? Want ten [is] alle menschen niet ghegeven dat si alle dinck laten ende der werlt vertyen ende een cloesterlic leven aen nemen.

10. Ende en ist niet groot dat ic di dienen mach, dien alle creatueren sculdich sijn te dienen?

11. Ten sel mi niet groot duncken di te dienen, mer dat sel mi meer wonderlijc duncken dattu mi also armen ende onwaerdigen mensche ghewaerdiges tot eenre dienre tontfangen ende dinen geminden dienaren te verenighen.

Ga naar margenoot+12. Siet, al dat ic hebbe, | dat is dijn, ende waer van diene ic di dan?

13. Voerwaer, du dienste my meer dan ic di diene.

14. Siet, hemel ende aerde, die du tot dienste der menschen ghescepen hebste, sijn bereit ende doen dagelix dattu hem gheboden hebste.

15. Ende dat en was di niet genoech; du woudste oec die engelen inden dienst der menschen ordineren.

16. Mer dat noch boven al gaet: du selve woudes di gewaerdighen den mensche te dienen ende hebste beloeft di selven hem te gheven.

17. Wat sel ic di gheven voir alle dese gueden?

18. Vergave God, dat ic di dienen mochte alle die daghe mijns levens!

19. Vergave God, dat ic di enen dach enen waerdigen dienst mocht bewisen!

20. Waerliken, du biste waerdich alles diensts, alre eren ende ewighen loves crachten di sculdich bin te dienen ende nymmermeer in dinen love verdriet te hebben.

Ga naar margenoot+21. Waerlike, du biste mijn Heer ende ic dijn arme dienre die mit | alle minen

22. Also wil ic ende also begeer ic; so wat my gebreect, dattu dat ghewaerdigen wilste te vervollen.

23. Het is grote eer ende grote glorie di te dienen, ende alle dinc om di te versmaden.

24. Want si *sullen grote gracie hebben die hem mit wille onder dinen alre heilichsten dienst geworpen hebben.

25. Sy sellen vinden den alre soetsten troest des heiligen geests, die om dinen wille alle vleyschelike wellust verworpen hebben.

26. Si sellen vercrighen grote vryheit des herten, die om dinen naem den engghen wech gaen ende alle werltlike sorghe vergheten.

27. O bequame ende vrolike dienst Gods, mit welker die mensche ghewaerlike wert vry ende heilich!

Ga naar margenoot+28. O heilige state des gheesteliken dienstes, die den mensche | maket enghelen gelijc, Gode behaechlic ende die ghelovige menschen lovelic!

29. O salighe dienst, die altoes te begheren ende om te helsen is, mit welken men verdient dat overste guet ende vercrijcht die blijscap die sonder eynde bliven sel.

Hoe dat die begeerte des herten sijn te ondersoeken ende te matigen.
Capittel XI.

1. Kint, du moetste noch veel dingen leren dien du noch niet wel geleert en hebste.

2. Heer, wat is dat?

3. Mer dattu dijn begheerte altemael settes na minen wel behaghen, ende dattu dijns selves minnaer niet en sijste, mer een begheerlic na volgher mijns willes.

4. Die begheerten ontsteken di dicwile ende driven di sterkelic, mer merke, weder du meer beweghet werdes om mijn eer of om dijn ghemac.

Ga naar margenoot+5. Ende ist dat ic die sake bin, | so selstu wel te vreden wesen hoe dat icket ordiniere, mer ist datter yet in schuylt van dijns selves soekelijcheit, siet, dat is dat di hindert ende bezwaert.

6. Wacht di, dattu niet alte seer en verlaetste op die begeerte die du voir neemste, die ic di niet gheraden en heb, op dattet bi aventueren di namals niet en berouwe of en mishage dat di eerst *behaghede ende voir dat beste hieltste.

7. Want alle begheerte die guet scijnt, en selmen niet te hants volghen noch alle begheerte die contrarie is, en selmen ten eersten niet vlien.

8. Het is ondertiden nutte datmen op houde van guede oefeninge ende begheerten, op dattu overmids onrusticheit niet en valles in verstroeynghe des herten, noch dattu Ga naar margenoot+die ander niet en scandeliseers overmids onsedicheit, of oec dattu | overmids dat wederstaen der ander niet haestelic verstoort en werdes ende neder valles.

9. Men moet voerwaer bi tiden ghewelts ghebruken ende der sinliker begheerlicheit manliken teghen gaen, noch niet aendencken wat dat vleysch wil of niet en wil, mer dat meer pinen dattet den gheest onderworpen si, oec onwillens.

10. Ende also langhe selt ghecastiet ende ghedwongen werden onder den dienst te wesen ter tijt toe dattet bereit si tot allen dingen, ende dattet leer mit luttel ende mit cleynen dingen te vreden wesen ende in simpelen dinghen ghenoechte te hebben, noch teghen enich dinc onbehoerlic te murmereren.

Van leringhe der lijdsaemheit [ende] van worstelinghe teghen die begeerlicheden.
Capittel XII.

Ga naar margenoot+1. O Heer God, als my duncket, soe is my lijd|samicheit seer noot, want in desen leven geschien veel teghenheden.

2. Ende hoe icket ordinier van minen vrede, mijn leven en mach sonder strijt ende droefheit niet wesen.

3. Kint, dat is waer. Mer ic en wil niet dattu alsulke vrede soekes, die der becoringe derft of die gheen contrarie en ghevoelt.

4. Mer dan seltu vermoeden dattu vrede ghevonden hebste, alstu gheoefent werdes mit menigerhande tribulacien [ende] in veel teghenheden gheproeft.

5. Ende ist dattu segste dattu niet *veel liden en moghes, hoe selstu dan dat veghevier liden?

6. Van twe quaden is dat minste quaet te kiesen.

7. Daer om, op dattu die ewighe toecomende pine moghes ontgaen, so pijn di dese teghenwoerdighe quade mit gheliken moede om God te draghen.

8. Waenstu dat die waerlike menscen niet of luttel liden?

Ga naar margenoot+9. Dat en suldi niet vinden, ja al ist | oec dattu die *alre *suetste soekes.

10. Mer du segghes dat si veel genoechten hebben ende volghen horen eyghen wil; daer om weghen si hoer liden luttel.

11. Dat si also, dat si hebben so wat si willen, mer hoe lange selt hem dueren?

12. Want siet, also die roke vergaet, also sellen si ghebreken die nu overvloeyen inder werlt ende daer en sel gheen ghedenckenisse wesen der voirledenre blijscappen.

13. Want die wile dat si noch leven, so en rusten si niet in hem selven sonder bitterheit, verdriet ende anxt.

14. Want vanden selven dinghen daer sy hoer ghenoechte of nemen, daer van ontfangen si dicwile pijn ende droefheit.

15. Ende dat ghesciet hem gherechteliken, want om dat si ghenoechten onordinierliken soeken ende volghen, so en mogen sise nochtan sonder scaemte ende Ga naar margenoot+bitterheit niet vol|brengen.

16. Ach hoe cort, hoe valsch, hoe onmanierlic ende hoe lelic sijn alle sondelike genoechten!

17. Nochtan en verstaen sijs niet van dronckenscap ende van blintheit, mer als stomme beesten lopen si in den doot hore sielen om een luttel wellusten des ghebrecliken levens.

18. Daerom mijn kint, en ganc niet na dinen begeerlicheden, mer keer dy van dinen quaden wil. Sette dijn ghenoechte inden Heer, ende hi sel di geven die begheerte dijns herten.

19. Want ist dattu wilste warachteliken genoechte hebben ende overvloedeliken van mi ghetroest werden, sich so sel in versmadinge alre wereltliker dingen ende ofsnydinghe alre aertscher ghenoechten dijn benedictie wesen, ende di sel overvloedighen troest weder gegheven werden.

Ga naar margenoot+20. Ende soe veel alstu di meer onttreckes van allen solaes der cre|atueren, also meer selstu in mi soeter ende mogender troestinge vinden.

21. Mer hiertoe en selstu ten eersten niet gheraken sonder eenrehande droefheit ende *arbeit des strides.

22. Die oude ghewoente sel di weder houden, mer mit eenre beter ghewoente sel si verwonnen worden.

23. Dat vleysch sel murmereren, mer mit vuericheit des gheests selt ghebreydelt werden.

24. Dat oude serpent sel di inrunen ende bitter maken, mer mit gebede sel hi verjaghet werden ende mit nutten arbeyde sel hem enen groten toeganc benomen werden.

Vander ghehoersamicheit eens oetmoedigen ondersaten naden exempel Jhesu Cristi.
Capittel XIII.

1. Kint, wie hem selven trecket vander ghehoersaemheit, die ontrect hem die gracie, ende die soeket te hebben sonderlinghe dinghen, die verliest die ghemene dinghen.

Ga naar margenoot+2. Wie niet gaern ende | mit wille hem ondergeeft sinen oversten, dats een teyken dattet vleysch noch niet volcomeliken onderdanich en is, mer dicwijl weder stribbet ende murmereert.

3. Daer om oftu begheers dijn vleysch onder te houden, so leer di snellic onder dinen oversten gheven.

4. Want hoe sel die uutwendige viant verwonnen werden, ist dat die inwendighe mensche niet en is onderworpen?

5. Daer en is gheen moeyliker noch quader viant der sielen dan du di selven biste, alstu niet eendrachtich en *biste mitten gheest.

6. Het is di enichsins noot aen te nemen ghewarige versmadenisse dijns selfs, wilstu vermoghen teghen vleysch ende bloet.

7. Mer wanttu noch alte ordinierliken di selven minneste, daer om ontsieste di te bevelen volcomelijck eens anders willen.

Ga naar margenoot+8. Mer | is dat groot te weghen dattu, die stof biste ende ghemul, di over gheves den mensche om Gods wil, als ic, die alre overste ende die alre moghenste, die alle dinc van niet ghescepen heb, heb my om dinen wil den mensche onderworpen?

9. Ic bin geworden die alre nederste ende die alre laechste van allen menschen, op dat ic mit mijnre oetmoedicheit dijn hoverdie soude verwinnen.

10. Leer onderdanich wesen, du stof ende ghemul, leer di oetmoedighen, du aerde ende slijm, ende te bughen onder alle menschen voeten.

11. Leer dinen wil breken ende di tot alre verworpenheit te gheven.

12. Werde naerstich ende toornich tegen dy selven, noch en laet geen op blasinghe in di leven, mer bewise di also onderworpen ende also cleyn, dat si alle over di mogen gaen ende vertreden di als slijc der straten.

Ga naar margenoot+13. Onnutte men|sche, wat hebstu te clagen?

14. Onreyn sondaer, wat moghestu weder segghen den ghenen die di lasteren, die also menichwarve Gode vertoornt hebste ende die helle also dicwijl verdient?

15. Mer mijn oge heeft di ghespaert, want duerbaer was dijn siel voir mijn aenschijn, op dattu mijn minne bekennen soudste ende altoes dancbaer wesen minen weldaden, ende op dattu di stadeliken gheven soudes tot ghewariger ghehoersamicheit ende oetmoedicheit ende *lijdsaemliken soudes draghen eyghen versmadenisse.

Van die verburghen **oerdelen Gods te merken, opdat wi niet en verheffen in gueden werken.
Capittel XIIII*.

1. O Heer, du donreste dijn oerdele op mi, ende du slaeste alle mijn gebeente mit anxte ende mit vresen, ende mijn siele beghint seer te beven.

Ga naar margenoot+2. Ic sta verwondert, ende merke dat die | hemelen niet reyn en sijn voir dijn aenschijn.

3. Hebstu inden enghelen boesheit ghevonden ende hem nochtan niet ghespaert, wat sal dan van mi werden?

4. Die sterren sijn vanden hemel ghevallen; wat vermete ic mi dan, stof ende vuylnis?

5. Welker werken schenen loeflic te wesen, die sijn ghevallen ten nedersten, ende die aten der enghelen, die heb ic ghesien dat si *ghenoecht hadden in drave der varken.

6. Daer om en isser gheen heilicheit, ist dattu, Heer, dijn hant of treckes.

7. Gheen wijsheit en mach baten, ist dattu of lates te bestueren.

8. Gheen starcheit en mach helpen, ist dattuse of lates te bewaren.

9. Gheen reynicheit en sel seker wesen, ist dattuse niet en beschermes.

10. Gheen eyghen hoede en mach baten, ist dat dijn heilige wake daer niet bi en si.

Ga naar margenoot+11. Want als wy van di ghelaten sijn, so verdrencken wi ende vergaen, | mer als wy van di gevisenteert werden, so werden wi verbetert ende leven.

12. Wy sijn ongestadich, mer wi werden overmids di ghevesticht; wy verlaeuwen, mer overmids di werden wi ontsteken.

13. O hoe oetmoedelike ende hoe verworpeliken salic van mi selven ghevoelen! Hoe cleyn ist te achten of ic yet guets schijn te hebben!

14. O Heer, hoe diep sel ic mi sencken onder dijn afgrondige oerdele, daer ic mi niet anders en vinde te wesen dan niet ende niet!

15. O ongemeten zwaerheit, o zee diemen niet over zwemmen en mach, daer ic niet van mi selven en vinde dan altemael niet!

16. Waer is dan die *sculinge der ydelre glorien, waer is datt betrouwen van der aengenomenre doghet?

17. Alle ydele glorie is verslonden in dat diepte dijnre oerdelen op my.

18. Wat is alle vleysch in dijn teghenwoerdicheit? |

Ga naar margenoot+19. Sel dat slijc glorieren teghen den grienen diet ghemaect heeft?

20. Hoe mach yement verheffen van ydelre callinge, wies hert inder waerheit Gode onderworpen is?

21. Alle die werelt en sel die ghene niet op rechten, dien die waerheit hoer onder worpen heeft, noch hi en sel niet beweget werden vanden monde alle der gheenre dien loven, *die *alle sijn hope in Gode ghevesticht heeft.

22. Want die ghene dien prysen, siet, si sijn alle niet; sy ghebreken mitten ghelude der woorden.

23. Mer die waerheit des Heren blijft inder ewicheyt.

Hoe dat wi ons sellen hebben in allen dingen die ons ghenoechliken sijn.
Capittel XV.

1. Kint, aldus selstu segghen tot allen dinghen: ‘Here, ist di behaechliken, so laet dit gheschien.’

2. Heer, ist dijn eer, so laet dat gheschien in dinen naem.

Ga naar margenoot+3. O Here, dunc|ket di dattet mi oerberlic si ende nutte, so gheeft mi dat tot dijnre eren te ghebruken.

4. Mer bekennes du dattet scadelijc soude wesen noch mijnre sielen salicheit niet baten, so hael alsulke begeerte van mi.

5. Want alle begeerte en is vanden heilighen gheest [niet], al duncket oec den mensch recht ende guet.

6. Het is zwaer te oerdelen, weder die guede gheest of een vreemt geest die drijft dit of dat te begheren, of oec mede dattu beweghet werdes van dijns selfs gheest.

7. Daer isser veel int lest bedrogen, die int eerst schenen van enen gueden gheest gheleit te wesen.

8. Daer om is altoes mitter vresen Gods ende mit oermoedicheit des herten te begheren ende te bidden, so wat dat der herten begheerlics voercoemt, ende alre meest mit eygen over gheven mi dat altemael te bevelen ende te segghen:

Ga naar margenoot+9. ‘O Heer, du wetes hoe | dattet best is; laet dit of dat gheschien also alstu wilste.

10. [Ghif dattu wilste ende hoe veel du wilste] ende hoeneer du wilste.

11. Doet mit mi alsoe du weetste ende also alst di behaghet ende dijn meeste eer is.

12. Set mi waer du wilste ende doet vriliken mit my in allen dinghen.

13. Ic bin in dinen handen; wende mi ende keer mi al om ende om.

14. Sich hier dijn knecht, ic bin bereit tot allen dinghen, want ic en begheer mi selven niet te leven, mer di; vergave God dat ic dat waerdeliken ende volcomeliken conde doen!’

Een ghebet om te volbrenghen dat wel behaghen Gods.

15. O alre guedertierenste Jhesu, verleen mi dijn gracie, op dat si mit my si ende mit mi arbeide ende mit mi totten eynde volharde.

16. Ghif mi dat altoes te begheren ende te willen, dat di meest ontfanclic is ende best behaghet.

Ga naar margenoot+17. Dijn wille moet mijn wille wesen, ende | minen wille moet dijn wil altoes volghen ende mit hoer alre best overdragen.

18. My moet wesen mitti een wille ende een niet willen, noch niet anders mogen willen of niet willen dan dattu wilste of niet en wilste.

19. Ghif mi alle dinghen te sterven die inder werelt sijn, ende om dinen wille [begheren] versmaet ende niet gheweten te werden in deser werlt.

20. Ghif mi boven al dat ic begheren mach in di te rusten ende mijn hert in di te vredighen.

21. Du biste die ghewarige vrede des herten, du biste alleen die rust, buten di sijn alle dinghen hart ende onrustich.

22. In desen vrede ende in dat selve, dat is in di, enighe overste ewige goet, sal ic slapen ende rusten [Amen].

Hoe dat die ghewarighe troest alleen in Gode te soeken is.
Capittel XVI.

1. Soe wat ic begeren of dencken mach tot minen solaes, dat en verwachte ic Ga naar margenoot+hier niet, | mer hier namaels.

2. Ende dat ic alle dat solaes der werlt alleen mocht hebben ende ghebruken alle der weelden, het is seker dat si niet lange en moghen dueren.

3. Daer om, o mijn siel, so en mogestu niet volcomeliken getroest werden of volmaecteliken verblijt dan in Gode, den troester der armer ende den ontfanger der oetmoediger.

4. O mijn siel, verbeit een luttel, verbeit die godlike beloft, ende du selste overvloedicheit alre gueden hebben in den hemel.

5. Ist dattu alte onordineerdelike begeerste dese teghenwoerdige dinghen, so verlieses du die ewighe ende hemelsche dinghen.

6. Laet di [die] tijtlike dingen wesen [in ghebruken, die ewighe dinghen] in begheerten.

7. Du en moghes niet versadet worden mit enyghen tijtliken guede, want om dese te ghebruken en bistu niet gescepen. |

Ga naar margenoot+8. Ende al haddes du oeck alle ghescepen dingen, so en mochtes du niet heilich of salich wesen, mer in Gode die alle dinghe ghescepen heeft, is alle dijn salicheit ghelegen.

9. Niet alsulke salicheit als gheprijst ende gelovet wert vanden sotten minnaren deser werelt, mer alsulc als die ghelovige Cristi verbeyden ende die geestelike reyn van herten sijn ondertiden voirsmaken welker wanderinge inden hemel is.

10. Idel ende cort is alle menschelike solaes.

11. Salich ende warachtich is dat solaes dat men inwendeliken van der waerheit verneemt.

12. Die devote mensche draghet over al sinen troester Jhesum mit hem ende spreket tot hem: ‘O Heer Jhesu, weest mi bi in alre stede ende in alre tijt.

13. Dit *si mi een troest: gaerne te willen derven alre menschen solaes.

Ga naar margenoot+14. Ende ist | dat dijn troestinge my ontbreket, so laet dijn wille ende dijn gherechtighe proevinge mi wesen voir mijn hoechste solaes.

15. Want du en selste niet ewelijc toornich wesen noch dreyghen inder ewicheit.’

Hoe dat alle sorchvoudicheit in Gode te setten is.
Capittel XVII.

1. Kint, laet mi mitti doen wat ic wil; ic weet wel wat di nutte is.

2. Du dencste als een mensche; du voelste in veel dinghen also als die menschelike begheerte radet.

3. O Heer, tis waer dattu segges. Dijn sorchvoudicheit is meere voir my dan alle sorghe die ic voir mi selven draghen mach.

4. Want hi staet seer aventuerliken die alle sijn sorchvoudicheit niet en werpt in dy.

5. O Heer, des mijn wil recht ende vast totti bliven mach, so make van my so wat di behaget.

6. Want ten mach niet wesen dan guet dattu doeste.

Ga naar margenoot+7. Wilstu dat ic in | duysternisse bin, so moetstu ghebenedijt wesen, ende wilstu dat ic in dat licht dijnre gracien bin, so moetstu efter ghebenedijt sijn. Ist dattu *di gewaerdiges [mi] te troesten, so weest gebenedijt, ende wilstu dat ic droevich bin, so weest dier ghelijc altoes gebenedijt.

8. O kint, aldus moetstu staen, ist dattu mit my begheerste te wanderen.

9. Du selste also bereit wesen te liden als te verbliden.

10. Also gaern selstu wesen behoeftich ende arm, als rijc ende welich.

11. O Heer, ic wil gaerne om dinen wille liden so wattu wilste laten comen op mi.

12. Ic wil van dijnre hant ontfangen guet ende quaet, zoet ende bitter, blijscap ende droefheit sonder verkiesen, ende voer al dat mi toe comt dancbaer te wesen.

13. Behoet mi van allen sonden, ende ic en sel den doot noch die helle niet ontsien.

Ga naar margenoot+14. My en sel niet scaden so wat tribulacien dat op mi coemt, also veer alstu | mi inder ewicheit niet en verwerpste noch en delighes uut den boec des levens.

Hoe datmen dese tijtlike onsalicheden naden exempel Cristi mit ghelijcmoedicheit draghen sel.
Capittel XVIII.

1. Kint, ic bin om dijn salicheit van den hemel neder ghedaelt ende heb dine onsalicheden ontfangen, niet van node, mer van minnen die mi daer toe toech, op dattu soudes lijdsamicheit leren ende dattu die tijtlike onsalicheden niet onwaerdelike en soudes draghen.

2. Want vander uren mijnre gheboorten tot minen sterven inden cruce en ghebrac mi nye verdrachlicheit der pinen.

3. Ic hadde groot ghebrec der tijtliker dinghen; ic hoerde dicwijl veel claghen van my; ic leet guedertierlic confusie ende laster; ic ontfinck voer weldaden ontdancbaerheitGa naar margenoot+, voir mirakelen blasphemie, voir lerin|ghe begripinghe.

4. O Heer, want du in dinen leven lijdsaem waerste ende daer in alre meest vervollende dat ghebot dijns vaders, so ist recht ende waerdich dat ic onsalighe sondaer verduldeliken lide na dinen wil, ende dat ic om mijn salicheit draghe den last des ghebrecliken levens alsoe lange als du wilste.

