Briefwisseling oor Kaapse sake 1778-1792

[p. 61]

IV J.A. Baron van Plettenberg aan Swellengrebel,
Casteel de goede hoop, 1.2.1779^1.

Na dat lange te vergeefs gewagt hadde na een Copia Journal van Uwe Landtogt in deesen Uijthoek^2. dewijl vast verseekerd was dat het selve mij van dienst op mijne reijse^3. sou kunnen sijn: hebbe ik, sonder dien, ofte de Kaart^4. van Uwe reijse, te hebben ontfangen, mijn Togt in het begin van September aangenomen, voornaamentlijk daar toe aangemoedigd door de overweeging der Noodsakelijkheijd om in de ver afgeleegene Districten eens ordre te koomen stellen, in welke gedagten UwelEd.Gestr. mij niet weijnig hadde gesterkt. Tot aan de Camdebo bij J. de Beer na eene verdrietige reijse, door de Caroo, sijnde gekomen, ben ik de Zneeuw Bergen over gegaan tot aan de Zee-koe-Rivier, die het Jaar bevorens door de Heer Gordon de Plettenbergs-Rivier was herdoopt, ten eijnde het plaisier te hebben op de zee-koe-Jagt te gaan, waar in ook soo wel na genoegen ben geslaagd, dat op eenen morgen meer dan zo dier wonderbaarlijke Beesten gedood sijn: weeder tot in de Camdebo teruggekeerd, hebben wij de reijse langs en over de Bruijntjes hoogte voortgeset tot aan de groote Visch-Rivier, in onsen Togt ontmoetende de Caffers Capiteinen Koba en Godijssa, die met een groote quantiteijt beesten aan deese sijde dier Rivier laagen. Het hooge water en de sterke stroom beletteden mij dien vloed over te gaan, soo dat aldaar mijn Landtogt moest staaken en de terug reijse aanneemen, soo als dadelijk deede, na alvoorens met de Caffers een onderling verdrag over de Grensscheijding voor het vervolg te hebben aangegaan, welkers nakoming met handtasting wierde beloofd, soo dat sij Lieden aannaemen over de Groote-Visch-Rivier te sullen trekken en aldaar te blijven, sonder met haar lieder vee aan deese sijde te koomen leggen. En de tijd sal leeren in hoe verre op haar lieder woord is staat te maken. Gaarne had ik een der zoons van Koba meede Caapwaarts genomen,^5. en de oude Capitein beloofde mij sulks, dog

1. Reeds deur A. Hallema gepubliseer in Zuid-Afrika 12 (1935) 80-81; deur my vergelyk, maar nie 'n eiebandige oorspronklike nie.

2. Sien Inleiding; 'n afskrif van Swellengrebel se joernaal berus inderdaad in die Van Plettenberg-versameling (ARA: collectie-Van Plettenberg no. 27) en is gepubliseer in Godée Molsbergen IV, 1-38; sien ook Schutte Kaapse Reisjournalen, Inleiding.

3. Sien no. II en Godée Molsbergen II, 61-78 en IV, 39-62.

4. Sien Inleiding.

5. Uiteraard as gyselaar; in Plettenberg se joernaal word twee seuns van Kobe genoem: Habana en Debehza (Godée Molsbergen IV, 43, 47).

[p. 62]

wanneer het er op aanquam, had hij de Jonge verstoken, en maakte hondert uijtvlugten, onder protestatie dat het niet uijt mistrouwen voortquam, dog men kon wel sien, dat in deesen niet opregt te werk ging. Van daar ben ik de ordinaire weg gegaan tot digt aan het eijnde der Lange Cloof, als wanneer de soo genaamde Duijvels-Kop