5. Want al is dat sake dat dit teghenwoerdige leven zwaer ende lastich (is ende) gevoelt wert, nochtan ist thant bi dijnre gracien seer verdientelic gheworden ende den crancken menschen verdrachliker ende claerre overmids dinen exempel ende die voetstappen dijnre heilighen,

6. ende so veel te meer troesteliker dant hier voermaels inder [ouder] ewen was, doe die poorte des hemels ghesloten was ende mede die wech des hemels sceen Ga naar margenoot+doncker, doe also luttel luden achteden dat rijc der hemelen | te soeken.

7. Noch die gheen die rechtverdich ende inden staet der behoudenissen waren, en mochten niet voer dijnre passien ende voir die betalinge dijns heilighen doots gaen in dat rike der hemelen.

8. O hoe groot ende hoe veel dancberheden bin ic di schuldich te geven, dattu my ende alle gelovige menschen ghewaerdiges te wisen den rechten gueden wech tot dijn ewige rijc!

9. Want dijn leven is onse wech, ende overmids die heilighe lijdsaemheit wanderen wi totti, die daer biste onse croon.

10. Ten waer dattu ons voir ghegaen haddes ende gheleert, wie soudet achten te volghen?

11. Och leider, hoe veel souder lange achter bliven, ten waer dat si dijn overclaer exempele aensaghen!

12. Ende siet, noch sijn wi traech ende laeuwe na dien dat wi ghehoort hebben Ga naar margenoot+also veel van dinen teykenen ende leringe; wat soudet | dan werden of wi alsoe groten licht niet en hadden na te volghen?

Van verdrachlicheit des onrechts, ende hoemen een ghewaer lijdsaem mensch proeven sel.
Capittel XIX.

1. O kint, wat ist dattu sprekes? Laet of te daghen, ende merke mijn liden ende der ander heilighen.

2. Du en hebste noch niet wederstaen totten bloede toe.

3. Het is cleyn dattu lides bi die gheen te gheliken, die also veel gheleden hebben, die also starckeliken becoort waren, also zwaerliken bedrucket, also menichfoudeliken gheproeft ende geoeffent.

4. Daer om ist di noot dattu ander luden zwaerheden ter herten *brenghes, op dattu dijn cleyn liden te lichter draghes.

5. Ende ist dat si di niet cleyn en duncken, so sie dat dijn onlijdsaemheit dat niet en doet.

6. Nochtan het si cleyn of groot, pijn di alle dinc lijdsaemlic te draghen.

Ga naar margenoot+7. Hoe du dy | best scickeste te liden, so du wijsliker doeste ende meer verdienste; du selste dat oec lichteliker draghen, als du dijn ghemoede *ende ghewoenten niet traechliken daer toe en bereydste.

8. Noch en segghe niet: ‘Ic en mach dese dinghen van alsulken menschen niet liden, noch aldustanige dinghen en staen mi niet te liden, want hi heeft mi grote scade ghedaen, ende hi verwijt mi dat ic nye ghedocht en heb, mer van enen anderen wil icket gaerne liden dat mi staet te liden.’

9. Alsulke ghedacht is onwijs, die die doget der lijdsaemheit niet en merket noch den ghenen daer hi van ghecroent sel werden, mer meer aensiet die persone ende dat onrecht dat hem ghedaen is.

10. Ten is gheen warachtich lijdsaem mensche die niet liden en wil, dan also veel als hem guet duncket ende dat hem behaget.

Ga naar margenoot+11. Mer | die ghewaer lijdsaem mensche en aendencket niet van wat mensche dat hi gheoefent wert, weder van sinen prelaten of van yement sijns ghelijc, of van enen die onder hem is of die lagher is dan hi, weder van enen gueden heiligen mensche of van enen verkeerden ende onwaerdigen.

12. Mer sonder verkiesen van allen creatueren in welker manieren of hoe dicwyle hem yet wederstoets gevalt, dat ontfanghet hi dancbaerlic vander hant Gods ende achtet groot ghewin te wesen.

13. Want niet en sel voer Gode sonder verdienste voir bi liden, oec hoe cleyn dattet si, dat om God gheleden wert.

14. Daer om weest ontcommert totten strijt, wilstu victorie hebben.

15. Sonder strijt en selstu niet moghen comen totter cronen der lijdsaemheit.

Ga naar margenoot+16. Wil|stu niet liden, so versmadestu ghecroent te werden.

17. Mer begheerstu gecroent te werden, so stryde manliken ende verdraghe verduldeliken.

18. Sonder arbeit en coemtmen totter rusten niet noch sonder strijt en comtmen totter victorien niet.

19. O Heer, maket mi moghelic overmids gracien dat mi onmogelic duncket nader natueren.

20. Du weetste wel dat ic luttel liden mach, want ic werde haestelic neder gheworpen, als een lichte teghenheit op staet.

21. Laet mi een ygelic oefeninge der tribulacien minlic ende begheerlic werden om dinen naem, want om dinen wille te liden ende ghemoeyt te werden is alte salich [mijnre sielen].

Van belyinge eyghenre crancheit ende van onsalicheden des levens.
Capittel XX.

Ga naar margenoot+1. Ic sel teghen mi selven den Heer belien mijn ongherechticheit. | O Heer, ic sel di belien mijn crancheit.

2. Het is dicwijl een cleyn dinc dat mi neder werpt ende bedroevet.

3. Ic settet dicwijl, op dat ic starc [sal] wesen, mer als een cleyn becoringhe comt, so wert my een grote banghicheyt.

4. Het is somtijt een alte snoden dinc, daer onder tiden alte grote becoringhe of coemt.

5. Ende als ic waen dat ic yet wat seker bin als ic niet en gevoele, so vinde ic somtijt mi selven bi na verwonnen van enen lichten winde.

6. Daer om, Heer, siet aen mijn oetmoedicheit ende broescheit die di over al bekent is.

7. Ontferme di mijns ende verlosse mi van den slike, op dat *icker niet in en steke, op dat ic niet en blive verworpen over al.

8. Dat is dat mi dicwijl wederslaet ende mi bescaemt voir di, dat ic also glidende ende also cranc bin mijn passien te wederstaen.

Ga naar margenoot+9. Ende | hoer na volghinghe is mi moeylic ende zwaer ende mi verdriet seer aldus daghelics te leven in kijf.

10. Ende hier uut wert mijn crancheit mi bekent, want veel lichteliker in vallen mi altoes die onmenschelike fantasien dan si wech gaen.

11. Vergave God [dattu o God] van Ysrael, minnaer der gelovigher sielen, bi aventueren aensien woudes den arbeit ende rouwe dijns knechtes ende hem bi staen in allen dinghen daer hi toe tiden sel!

12. Make mi starck mit hemelscher starcheit, op dat die oude mensche, dat is dat onsalige vleyssche dat noch niet volcomelic den geest onderdaen en is, niet en moet heerscappie hebben teghen den ghenen daert tegen striden sel, also lange alsmen leeft in dit onsalige leven.

13. Och armen, hoedanich is dit leven daer gheen tribulacien ende onsalicheden Ga naar margenoot+en ontbreken, daer allen dinghen vol stricken, vol | vianden sijn!

14. Want hoeneer die een tribulacie of temptacie wech gaet, so coemt een ander aen, ende als die eerste strijt noch duert, so op comen daer *noch *veel ander (noch ander) diemen niet vermoet en had.

15. Ende hoe mach dit leven ghemint werden, dat also veel bitterheden hevet ende dat onderworpen is also veel armoeden ende onsalicheden?

16. Ende hoe macht oec leven hieten, dat also veel dootsiecten voert brenget?

17. Ende nochtan wertet ghemint ende van veel menschen wert daer ghenoecht in ghesocht.

18. Die werlt wert dicwijl bestraffet dat hi bedrieghende ende ydel is, ende nochtan en wert hi niet lichtelic ghelaten, want die begheerlicheden des vleysches hebben alte grote heerscappie.

19. Mer sommighe [dinghen] trecken die werelt te minnen, sommighe te versmaden.

Ga naar margenoot+20. Die begeer|te des vleyschs, die begeerte der oghen ende die hoverdie des levens, dese trecken totter minnen der werelt, mer die pine ende die onsalicheden die daer mit recht na volghen, die maken een haet ende een verdriet der werlt.

21. Mer leider, die quade genoechte verwint dat hert dat hem totter werlt gheeft, ende onder die doornen te wesen rekent hi weelden, want hi en heeft die soeticheit Gods ende die inwendige scoenheit der doechden niet ghesien noch ghesmaect.

22. Mer die gene die die werlt volcomelike versmaden ende hem vlitighen Gode te leven onder der heiligher disciplinen, dese en sijn niet onkundich der soeticheit die beloeft is den ghewarigen versmaders der werelt, ende si sien claerlick hoe swaerliken dat die werlt dwaelt ende hoe menichsins dat die werelt bedriecht. |

Ga naar margenoot+Hoe dat in Gode te rusten is boven allen gueden ende gaven.
Capittel XXI.

1. O mijn siel, du selste boven alle dingen ende in allen dinghen altoes rusten inden Heer, want hi is die ewige rust der heilighen.

2. O alre soetste ende alre minlicste Jhesu, ghif mi in di te rusten boven allen creaturen,

3. boven alle salicheit ende scoonheit, boven alle glorie ende eer, boven alle moghentheit ende waerdicheit, boven alle const ende subtijlheit,

4. boven alle rijcheden ende consten, boven alle blijscap ende vrolicheit, boven alle scone sprake ende lof, boven alle soeticheit ende troest,

5. (boven alle hope ende belofte), boven alle verdienste ende begheerten,

6. boven alle ghiften ende gaven die du moghes gheven ende in storten, boven alle vroechde ende troestinghe die dat herte mach begripen ende ghevoelen,

Ga naar margenoot+7. voertmeer | boven engelen ende archangelen ende boven alle dat (alle dat) hemelsche heerscap, boven alle sienlike ende onsienlike dinghen, ende boven dattu, o Heer mijn God, niet en biste.

8. Want du, o Heer mijn God, du biste boven alle dinghen die alre beste, du biste alleen die alre hoechste, du biste alleen die alre mogentste, du biste alleen die alle menschen genoech mogheste doen ende die alre volcomenste, du biste alleen die alre soetste ende die alre ghenoechlicste.

9. Du biste alleen die alre scoenste ende die alre minnentlicste, du biste die alre edelste ende glorioeste boven allen dinghen, in welken alle dingen te samen volcomelike sijn ende altoes gheweest hebben ende altoes wesen sellen.

Ga naar margenoot+10. Ende daer om ist mi alte luttel ende niet genoech [so wattu mi gheefste sonder di selven of] so wattu van di selven | openbaerste ende beloefste, als ic di niet en sie noch volcomeliken en heb.

11. Want voerwaer, mijn hert en mach niet ghewaerlike rusten noch te mael te vreden wesen, ten si dattet in di ruste ende over clymme alle gaven ende alle creatueren.

12. O mijn alre soetste brudegom Jhesu Cristus, alre suverste minnaer ende een heer alre creaturen, wie sel mi gheven vloghelen der ghewarigher vryheit te vlieghen ende te rusten in di?

13. O wanneer sel mi ghegheven worden volcomelike ledich te wesen ende te sien hoe soet du biste, mijn Heer ende mijn God?

14. Wanneer sel ic mi volcomeliken versamenen in di alsoe dat ic van groter minnen mi selven niet en gevoele, mer di alleen, boven alle sinne ende maniere, in eenre manieren die alle menschen niet bekent en is?

Ga naar margenoot+15. Mer nu sucht | ic stadelic ende drage mijn onsalicheit mit rouwen.

16. Want veel quader dingen bejeghenen mi in dit dal der onsalicheden, die mi dicwile bedroeven, bedrucken ende verduusteren, die mi dicwile hinderen ende menichsins trecken, aen locken ende becommeren, dat ic ghenen vryen toeganc totti hebben mach, also dat ic dinen vroliken omhelsinghe niet ghebruken en mach, die altoes den saligen geesten bereit is.

17. Mijn suchtinghe moet di bewegen ende die menichvoudige ontroestinge inder aerden.

18. O Jhesu, schijnsel der ewigher glorien ende troest der ellendigher sielen, bi di is mijn mont sonder stemme ende mijn swigen spreket totti.

19. Hoe lange merret mijn Heer te comen?

20. Hi come tot [mi] sinen armen knecht ende make my vrolic; hi seynde sijn Ga naar margenoot+hant ende verlosse mi onsalige van alre anxtvou|dicheit.

21. Coem, com, want sonder di en sel geen vrolike dach of ure wesen, want dijn blijscap is die mijn, ende sonder di is mijn maeltijt ydel ende ledich.

22. Ic bin onsalich ende in eenrehande wijs ghekarkert ende mit veteren bezwaert ter tijt toe dattu mi mitten licht dijnre teghenwoerdicheit vermakes ende mi vryheit gheves ende dijn vriendelike aensicht vertones.

23. Laet ander lude soeken wat hem lustet; mi en behaget of en sel anders niet behagen dan du, mijn God ende mijn ewige salicheit.

24. Ic en sel niet swigen noch ic en sel niet of laten te bidden ter tijt toe dat dijn gracie weder coemt ende dattu mi van binnen toesprekes ende segghes.

25. Siet, ic bin hier bi di, want du mi aengeroepen hebste. Dijn tranen ende die begheerte dijnre sielen, *dijn oetmoedicheit ende dat berouwe dijnre herten hebben mi Ga naar margenoot+gheneyghet | ende gheleit totti.

26. Ende ic seide: ‘O Heer, ic heb di aengheroepen ende ic heb begheert di te ghebruken; ic bin bereit alle dinc om di te versmaden’.

27. Want du hebste mi eerst verwecket, dat ic di soeken soude.

28. Daer om, Heer, moetstu ghebenedijt wesen, die dijn guedertierenheit ghedaen hebste mit dinen knecht nader menichvoudicheit dijnre ontfermherticheit.

29. Wat heeft dijn knecht voert meer te seggen voer di dan dat hi hem seer vernedert voer di ende altoes gedencke sijnre eyghenre quaetheit ende snootheit?

30. Want daer en is niement dijns ghelijc in alle den wonderliken dinghen des hemels ende der aerden.

31. Dijn werken sijn seer guet, dijn oerdele sijn warachtich, overmids dijnre voersienicheit werden al dingen regiert.

32. Daer om moet di lof sijn ende glorie, o wijsheit des vaders, dy moet loven Ga naar margenoot+ende benedien | mijn mont; mijn siel ende alle ghescepen dingen te samen. Amen.

Van ghedenckenisse der menichvoudigher weldaden Gods.
Capittel XXII.

1. O Heer, doet op mijn herte in dijnre ewen ende leer my in dijn gheboden te wanderen.

2. Ghif mi dinen wil te verstaen, ende mit groter waerdicheit ende mit vlitigher merkinghe dijn weldaden te gedencken, also wel int ghemeen als sonderlinghe, op dat ic di waerdeliken daer of dancbaer mach wesen.

3. Ic weet wel voerwaer ende belie dat ic voir dat alre minste punt niet en mach behoerlike love der dancbaerheden betalen.

4. Ic bin ghedachtich alle der gueden die du my ghegheven hebste (hebste), ende wanneer ic dijn edelheit aendencke, so gebreket mijn gheest van wondere.

Ga naar margenoot+5. Alle dat wi hebben inder sielen ende inden lichaem ende alle dat wy be|sitten uutwendelike of inwendelike, natuerlike of gheesteliken, dat sijn dijn weldaden, ende si loven di weldadich, guedertieren ende guet te wesen, van welken wi alle guet ontfanghen hebben.

6. Ende al ist dat die een veel ende die ander luttel ontfangen heeft, nochtan ist al dijn, noch sonder di en machmen dat alre minste niet hebben.

7. Die gheen die meer ontfangen heeft, die en mach van sijnre verdienten niet glorieren noch hi en moet hem boven die ander niet verheffen noch sijn minre bespotten, want die gheen is meerre ende beter, die hem minst toe scryvet ende die inder dancberheit oetmoedigher ende devoter is.

8. Ende die hem selven voir die alre snootste vermoet, ende hem selven voer die onwaerdichste oerdelt, die is bequamer meerre dingen tontfangen.

Ga naar margenoot+9. Mer die minste ontfangen heeft, en sel hem niet bedroeven noch onwaerdelike | nemen noch die ander benyden.

10. Mer hi sel liever di aendencken ende alre meest dijn guetheit loven, dattu also overvloedeliken, sonder waer om ende gaern, sonder uutnemen der personen dine gaven mildeliken gheves.

11. Alle dinghen sijn uut di, ende daer om bistu in allen dinghen te loven.

12. Du wetes wat een yghelic oerbarlic is ghegeven, ende *waerom dat dese min heeft ende die ander meer; dat en behoort ons niet toe te onderscheyden, mer di, by wien alre menschen verdiente gheset sijn.

13. Waerom, mijn Heer ende mijn God, so rekene ic dat oec voer een grote weldaet niet veel te hebben waer van ic uutwendelic ende naden mensche lof ende glorie mocht crighen.

14. Also nochtan dat als yement merket die armoede ende die snootheit sijnre Ga naar margenoot+personen, dat hi daer (of) gheen swaerheit | noch droefheit of en ontfange, mer liever troestinge ende grote blijsscap.

15. Want du God, du hebste die arme ende die oetmoedige tot versmadenisse van deser werlt di uutvercoren tot vrienden ende tot huusgenoten.

16. Dijn apostelen sijn des een ghetuge, die du princen over alle die werlt gheset hebste.

17. Nochtan hebben si in die werlt gewandert sonder claghe, alsoe oetmoedich ende sympel, sonder alle quaetheit ende bedriechnisse, also dat si hem verbliden versmadenisse om dinen naem te liden, ende dat si die versmaetheit omhelseden mit groter begheerten.

18. Daer om, Heer, so en isser gheen dinc, dat also dinen minnaer ende den bekenre dijnre weldaden verbliden sel als dinen wille in hem ende dat wel behagen dijnre ewigher ordineringe.

Ga naar margenoot+19. Van welken hi also te vreden sel wesen | ende ghetroest, dat hi also gaern die alre minste wil wesen, als yement begheren soude die alre meest te wesen.

20. Ende alsoe vreedsaem ende content in die alre leste stede als in die eerste, ende also gaern versmaet ende verworpen ende van gheenre namen ende gheruchte, als of hy waer die eerlicste ende die meeste inder werlt.

21. Want dijn wil ende die minne dijnre eren sel boven alle dinc gaen, ende dat sel hem meer troesten ende bet behagen dan alle die weldaden die hem ghegeven mochten worden.

Van vier dingen die grote vrede in brengen.
Capittel XXIII.

1. O kint, nu sel ic di leren den wech des vreden ende der warachtigher vryheit.

2. O Heer, doet dattu segghes, want dat is mi genaem te horen.

3. Kint, pijn di eens anders wil liever te doen dan dinen wille.

4. Verkiese altoes min te hebben dan meer.

Ga naar margenoot+5. Soeke altoes die | nederste stede ende onder alle menschen te wesen.

6. Beghere altoes ende bidt, dat die wille Gods gheheelliken in di ghescien moet.

7. Siet, alsulke mensche in gaet die eynden des vreden ende der rusten.

8. O Heer, dijn reden is cort, ende heeft in hoer veel volmaectheden.

9. Si is cleyn ende luttel van woorden, mer vol sinnes ende overvloedich van vruchten.

10. Want mocht si trouwelike van mi bewaert worden, so en soude also lichteliken geen droefheit in mi comen.

11. Want also dicwijl als ic mi ontvredet voel ende beswaert, so vinde ic dat ic van deser leringhe bin ghegaen.

12. Mer du, die alle dinc vermoghes ende die altoes der sielen profijt minnes,

vermeerre dijn gracie, op dat ic dijn woorde vervollen mach ende mijn salicheit volbrenghen. Amen.

Een gebet tegen die quade ghedachten.

Ga naar margenoot+13. O Here, mijn God, en vervreem|det u niet van mi, o mijn God, sijt in mijn hulpe, want in mi sijn op ghestaen ydele ghedachten ende grote anxten die mijn siel quellen.

14. Hoe sel icse ongequetst overliden, hoe sel icker doer breken?

15. ‘Ic sel’, seit die Heer, ‘voir di gaen ende ic sel die gloriose der aerden vernederen. Ic sel die doren des karkers op doen. ic sel die heymelicheit der verborghenre dinghen openbaren’.

16. O Heer, also du sprekes, soe moetet gheschien, ende van dijnre teghenwoerdicheit moeten vlien alle die bose ghedachten.

17. Dit is mijn hope ende mijn enige troest: tot di te vlien in alre tribulacien, di te betrouwen, di uut minen binnenste aen te roepen ende lijdsaemliken dijn troestinge te verbeiden. Amen.

Een ghebet om verlichtinghe des ghemoets.

Ga naar margenoot+18. O guede Jhesu, verclaer mi mitter claerheit des inwendighen | lichts ende uutleide vander woninge mijns herten alle die donckerheden.

19. Bedwinge die menichvoudige uutdwalinge ende quetse die temptacien die mi ghewelt doen.

20. Ende vecht starckelike voer mi, ende uutvechte die quade beesten, die onsuver begheerlicheden, ende overmids dijnre cracht moet vrede gheschien ende overvloedicheit dijns loves moet luden in dijnre heiligher salen, dat is in suver begheerten.

21. Ghebiede den winde ende den onweder; segghet der zee: ‘Laet of ende ruste’, ende den noorden wint: ‘En wilt niet meer waeyen’, ende het sel grote stadicheit werden.

22. Seynt uut dijn licht ende dijn waerheit, op dat si lichten mogen opter aerden, want ic bin die aerde ydel ende ledich ter tijt toe dattu mi verlichtes.

23. Uutstorte dijn gracie van hier boven, ende overstort mijn hert mit hemelscen Ga naar margenoot+douwe; ghif mi water | der devocien om nat te maken dat aensichte der aerden ende voert te brenghen guede vrucht.

24. Verheffe dat ghemoede dat bedruct is mit last der sonden, ende op hanghe alle mijn begheerte tot hemelschen dinghen, op dat als ic ghesmaect heb die soeticheit der overster salicheit, mi verdriet te dencken van aertschen dingen.

25. Neme my ende verlosse mi vanden ongestadigen troest alle der creatueren, want gheen ghescepen dinc en mach mijn begheerten volcomen rust gheven off troesten.

26. Voeghe my tot di mit enen onversceideliken bande der minnen, want du alleen biste den minnenden ghenoech, ende sonder di sijn alle dingen ydel ende onnutte.

Van scuwinghe der curioser ondersoekinge van eens anders leven.
Capittel XXIIII.

1. Kint, en wilt niet curiose wesen noch en make geen ydel sorchvoudicheit.

Ga naar margenoot+2. Wat be|hoort dit of dat totti? Volghe my.

3. Want wat leyter di aen, weder die mensche aldus is of also, of dat dese mensche aldus doet of also spreket?

4. Du en behoeves voer ander menschen niet te antwoerden, mer voer di selven selste reden gheven. Wat becommerste di dan?

5. Siet ic kenne alle menschen ende ic sie alle dinghen die onder den hemel sijn, ende ic weet wel hoe dattet mit enen ygheliken is, wat hi dencket of wat hi wil ende tot wat eynde dat sijn meninge strecket.

6. Daer om selmen mi alle dinc bevelen, ende bewaer di selven in gueden vrede, ende laet den jaghenden jagen also veel als hi wil.

7. Want op hem sel comen so wat hi doet of seit, want hi en mach mi niet bedriegen.

8. Ende en wes niet sorchvoudich om enen groten naem te hebben of veelre luden vrienscap noch van heymeliker lieft der menschen. |

Ga naar margenoot+9. Want dese dingen brengen verstroeyinge in ende grote blintheyt inder herten.

10. Ic soude mijn woerde dy gaerne toe spreken ende verburghen dinghen openbaren, woutstu mijn coemste vliteliken waer nemen ende mi op doen die doere dijns herten.

11. Wes voersienich ende wake in bedinghe ende oetmoedighe dy in allen dinghen.

Waer in die vaste vrede des herten ende ghewarighe profijt gheleghen is.
Capittel XXV.

1. Kint, ic heb gesproken: ‘Vrede laet ic u, minen vrede gheve ic u; niet also als die werelt ghevet, en gheve icken u’.

2. Alle menschen begheren vrede, mer alle menschen en achten niet alle dingen die totten warigen vrede behoren.

3. Mijn vrede is mitten oetmoedighen ende den sachtmoedighen van herten. Dijn vrede sel wesen in veel verduldicheit.

Ga naar margenoot+4. Ist dattu mi hoerste ende mine stemme volgheste, so | moghestu vele vredes gebruken.

5. Heer, wat sel ic daer om doen?

6. Merke dy selven in allen dingen, wattu doeste ende wattu segste ende stuer alle dijn aendacht daer toe dattu mi alleen behaghes ende dattu buten mi niet en begheers of en soekes,

7. ende dattu ander luden woorden of werken niet dwaeslike en oerdelste noch dattu di niet en bewindes mit dingen die di niet bevolen en sijn; ende het mach gheschien dattu luttel of selden verstoert selste wesen.

8. Mer nymmermeer enighe turbacie te voelen noch enige moeynisse des herten

of des lichaems te liden, dat en is niet in deser teghenwoerdiger tijt, mer inden stede der ewiger rusten.

9. Daer om en vermoede [di] niet den gewarigen vrede gevonden te hebben, alstu geen swaerheit en ghevoelste, ende dattet dan al guet is als du gheen weder Ga naar margenoot+sake en verneemste, noch dat en | is gheen volcomenheit als alle dingen gheschien na dijnre begheerten.

10. Noch en achte di niet wat groots te wesen of en wane niet dattu sonderlinge gemint biste, alstu in groter devocien ende soeticheden biste.

11. Want in desen dinghen en wart die ghewaer minnaer der doechden niet bekent, noch in desen en is die voertganc ende die volmaectheyt des menschen niet in gelegen.

12. Waer in dan, Heer?

13. In te offeren di selven uut alre herten den godliken wille, di selven niet te soeken, noch in cleynen noch in groten, in tijt of in ewicheit.

14. Also dattu mit enen gheliken aensicht blives in dancberheden tusscen gheluc ende teghenheden alle dinghen mit gheliken ghewichte te overwegen.

15. Waer dat sake dattu also starc ende also lancmoedich inder hopen waerste, Ga naar margenoot+dattu als die inwendige troest di ontoghen | worde, dijn hert bereytste tot meerre dingen te liden,

16. noch di selven rechtverdich noch heilich en hieldeste,

17. dan soutstu inden waren ende inden rechten wech des vreden wanderen ende dijn hoop sel ontwyvelich wesen dattu anderwarf mijn aensicht selte bescouwen in jubilacien.

18. Ende ist dattu volcomelike tot versmadinge dijns selfs coemste, so weet dattu dan die overvloedicheit des vreden selste ghebruken nader moghelicheit dijnre ellenden.

Van voerdel eens vryen herten, welc voerdel men bet verdient mit bidden dan mit lesen.
Capittel XXVI.

1. O Heer, het is eens volcomen menschen werc dat ghemoede nymmermeer te verslappen van hemelschen dingen, ende onder die sorchvoudicheden als sonder sorge Ga naar margenoot+over te gaen, niet nader manieren eens tragen mensche, mer mit eenrehande | voerdel eens vryen herten ghenen creatuer mit ongeordineerder begheerten aen te hanghen.

2. O alre guedertierenste Heer mijn God, ic bidde di: beware mi vander sorghen des levens, op dat ic daer niet alte seer mede becommert en werde, van veel noturfticheden des lichaems, op dat ic van sondiger wellust niet gevanghen en werde, ende van alre moeynisse der sielen, opdat ic overmids wederstaen niet neder geworpen en werde.

3. Ic en segge niet van dien dingen die die werltlike ydelheit mit alre begheerten begheren, mer van dese onsalicheden die die siele dijns knechts mitter ghemeenre maledictien der sterfelicheit pijnliken bezwaren ende wederhouden, op dat si in die vryheyt des gheests niet en mach in gaen also dicwijl als *si wil.

4. O mijn God, onuutsprekelike soeticheit, wandel mi in bitterheit alle vleyssche-

like Ga naar margenoot+troest die mi van | der minnen der inwendigher dingen oftreckende is, ende die mi qualiken tot haer trecken om aen te sien enighe teghenwoerdige dingen die genoechlike sijn.

5. Mi en moet niet verwinnen mijn God, my en moet niet verwinnen dat vleysch ende bloet, ende die werlt ende hoir corte blijscap en moet mi niet bedrieghen, ende laet die duvel mit sijn listicheit mi niet vertreden.

6. Ghif mi starcheit te wederstaen, ghif mi lijdsamicheit te verdraghen ende gestadicheit te volharden.

7. Gif my voer alle den troest der werlt die alre soetste salvinge dijns geests ende voir die vleyschelike minne stort in mi die minne dijns naems.

8. Siet, spise ende dranc, cledinge ende alle ander dingen die tot noturfticheit des lichaems behoren, sijn den vuerigen gheest zwaer ende lastich.

Ga naar margenoot+9. Ghif mi *alsulke *voetsel matelike te ghebruken ende | daer niet mede mit al te groter begheerten becommert te wesen.

10. Want dese dingen en is niet gheoerloft alle te verwerpen, want si die natuer onthouden, mer overvloedige ende ghenoechlike dinghen te soeken verbiet die heilige ewe, want anders soude dat vleysch teghen den gheest onsedich werden.

11. Onder dese dingen bid ic di, dat dijn hant mi moet regieren ende leren, op dat ic mi tot desen dinghen niet seer en moet keren. Amen.

Hoe dat heymelike verburghen minne alre meest hindert van dat overste guet.
Capittel **XXVII*.

1. Kint, het is di noot dattu gheves al om al ende dijns selves niets niets te wesen.

2. Du selste weten dat dijns [selves] minne di meer scadet dan enich dinc vander werlt.

3. Na dier minne ende begeerten die du drages, soe hanghet di een ygelic dinc meer of min aen.

Ga naar margenoot+4. Waer | dijn minne puer ende sympel ende wel geordineert, so soudstu wesen sonder aenhanghinge der dingen.

5. En wil niet begheren dat ongeoerloft is te hebben, ende en wil niet hebben dat di hinderen mach ende dijn inwendigher vryheyt beroven.

6. Tis wonder dattu di selven van gronde dijns herten mi niet en beveels mit alle den dinghen die du moges hebben of begheren.

7. Waer om werdes du verteert mit onnutter droefheit ende waer om wertstu vermoeyt mit overvloediger sorgen?

8. Wilstu staen tot minen welbehagen, so en selstu ghene scade liden.

9. Want soekestu dit of dat, ende wilstu daer of daer wesen om dijns selves gemac of om dine eygen wille meer te hebben, so en selstu nymmermeer in rusten wesen noch vry van sorgen, want in allen dinghen wert ghebrec gevonden ende in Ga naar margenoot+allen steden sel weder|stoet wesen.

10. Daer om helptet luttel datmen van buten uutwendelic enich dinc vercrighet of vergadert, mer beter ist datment versmadet ende uuter herten grondelic of snydet.

11. Dit en selstu niet alleen verstaen vanden scatte des gheldes of der rijcheden,

nier oec van begheerten der eren ende des ydelen loves die al over liden mitter werlt.

12. Die stede batet luttel, is dat die gheest der vuericheit ghebreket.

13. Noch die vrede en sel niet lange staen die van buten ghesocht wort, ist dattet hert ledich is vanden ghewarighen fondament, dat is, ten si dattu in mi staeste, du moges di verwandelen ende niet verbeteren.

14. Want alstu een oersake ghenomen hebste, so selstu dat selve vinden daer du om ghevlogen biste ende daer toe veel meer.

Een ghebet om suveringhe des herten ende om hemelsche wijsheit. |

Ga naar margenoot+15. O mijn God, make mi vast overmids die ghenade des heilighen gheests.

16. Ghif mi cracht dat ic ghestarket mach werden inden inwendigen mensche, ende make mijn hert ledich van alre onnutter sorgen ende anxten, noch en laet mi niet getogen [worden] mit menigerhande begheerten tot enigen dinghen, het si snode of costelic, mer laet mi alle dinghen aensien als verganclic ende dat ic mede mit hem vergaen sel.

17. Want gheen dinc en is blivende onder der sonnen, daer alle dinc ydelheit is ende geesselinghe des geests.

18. O hoe wijs is hi, die dit merket!

19. O Heer, ghif mi hemelsce wijsheit, op dat ic leren mach boven alle dinck di te soeken ende te vinden, ende di boven al te smaken ende te minnen, ende voert alle ander dingen te verstaen, also als si sijn nader ordinancien dijnre wijsheit.

Ga naar margenoot+20. Ghif mi wijsliken | den smeker voir bi te gaen ende den wedersaec lijdsaemlic te verdragen.

21. Want het is grote wijsheit dat een niet beweghet en wert van allen winde der woorden, noch dat hi der quader smekender meer minnen dat oer niet en biede; so machmen aldus totten begonnen weghe sekerlic tiden.

Tegen die tonghe des achterclappers.
Capittel **XXVIII*.

1. Kint, en wil dat niet onwaerdelike nemen of sommige menschen qualiken van di gevoelen of segghen dattu niet gaern en hoerste.

2. Du selte van di selven veel qualiker ghevoelen, ende nyement snoder noch crancker ghevoelen te wesen dan di.

3. Ist dattu van binnen wanders, so en seltu niet seer wegen die vlieghende woorde.

Ga naar margenoot+4. Het en is gheen cleyn wijsheit te swigen inder quader tijd ende inwendelike | tot mi te keren noch vander menschen oerdel niet verstoert te worden.

5. En laet dinen vrede niet staen inder menschen monde, want of si di wel off qualiken *becallen, daer om en bistu gheen ander mensche.

6. Waer is gewarighe vrede ende gewaer blijscap? En is si niet in mi?

7. Ende die den mensche niet en begeert te behagen noch niet en ontsiet te mishagen, die sel veel vredes ghebruken.

8. Want alle onrusticheit des herten ende verstroeyinge der sinnen coemt van ongeordineerder minnen ende van onnutter vresen.

Hoe datmen God sel aenroepen ende loven als die becoringhe naket.
Capittel **XXIX*.

1. O Heer, dijn name si ghebenedijt in der ewicheit, die dese becoringe ende tribulacie woudes op mi laten comen.

Ga naar margenoot+2. Ic en mach dier niet ontvlien, nier mi is noot totti te vlien op dattu | mi wils helpen ende mi dat int guede keren.

3. O Heer, ic bin nu in tribulacien ende mijnre herten en is niet wel, want ic werde seer ghemoeyt vander teghenwoerdiger passien (des lidens).

4. Ende nu, gheminde vader, wat sel ic segghen? Ic bin begrepen tusschen bangicheden. Behout mi van deser uren.

5. Mer daer om bin ic ghecomen in deser uren, op dattu verclaert werdes, als ic seer vernedert bin ende ic dan overmids di verlost werde.

6. O Heer, oft di behaechde dattu mi hier uut names, want wat (ic) mach ic arme menscelkijn doen, ende waer sel ic gaen sonder di?

7. O Heer, ghif mi doch lijdsaemheit op dese tijt; o God, help mi ende ic en sel niet ontsien, hoeseer dat ic beswaert werde.

8. Ende nu wat mach ic hier toe segghen? Heer, dijn wille moet gheschien. Ic hebt wel verdient dat ic bedruct ende beswaert werde.

Ga naar margenoot+9. Het is ymmer noot dat ic | lide. Vergave God dat ict verduldeliken liden conde ter tijt toe dat dese onrust overga ende [het] beter [worde]!

10. Mer, Heer, dijn mogende hant is oec machtich dese temptacie van mi te nemen ende hoer onrusticheit te sachten, op dat ic daer niet altemael onder en valle, also als du, mijn God, dijn ontfermherticheit hier te voren dicwile mit mi ghedaen hebste.

11. Ende also veel alst mi swaerre is, also veel ist di te lichter die verwandelinge der rechterhant des oversten.

Van die godlike hulp te bidden ende van betrouwen die gracie weder te crighen.
Capittel XXX.

1. O kint, ic bin die Heer die stercheit gheve inden daghe der tribulacien.

2. Du selte comen tot mi als di niet wel en is.

3. Want om dattu di lancsaem keers totten ghebede, dat ist dat di alre meest Ga naar margenoot+hindert anden hemelscen | troest.

4. Want eer dattu [mi] aendachteliken biddes, soe soekestu daer en binnen veel solaes ende vermakes di in uutwendigen dingen.

5. Ende daer om geschietet, dat alle dese dinghen luttel baten ter tijt toe dattu merkes dat ic bin die ghene verlosse, die in mi hopen, noch sonder mi en [is] niement die hulp mach geven of oerberliken raet of oec geduerende troest.

6. Mer na deser onrusticheit vergader thant weder dinen [geest], ende werde weder starc in den lichte mijnre ontfermherticheden, want ic bin hier by, seit die Heer, dat ic alle dinc vermake, niet alleen gheheelliken, mer oec overvloedeliken ende op ghehoept.

7. Is my enich dinc swaer of sal ic den ghenen gelijc wesen die daer seit ende niet en doet?

8. Waer is dijn ghelove? Staet vasteliken ende volharde.

Ga naar margenoot+9. Wes lancmoedich ende starc; di sel troes|tinghe comen in sijnre tijt.

10. Verbeit mijns ende verwacht; ic sel comen ende cureren di.

11. Het is becoringhe dat di moeyt ende ydel vrese die di vervaert.

12. Ende wat in brenget sorchvoudicheit van toecomende dingen die ghescien moghen, dan dattu daer van hebben moghes die een droefheit op die ander? Laet den dage ghenoech wesen sijnre quaetheit.

13. Het is ydel ende onnut van toecomenden dingen bedroeft of verblijt te werden, die bi aventueren nymmermeer gheschien en sellen.

14. Mer het is *moghelic mit alsulker verbeeldinge bespot te werden, ende het is noch een teyken eens cleynen ghemoets also lichteliken ghetoghen te werden tot inradinghe des viants.

15. Want hy en achtet niet, weder hi mit warachtighen of mit valschen dinghen Ga naar margenoot+bespottet ende *bedrieghet, weder hy mit minne der tegenwoer|digher dinghen of mit vrese der toecomender dinghen yement mach neder werpen.

16. Daer om en laet dijn hert niet bedroeft worden noch en ontsie di niet.

17. Ghelove in mi ende hebbe betrouwen in mijnre ontfermherticheit.

18. Wanneer du waenste dattu veer van mi vervreemt biste, so bin ic dicwijl alrenaest.

19. Wanneer du vermoetste, dattet al verloren is, so ghenaket dicwijl dat gewin des verdienens alre meest.

20. Ten is niet al verloren als die dinghen vallen in contrarie.

21. Du en selste niet oerdelen na dinen teghenwoerdigen bevoelen noch oec also enygher swaerheit aenhangen ende ontfangen, oec waer van dat si coemt, recht of daer gheen hope toe en waer die te overgaen.

22. Ende en wil niet wanen dattu altemael ghelaten biste als ic di enen tijt enighe Ga naar margenoot+tribulacie toesende | of die begheerlike troest di ontrecke, want alsoe gaetmen totten rike der hemelen.

23. Ende dat gi gheoeffent wert in teghenheden, dat vordert di sonder twivel meer ende alle mine andere dienaren, dan of ghi alle dinghen tot uwen wille hadt.

24. Ic kenne die verburghen gedachten, want het [is] seer oerberlic tot dijnre salicheit, dattu bi wilen sonder smake ghelaten wertste, op dattu bi aventueren di niet en verheffes in enen gueden voertganc ende di selven willes behaghen in dien dattu niet en biste.

25. Dat ic ghegeven heb, dat mach ic weder nemen ende weder gheven, wanneer ic wil.

26. Dat ic geve, dat is mijn, ende als icket weder neme, so en heb ic dat dijn niet ghenomen, want mijn sijn alle guede ghiften ende alle volcomen gaven.

Ga naar margenoot+27. Wanneer ic di swaerheit aensende of enich dinc dat | di contrarie is, en wilt daerom niet onwaerdich werden noch en laet dijn hert niet beswyken; ic macht haesteliken weder op heffen ende alle swaerheit in vroechden verwandelen.

28. Nochtan bin ic gherechtich ende seer te loven, als ic aldus mitti doe.

29. Waer dat sake dattu te recht smakedes ende inder waerheit saghes, du en soudes di nymmermeer om weder spoet also druckeliken bedroeven, mer di meer verbliden ende mi bedancken.

30. Ende ymmer dat achten voir een enige blijscap, dat ic di ghesele mit rouwen ende droefheiden ende di niet en spare.

31. ‘Also my mijn vader gemint heeft, also minne ic u’, dat sprac ic tot minen gheminden discipulen,

32. die ic ymmer niet en seynde tot tijtliker blijscappen, mer tot groten stryde, Ga naar margenoot+niet tot eren mer tot versmadenisse, niet tot ledicheit | mer tot arbeide, niet tot rusten mer tot veel vruchten te halen in gedoechsaemheit.

33. O mijn kint, ghedencke deser woorden.

Van verghetelheit alre creatueren, op datmen den scepper vinden mach.
Capittel XXXI.

1. O Heer, ic behoef noch veel meerre gracien, soude ic daer toe comen *daer my nyement noch enyghe creatuere hinderen en mocht.

2. Want also lange als mi enich dinc hout, so en mach ic niet totti vlieghen.

3. Hi begeerde vryliken te vlieghen die daer seide: ‘Wie sel mi geven vederen als der duven, ende ic sel vliegen ende rusten’.

4. Wat is den simpelen ogen rusteliker, ende wie mach vryer wesen dan die gene die niet en begeert inder aerden?

5. Daer om ist noot dat hi alle creatueren over lide ende dat hi hem selven Ga naar margenoot+volcomelic laet, ende dat hi in een overganc des ghemoets sta ende *sie den | scepper alre dingen niet ghelijcs mitten creaturen te hebben.

6. Ende ten si dat yement van allen creatueren ontcommert stae, hi en sel niet vriliken aendachtich wesen der godliker dinghen.

7. Ende daer om vintmen luttel scouwers, want daer isser *luttel die hem volcomeliken connen van vergancliken dingen ende vanden creatueren sceyden.

8. Daer hoert grote gracie toe, die die siel opheffe ende boven hoer selven op heff ende neme.

9. Ende ten si dat sake dat een mensche si inden geest verheven, van allen creatueren vry ende Gode alte male verenicht, so wat hi weet of wat hi oec heeft, dat en is van gheenre waerden.

10. Hi sel langhe cleyn wesen ende onder legghen, die enich dinc groot vermoedet dan alleen dat [enighe] ongemeten ewige guet.

11. Ende soe wat God niet en is, dat en is niet ende dat selmen voer niet achten.

Ga naar margenoot+12. Het is | groot onderscheit tusschen die wijsheit *eens verlichten ende devoten mans, ende tusschen die consten eens gheleerden ende eens vlitighen clercs.

13. Want die leringhe is veel edelre die van boven comt uut godliker invloeyinge dan die mit menscheliken verstant arbeidelike vercregen wort.

14. Men vinter veel die begheren te contempleren, mer die dingen die daer toe horen en pinen si niet te oefenen.

15. Het is een groot hinder datmen staet op teykenen ende ghevoeliken dinghen, ende datmen luttel pijnt op volcomeliker stervinge.

16. Ic en weet niet wattet is, van wat gheest dat wi gheleit werden ende wat wi menen, wy die gheestelike menschen hieten ende schynen, dat wy also groten arbeit ende meerre sorchvoudicheit doen om verganclike dinghen ende snode, ende wi selden Ga naar margenoot+van onsen inwendighen dingen nauwe vol|comeliken dencken mit versamenden sinnen.

17. Och armen, na een cleyn versameninghe breken wy thant van buten uut noch wi en weghen onse werken niet mit nauwer ondersoekinge.

18. Wy en merken niet waer onse begheerten legghen, ende hoe onpuer dat alle dinc is, dat en bescreyen wi niet.

19. Want alle vleysch hadde sinen wech te broken, ende daer om volchde daer na die grote diluvie.

20. Daer om als onse inwendige begheerte seer besmit is, so ist noot dattet na volghende werc, dat een teyken is der dervinge der inwendiger cracht, oeck mede besmit werde.

21. Uut enen pueren herte comet die vruchte des gueden levens.

22. Men vraget hoe veel dat yement ghedaen heeft, mer uut hoe groter doecht hi dat dede, dat en weghet men also vliteliken niet.

Ga naar margenoot+23. Men ondersoeket of hi starc si, scoon, | abel of een groot scriver, een groot sanger of een groot arbeider, mer hoe arm van gheest dat hy si, hoe lijdsaem ende sachtmoedich, hoe devoet ende hoe inwendich, dat wert van veel luden verzwegen.

24. Die nature siet aen die uutwendicheit der menschen, mer die gracie keert hoer totter inwendicheit.

25. Die natuer wert dicwile bedroghen, die gracie hoopt in Gode, op dat sy niet bedroghen en wert.

Van verlocheninghe sijns selfs ende van vertyinghe alre begheerlicheit.
Capittel XXXII.

1. Kint, du en moghes die volmaecte vryheit niet besitten, ten si dattu di selven altemael verlochens.

2. Si sijn alle ghebonden, die eyghenschap hebben ende die hem selven soeken, die ghierighe, die curiose, die wildeliken om lopen, altoes soekende sachte dinghen, Ga naar margenoot+ende niet dat Cristus Jhesus toe hoort, mer die | dicwijl visieren ende te samen setten dat niet staende en mach bliven.

3. Want het sel al vergaen, dat uut Gode niet begonnen en is.

4. Hout een cort ende een volmaect woort; laet alle dinc, ende du suls alle dinc vinden; laet ghiericheit, ende du selste rust vinden.

5. Overdenc dit in dijnre herten, ende alstu dan dat vervolt hebste, so selstu alle dinc verstaen.

6. O Heer, dat en is gheen werck van enen dage noch geen kinder spul, want in dit corte woert wort besloten alle die volmaectheit der gheesteliker menschen.

7. Kint, du en selste di niet of keren noch te hant verslaen, alstu hoerste die

weghe der volmaecter menschen, mer du selste meer verwect worden tot hogher dingen ende ten minsten daer toe suchten uut alle dijnre begeerten.

Ga naar margenoot+8. Vergave God dattet also waer, ende dattu daer toe ghecomen waerste dattu | dijns selfs minnaer niet en waerste, mer dattu puerlic tot minen wille woudes staen ende tot des gheens wil die ic di voir gheleit hebbe als des vaders; dan soudstu mi seer wel behaghen, ende alle dijn leven soude in vroechden ende in vreden over liden.

9. Du hebste noch veel dingen te laten; ten si dattu mi die geheliken overgheves, soe en seltu niet vercrigen dattu begheers.

10. Ic rade di te copen van mi vuerich gout, op dattu rijc werdes, dat is hemelsche wijsheit, die alle aertsce dingen onder die voet *tredet.

11. Settet achter die aertsche wijsheit, alle menschelike troest ende eyghen behaghelheit.

12. Ic heb dy gheseit snode dingen te copen voer costelike ende hoghe dingen die duerbaer sijn inder menschen ogen.

Ga naar margenoot+13. Want seer snode ende cleyn ende bi na vergheten schijnt die gewaer | hemelsche wijsheit; sy en smaket gheen hoge dingen van hoer selven; si en begheert oec niet groot ghemaect te werden inder aerden; welke wijsheit veel luden mitten monde loven, mer mitten leven voelen si daer verre of.

14. Nochtan is sy die costelike margarita die van veel menschen verburghen is.

Van ongestadicheit des herten ende vander uterster meninge tot God te hebben.
Capittel XXXIII.

1. Kint, en wil dijnre begeerten niet geloven die nu is ende thant verwandelt sel werden in een ander.

2. Also lange als du leves, so bistu der ongestadicheit onder worpen oec onwillens, also dattu nu blide ghevonden werdes ende nu droevich, nu te vreden ende nu ghestoert, nu devoet ende nu ondevoot, nu vlitich ende nu traech, nu swaer ende nu vrolijc.

Ga naar margenoot+3. Mer boven alle dese wan|delbaerheden staet die wijs ende wel gheleert is inden gheest, ende en aendencket niet wat hi in hem selven gevoelt, of [van] wat side dat die winde der ongestadicheit waeyen, mer op dat alle die aendacht sijns herten mach voertgaen totten behoerliken ende begheerden eynde.

4. Want also mocht hi enich ende onbeweghet bliven doer also menygherhande verwandelinghe mit enen simpelen oghe der aendacht, dat tot mi sonder onderlaet ghestuert werde.

5. Mer so dat oghe der aendacht puerre waer, so men volstandeliker gaen soude onder menigherhande vresen.

6. Mer in veel dinghen so wert dat oghe der puerre aendacht doncker gemaect, want het siet lichtelic in wat ghenoechlics dat hem bejeghent.

Ga naar margenoot+7. Want selden vintmen yement die altemael vry is vander | sproeten der eygen soekelicheit.

8. Also quamen wijlneer die Joden in Bethanien tot Marthen ende Marien, niet om Jhesum alleen, mer om dat si Lazarum souden sien.

9. Daer om selmen dat oghe der aendachte reynighen, op dattet sympel si ende recht, ende het boven alle wandelbaerheden tot mi ghestuert werde.

Hoe dat God den minnenden smaket boven al ende in allen dinghen.
Capittel XXXIIII.

1. Siet, mijn God ende alle dinc, wat wil ic meer ende wat mach ic salighers begheren?

2. O smakelike ende suete woirt, mer den minnende, niet die die werlt mint.

3. Mijn God ende alle dinc. Den verstandelen is genoech gheseit, ende tis den minnenden ghenoechliken dat dicwile te overhalen.

4. Voer waer als du teghenwoerdich biste, so sijn alle dinghen vrolic; ende als Ga naar margenoot+du niet teghenwoerdich en biste, so sijn alle dinghen | verdrietelic.

5. Du makes een ghestadich herte ende grote vrede ende feestelike blijscap.

6. Du doeste van allen dinghen wel te ghevoelen ende di in allen dinghen te loven, noch gheen dinc en mach langhe sonder di behaghen.

7. Mer selt bequaem wesen, so moetet mitten smake dijnre wijsheit ghetempereert wesen.

8. Ende dien du smakes, wat en sel hem niet te recht smaken?

9. Ende dien du niet en smakes, wat mach hem tot vrolicheden smaken?

10. Mer in dijnre smakeliker wijsheit ghebreken die wise lude der werlt die naden vleysch smaken, want daer wert veel ydelheit, ende hier wert die doot ghevonden.

11. Mer die di volghen overmids versmadinge der wereltliker dinghen ende overmits dodinge des vleysches, die werden warachteliken bekent wijs te wesen, Ga naar margenoot+want si werden over draghen vander ydelheit | totter waerheit, vanden vleysch totten geest.

12. Dese menschen smaket [God] ende watmen guets vint in den creatueren, dat weder brenghen si totten love hoers sceppers.

13. Nochtan ist ongelijc die smake des sceppers ende [seer onghelijc] *der creaturen, der ewicheit ende der tijtlicheit, des ongescepenen lichts ende des verlichtenen lichts.

14. O ewighe licht, overclymmende alle ghescepen licht, make blixeme vanden hogen doergaende alle dat binnenste mijns herten!

15. Make suver, make claer ende make levendich minen gheest mit sinen crachten om di aen te hangen in vroliken overgange.

16. O wanneer sel dese salighe ende begheerlike ure comen, dattu mi selste saden mit dijnre teghenwoerdicheit ende dattu mi selste wesen al in allen dingen!

17. Ende also lange als mi dat niet ghegeven en wert, so en is mijn vroechde Ga naar margenoot+niet vol|comen.

18. Och leider, die oude mensche leeft noch in mi ende en is noch niet volcomelike gecruset ende en is niet volcomelike ghestorven.

19. Want hi begheert noch sterkeliken teghen den geest, hi beroert die inwendige stride noch en laet dat rijc der sielen niet rustich wesen.

20. Mer du, die heerscappie hebste over die macht der zee, ende die sachtes die beroeringe hoere golven, stant op ende help mi.

21. Stoer dat volc dat die stride wil; quetsen in dijnre craft.

22. Ic bidde di: toen dijn grote teyken ende dijn rechterhant werde gheglorificeert, want mi en is anders gheen hope no toevlucht dan in di, Here mijn God.

Hoe dat in desen leven gheen sekerheit en is vander becoringe.
Capittel XXXV.

1. Kint, du en biste nymmermeer seker in desen leven, mer alsoe lange als du Ga naar margenoot+leefste, soe sijn di noot gheestelike | wapen.

2. Du wanderste onder die viande, ende du werdes vander rechter syden ende vander luchter siden aen ghevochten.

3. Daer om, ten si dattu over [al] gebrukes den scilt der lijdsaemheit, soe en seltu niet lange sonder wonde wesen.

4. Voertmeer, ten sy dattu dijn hert vasteliken in mi settes mit enen suveren wille alle dinc om mi te liden, du en selste desen brant der becoringe niet liden mogen noch totter victorien der saligher niet gheraken.

5. Daer om moetstu alle dinc manlyken overliden, ende ghebruken een mogende hant tegen jeghenworp.

6. Want den verwinre wert dat hemelsce broot ghegheven, ende den traghen wert veel onsalicheden ghelaten.

7. Ist dattu in desen leven rust soekes, *hoe selstu dan comen totter ewygher rusten?

8. En wil dy niet setten tot veel rusten, mer tot lijdsaemheit.

Ga naar margenoot+9. Soeke den ghewarigen | vrede niet inder aerden, mer inden hemel; niet in den mensche noch in ghenen anderen creatueren, mer in Gode alleen.

10. Om die minne Gods selstu alle dinc gaern liden, als arbeyt, droefheit ende becoringhe, moeynisse, anxten ende noden, ontellike siecheden, versprekinghe, vernederinge, scaemte, correctie ende versmadenissen.

11. Dese dinghen helpen totter doecht; dese proeven den ridder Cristi; dese smeden die hemelsche crone.

12. Ic sel gheven ewich loon voer corten arbeit ende oneyndelike glorie voer tijtlike scaemte.

13. Waenstu dattu altoes selste hebben gheesteliken troest nae dinen wil?

14. Mijn heilighen en haddens altoes niet, mer veel swaricheden ende menigherhande temptacie ende groten ontroest.

15. Mer si leden hem verduldelic in allen dinghen ende betrouwen Gode meer Ga naar margenoot+dan hem selven, want | sy kenden wel dat die pijnlicheden in deser tijt niet waerdich en sijn te verdienen die toecomende glorie.

16. Wilstu te hant hebben dat hoere veel cume conden vercrigen na veel tranen ende groten arbeit?

17. Verbeit den Heer, werct manliken ende wert ghestarct; en wil niet mistroesten ende wil niet oflaten, mer set dijn lijf ende dijn siel volstandelic voer die ere Gods.

18. Ic selt volcomelike wedergelden; ic sel mit di wesen in alre tribulacien.

Teghen die ydelen oerdele der menschen.
Capittel XXXVI.

1. Kint, werp dijn ghedachten vasteliken inden Heer, ende en wil niet ontsien der menschen oerdel, daer dijn consciencie di guet kent ende ontsculdich.

2. Het is guet ende salich also te liden, noch dat en sel enen oetmoedigen herte niet swaer wesen die Gode meer betrouwet dan hem selven.

Ga naar margenoot+3. Veel menschen | callen veel ende daer om is daer cleyn gelove op te setten.

4. Ende alle menschen ghenoech te wesen en is niet mogheliken.

5. Ende al is dat sake dat Paulus hem pijnde alle menschen te behaghen inden Heer ende hi hem allen al was gheworden, nochtan achtede hi dat voir dat alre minste dat hi vanden menscen gheoerdelt wert.

6. Hi dede ghenoech voir ander lude stichticheit ende salicheit also veel als in hem was ende hi vermocht, mer dat hi somtijt van hem luden niet gheoerdelt en werde noch niet versmaet, dat en mocht hi niet verbieden.

7. Daer om beval hijt alte mael Gode, diet al wel kende, ende mit lijdsamicheit ende mit oetmoedicheit beschermde hi hem tegen die mont der geenre die quaet spraken, of oec die ydel ende loghenachtige dinghen dochten ende die hem sommige dinghen beroemden alst hem luste.

Ga naar margenoot+8. Nochtan ant|woerde hi bi tiden, op dat die crancken niet en worden gescandelizeert van sinen zwyghen.

9. Wie bistu dattu di ontsieste voer enen sterfeliken mensche, die huden is ende morghen niet en openbaert?

10. Ontsiet Gode, ende du en selste der menschen dreygen niet ontsien.

11. Wat mach yement in di mit woorden of mit onrecht? Hi hindert hem selven meer dan di, noch hy en sel dat oerdel Gods niet moghen ontflien, so wie dat hi oec is.

12. Heb du God voir oghen, ende en wilt niet kyven mitten croonachtigen.

13. Ende al ist dattu tegenwoerdich schijnste verwonnen, ende du scaemte lijdste die du niet verdient en hebste, en wert daer niet van onwerdich noch en verminre dijn croon niet overmits onlijdsaemheit,

14. mer siet mi liever aen inden hemel, die machtich bin te verlossen van alle Ga naar margenoot+confusien ende onrecht, ende enen | ygheliken te gheven na sinen werken.

Van puere ende gheheelre overgevinge sijns selfs om te crighen vryheit des herten.
Capittel XXXVII.

1. Kint, laet di selven, ende du selste mi vinden.

2. Staet sonder enige verkiesinge ende sonder alle eygenscap, ende du selste altoes winnen.

3. Want te hant als du di over ghegheven hebste ende di niet weder en neemste, so sal di meer gracien toe gheworpen worden.

4. O Heer, hoe dicwyle sal ic mi over gheven, ende in wat dingen sel ic mi laten?

5. Kint, altoes ende in elker uren, also wel in cleynen ende als inden groten.

6. Ic neme geen dinc uut, mer in allen dingen wil ic dattu bloot gevonden werdes.

7. Wanneer soudstu anders mijn moghen wesen ende ic dijn, ten waer dattu van allen eyghenscap beroeft waerste van binnen ende van buten?

Ga naar margenoot+8. Ende also veel snel|liker alstu dat doeste, so veel te beter seltuut hebben, ende hoe veel volcomeliker ende claerliker (ende), also veel te bet selstu mi behaghen ende te meer winnen.

9. Die sommige geven hem over, mer mit eenrehande uutneminge, want si en betrouwen Gode niet volcomelike; daer om pinen si hem selven te voersien.

10. Die sommighe offeren hem oec ten eersten altemael, mer namaels als si mit becoringe anghestoten werden, so keren si weder tot hoer eyghen, ende daer om gaen si luttel voert in doechden.

11. Dese en sellen niet gheraken totter warachtigher vryheit des herten ende totter gracien mijnre vroliker vriendelicheit, ten si dat daer eerst ghedaen werde een gheheel overgheven ende een dagelix opofferinge sijns selfs, sonder welc dat die ghebrukelike *vereninge niet en staet noch staen en sel.

Ga naar margenoot+12. Ic hebt dy | dicwijl gheseit, ende nu seg ict di noch anderwerven: laet di selven ende ghif di over, ende du sals ghebruken grote inwendige vrede.

13. Ghif al om al, ende en soeke niet, ende en eyssche niet weder.

14. Stae puerlic ende ontwivelic in mi, ende du selte mi hebben.

15. Du selte vry wesen inder herten, ende die duusterheden en sellen di niet vertreden.

16. Arbeide om dese dingen, bidt ende begheer dattu beroeft moghes werden van alre eygenscap, ende dattu den naecten Jhesum moghes volghen, di te sterven ende mi eweliken te leven.

17. Dan sellen ghebreken alle ydel fantasien, alle bose verstoringe ende overvloedige sorghe.

18. Dan sel oec die onmate vrese wech gaen, ende die ongheordineerde minne sal sterven.

Van gueden regimente in **uutwendigen dinghen ende toevluchten tot Gode in die perikelen.
Capittel XXXVIII*. |

Ga naar margenoot+1. Kint, hier toe selstu naersteliken aendencken dattu in allen steden ende in allen werken of in alle uutwendige becommeringe van binnen vri sijste ende dijns selves machtich, ende laet alle dingen onder di wesen, ende en wes du niet onder hem.

2. Mer wes een heer dijnre werken ende een regierre, niet een knecht noch een huerlinc,

3. mer meer uut genomen vry ende een warachtich Hebreeusch man, over gaende inder deylinge ende inder vryheit der kinderen Gods,

4. die daer staen op tegenwoerdige dinghen ende scouwen ewige dingen,

5. [die dese verganclike dinghen] aensien mit enen luchteren oge [ende die hemelsche dinghen mitten rechteren oghe],

6. die die tijtlike dingen niet en trecken om die aen te hangen, mer si trecken di tot wel te dienen also als si van Gode gheordineert sijn ende vanden *oversten

Ga naar margenoot+wercmeester in gheset, die niet ongeordineerdelics ghelaten en heeft in sinen | creatueren.

7. Alsoe selstu oec staen in allen dat di op comen mach, ende niet in uutwendighen schijn van buten, noch du en selste niet mit enen vleyscheliken oge die dingen omme gaen die du gesien ende ghehoort hebste, mer du selste te hant mit eenre ygeliker saken in gaen mit Moyses inden tabernakel om den Heer te rade te nemen, ende somtijt selstu horen die godlike antwoort, ende keren weder gheleert van veel tegenwoerdige ende toecomende dingen.

8. Want Moyses had altoes een toeloop totten tabernakel om twivelinge ende questien te ontbinden, ende hy haeste hem totter hulpe des ghebeeds voer die perikelen ende om der menschen last te verlichten.

9. Ende also selstu vlien in die heymelike stede dijns herten om te bidden die godlike hulp.

Ga naar margenoot+10. Want daer om leestmen dat | Josue ende die kinder van Ysrael bedrogen werden vanden Gabaoniten, want si den mont des Heren niet eerst ghevraget en hadden, mer si geloefden alte seer den soeten woorden ende mit valschen guedertierenheit werden si bespot.

Hoe dat een mensche niet onstuer wesen en sel in sijnre becommernissen.
Capittel XXXIX.

1. Kint, beveel my altoes dijn saken; ic selt wel bescicken in sijnre tijt.

2. Verbeit mijn ordinancie, ende du selte daer of ghevoelen vorderinghe.

4. Vergave God dat ic niet veel aen en henge die toecomende [aenvalle der] dingen, mer dat ic mi sonder toeven op offerde tot dinen welbehagen.

3. O Heer, ic beveel di gaerne alle dinc, want mijn aendacht mach luttel vorderen.

5. O kint, dicwijl jaget den mensce enich dinc dat hy begheert, mer alst tot hem Ga naar margenoot+comt, so beghint hi an|ders te gevoelen, want die begheerten en sijn tot dat selve dinc niet duerachtich, mer sy dryven al meer vanden enen tot dat ander.

6. Daer om en ist niet cleyn oec hem selven in cleynen dingen te laten.

7. Die warachtige voertganc des menschen is die verlocheninge sijns selfs, ende een mensche die sijns selves versaect heeft, die is harde vry ende seker.

8. Mer die oude viant is hier tegen in alle manieren ende en laet niet of van temptacien, mer dach ende nacht leit hi swaer laghen, of hi bi aventueren den onbehoeden mochte neder worpen in dat stric der bedriechnisse.

9. Waket ende bit, seit die Heer, op dat ghi niet en gaet in becoringe.

Dat een mensche niet guets van hem selven en heeft ende van ghenen dingen glorieren en mach.
Capittel XL.

Ga naar margenoot+1. O Heer, wat is die mensche dattu sijns ge|dachtich biste, of wat is des menschen soen dattu hem rekens?

2. Wat heeft die mensche verdient, dattu hem soudes dijn gracie gheven?

3. Heer, wat mach ic claghen, dattu mi begheefste, of wat mach ic mit rechte daer tegen setten, oftu mi niet en gheves dat ic bidt?

4. Voer waer ic mach dit inder waerheit dencken ende seggen: O Heer, ic en bin niet ende ic en vermach niet, ic en heb niet guets van mi selven, mer ic gebreke in allen dingen ende ic ga altoes te niet.

5. Ende ten si dat ic van di werde gheholpen ende van binnen informeert, ic werde te mael traech, wilt ende ongestadich.

6. Mer du, Heer, blives altoes dat selve, ende du blives inder ewicheit altoes guet ende rechtverdich ende heilich; du doeste alle dinc wel, rechtverdelike ende heylichlike ende scickende in wijsheden.

Ga naar margenoot+7. Mer ic, die meer | bereit bin tot gebreke dan tot voertganc, ic en bin niet in enen staet gheduerende, want seven tiden werden op mi verwandelt.

8. Nochtan salt haest beter werden, alst di behaghet ende du my dijn hulpelike hant reykes, want du alleen moghes sonder menschelike hulpe helpen ende also sterken, so dat mijn aensicht niet meer en werde in menigherhande dinc verwandelt, mer in di so moet mijn herte ghekeert werden ende rusten.

9. Ende waer dat sake dat ic conde alle menschelike troest verwerpen *of om devocie te vercrighen of van noots weghen, daer ic mede ghedwonghen werde di te soeken - want daer en is gheen mensche die mi troesten mach - dan mach ic mogeliken Ga naar margenoot+van dijnre genaden hopen ende vander | gave der nyewer troestinge verbliden.

10. Danc moetste hebben, daer altemael of coemt, so dicwile alst mi wel gaet.

11. Mer ic bin ydelheit ende altemael niet voer di, een ongestadich mensch ende cranc.

12. Waer van mach ic. dan glorieren of waer om begheer ic gheacht te werden?

13. Sal ic glorieren van niet? Ende dat is dat alre ydelste.

14. Waerlic die ydel glorie is een quade siecte ende die alre meeste ydelheit, want si trecket vander warachtigher glorien ende si beroeft die hemelsche gracie.

15. Want als die mensche hem selven behaget, so mishaghet hi di, ende als hi staet nader menschen lof, so wert hy beroeft van warachtige doechden.

16. Mer het is ghewaer glorie ende heilighe blijscap in di te glorieren ende niet in hem selven, in dinen naem te verbliden ende niet in sijns selves cracht noch in Ga naar margenoot+enighen | creatuer ghenoechte te setten dan om dinen wil.

17. Dijn heilighe naem moet ghebenedijt werden, [niet mijn naem; dijn werc, niet mijn werc moet groet ghemaect worden]; men moet mi niet toegeven vanden lof der mensen.

18. Du biste mijn glorie, du biste die hoge vroechde mijns herten.

19. In di sel ic glorieren ende mi verbliden alle den dach, mer voer mi selven niet dan in mynen crancheden.

20. Laet die Joden die glorie soeken die si van malcanderen nemen; ic sel die glorie soeken die van Gode alleen is.

21. Voer waer alle menschelike glorie, alle tijtlike eer ende alle wereltlike hoecheit teghen dijn ewige glorie te gheliken is ydelheit ende sotheit.

22. O mijn God, heilige drievoudicheit, mijn waerheit ende mijn ontfermherticheit, Ga naar margenoot+di alleen si lof ende eer, cracht ende glorie doer die oneynde|like werelde der werlden. Amen.

Van versmadenis alre tijtliker eren.
Capittel XLI.

1. Kint, en wil di des niet aentrecken, dattu sieste ander luden eren ende verheffen, ende dattu versmaet werdes ende vernedert.

2. Recht dijn hert op tot mi inden hemel, ende di en sel niet bedroeven die versmadenisse der menschen inder aerden.

3. O Heer, wi sijn in blintheden ende mit ydelheit werden wi lichtelic bedroghen.

4. Ist dat ic mi te recht aensie, soe en is mi nye onrecht geschiet van enigen creatuer noch ic en heb my niet te beclaghen mit recht teghen di.

5. Mer want ic dicwijl ende swaerliken di ghesondicht hebbe, so sellen billix alle creaturen tegen mi gewapent werden.

6. Daer om hoert my mit recht toe confuse ende versmadenisse, mer di si lof ende eer ende glorie.

Ga naar margenoot+7. Ende ten si dat sake dat ic my daer toe bereide, dat ic | gaern van allen creaturen versmaet ende ghelaten wil wesen, ende altemael niet en schyne te wesen, so en mach ic van binnen niet te vreden ende stadich wesen noch gheesteliken verlicht werden noch di volcomeliken verenicht.

Hoe dat gheen vrede en is te setten inden menscen.
[Capittel] XLII.

1. Kint, ist dattu dinen vrede settes in enigen personen om dinen ghevoelen ende mede te leven, so seltu onghestadich wesen ende tonvreden.

2. Mer hebstu een toeloep totter waerheit, die altoes leeft ende blijft, soe en salt di niet bedroeven, weder dijn vrient van di scheit of hi stervet.

3. In mi sel des vrients liefte staen, ende om minen wil is hi te minnen, soe wie hi is, die di guet schijnt wesen ende seer lief in desen leven.

Ga naar margenoot+4. Sonder mi en doech noch en sel dueren geen vrientscap, noch ten is gheen | warachtige of cuyssche liefte die ic niet en versamene.

5. Du selste altoes ghestorven wesen alsulker begheerten der liever menschen dattu, also veer als di aen gaet, begheers te wesen sonder alle menschelike gheselscap.

6. Want also veel meer ghenaket een mensche Gode, als hi hem verre scheit van allen aertscen solaes.

7. Ende also veel hogher clymt hi op tot Gode, als hi dieper in hem selven daelt ende te meer hem selven snode maket.

8. Mer wie hem selven yet guets toe gheeft, die belet dat die gracie Gods in hem niet en comt, want die gracie des heiligen gheests soeket altoes een oetmoedich herte.

9. Waert dattu di volcomelike condes te niet maken ende di van alre gescepenre minnen ledighen, dan soude ic in di mit mijnre gracien vloeyen.

Ga naar margenoot+10. Wanneer dattu sieste | totten creatueren, so wert di dat aensicht des sceppers ontogen.

11. Leer di in allen dingen verwinnen om dinen scepper; dan moghestu gheraken tot godlike kennisse.

12. Want hoe luttel of hoe cleyn dattet si, ist dattet in di ongheordineerliken ghemint wert ende aen ghesien, het of trecket vanden oversten goede ende het bevlecket.

Teghen die ydel ende werltlike conste.
Capittel XLIII.

1. Kint, en laet di niet bewegen die scoon ende subtijl woorden der menschen, want dat rike Gods en is niet inden woorden, mer inder doghet.

2. Merke mine woorden, die die herten ontsteken ende dat ghemoede verlichten ende die beweghinge in brenghen ende die menighen troest gheven.

3. Nymmermeer en selstu daer om lesen dattu gheleerder of wiser moges schynen.

Ga naar margenoot+4. Studier die ondoechden te sterven, want dat sel | di meer baten dan kennisse veel swaerre questien.

5. Als du veel dingen ghelesen ende bekent hebste, so moetstu altoes weder keren tot enen beghin.

6. Ic bin die den mensche leert wetenheit, ende ic gheve den cleynen een clare verstant dan si vanden menschen mogen leren.

7. Dien ic toe spreke, die sel haest wijs werden, ende hi sel veel toe nemen inden gheest.

8. Wee den ghenen die veel curiose dingen ondersoeken vanden menschen, mer vanden wech mi te dienen vraghen si luttel.

9. Die tijt sel comen dat openbaren sel die meyster der meysteren Cristus, die Heer alle der engelen, ende sel selve die lesse horen, dat is hi sel eenre ygeliker consciencie examinieren.

10. Dan sel Jherusalem doersocht werden mit lantaernen ende die verburgen dingen der donckerheden sellen openbaer werden ende die argueringe der tongen sellen zwigen.

Ga naar margenoot+11. Ic bin die | dat oetmoedighe ghemoede op heffe, dattet in een corte tijt meer reden der ewiger waerheit ontfanget dan of yement tien jaer lanc inder scolen ghestudeert had.

12. Ic leer sonder gherucht der woerden, sonder confusie der suspicien, sonder hoverdie der eren, sonder aenvechtinge der argumenten.

13. Ic bin die die aertsche dinghen leer versmaden, die teghenwoerdige dingen in verdriet te hebben, (ewighe dingen te soeken,) die ewige dingen te soeken, die ewige dingen te smaken, eer te vlien, scande te liden, alle hoep in mi te setten, buten mi niet te begeren ende mi boven alle dinck vuerichlic te minnen.

14. Want het was eens een mensce, doe hi mi inrelike minnede, doe leerde hi godlike dingen ende hi sprac wonderlike dingen.

15. Hi vorderde meer in dien dat hi alle dinc afterliet dan in subtile dingen te studeren. |

Ga naar margenoot+16. Mer den enen spreke ic ghemeen dingen toe, den anderen gheestelike dinghen; den sommighen verschijn ic soeteliken in teykenen ende in figueren, mer den sommigen openbaer ic verburghen dinghen in veel lichts.

Hs. Leiden, Letterk. 339, F. 75′a-75′b.

17. Een stemme is der boeken, mer si en leert allen menscen niet ghelijc, want ic bin van binnen die leerre der waerheit, die ondersoeker des herten; ic bin die de ghedachten verstae ende die die werken vordert, enen ygeliken deylende also mi dat recht duncket.

Hoe dat hem een mensce niet en sel aen trecken der uutwendigher dinghen.
Capittel XLIIII.

1. Kint, du moetste in veel dinghen onwetende wesen, ende achten di als een dode opter aerden ende dien alle die werlt gecruust is.

2. Du moetes oeck veel dinghen mit doven oren voir bi gaen, ende dencken op Ga naar margenoot+die dingen die di tot | vrede dienen.

3. Het is veel oerberliker dat een mensche sijn ogen ofkeer van dingen die hem mishagen, ende enen ygeliken in sinen ghevoelen te laten, dan mit kyvende woorden hem daer teghen te setten.

4. Want waert dattu wel mit Gode stondes ende sijn oerdel an saghes, du soudste di lichteliker verwonnen geven.

5. O Heer, waer toe sijn wi ghecomen? Siet, men bescreyt die tijtlike dingen ende tijtlike scade, men loopt ende men arbeit om een luttel neringhe, ende die gheestelike scade wert vergheten, ende cume keert men spade weder.

6. Dat luttel of niet en vroemt, dat aen denctmen, ende dat alre meest noot is, dat laet men versumeliken voer by gaen, want die mensche is altemael gekeert tot uutwendighen dinghen, ende ten sy dat sake dat hi haestelike weder keer, hi sel gaern inden uutwendigen dingen bliven leggen. |

Ga naar margenoot+Dat alle menschen niet te gheloven en is ende van lichten **val der woorden.
XLV Capittel*.

1. O Heer, ghif mi hulp vander droefheit, want ydel is die salicheit des menschen.

2. Hoe dicwijl en hebbe ic daer gheen trouwe gevonden, daer icse waende te hebben!

3. Ende hoe dicwijl heb icse ghevonden, daer icket minste vermoede!

4. Daer om is die hope inden mensch ydel, mer die salicheit der rechtverdiger is in di, God.

5. O Heer mijn God, gebenedijt so moetstu wesen in allen dinghen die ons toecomen.

6. Want wi sijn cranc ende ongestadich; lichteliken werden wi bedrogen ende verwandelt.

7. Wie is die mensche, die hem also behoedelic ende voersichtelic bewaren mach in allen dingen, dat hi niet somtijt en come in enyghe bedriechnisse of banghicheit?

Ga naar margenoot+8. Mer, Heer, die in di betrouwet ende die | di uut simpelre herten soeket, die en sel alsoe lichteliken niet vallen.

9. Ende waert dat hi viel in enige droefheit, oec in wat manieren dat hi begrepen

worde, hi soude overmids di lichteliken verlost worden of van di getroest, want du en lates die ghene niet die in di hoept tot inden eynde.

10. Selden is een trouwe vrient die in allen druckenisse sijns vrients volhardet.

11. Du, Heer, du biste alleen die alre trouste in allen dinghen, ende sonder di en is gheen ander alsodanich.

12. O hoe wel had dat die heilige siel gesmaket, die seide: ‘Mijn hert is ghevesticht ende in Cristo fundeert.’

13. Waert mit mi also, so en soude my die menschelike vrese niet also lichtelic sorchvoudich maken noch die ghescutte der woorden beroeren.

Ga naar margenoot+14. Wie mach alle dingen voersien of wie can die toecomende quade | dingen [voerhoeden]?

15. [Ist dat die voersienighe dinghen] quetsen, wat sellen dan die onvoersienighe dingen anders doen dan dat si sellen swaerliken pinighen?

16. Mer waer om en heb ic mi onsalige niet bet voersien? Waer om heb ic oec ander luden alsoe lichteliken gheloeft?

17. Mer wi sijn menschen, noch anders niet dan broessche menschen, oeck of wi van veel luden vermoet ende ghehieten worden enghelen.

18. O Heer, wie sel ic gheloven, wien dan di?

19. Du biste die waerheyt die nyement en bedriecht, noch du en moges niet bedroghen worden.

20. Ende weder om alle *mensche is loghenachtich ende onvast, onghestadich ende vallende ende alre meest in woorden, also datmen nauwe te hant yement gheloven mach, al ist oec waer dat hi seit.

21. Hoe wijsliken hebstu vermaent dat wi ons wachten souden vanden menschen, Ga naar margenoot+| want des menschen huusghenoten sijn vianden, noch ten is niet te geloven als yement seit: ‘Siet, hi is hier’, of ‘Siet, hi is daer!’

22. Ic bin gheleert overmids mijn scade, ende vergave God dattet mi waer tot meerre behoetheit, ende niet tot mijnre onwetenheit!

23. ‘Weest voerhoedich’, seide eens een mensche, ‘ende houdet bi di dat ic di segghe.’

24. Ende als ic zwighe ende mene dattet heymelic sel bliven, so en conde die ghene niet zwyghen, dat hi my bat te zwygen, mer te hant ghinc hi wech, ende melde hem ende mi.

25. O Heer, bescerme mi van aldustanighen fabulen ende onbehoeden menschen, op dat ic niet en valle in haren handen noch dat ic nymmermeer alsulke dingen doen en moet.

26. Ghif my een warachtich ende stantachtich woort in minen mont, ende een behendige scalcke tonge doet verre van my.

Ga naar margenoot+27. Dat ic selve niet | liden en wil, daer sel ic mi ymmer voer hoeden.

28. O hoe guet ende hoe vredelic ist van anderen te zwigen, noch alle dinc niet te geloven, noch niet lichteliken dat te vercallen,

29. ende hem selven luttel menschen te kennen te gheven, di, Heer, een in sienre des herten, altoes te soeken,

30. noch niet mit allen wijnde der woorden om gekeert te werden, mer alle mijn inwendicheit [ende uutwendicheit] begheren te volbrengen na dat wel behaghen dijns willen.

31. O, *hoe seker ist, dat menschelike lof te scuwen, om te bewaren die hemelsche gracie, noch die dingen niet te begheren die van buten een verwonderen maken, mer mit alre gestadicheit te begeren die dinghen die beteringe des levens ende vuericheit in brengen.

32. O hoe veel heeft den menighen ghescadet die bekende doghet ende die te vroech gepriset!

Ga naar margenoot+33. Ende hoe veel heeft geba|tet die gracie mit zwigen bewaert in dit broesce leven, dat al een becoringhe ende een ridderlike strijt ghehieten wert.

Van betrouwen dat men in God sel hebben, wanneer dat ghescutte der woerden op staen.
XLVI Capittel.

1. Kint, stae vasteliken ende hope in mi, want wat sijn woerde anders dan woerde?

2. Si vlieghen doer die lucht, mer si en quetsen den steen [niet].

3. Ist dattet dijn scout is, so dencke dattu di gaern wilste beteren, ende en kenstu di niet sculdich, so dencke dattu dat om Gods willen gaerne wilste liden.

4. Tis cleyn ghenoech dattu bi wilen woorden lides, die noch nye en mochtes stercke slaghen verdraghen.

5. Ende waer om gaen di also cleyne dingen ter herten anders dan dattu noch Ga naar margenoot+also vleyschelic biste ende dattu die menschen meer aendenckes dant | noot is?

6. Want om dattu di ontsieste versmaet te werden, so en wilstu om dine ghebreke niet berispt wesen, ende du soekes oersaken di selven mede te ontsculdighen.

7. Mer besie di bet, ende du selste bekennen dat die werlt noch in di levet ende ydel minne der menschen te behaghen.

8. Want alstu scuweste vernedert te werden ende bescaemt om dine ghebreke, soe ist ymmer openbaer dattu noch niet gewaer oetmoedich en sijste, noch niet warachtelick der werlt ghestorven, noch die werlt en is di niet ghecruust.

9. Mer hoer mijn woerden, ende du en selste niet achten tyen dusent woorden der menschen.

10. Sich, of men tegen di of van di seide alle datmen qualiken of boesliken versieren Ga naar margenoot+mochte, wat soudt di scaden, waert dattu dat altemael lietes over gaen | ende du dat niet meer en achtes dan een caf? Souden si di oec een haer uut dinen hoefde moghen trecken?

11. Mer die sijn hert van binnen niet en heeft noch God voir oghen, die wert lichteliken beroert van enen smadeliken woerde.

12. Mer die in mi betrouwet ende niet en begeert te staen in sinen eyghen guet duncken, die sel wesen sonder menschelike vervaernisse.

13. Want ic bin een oerdelaer ende een bekenre alre verborghenre dingen; ic weet hoe die dingen gescien; ic bekenne den ghenen die dat onrecht doet, ende ic bekenne die dat onrecht lijt.

14. Van my is dat woort uut ghegaen ende overmids mijn ghehenghenisse ist gesciet, op dat gheopenbaert soude werden die gedachten van veelre luden herten.

Ga naar margenoot+15. Ic sel den sculdigen ende den onnoselen oerdelen, mer ic woudse beide | mit minen verborghen oerdel te voren proeven.

16. Dat ghetughe der menschen bedriecht dicwijl, mer mijn oerdel is warachtich, ende sel altoes staen ende en sel niet om gheworpen worden.

17. Mijn oerdel sculet dicke ende het is luttel menschen openbaer; ten dwaelt nymmermeer of ten mach niet dwalen, al ist dattet inder onwiser luden ogen niet recht en scijnt.

18. Daer om selmen tot mi lopen in allen oerdel, noch den eyghen wil niet genoech wesen.

19. Want die gherechtige mensch en sel niet bedroeft worden, oec so wat hem toe comt. Ende ist datter wat onrechteliken teghen hem gheproeft wert, des en sel hi niet seer achten.

20. Noch hi en sel hem daer niet ydeliken van verbliden, of hi doer ander menschen redeliken ontsculdicht wert.

Ga naar margenoot+21. Mer hy sel dencken dat ic die ghe|ne bin die die herten ende die nyeren ondersoeke, ende dat ic niet en oerdel na dat aensicht of nader menschen guet duncken.

22. Want dicwile so wert dat voer mine oghen sondelike gevonden, dat na menscheliken oerdel loefliken gehouden wert.

23. O Heer God, rechtverdige rechter, sterc ende lidende, die der menschen broecheyt ende quaetheit bekenste, weest mine stercheit ende alle mine betrouwen, want mine consciencie en is mi niet ghenoech.

24. Du bekenste dat ic niet en bekenne, ende daer om soude ic mi in alre berispinghe veroetmoedigen ende sachtmoedeliken liden.

25. Ende vergheeftet mi ghenadeliken dat ic dicwijl also niet ghedaen en heb, ende ghif mi voirtmeer gracie meerre lijdsamicheit.

Ga naar margenoot+26. Want dijn overvloedige ontfermher|ticheit is mi beter om verlatenis te vercrighen dan mijn donckere rechtverdicheit voer die bescerminge der verborghenre consciencie.

27. Ende al ist dat ic mi niet sculdich en kenne, nochtan so en mach ic mi niet daer mede rechtverdighen, want daer dijn ontfermherticheit niet en is, daer en sel niet gherechtverdicht worden voer dijn aensicht al dat levet.

Hoe dat alle zwaer dinghen te liden sijn om dat ewighe leven.
XLVII Capittel.

1. Kint, en laet di die arbeit niet verslaen die du om minen wil an genomen hebste, noch en laet di die tribulacien niet neder worpen, mer mine belofte sel di sterken ende troesten in allen dat di op comen mach.

2. Want ic bin daer ghenoech toe te vergelden boven alle maniere ende mate.

Ga naar margenoot+3. Du en selste hier niet langhe arbeiden | noch altoes beswaert worden mit droefheit.

4. Verbeide een luttel, ende du selste sien een haestich eynde der quader.

5. Een ure sel comen dat alle arbeit ende gherucht op houden sel.

6. Het is cleyn ende cort alle dat mitter tijt voer bi lydet.

7. Doet dattu doeste; arbeide trouwelike in minen wijngaert; ic sel dijn loon wesen.

8. Scrijf, lese, singe, suchte, swijch ende bidde; ghedoghe vryliken teghenheden, want dat ewighe leven is waerdich alle deser ende noch meerre dinghen.

9. In enen daghe sel vrede comen, die den Heer bekent is, ende het en sel gheen dach noch nacht wesen des tijts, mer een ewich licht, oneyndelike claerheit, die overste vrede ende seker rust.

10. Dan en seltu niet segghen: ‘Wye sel mi verlossen vanden lichaem des doots?’

11. Noch du en selste niet roepen: ‘Och my, want mine ellendighe wanderinge is verlanghet!’ |

Ga naar margenoot+12. Want die doot sel neder gheworpen worden, ende het sel wesen een onghebreclike salicheit, gheen anxvoudicheit, mer salige vrolicheit, een soet ende een scoen gheselscap.

13. O of du gesien haddes inden hemel die ewighe croon der heylighen ende mit hoe groter (begeerten ende) blijscappen dat si hem nu verbliden die hier voermaels vander werlt versmaet waren ende schenen of si des levens niet waerdich gheweest en hadden.

14. Voerwaer du soudes di te hant vernederen totter aerden toe ende begheren liever onder alle menschen te wesen dan boven yement te wesen.

15. Noch du en soudes niet begheren blide dagen des levens, mer du soudste di meer verbliden dattu om Gods willen bedroeft wordes ende voer groot ghewin rekenen dattu onder die menschen voir niet geacht wortste.

Ga naar margenoot+16. Och of di dese dingen smakeden, ende di *diep ter herten | ghinghen, hoe soudstu dorren eens daghen?

17. Ende sijn alle arbeidelike dinghen niet te liden om dat ewige leven?

18. Is dat cleyn dat rike Gods te verliesen of te winnen?

19. Daer omme heffe dijn aensicht op in den hemel. Siet, ic ende alle mijn heilighen mit my, die in deser werlt groten strijt ghehadt hebben, nu verbliden si hem, nu werden si ghetroest, nu sijn si seker, nu rusten si ende sellen mit mi bliven sonder eynde in dat rijck mijns vaders.

Vanden dach der ewicheit ende van banghicheit des levens.
[Capittel] XLVIII.

1. O alre salichste woninge der overster stat!

2. O alre claerste dach der ewicheit, die geen nacht en verdonckert, mer die die overste waerheit verlicht! Die dach is altoes vrolic, altoes seker ende nymmermeer en verwandelt si den stat in contrarie.

Ga naar margenoot+3. O vergave God, dat die dach versceen | ende dat alle dese tijtlike dinghen eynde namen!

4. Die dach lichtet den heylighen mit ewiger blenckender claerheit, mer den

ghenen die pelgrym sijn inder aerden en licht hy niet dan van verren ende doer een spieghel.

5. Die borghers des hemels die bekennen wel hoe vol blijscappen dat die dach is, mer wi ellendighe Yeven kinderen suchten dat dese dach also bitter ende also vol verdriets is.

6. Die dage des tijts sijn cleyn ende quaet, vol droefnisse ende banghicheden,

7. daer een mensche mit veel sonden besmet wert, mit veel passien bestricket, mit veel vresen benauwet, mit veel sorgen bedwonghen, mit veel curiosicheden betogen, mit veel ydelheden becommert,

8. mit veel dwalinge omghevangen, mit veel arbeits versleten, mit veel becoringe Ga naar margenoot+belast, mit weelden verderft, mit | armoede ghepinicht.

9. O wanneer selt een eynde wesen alle deser quader dingen, wanneer sel ic verlost werden vanden onsaligen dienst der sonden?

10. O Heer, wanneer sel ic dijns alleen gedencken, wanneer sel ic mi te vollen in di verbliden?

11. Wanneer sel ic wesen inder warigher vryheit sonder alle hindernisse, sonder alle swaerheit des herten ende des lichaems?

12. Wanneer selt wesen een vaste vrede, een onverstoerlike vrede ende een seker vrede van binnen ende van buten, vrede van allen siden vast ende starc?

13. O guede Jhesu, wanneer sel ic staen om di te sien, wanneer sel ic bescouwen die glorie dijns rijcs, wanneer selstu my wesen al in allen dingen?

14. O wanneer sel ic mitti wesen in dijn rijc, dattu dinen gheminden vrienden bereit hebste van beghin der ewicheit?

Ga naar margenoot+15. Ic bin arm ende ellendich ghelaten in dit lant der vianden, daer | daghelix striden sijn ende groot ongeval.

16. Troest mijn ellendicheit ende sachte mijn droefheit, want alle mijn begheerte suchten totti.

17. Want het is my altemael een swaerheit so wat die werlt hier biet tot enen solaes.

18. Ic begere di inrelike te ghebruken, mer ic en can di niet begripen.

19. Ic begheer den hemelschen dingen aen te hanghen, [mer die] *tijtlike *dinghen *ende *die *onghestorven *passien verdrucken mi.

20. Mitter herten wil ic boven alle dingen wesen, mer onwillens werde ic mitten vleysche ghedwongen onder te wesen.

21. Aldus vechte ic, onsalige mensche, mit mi selven ende bin mi selven swaer gheworden als die geest opwaerts wil ende dat vleysch nederwaert wil.

22. O wat lide ic nu van binnen als ic mitter herten hemelsche dingen over Ga naar margenoot+dencke, ende te hant als ic bidde, so ghemoetet mi | die scare der vleyscheliker ghedachten. O mijn God, en ververret u niet van mi, *noch en of neyget niet in toorn van dinen knecht.

23. Make blixeme ende scheydetse; sende uut dine ghescutte ende alle die fantasien des viants moeten gestoert worden.

24. Vergader mine sinnen totti ende doet mi alle wereltlike dingen vergeten; ghif mi lichteliken te neder worpen ende te versmaden die fantasien der sonden.

25. O ewige waerheit, coemt mi te hulpe, op dat my gheen ydelheit bewegen en moet.

26. O hemelsche soeticheit, coemt tot mi, ende alle onpuerheyt sel vlien van dijn tegenwoirdicheit.

27. Ende vergheeftet mi ontfermhertelike also dicwijl als ic yet anders dan di in minen ghebede overdencke.

28. Want ic belie waerlic dat ic alte seer verstroeyt pleghe te wesen.

Ga naar margenoot+29. Want ic daer dicwijl niet en bin, | daer ic mitten lichaem sta of sitte, mer meer daer ic mitten gedachten ghedragen werde.

30. Ic bin daer mijn gedachten sijn, ende mijn gedacht is dair stadelic daer dat is dat ic minne.

31. Ende dat dinc, dat mi van natueren ghenoeghet of behaghet, dat bejeghent mi lichtelic.

32. Waer van dattu, ewighe waerheit, openbaerliken geseit hebste: ‘Daer dijn scat is, daer is dijn hert’.

33. Want ist dat ic den hemel minne, so denc ic gaern van hemelschen dingen.

34. Ist dat ic die werlt minne, so verblide ic mi vander werlt salicheden ende ic bedroeve mi van hore tegenheden.

35. Ist dat ic dat vleysche minne, so bin ic dicwijl verbeelt mitten dinghen die den vleysch toe behoren.

36. Ende ist dat ic den gheest minne, soe heb ic ghenoechte van gheesteliken dinghen te dencken.

Ga naar margenoot+37. Want so wat | dingen ic lief heb, dair spreke ic gaern of ende daer dencke ic gaern of, ende *alsulke beelde brenghe ic weder mit my te huus.

38. Mer salich is die mensche die om den Heer alle creatueren vryen oerlof gheeft wech te gaen,

39. [die der natueren ghewelt doet] ende crucet die begheerlicheit des vleyschs mitter vuericheit des gheestes, op dat hy dy een vuerich ende een puer ghebet mach offeren mit een suver consciencie, ende dat hi waerdich mach sijn onder die enghelsche choren te wesen, ende dat segge ic alle aertsche dingen van buten ende van binnen uutgesloten.

Van begheerte des ewighen levens ende hoe grote goede beloeft sijn die stryden.
Capittel XLIX.

1. Kint, als du gevoelste dat di die begheerte der ewiger salicheit van boven in Ga naar margenoot+ghestort wert ende du vanden tabernakel dijns lichaems be|gheers uut te gaen, op dattu mijn claerheit moghes bescouwen sonder sceme der wandelinge, soe make dijn hert bereit *ende ontfange dese heylighe ingheestinge mit alre begheerten.

2. Ende ghif der overster guedertierenheit grote ende brede dancbaerheden, die also waerdeliken mit di doet, die dy alsoe guedertierliken visiteert, also vuerichliken verwecket ende also moghentlic op heffet, op dattu mit dijn eyghen swaerheit niet en soudes vallen tot aertschen dingen.

3. Noch dat en ontfanghestu niet van dijns selfs gedacht of vliticheit, mer alleen van waerdicheit der overster gracien ende des godliken aensiens, op dattu in doech-

den ende in meerre oetmoedicheit moghes vorderen ende di tot toecomenden stryde Ga naar margenoot+bereiden, ende dattu di vlitiges mi mit alre begeerten des herten aen te han|ghen ende mit vuerighen wil te dienen.

4. O kint, dat vuer dat barnt dicwijl, mer sonder roec en clymmet die vlamme niet opwaert.

5. Also barnen *sommiger menschen begeerten tot hemelschen dingen, ende nochtan en sijn sy niet vry sonder becoringhe der vleyscheliker begheerten.

6. Daer om en ist altemael niet puer dat si doen, mer voer die eer Gods doen sijt dat si also begeerliken van hem bidden.

7. Ende alsodanich is dicwijl dijn begheerte die du segste dat also onstuer is.

8. Want dat en is niet puer ende volcomen, dat mit dijn eygen ghemac besmet is.

9. Ende en wil niet bidden dat di ghemackelic is, mer dat mi ghenaem ende eerlic is, want ist dattu mijn ordineringhe te rechte oerdelste, so seltuse setten voer die begheerte ende voir al datmen begeren mach ende volghen die.

Ga naar margenoot+10. Ic | kenne dijn begeerte ende ic heb dijn ghestadige suchten ghehoert.

11. Du wilste te hant wesen in die vryheit der glorien der kinderen Gods; di genoeghet te hant dat ewighe huus ende des hemelschen vaderlants vol blijscappen, mer dese tijt en is noch niet gecomen, mer tis nu een ander tijt als een tijt des strijts, een tijt des arbeits ende der proevinge.

12. Du begheerste mitten oversten guede vervolt te werden, mer du en moges dat nu niet vercrigen.

13. Ic bint, seit die Heer, verbeyt mijns ter tijt toe dat dat rike Gods comen sel.

14. Du biste noch te proeven inder aerden ende mit veel dingen te oeffenen.

15. Ondertiden sel di ghegeven worden troestinghe, mer die overvloedighe satheit en wert di niet verleent.

Ga naar margenoot+16. Daer om werde ghestarct ende wes vroom also wel int doen als int | liden datter nature tegen is.

17. Du moetste enen nyewen mensche aen doen ende in enen anderen man verwandelt werden.

18. Du moetste dicwijl doen dattu niet en wilste, ende dattu wilste, dat moetstu laten.

19. Dat ander luden behaghet, dat sel een voert ganc hebben, mer dat di behaget, dat en sel mit wil niet vorderen.

20. Dat ander luden segghen, dat sel ghehoert worden, mer dattu segghes, dat selmen voer niet slaen.

21. Ander luden sellen bidden ende ontfanghen, du selte bidden ende niet verwerven.

22. Ander luden sellen groot wesen inder menschen monde, mer van di selmen swigen.

23. Die ander selmen dit of dat bevelen, mer du selte tot *niets niet nuttes of oerberlics ghescicket werden.

24. Daer om sel die natuer bi tiden bedroeft werden, ende ist dattu dat swighende draghes, so seltu grote ghewin ghevoelen. |

Ga naar margenoot+25. In desen ende in veel deser ghelijc pleghet die ghetrouwe knecht Gods gheproeft te worden, hoe dat hi sijns selfs versaken ende in allen dingen breken can.

26. Het en is nauwe yets waert alsodanich daer du alleen in behoefste te sterven, als te sien ende te liden dingen die tegen dinen wille sijn, mer alre meest als sommige dingen *gheboden werden, die di onbehoerliken ende *min oerberliken duncken wesen.

27. Ende wanttu niet en dorres wederstaen der hogher machten die onder die heerscappie geset is, daer om duncket di hert wesen tot eens anders wil te wanderen ende alle dijn eyghen ghevoelen achter te laten.

28. Mer kint, ghedencke die vruchte des arbeits, een cort eynde ende een alte groten loon, ende du en selste daer of gheen swaerheit hebben, mer een seer sterke Ga naar margenoot+troestinghe dijnre | lijdsamicheit.

29. Want voir dese cleyne wil, die du nu willichlike lates, selstu altoes dinen wil hebben inden hemel.

30. Voerwaer daer selstu vinden al dattu wilste ende mogheste begheren.

31. Daer sel bi di wesen *die rijcheit *alles guets, sonder vrese (te verbliden ende) te verliesen.

32. Daer sel altoes dijn wil mit mi eens wesen, ende niet vreemdes of heymelics begheren.

33. Daer en sel di nyement weder staen, niement en sel van di claghen, niement en sel di hinderen, di en sel niet bejeghenen, mer begheerlike dingen sellen daer te samen teghenwoerdich wesen ende sellen alle dijn begheerte versaden ende vervollen die tot op dat hoechste.

34. Daer ic weder gheven sel glorie voir de gheleden versmaetheit, een mantel Ga naar margenoot+des loefs voir die droefheit, ende voir die leste stede een stoel des rijcs | inder ewicheit.

35. Daer sel schynen die vrucht der ghehoersamicheit, daer sel verbliden die arbeit der penitencien, ende die oetmoedighe onderworpinghe sel daer glorioseliken ghecroent werden.

36. Daer om neyghe di nu oetmoedeliken onder alle mensen handen, noch di en leyt daer niet an wie dattet gheseit of gheboden hevet.

37. Mer dat voersorge naersteliken, hi si prelaet, hi si overste of onderste of di ghelijc, die wat van di eysschet of begheert, dat neme altemael voer tguede ende pijn di dat mit gueden wil (te vervolgen ende) te vervollen.

38. Laet die een dit soeken, die ander dat, laet die glorieren in dien, ende dese in desen, ende laet die gheloeft ende gheprijst werden dusent warven dusent, mer du noch in desen, noch in dien, mer verblide di in versmadenisse dijns selfs | ende Ga naar margenoot+alleen in mijnre eren ende welbehaghen.

39. [Du selste begheren dat God altoes in di worde gheeert, het si overmits dat leven of overmits die door]

Hoe een ongetroest mensch hem offeren sel inden handen Gods.
Capittel L.

1. O Here God, heilighe vader, du moeste nu ende ewelike ghebenedijt wesen, want also du wilste, so ist gheschiet, ende al dattu doeste, dat is guet.

2. Dijn knecht moet hem verbliden in di ende niet in hem selven of in yement anders, wanttu, Heer, biste alleen die ghewaer blijscap, du biste mijn hope, mijn croen, du biste mijn vroechde ende mijn eer.

3. Wat heeft dijn cnecht anders dan dat hi van di heeft ontfangen, oec sonder verdiente?

4. Dijn sijn alle dingen die du ghegeven heveste ende die du ghemaect hebste.

5. Ic bin arm ende in arbeide van mijnre joghet, ende mijn siel wert somtijt bedroevet totten tranen toe; oec wert si somtijt bedroeft van haer selven om die aenstaende pijnlicheden. |

Ga naar margenoot+6. Ic begheer die blijsscap des vreden; ic bid om den vrede dijnre kinderen, die inden lichte dijns troestes van di ghevoet werden.

7. Ende is dat sake dattu vrede gheves ende dattu in mi die heilige vroechde stortes, so sel die siel dijns knechts vol soeticheden wesen ende devoet in dynen love.

8. Mer ist dattu di hem onttreckes, also du dicwijl pleges te doen, so en sel hi den wech dijnre gheboden niet moghen lopen, mer meer sellen dan die knyen ghebughet ende die borste gheslagen worden.

9. Want hem en is niet [als] ghisteren ende eer ghisteren, doe die lantaern dijnre gracien op sijn hoeft scheen, ende doe hi onder die scade dijnre vloghelen bescermt wert van dien aen vallende becoringhe.

10. Gherechtige vader ende altoes loeflike, die ure comt dat dijn knecht geproeft moet worden.

Ga naar margenoot+11. O minlike vader, | het is recht ende waerdich, dat dijn knecht in dese ure wat lide om dinen wille.

12. O ewige eersaem vader, die ure is gecomen, die du van ewicheden bekent hebste dat si nu comen soude, so dat dijn knecht een luttel tijts neder gheworpen soude worden van buten, op dat hi altoes bi di leven mochte van binnen,

13. ende dat hi een weynich versmaet werde, vernedert ende ghebrake voir die mensche, ende onder gehouden werde mit pijnlicheden ende mit siecten, op dat hi anderwarf mitti op staen mach inder dageraet des nyewen lichts ende inden hemel gheclarificeert werde.

14. O heilighe vader, du hebste dit aldus geordineert, ende aldus hebstet ghewilt, ende dit is dattu gheboden hebste.

15. Want dit is die gracie tot dinen vrient als te liden ende bedruct te wesen Ga naar margenoot+inder werlt om dinen | wil, hoe menich warff ende van wien du dat lates gheschien.

16. Sonder dinen raet ende voirsichticheit ende sonder sake *en gesciet niet inder aerden.

17. O Heer, tis mi guet dattu mi veroetmoedicht hebste, op dat ic leren mach dijn rechtverdicheden ende dat ic alle op heffinge ende vermetelheden mijns herten mach wech werpen.

18. Tis mi nutte dat scaemte ende confuse mijn aensicht bedecket, op dat ic di liever soeke dan die menschen om mi te troesten.

19. Ic heb oec hier uut geleert dijn ondervindelike oerdel te ontsien, die den gherechtighen pinighes mitten bosen, mer niet sonder rechtverdicheit ende gelijcheit.

20. Here, ic dancke di, dattu mi in mijn quaetheit niet ghespaert en hebste, mer du hebste mi ghecastiet mit slaghen der minnen, mi pinighende mit droefheden Ga naar margenoot+ende in sendende banghicheden van buten ende | van binnen.

21. Ende daer en is niement die mi troest van alle den ghenen die onder den

hemel sijn dan du, Heer mijn God, hemelsce medicus, die slaeste ende geneeste; du leydste totter hellen ende du weder brengheste.

22. Dijn disciplijn is op my ende dijn roede sel mi leren.

23. Sich, gheminde vader, ic bin in dinen handen, ic bughe mi onder der roeden dijnre correctien.

24. Slaet minen rugge ende minen hals, op dat ic mine eenwillige stivicheit mach bughen tot dinen wil.

25. Make mi dijn guedertieren ende oetmoedighe discipel also du wel pleghes [te doen], op dat ic wanderen mach al tot dinen wil.

26. Ic bevele mi di ende al dat in mi is te corrigieren; het is beter hier berispt te worden dan inder toecomender tijt.

27. Du kenste alle dinc ende een yghelic bi sonder, ende di en is niet verborghen inder menschen consciencie.

Ga naar margenoot+28. Du bekenste | die toecomende dinghen, eer si gheschien, ende ten is gheen noot dat di yement lere of vermane van dien dat ghesciet inder aerden.

29. Du wetes wat mi nutte si tot minen voerganck, ende hoe veel dat die trybulacie dient totten roest mijnre sonden te purgieren.

30. Doet dinen begeerden wel behagheliken wille mit mi, ende en versmae mijn sondige leven niet, dat niement bet noch claerliker bekent en is dan di alleen.

31. O Heer, gif mi te weten dat te weten, ende dat te minnen dat te minnen is, ende dat te loven dat di alre meest behaghet, ende dat te achten dat voer di duerbaer schijnt, ende dat te lasteren dat in dinen oghen onreyn is.

32. Niet en laet mi oerdelen naden ghesichte der uutwendiger oghen, noch gheen sentencie gheven (en moet) naden horen der onwiser menschen,

Ga naar margenoot+33. mer in ghewarigen | oerdel van sienliken ende van gheesteliken dingen te ondersceyden, ende boven al den wil dijns wel behaghens altoes te ondersoeken.

34. Der menschen sinnen werden dicwile bedroghen (alleen van desen sienlike dingen) [in] te oerdelen, ende die minres der werlt werden bedrogen alleen van dese sienlike dingen te minnen.

35. Wat is een [mensche] daer van te beter dat hi groot vanden menschen gheacht is?

36. Die een bedrieger bedrieget den anderen, die ydele den ydelen, die blinde den blinden, die crancke den crancken als hi en verheffet, ende voer waer, als hi en ydeliken loeft of priset, soe bescaemt hi hem meer.

37. Want hoe groot dat een ygelic is in dinen oghen, so groot is hi ende niet meerre, seit die oetmoedige Franciscus.

Hoe datmen oetmoedige cleyne werke vervolgen | Ga naar margenoot+sel, alsmen inden volcomensten een luttel ontblijft.
Capittel LI.

1. Ist dattu altoes niet en moghes staen in vuerigher begeerten noch in hoghen graden der contemplacien bliven,

2. mer du heves noot onder tiden om die oerspronclike ghebreclicheit totten

nedersten dinghen te dalen ende die last des ghebrecliken levens oeck node ende mit verdriet te draghen.

3. Also langhe als du dit sterfelike lichaem draghes, so selstu verdriet voelen ende swaerheit des herten.

4. Daer om moetstu inden vleysch dicwijl onder des vleyschs last suchten, om dattu niet en moges den gheesteliken naersticheden ende der godliker contemplacien sonder onderlaet aenhanghen.

5. Dan ist di oerberlic te vlien tot oetmoedicheden ende uutwendighen werken, Ga naar margenoot+ende di in gueden werken te vermaken, mijn toecoemst | ende die hemelsche contemplacie te verbeiden mit vasten betrouwen,

6. dijn ellende ende dijn dorricheit des herten verduldelic te draghen ter tijt toe dattu anderwarve van mi *ghevandet werdes ende van alre anxtvoudicheit ghevriet.

7. Want ic sel di den arbeit doen vergheten ende laten di den *inwendigen rust ghebruken.

8. Ic sel voer di uutspreyen die velde der scrifturen, op dattu den wech mijnre gheboden moghes beghinnen te lopen mit enen ghebreden herte

9. ende segghen: ‘Die lidinghe deser tijt en sijn niet waerdich totter toecomender glorien, die in ons gheopenbaert sel werden’.

Hoe dat een mensch hem selven niet achten en sel waerdich te wesen enich troeste, mer meer pinen ende slaghen.
[Capittel] LII.

1. O Heer, ic en bin niet waerdich dijns troests, noch eniger geesteliker vandinge, Ga naar margenoot+ende daer | om doestu rechtverdelike mit mi, wanneer du mi arm ende ongetroest lates.

2. Want al mochte ic tranen storten tot ghelikenisse der zee, nochtan en mocht ic dijns troestes niet waerdich wesen.

3. Ic en bin niet waerdich dan ghegeselt ende gepinicht te werden, want ic heb di zwaerliken ende dicwile vertoornt, ende in veel dingen seer ghesondicht.

4. Daer om als ic alle dit overweghe mit ghewarigher reden, so en bin ic niet waerdich der alre minster troestinge.

5. Mer du, guedertieren ende ontfermhertige God, die niet en wilste dat dijn werken vergaen om te tonen die rijcheden dijnre guetheit in die vate der ontfermherticheit, oec sonder enich eyghen verdiente hebstu di ghewaerdicht dinen knecht te troesten boven menschelike manieren.

6. Want dijn troest en is niet als der menschen troest.

Ga naar margenoot+7. O Heer, | wat heb ic gedaen dattu mi enighen hemelschen troest soudes geven?

8. My en ghedenct niet dat ic yet guets gedaen heb, mer dat ic altoes tot ondoechden bereit ende traech tot beteringe geweest heb.

9. Dat is waer, ende ic en mach des niet missaken, want waert dat ic anders seide, so soudes du tegen mi staen, ende daer en soude niement wesen die mi bescudden soude mogen.

10. Wat heb ic verdient voir mijn sonden dan die helle ende dat ewyghe vuer?

11. Ic belie inder waerheit dat ic waerdich bin alre bespottinge ende versmadenisse, ende mi en betaemt niet onder dinen devoten kinderen te wonen.

12. Ende al ist dat ic dat node hore, nochtan om der waerheit wil, so sel ic teghen mi mijn sonden straffen, op dat ic te lichteliker mach verdienen dijn ontfermherticheit te verwerven.

Ga naar margenoot+13. Wat sel ic seggen, sondich mensche, ende vol alre | confusien?

14. Ic en heb ghenen mont te spreken dan alleen dit woort: ‘Peccavi, o Heer, [ic heb ghesondicht], ontferme di mijns, vergeeftet mi’.

15. Laet mi een luttel, dat ic minen rouwe bescreien mach, eer dat ic ga totter donckerre aerden, die overdecket is mitter swaerheit des doots.

16. Wat ist dattu alre meest vanden onsaligen sondaer eysches anders dan dat hi berou heb ende hem veroetmoedige ende vernedere voer sijn sonden?

17. Want in ghewarighen berouwe ende in oetmoedicheit des herten wert gheboren die hope der ghenaden, die ongeure consciencie wert versoent, die verloren gracie wert weder ghegheven, die mensche wert bescermt vanden toecomenden toorn, ende onse Heer God ende die rouwighe siel ontmoeten malcander in enen heiligen cussen.

18. O Heer, dat oetmoedige berouwe der sondaren is di een ontfanclike Ga naar margenoot+offer | hande, rukende veel sueteliker in dijn teghenwoirdicheit dan den brant des wieroecs.

19. Het is oec die bequaem salve die du tot dinen heilighen voeten gestort woudste hebben, want een rouwich ende een oetmoedich hert en hebstu niet versmadet.

20. Daer is die stede des toevluchts vanden aensichte des toorns des viants; daer wert ghebetert ende of ghedwoghen so wat anders waer bedreven ende besmit is.

Hoe dat die gracie Gods hoer niet en menget mit aertscher wijsheit.
[Capittel] LIII.

1. Kint, mijn gracie is duerbaer; si en laet hoer niet menghen mit vreemden dingen noch mit aertscher troestinge.

2. Daer om moetstu wech werpen alle hindernisse der gracien, ist dattu begheerste hoer instortinge te ontfangen.

3. Begheer een heymelike stede, minne alleen te wonen ende soeke niements Ga naar margenoot+medecallinge, mer uutstorte dat ynnige ghebet tot Gode, op | dattu moghes houden een beweghelic hert ende een suver consciencie.

4. Vermoede alle die werlt niet te wesen ende sette die ledicheit Gods voer alle die uutwendige dinghen.

5. Want du en moghes niet te samen my ledich wesen ende in vergancliken dinghen genoechte te hebben.

6. Du moetste di vervreemden van dinen bekenden ende van dinen lieven vrienden, ende dijn hert van allen tijtliken solaes beroeft houden.

7. Also bidt die salige apostel Petrus als dat die ghelovighe Cristi hem onthouden willen in deser werlt als vreemde ende pelgrym.

8. O hoe groten betrouwen sel wesen enen stervenden mensche die gheen begeerte enichs dincs en hout inder werlt!

9. Mer die sijn hert also gefondeert hevet van allen dinghen, dat sieke gemoede en begrijpt dat niet noch die beestelike menschen en kennen niet die vryheit des Ga naar margenoot+inwendighen | menschen.

10. Nochtan ist dat hi waerlic geestelic wil wesen, so moet hi hem laten also wel vanden genen die hem verre sijn als die hem na by sijn, ende hem van niement meer te wachten dan van hem selven.

11. Waert dattu dy condes volcomeliken verwinnen, so soudstu alle ander dinghen lichteliken onder dwanc houden.

12. Die volcomen victorie is van hem selven zeghe te vechten.

13. Want die hem selven onder hout, dat (is) die sinlicheit der reden, (reden) ende die reden mi in alle dinghen gehoersaem si, die is waerlic een verwinre sijns selfs ende een heer der werlt.

14. Is dattu begheerste tot deser hoecheit te clymmen, soe moetstu dat manlike beghinnen ende setten die bijl an die wortel, so dattu uut rodes ende verderves die Ga naar margenoot+verborgen ongheordineerde neyghinge tot di selven ende tot alle eyghen ende ma|terilike guet.

15. Uut deser ondoecht dat een mensche hem selven alte ongheordineerdelic minnet, so hanghet bi na alle datmen totten wortel toe verwinnen moet.

16. Ende als dat quaet verwonnen ende onderworpen is, so sel stadelic grote vrede ende ghesaticheit wesen.

17. Mer want luttel menschen arbeiden hem selven volcomeliken te sterven noch hoers selfs niet volcomelic uut *en gaen, daer om bliven si in hem selven becommert noch si en mogen niet verheven werden in den gheest boven hem selven.

18. Mer die mit mi begeert vriliken te wanderen, die is noot dat hi alle sijn quade ende ongeordineerde begheerten dode ende dat hi [gheenre] creatueren mit eyghen minne begheerlike aen en hanghe.

Van menigherhande beweghinghe der natueren ende der gracien.
Capittel LIIII.

Ga naar margenoot+1. Kint, merke naerste|liken die beweghinghe der natueren ende der gracien, want si werden seer beweghet in contrarie ende subtiliken, ende nauwe werden si onderscheiden dan van enen gheesteliken mensche, die inwendeliken verlicht is.

2. Want alle menschen begheren dat guet is, ende si menen yet wat guet in horen woorden of werken; daer om wort der veel bedroghen onder een ghedaente des guets.

3. Die natuer is scalc ende trecter veel ende stricketse ende bedriechtse, ende si verwint hoer selven altoes int eynde.

4. Mer die graci wandert simpeliken, sy neyghet hoer van alre quader ghedaente, si en nemet gheen bedrieginge voir, mer si doet alle dinc puerlic om God in welken dat si oetmoedeliken rust.

5. Die natuer wil node sterven, noch si en wil niet bedrucket wesen, noch verwonnen Ga naar margenoot+noch onder wesen, noch mit wil onder dwanc | wesen.

6. Mer die gracie pijnt haer te sterven, sy wederstaet die sinlicheit, si soect onderworpen te wesen, si begheert verwonnen te worden, noch si en wil hoer eyghen vryheit niet ghebruken, si minnet onder der disciplinen ghehouden te worden, noch si en begeert niement te verheren, mer onder Gode te leven altoes, te staen ende te wesen, ende si bereit haer onder alle creaturen oetmoedeliken te neygen om Gods wil.

7. Die nature arbeit voir hoers selfs ghemac, ende si aendencket wat bate dat hoir van enen anderen comen mach.

8. Mer die gracie en merket niet wat hoer oerberlic of ghemackelick sy, mer dat veel menschen vorderen mach.

9. Die natuer ontfanct gaern eer ende reverencie,

10. mer die gracie gheeft Gode trouwelike die eer ende glorie.

11. Nature ontsiet confuse ende versmadenisse, |

Ga naar margenoot+12. [mer die gracie verblidet hoer om die naem Jhesu versmadenisse] te liden.

13. Natuer mint ledicheit ende lichaemlike ruste,

14. mer die gracie en mach niet ledich wesen, mer si omme vattet gaern den arbeit.

15. Natuer soeket te hebben curiose ende scoen dinghen, ende si versmaet snode ende grove dinghen.

16. Mer die gracie heeft ghenoecht in oetmoedigen ende in simpelen dingen, ende si en versmaet geen scarpe dinghen, noch si en veronwaert niet mit ouden clederen ghecleet te wesen.

17. Natuer aensiet tijtlike dingen, si verblijt haer om aertsche gewin, si bedroeft hoer vanden scade, si wert vertoornt mit enen lichten woorde des onrechts.

18. Mer die gracie aendencket ewighe dingen, si en aenhanghet niet den tijtliken dingen, noch si en wert niet bedroeft in dat verlies der dingen, noch si en wert niet Ga naar margenoot+vertoornt van harden woorden, want hi heeft sinen scat ende sine | vroechde inden hemel gheset daer gheen dinc en vergaet.

19. Natuer die is ghierich ende si neemt liever dan si gheeft, si minnet eyghen ende sonderlinghe dinghen.

20. Mer die gracie is guedertieren ende ghemeen; sy scuwet (sonde ende) sonderlinge dinghen, si is te vreden mit cleynen dinghen, sy oerdelt dat salichliker is te gheven dan te nemen.

21. Natuer neyghet hoer totten creatueren, tot hoer eyghen vleysch, tot ydelheit ende tot omlopinge.

22. Mer die gracie trecket tot Gode ende tot doechden; si versaket die creaturen, si vliet die werelt, si haet des vleyschs begheerten, si bedwinget die uutlopinge, si scaemt hoer int ghemeen te openbaren.

23. Natuer heeft gaerne wat uutwendich solaes, in welke si genoechte heeft ende daert hoer te sin is.

Ga naar margenoot+24. Mer die gracie soect haren troest alleen | in Gode, ende in dat overste guet boven alle sienlike dinghen genoecht te hebben.

25. Natuer werket altemael om ghewin ende eyghen gemac; si en mach niet te vergheefs doen, mer si hoept voir die weldaet te vercrighen dies ghelijc of wat

beters of lof of gunst, ende si begheert datmen hoer werken ende hoer gaven seer weghe.

26. Mer die gracie en soeket niet tijtlics noch gheen ander loen dan si eyschet God alleen voer dat loen, noch si en begheert niet van tijtliker nooturfticheden dan alsoe veel als si hoer dienen moghen te vercrigen ewighe dinghen.

27. Natuer verblijt hoer van veel vrienden ende maghen; sy glorieert van der edelre stede ende van die gheboorte des geslachts, sy toe lachet den machtigen luden, sy smeket mitten riken luden ende si verblijt haer mit haren gheliken.

Ga naar margenoot+28. Mer die gracie minnet die viande ende si en wert niet | verheven vanden scaren der *vrienden, noch si en achtet die gheboorte niet noch die stede der geboerten ten waer dat die doecht daer meerre waer.

29. Si gunnet bet den armen dan den riken, si heeft meer medelidens mitten onnoselen dan mitten machtighen, si verblijt hoer mitten warachtigen menschen ende niet mitten bedrieghers.

30. Si toetroest altoes die guede menschen dat si beterre gaven der gracien sellen na volgen ende den soen Gods overmits den doechden ghelijc te worden.

31. Die natuer claghet lichteliken van gebrec ende moeynisse.

32. Die gracie lidet volstandelic armoede.

33. Natuer keert alle dinc tot haer selven, [si strijt ende argueert voer haer selven].

34. Mer die gracie weder brenghet alle dingen tot Gode, waer van si oerspronkelike uut vloeyen; sy en scrijft hoer selven niet guets toe noch si en vermet hoer Ga naar margenoot+selven niet hoverdeliken; si en kijft | niet noch si en set hoer sentencie niet voir die ander, mer in allen sinnen ende verstande onder gheeft si hoer der ewiger wijsheit ende der godliker ondersoekinge.

35. Natuer begheert heymelike dinghen te weten ende nyewe dinghen te horen; sy wil van buten schynen ende veel dingen biden sinnen ondervinden; si begeert bekent te wesen ende te doen daer lof ende verwonderen of comen mach.

36. Mer die gracie en achtet niet te vernemen nuwe off curiose dinghen, want dat is altemael ghecomen vander outheit der ghebreclicheit, alst doch niet en is dat nyewe ende durachtich is opter aerden.

37. Daer om leert si die sinnen te bedwingen, die ydele behaghelheit ende coenheit te scuwen, die dinghen die warachtich sijn [te] loven ende te verwonderen, [te Ga naar margenoot+verberghen], ende van allen dingen ende in allen consten off | wetenheden die vrucht der nutscap te soeken ende (ende) Gods lof ende ere.

38. Sy en wil hoer selven noch dat hoer is niet geprijst hebben, mer si begeert dat God in sinen gaven ghebenedijt werde, die alle dinc gheeft uut reynre minnen.

39. Dese gracie is een overnatuerlic licht ende een sonderlinge gave Gods, ende properlic een teyken der uutvercoren ende een pant der ewiger salicheit, die enen mensche van aertschen dingen optrect tot hemelschen dingen te minnen [ende] die van enen vleyscheliken mensche enen geesteliken maect.

40. Daer om also veel als die natuer meer ghedruct ende verwonnen wert, also veel te meerre gracien wert enen in ghestort, ende die inwendige mensche wert dagelix *met nyewer vandinge naden beelde Gods weder gheformeert.

Ga naar margenoot+Van ghebreclicheit der naturen | ende van **machticheyt der godliker gracien.
Capittel LV*.

1. O Heer mijn God, die mi gescepen hebste tot dinen beelde ende tot dijnre ghelikenisse: verleen mi dese gracie die du ghetoent hebste also groot ende noturftich tot mijnre sielen salicheit, op dat ic mijn quade natuer verwinnen mach, die mi trecket tot sonden ende in verdoemenisse.

2. Want ic voele in minen vleysch een ewe der sonden, weder sprekende der ewen mijns herten ende leit mi gevanghen, om ghehoersaem te wesen der sinlicheit in veel dinghen; noch ic en mach hoer passien niet weder staen, ten sy dat sake dat dijn alre heilichste gracie mi bi sta, mijnre herten vuerrichlike in gestort (werde).

3. Dijn gracie is noot, ja dijn grote gracie, op dat die natuer verwonnen mach Ga naar margenoot+worden die altoes totter quaetheit bereit is | van hoerre joget.

4. Want bi Adam den eersten mensch so is si ghevallen ende lasterlic gheworden overmits sonden, ende die pine deser vlecken is neder gedaelt in allen menschen also dat die natuer, die wel ende recht van di gescepen was, wert te hant geset voer die sonden ende crancheit der ghebrokene natueren, om dat hoer beweghinge die hoer gelaten is, trecket tot quaden ende tot nederen dingen.

5. Want die cleyn cracht die hoir ghebleven is, is als een voncke sculende inder asschen.

6. Dit is die natuerlike reden selve, al om bestort mit groter donckerheit, hebbende noch onderscheit des guets ende des quaets, tusscen waer ende valsch; wat dan dat si onmachtich is alle dat te volbrenghen, dat sy loeft ende prijst, noch si en mach Ga naar margenoot+te hant niet ghebruken dat volcomen licht der waerheit noch | der ghesontheit hoerre begheerten.

7. Mijn God, hier van ist dat dijn ewe mi ghenoeget naden inwendighen mensche, ende ic bekenne dijn gebot guet te wesen, rechtverdich ende heilich, ende ic straffe oec alle dat quaet is ende die sonde te vlien, mer mitten vleysch diene ic die ewe der sonden, wanneer ic der sinlicheit meer onderdanich bin dan die reden.

8. Hier van ist dat mi die guede wil an leyt, mer dat vol brenghen en vinde ic niet.

9. Ende hier om sette ic dicwile veel guets op, mer want mi die gracie gebreket tot mijnre crancheit te helpen, so ghebreke ic lichteliken van enen cleynen wederstoet.

10. Hier van ghescietet dat ic (die) den wech der volcomenheit wel bekenne ende ic claerliken ghenoech sie hoe ic doen sel, mer want ic mitter swaerheit mijnre Ga naar margenoot+eyghenre ghebreclicheit verdruct bin, so en can ic | tot volcomenre dingen niet op staen.

11. O Heer, hoe grotelic is mi noot dijn gracie tot dat guet te beghinnen, ende daer in te vorderen ende dat te volbrengen.

12. Want sonder hoer en mach ic niets niets doen, mer alle dinc vermach ic in di, als dijn gracie mi sterket.

13. O waerlike hemelsche gracie, sonder welke geen eygen verdiente en sijn noch gheen gaven der naturen te rekenen!

14. Gheen consten, gheen rijcdom, geen scoenheit of starcheyt, gheen verstandelheit of wel sprekenheit en sijn yet waert bi di, Heer, sonder dijn gracie.

15. Want die gaven der natueren sijn gemeen den gueden ende den quaden, ende dijn gracie of minne is een gave der uutvercorenre mit welken si edeliken geteykent sijn, die waerdich werden ghehadt des ewichs levens.

Ga naar margenoot+16. Also seer uut blencket dese gracie, soe dat | noch gave der prophecien, noch mirakelen te doen, noch enighe ander hoghe bescouwinge yets wat vermoet werden te wesen sonder hoer.

17. Mer noch ghelove, noch hope, noch alle ander doechden en sijn niet ontfanclic sonder minne ende gracie.

18. O alre salichste gracie, die die arme van gheeste rijck makes mit doechden, ende die rijc is van veel doechden die makes du oetmoedich van herten!

19. Com, neyghe di tot mi, vervolle mi ende blive bi mi mit dijnre troestinge, op dat mijn siel niet en ontblive van moetheden ende van dorheit des herten.

20. Ic bidde di, Heer, dat ic gracie mach vinden in dinen ogen, want dijn gracie is mi ghenoech voir alle ander dinghen die mijn natuer begeert.

21. Ist dat ic becoort werde ende ghemoeyt mit veel tribulacien, ic en sel dat quade niet ontsien, als dijn gracie mit mi is.

Ga naar margenoot+22. Si is mijn | stercheit, si geeft mi raet ende hulp.

23. Si is machtiger dan alle viande ende wiser boven alle wise menschen.

24. Si is een meystersche der waerheit, een leraersce der disciplinen; sy is een licht der herten, een troest inder bedruckenis, een verjaechster der droevicheit, een ofhaelster der vresen, een voetster der devocien, een voertbrengster der tranen.

25. Wat bin ic sonder hoer dan een dorre hout ende een onnut stoc wech te werpen?

26. Daer om, Heer, soe moet dijn gracie my altoes voircomen ende navolghen, ende moet mi geven stadelic aendachtich te wesen in gueden werken, overmids Jhesum Cristum dinen soen. Amen.

Hoe wi ons selven sellen verlochenen ende Cristum navolghen overmids den cruce.
Capittel LVI.

1. Kint, alsoe veel alstu dijns selfs conste uutgaen, alsoe veel moghestu in mi weder ingaen.

Ga naar margenoot+2. Want gelikerwijs | als van buten niet te begheren inwendige vrede maket, also wort hi Gode toe ghevoecht, die hem selven van binnen laten can.

3. Ic wil di leren een volcomen versakinge dijns selfs; volghet mi in minen wille sonder weder seggen ende sonder claghen.

4. Ic bin die wech, die waerheit ende dat leven. Men en gaet niet sonder wech, men en bekent niet sonder die waerheit, men en levet niet sonder leven. Ic bin die wech dien du selte volghen; ic bin die waerheit dien du selte gheloven; ic bin dat leven dattu selste hopen.

5. Ic bin die onbevlecte wech, die onbedriechlike waerheit, dat oneyndelike leven.

6. Ic bin die alre rechtste wech, die overste waerheit, dat ghewaer leven, dat salige leven, dat onghescepen leven.

7. Ist dattu blives in minen wech, so selstu die waerheit bekennen, ende die Ga naar margenoot+waerheit sel di vryen, ende du selste | gripen dat ewige leven.

8. Wilstu totten leven in gaen, so houde die gheboden.

9. Wilstu die waerheit bekennen, so ghelove mi.

10. Wilstu volmaect wesen, so vercoep alle dinc ende volge mi na.

11. Wilstu mijn discipel wesen, so versake dijns selfs.

12. Wilstu dat salige leven besitten, so versmade dit tegenwoirdige leven.

13. Wilstu inden hemel verheven wesen, so verneder di in die werlt.

14. Wilstu mit mi regneren, soe draghe dat cruce mit mi.

15. Want die dienres des cruces die vinden alleen die wech der salicheit ende des waren lichts.

16. O Here Jhesu Cristus, want dijn wech nauwe ende engghe was ende vander werlt versmaet, ghif mi mit versmadinghe der werlt di te volgen.

17. Want die knecht en is [niet] meerre dan sijn heer, noch die discipel boven sinen meester.

18. Dijn knecht moet gheoeffent werden in dijn leven, want daer is mijn salicheit Ga naar margenoot+in ende | ghewaer heilicheit.

19. Ende so wat ic buten hoer *lese of hore, dat en vermaket mi niet noch ten ghenoeghet mi niet volcomelic.

20. O kint, wanttu dese dinghen weetste, ende du alle dinghen ghelesen hebste, so selstu salich wesen, ist dattuse doeste.

21. Soe wie mijn ghebode heeft ende diese bewaert, dat is die ghene die mi minnet, ende ic sellen minnen, ende ic sel hem mi selven openbaren ende ic sel hem doen sitten mit mi int rijc mijns vaders.

22. O Heer, daer om also du gheseit hebste ende beloeft hebste, alsoe laet ymmer gheschien, of ict verdienen can.

23. Ic hebbe dat cruce ontfanghen van dijnre hant; ic selt draghen totter doot toe, also du mi dat op geleit hebste.

24. Voer waer dat leven eens gueden monics is een cruce, mer tis een leytsman des paradijs.

Ga naar margenoot+25. Het is begonnen, ten is niet gheoerloft | afterwaerts te gaen noch men en moets niet laten.

26. Eya, *broeders, laet ons te samen gaen, Jhesus sel mit ons wesen.

27. Om Jhesum hebben wi dit cruus ontfanghen, laet ons om Jhesum inden cruus volherden.

28. Hi sel onse hulpe wesen, die onse leytsman ende onse voergangher is. Siet onse coninc gaet voir ons ende die voir ons vechten sel.

29. Laet ons hem vryliken volghen; niement en ontsie die vervaernisse; laet ons sterkelike bereit wesen te sterven in den stride, noch en laet ons gheen laster doen onser glorien dat wi vanden cruce vlien.

Dat een mensche hem niet alte seer en sel verwerpen, als hi valt in enighe ghebreke.
[Capittel] LVII.

1. Kint, mi behaghet bet lijdsaemheit ende oetmoedicheit in wederspoet dan veel troestes ende devocie in voerspoet.

Ga naar margenoot+2. Waer om bedrucket di een cleyn dinc dat | teghen di *gheseit is?

3. Al haddet oec wat meerres gheweest, du en soudste niet beroert hebben gheworden.

4. Mer nu laet over gaen; ten is dat eerste niet, noch niet nuwe, noch ten sel tleste niet bliven.

5. Du biste manlic ghenoech, als di gheen wederstoet en gemoetet.

6. Du connes oec wel ander luden raden ende starcken mit woorden, mer wanneer die haestighe trybulacie tot dijnre doren comt, so gebrekestu in rade ende in starcheit.

7. Mercke dijn grote broescheit die du dicwijl ondervindes in cleynen jeghenworp; nochtan wanneer dese of deser ghelike dingen ghevallen, so ghescien sy om dijn salicheit.

8. Settet uut dijnre herten alstu bet moghes, ende ist dattet di gheroert heeft, so en latet di niet neder werpen of lange becommeren.

Ga naar margenoot+9. Ende ist dattu dat niet blideliken doen en conste, | so lijdt dat te minsten lijdsameliken.

10. Ist oeck dattu dat niet gaern en hoorste ende di onwairdich ghevoelste, soe bedwinge di ende en laet niet ongeordinierts uut dinen monde gaen, daer die luden van ghescandelizeert mochten werden.

11. Die verweckede beroeringe sal haestelic rusten, ende die inwendige droefheit sel ghesacht werden als dijn gracie weder comet.

12. Ic leve noch, seyt die Heer, ende ic bin bereyt di te helpen ende di meer te troesten dan ic ghewoenlic bin, ist dattu mi betrouweste ende du mi devoteliken aenroepste.

13. Wes gelijcmoedich ende omgorde di mit meerre verdrachlicheit.

14. Ten is niet al te broken, alstu di dicwijl vernemes bedruct of swaerlic becoort.

15. Du biste een mensche ende niet God; du biste vleysch ende gheen enghel.

Ga naar margenoot+16. Hoe soudstu altoes | moghen [bliven] in enen staet der doechden, als dan den enghel inden [hemel] ghebrac, ende den eersten mensch inden paradijs?

17. Ic bin die den bedructen oprecht in gesontheit, ende die hoers selfs crancheit bekennen, die voir ic voirt tot mijnre godlicheit.

18. O Heer, dijn woort moet sijn ghebenedijt, suet boven honich ende honich raten [minen] monde.

19. Wat soud ic in aldus veel tribulacien ende banghicheden doen, ten waer dattu mi sterkedes mit dinen heilighen woorden?

20. Wat leit daer an, wat ende hoe veel dat ic lide, als ic ten lesten comen mach totter haven der salicheit?

21. *Ghif mi een guet eynde, ende verleen mi enen saligen over ganc uut deser werlt.

22. Mijn God, ghedenc mijns ende stuere mi inden rechten wech tot in dijn rike. Amen.

Van niet te ondersoeken hoge dingen ende die verburghen oerdele Gods.
[Capittel] LVIII. |

Ga naar margenoot+1. Kint, hoet di te disputeren van hoghe materien ende vanden verburghen oerdele

Gods, waer om dat dese aldus ghelaten wert ende die tot so groter gracien an ghenomen wert, waer om dat dese oec also veel ghepijnt of ghegeselt wert, ende die also hoechlic verheven.

2. Dese dinghen boven gaen alle menschelike const, noch gheen reden noch geen disputacie en vermach te ondervinden dat godlike oerdel.

3. Daer om soe wanneer die viant di dese dingen in gheeft of oec sommige curiose menschen ondervinden willen, so antwoorde dat woort des propheten: ‘Heer, du biste gherecht, ende gherecht is dijn oerdel’.

4. Ende dat: ‘Die gherechticheit des Heren is waer, si is gerechtich in hoer selven’.

Ga naar margenoot+5. Mijn oerdele sijn te ontsien ende niet te ondervinden, want si sijn der | menschelike verstandenisse onbegripeliken.

6. Ende en wil oec niet ondervinden noch disputeren vanden verdienten der heiligen, wie dat heiligher si dan den anderen of wie die meeste is inden rike der hemelen.

7. Alsulke dingen maken dicwijl kijf ende onnutte stridinge, ende si voeden hoverdie ende ydel glorie; daer van coemt nydicheit ende twistinge, wanneer dese dien heylich ende die ander enen anderen heylich hem pijnt hoverdelic voert te setten.

8. Mer alsulke dingen te willen weten ende te ondervinden en brenget geen vrucht in, mer si mishaghen meer den heiligen, want ic en bin gheen God der twistinge, mer der vreden, welke vrede meer gheleghen is in warachtigher oetmoedicheit dan in eyghen verheffinghe.

Ga naar margenoot+9. Die sommige werden mit naersticheit der minnen | ghetoghen tot dese of tot dien heiligen mit groter begheerten, [mer] die begheerte is meer menschelic dan godlic.

10. Ic bin die alle heiligen gemaect heb, ic heb hem gracie verleent, ic heb hem glorie ghegeven.

11. Ic kenne hoer alre verdienten, ic hebse voercomen in benedictien mijnre soeticheit.

12. Ic hebse voir bekent ghemint voer tbeghin der werelt, ic hebse vercoren vander werlt, si en hebben mi niet voir uut ghecoren.

13. Ic hebse gheroepen overmids gracie, ic hebse an mi ghetoghen overmids ontfermherticheit, ic hebse gheleit doer menigerhande becoringe.

14. Ic heb hem in ghestort grote troestinge, ic heb hem ghegeven volhardinge, ic heb hoer lijdsaemheit ghecroent.

15. Ic kenne den eersten ende den alre lesten, ic omhelse hem allen met verweender minnen. |

Ga naar margenoot+16. Ic bin te loven in alle minen heiligen, ic bin boven al te ghebenedien ende te eren in enen ygeliken *bisonder, die ic alsoe glorioseliken groot ghemaect heb ende hebse voir ghesent sonder enyghe voergaende eyghen verdiente.

17. Daer om so wie dat ene vanden minsten versmaet, die en eert den groten niet, want ic heb den cleynen ende den groten ghemaect.

18. Ende so wie enich vanden heilighen mispreket of verminret, die verminret mi ende alle die ander die daer sijn int rijc der hemelen.

19. Alle sijn sy een overmids den bant der minnen; si gevoelen alleens, si willen alleens, ende si minnen hem al in een.

20. Mer dat noch veel hogher is, si minnen mi meer dan hem selven ende hoer verdienten.

21. Want si sijn boven hem selven op ghenomen, ende buten hoir eyghen minne Ga naar margenoot+ghetoghen, | tiden si altemael in mijnre minnen, in welke sy ghebrukeliken rusten.

22. Daer om en is gheen dinc dat hem of *keren of verdrucken mach als die gene die der ewiger waerheit vol sijn; also barnen si mitten vuer der onlessceliker minnen.

23. Daer om so moeten die vleyschelike ende beestelike mensen swigen vanden staet der heiligen te spreken, die niet en kennen dan eygen blijscappen te minnen. Si uutnemen ende si doen toe na hore toeneyginghe, mer niet also alst der ewiger waerheit behaghet.

24. In veel luden is een onbekentheit; ende alre meest die luttel verlicht sijn, die connen selden yement minnen mit volcomenre gheesteliker minnen.

25. Si werden [noch veel] mit (veel) natuerliker begeerten ende mit menscheliker vrienscappen getogen tot desen heiligen of tot dien, ende also si hem hebben | Ga naar margenoot+inden nedersten dinghen, also ymagineren si oec vanden hemelschen.

26. Mer het is een ongelike onderscheit tusschen [dat] die onvolcomen menschen dencken ende dat verlichte mannen overmids hemelsce openbaringe bekennen.

27. Daer om, kint, so wacht di van desen dinghen curioselike te vertrecken, die dijn const of wetenheit boven gaen, mer pijn di meer te dencken dattu moges die alre minste int rijc Gods gevonden werden.

28. Ende of yement wist, wie dat boven den anderen heiliger of meerre wair int rijc der hemelen, wat mochte hem die kennisse baten, ten waer dat hi uut dier kennisse hem veroetmoedichde voir my ende hi tot meerre love mijns naems op stonde?

29. Hi doet Gode veel ontfancliker, die vander grootheit sijnre sonden ende vander Ga naar margenoot+cleynheit sijnre doechden dencket ende | hoe veer dat hi verscheiden is vander volcomenheit der heilighen, dan die gheen die van hore grootheit of cleynheit disputeert.

30. Het is beter die heilighen mit devoten ghebede ende mit tranen te bidden ende hoer gloriose hulpe mit oetmoediger herten te begheren dan hoer heimelicheit mit ydelre ondersoekinge te ondervinden.

31. Si sijn wel ende alre best te vreden, consten die menschen te vreden wesen ende hoer ydel callinghe bedwingen.

32. Si en glorieren niet van hore eygen verdienten als die gene die (die) hem selven niet guets toe scryven, mer altemael mi, want ic [hebt] hem altemael ghegeven uut mijnre oneyndeliker minnen.

33. Sy werden mit also groter minnen der godlicheit ende mit overvloeyender Ga naar margenoot+vroechden vervollet, so dat hem gheenre glorien en ghebreket, ende hem en | mach gheen salicheit ontbliven.

34. Alle die heiligen, also veel als si hoger sijn inder glorien, alsoe veel sijn si oetmoedigher in hem selven, ende mi nare ende liever.

35. Daer om ist ghescreven, dat si hoer crone neder lieten voer Gode ende si

vielen in hoer aensichte voer den lam ende si aenbeden den levenden in ewicheit der ewicheden.

36. Veel menschen vraghen, wie die meeste mach wesen int rike Gods, die niet en weten of si waerdich sellen wesen mitten alre minsten gherekent te wesen.

37. Het is groot die alre minste inden hemel te wesen, daer si *alle *groot *sijn, *want si sellen alle kinder Gods gheheten werden ende *sijn.

38. Die alre minste sel wesen in dusent, ende die sondaer van hondert jaren sel sterven.

39. Want doe die discipulen vraechden welc onder hem die meeste waer, doe Ga naar margenoot+hoerdensi aldusdani|ghen antwoert: ‘Ten sy dat ghi bekeert wert ende wert als cleyn kinder, ghi en selt niet mogen comen int rike der hemelen.

40. Daer om so wie hem veroetmoedicht als dit kint, die sel die meeste wesen int rike der hemelen.’

41. Wee den ghenen, die hem mit wille veronwaerden mitten cleynen kinderen te vernederen, want die oetmoedige doere des hemelrijcs en selse niet laten in gaen.

42. Wee oec den riken, die hier oec haren troest hebben, want als die arme sellen ingaen int rike Gods, so sellen si buten staen screyen.

43. Verblijt u, ghi oetmoedige, ende vervroecht u, gy arme, want dat (dat) rijke Gods is u, ist nochtan dat gi inder wairheit wandert.

Hoe dat al onse hope ende betrouwinge alleen in Gode te setten is.
[Capittel] LIX.

1. O Heer, welc is mijn betrouwen, dat ic heb in desen leven, off wat is mijn Ga naar margenoot+meeste solaes van alle datter ver|schijnt onder den hemel?

2. En bistu dat niet, o Heer mijn God, *welcs ontfermherticheit gheen getal en is?

3. Waer was mi ye wel sonder di, of wanneer heeft mi qualic moghen wesen bi di?

4. Ic heb liever arm te wesen om di, dan rijc sonder di.

5. Ic verkiese liever inder aerden mitti pelgrym te wesen, dan sonder di den hemel te besitten.

6. Waer du biste, daer is die hemel; ende daer du niet en biste, daer is die doot ende die helle.

7. Du biste mi inder begeerten, ende daer om moet ic na di suchten ende roepen ende bidden, des is mi noot.

8. In *nyement mach ic volcomeliker betrouwen die mi helpen mach in behoerlike node dan in di minen God alleen.

9. Du biste mijn hope, du biste mijn betrouwen, du biste mijn troester ende mijn alre ghetrouste in allen dinghen.

Ga naar margenoot+10. Alle menschen soeken hoers selfs, mer du | *meynste mijn salicheit ende mijn prophijt alleen, ende du keerste mi alle dinc int guede.

11. Ist dattu my mit menigherhande becoringe ende teghenheden uut setteste,

dat ordineerste altemael tot mijnre nutscap, die mit dusent manieren pleghes dinen gheminden te proeven.

12. In welker proevinge du niet min en selste werden ghemint ende gheloeft dan oftu my mit hemelscer troestinghe vervoldes.

13. O Heer mijn God, daer om sette ic in di alle mijn hope ende mijn toevlucht, in di sette ic mede alle mijn tribulacie ende alle mijn banghicheit, want ic siet altemael [onvast] ende ongestadich so wat ic buten di vinde.

14. Want veel vrienden en sellen niet baten, noch starcke hulpers en mogen niet helpen, noch vroede raedslude en connen geen nutte antwoerde geven, noch dat boec Ga naar margenoot+der leer|raers en troest niet,

15. noch enighe costelike substancie en mach verlossen, noch enige heymelike [stedej bescermen, ist dattu selve niet bi en sijste, helpste, stercste, troesteste ende leerste ende bewaerste.

16. Want alle dingen die te vreden schynen te wesen ende salicheit schynen te hebben, die en sijn in dijn of wesen niet, ende inder waerheit si en brengen geen salicheit in.

17. Daer om soe bistu dat eynde alre gueder dinghen ende die hoecheit des levens ende die diepheit der uutsprake; ende in di boven alle dinck te hopen, dat is dinen dienres een alre stercste solaes.

18. O mijn God, vader der ontfermherticheden, tot di mijn ogen sijn, in di betrouwe ic.

19. Ghebenedie ende heilige mijn siel mitter hemelscher benedictien, op dat si mach werden dijn heilige woninghe ende een stoel der ewigher glorien; ende inden Ga naar margenoot+tempel | dijnre waerdicheit en moet niet gevonden werden dat die ogen dijnre moghentheit mach vertoornen.

20. Na die grootheit dijnre goetheit ende nader veelheit dijnre ontfermenisse siet in my ende verhore dat ghebet dijns armen dienres, die veer in ellende is in dat lantscap der sceme des doots.

21. Bescerme ende beware die siele dijns knechts onder aldus veel vresen des gebrecliken levens, ende overmids dijn gracie so stuerse doer den wech des vreden totten vaderlande der ewiger claerheit. Amen.

margenoot+: 39′a

margenoot+: 39′b

margenoot+: 40a

margenoot+: 40b

margenoot+: 40′a

margenoot+: 40′b

margenoot+: 41a

margenoot+: 41b

margenoot+: 41′a

margenoot+: 41′b

margenoot+: 42a

margenoot+: 42b

margenoot+: 42′a

margenoot+: 42′b

margenoot+: 43a

margenoot+: 43b

margenoot+: 43′a

margenoot+: 43′b

margenoot+: 44a

margenoot+: 44b

margenoot+: 44′a

margenoot+: 44′b

margenoot+: 45a

margenoot+: 45b

margenoot+: 45′a

margenoot+: 45′b

margenoot+: 46a

margenoot+: 46b

margenoot+: 46′a

margenoot+: 46′b

margenoot+: 47a

margenoot+: 47b

margenoot+: 47′a

margenoot+: 47′b

margenoot+: 48a

margenoot+: 48b

margenoot+: 48′a

margenoot+: 48′b

margenoot+: 49a

margenoot+: 49b

margenoot+: 49′a

margenoot+: 49′b

margenoot+: 50a

margenoot+: 50b

margenoot+: 50′a

margenoot+: 50′b

margenoot+: 51a

margenoot+: 51b

margenoot+: 51′a

margenoot+: 51′b

margenoot+: 52a

margenoot+: 52b

margenoot+: 52′a

margenoot+: 52′b

margenoot+: 53a

margenoot+: 53b

margenoot+: 53′a

margenoot+: 53′b

margenoot+: 54a

margenoot+: 54b

margenoot+: 54′a

margenoot+: 54′b

margenoot+: 55a

margenoot+: 55b

margenoot+: 55′a

margenoot+: 55′b

margenoot+: 56a

margenoot+: 56b

margenoot+: 56′a

margenoot+: 56′b

margenoot+: 57a

margenoot+: 57b

margenoot+: 57′a

margenoot+: 57′b

margenoot+: 58a

margenoot+: 58b

margenoot+: 58′a

margenoot+: 58′b

margenoot+: 59a

margenoot+: 59b

margenoot+: 59′a

margenoot+: 59′b

margenoot+: 60a

margenoot+: 60b

margenoot+: 60′a

margenoot+: 60′b

margenoot+: 61a

margenoot+: 61b

margenoot+: 61′a

margenoot+: 61′b

margenoot+: 62a

margenoot+: 62b

margenoot+: 62′a

margenoot+: 62′b

margenoot+: 63a

margenoot+: 63b

margenoot+: 63′a

margenoot+: 63′b

margenoot+: 64a

margenoot+: 64b

margenoot+: 64′a

margenoot+: 64′b

margenoot+: 65a

margenoot+: 65b

margenoot+: 65′a

margenoot+: 65′b

margenoot+: 66a

margenoot+: 66b

margenoot+: 66′a

margenoot+: 66′b

margenoot+: 67a

margenoot+: 67b

margenoot+: 67′a

margenoot+: 67′b

margenoot+: 68a

margenoot+: 68b

margenoot+: 68′a

margenoot+: 68′b

margenoot+: 69a

margenoot+: 69b

margenoot+: 69′a

margenoot+: 69′b

margenoot+: 70a

margenoot+: 70b

margenoot+: 70′a

margenoot+: 70′b

margenoot+: 71a

margenoot+: 71b

margenoot+: 71′a

margenoot+: 71′b

margenoot+: 72a

margenoot+: 72b

margenoot+: 72′a

margenoot+: 72′b

margenoot+: 73a

margenoot+: 73b

margenoot+: 73′a

margenoot+: 73′b

margenoot+: 74a

margenoot+: 74b

margenoot+: 74′a

margenoot+: 74′b

margenoot+: 75a

margenoot+: 75b

margenoot+: 75′a

margenoot+: 75′b

margenoot+: 76a

margenoot+: 76b

margenoot+: 76′a

margenoot+: 76′b

margenoot+: 77a

margenoot+: 77b

margenoot+: 77′a

margenoot+: 77′b

margenoot+: 78a

margenoot+: 78b

margenoot+: 78′a

margenoot+: 78′b

margenoot+: 79a

margenoot+: 79b

margenoot+: 79′a

margenoot+: 79′b

margenoot+: 80a

margenoot+: 80b

margenoot+: 80′a

margenoot+: 80′b

margenoot+: 81a

margenoot+: 81b

margenoot+: 81′a

margenoot+: 81′b

margenoot+: 82a

margenoot+: 82b

margenoot+: 82′a

margenoot+: 82′b

margenoot+: 83a

margenoot+: 83b

margenoot+: 83′a

margenoot+: 83′b

margenoot+: 84a

margenoot+: 84b

margenoot+: 84′a

margenoot+: 84′b

margenoot+: 85a

margenoot+: 85b

margenoot+: 85′a

margenoot+: 85′b

margenoot+: 86a

margenoot+: 86b

margenoot+: 86′a

margenoot+: 86′b

margenoot+: 87a

margenoot+: 87b

margenoot+: 87′a

margenoot+: 87′b

margenoot+: 88a

margenoot+: 88b

margenoot+: 88′a

margenoot+: 88′b

margenoot+: 89a

margenoot+: 89b

margenoot+: 89′a

margenoot+: 89′b

margenoot+: 90a

margenoot+: 90b

margenoot+: 90′a

margenoot+: 90′b

margenoot+: 91a

margenoot+: 91b

margenoot+: 91′a

margenoot+: 91′b

margenoot+: 92a

margenoot+: 92b

margenoot+: 92′a

margenoot+: 92′b

margenoot+: 93a

margenoot+: 93b

margenoot+: 93′a

margenoot+: 93′b

margenoot+: 94a

margenoot+: 94b

margenoot+: 94′a

margenoot+: 94′b

margenoot+: 95a

margenoot+: 95b

margenoot+: 95′a

Vorige Volgende

[Boek III]

Vanden inwendighen spreken Gods totter gheloviger sielen. Capittel I.

Hoe dat die waerheit van binnen spreect sonder gheruchte der woorden. Capittel II.

Dat die woorde Gods mit oetmoedicheit sijn te horen ende dat veel luden die woerden niet en weghen. Capittel III.

Een ghebet om te bidden die ghenade der ynnicheit.

Hoe datmen voir Gode wanderen sel in oetmoedicheit ende inder waerheit. Capittel IIII.

Van die wonderlike werkinghe der godliker minnen. Capittel V.

Van proevinghe eens ghewarighen minnaers. Capittel VI.

Hoe dat die gracie te verhuden is onder die bewaringhe der oetmoedicheit. Capittel VII.

Van snode vermoedinghe of achtinghe inden oghen Gods. Capittel VIII.

Hoe datmen alle dinc tot God sel stueren als tot sinen lesten eynde. Capittel IX.

Hoe soet dattet is Gode te dienen alsmen die werelt versmaet heeft. Capittel X.

Hoe dat die begeerte des herten sijn te ondersoeken ende te matigen. Capittel XI.

Van leringhe der lijdsaemheit [ende] van worstelinghe teghen die begeerlicheden. Capittel XII.

Vander ghehoersamicheit eens oetmoedigen ondersaten naden exempel Jhesu Cristi. Capittel XIII.

Van die verburghen *oerdelen Gods te merken, opdat wi niet en verheffen in gueden werken. Capittel XIIII.

Hoe dat wi ons sellen hebben in allen dingen die ons ghenoechliken sijn. Capittel XV.

Een ghebet om te volbrenghen dat wel behaghen Gods.

Hoe dat die ghewarighe troest alleen in Gode te soeken is. Capittel XVI.

Hoe dat alle sorchvoudicheit in Gode te setten is. Capittel XVII.

Hoe datmen dese tijtlike onsalicheden naden exempel Cristi mit ghelijcmoedicheit draghen sel. Capittel XVIII.

Van verdrachlicheit des onrechts, ende hoemen een ghewaer lijdsaem mensch proeven sel. Capittel XIX.

Van belyinge eyghenre crancheit ende van onsalicheden des levens. Capittel XX.

Ga naar margenoot+Hoe dat in Gode te rusten is boven allen gueden ende gaven. Capittel XXI.

Van ghedenckenisse der menichvoudigher weldaden Gods. Capittel XXII.

Van vier dingen die grote vrede in brengen. Capittel XXIII.

Een gebet tegen die quade ghedachten.

Een ghebet om verlichtinghe des ghemoets.

Van scuwinghe der curioser ondersoekinge van eens anders leven. Capittel XXIIII.

Waer in die vaste vrede des herten ende ghewarighe profijt gheleghen is. Capittel XXV.

Van voerdel eens vryen herten, welc voerdel men bet verdient mit bidden dan mit lesen. Capittel XXVI.

Hoe dat heymelike verburghen minne alre meest hindert van dat overste guet. Capittel *XXVII.

Tegen die tonghe des achterclappers. Capittel *XXVIII.

Hoe datmen God sel aenroepen ende loven als die becoringhe naket. Capittel *XXIX.

Van die godlike hulp te bidden ende van betrouwen die gracie weder te crighen. Capittel XXX.

Van verghetelheit alre creatueren, op datmen den scepper vinden mach. Capittel XXXI.

Van verlocheninghe sijns selfs ende van vertyinghe alre begheerlicheit. Capittel XXXII.

Van ongestadicheit des herten ende vander uterster meninge tot God te hebben. Capittel XXXIII.

Hoe dat God den minnenden smaket boven al ende in allen dinghen. Capittel XXXIIII.

Hoe dat in desen leven gheen sekerheit en is vander becoringe. Capittel XXXV.

Teghen die ydelen oerdele der menschen. Capittel XXXVI.

Van puere ende gheheelre overgevinge sijns selfs om te crighen vryheit des herten. Capittel XXXVII.

Van gueden regimente in *uutwendigen dinghen ende toevluchten tot Gode in die perikelen. Capittel XXXVIII. |

Hoe dat een mensche niet onstuer wesen en sel in sijnre becommernissen. Capittel XXXIX.

Dat een mensche niet guets van hem selven en heeft ende van ghenen dingen glorieren en mach. Capittel XL.

Van versmadenis alre tijtliker eren. Capittel XLI.

Hoe dat gheen vrede en is te setten inden menscen. [Capittel] XLII.

Teghen die ydel ende werltlike conste. Capittel XLIII.

Hoe dat hem een mensce niet en sel aen trecken der uutwendigher dinghen. Capittel XLIIII.

Ga naar margenoot+Dat alle menschen niet te gheloven en is ende van lichten *val der woorden. XLV Capittel.

Van betrouwen dat men in God sel hebben, wanneer dat ghescutte der woerden op staen. XLVI Capittel.

Hoe dat alle zwaer dinghen te liden sijn om dat ewighe leven. XLVII Capittel.

Vanden dach der ewicheit ende van banghicheit des levens. [Capittel] XLVIII.

Van begheerte des ewighen levens ende hoe grote goede beloeft sijn die stryden. Capittel XLIX.

Hoe een ongetroest mensch hem offeren sel inden handen Gods. Capittel L.

Hoe datmen oetmoedige cleyne werke vervolgen | Ga naar margenoot+sel, alsmen inden volcomensten een luttel ontblijft. Capittel LI.

Hoe dat een mensch hem selven niet achten en sel waerdich te wesen enich troeste, mer meer pinen ende slaghen. [Capittel] LII.

Hoe dat die gracie Gods hoer niet en menget mit aertscher wijsheit. [Capittel] LIII.

Van menigherhande beweghinghe der natueren ende der gracien. Capittel LIIII.

Ga naar margenoot+Van ghebreclicheit der naturen | ende van *machticheyt der godliker gracien. Capittel LV.

Hoe wi ons selven sellen verlochenen ende Cristum navolghen overmids den cruce. Capittel LVI.

Dat een mensche hem niet alte seer en sel verwerpen, als hi valt in enighe ghebreke. [Capittel] LVII.

Van niet te ondersoeken hoge dingen ende die verburghen oerdele Gods. [Capittel] LVIII. |

Hoe dat al onse hope ende betrouwinge alleen in Gode te setten is. [Capittel] LIX.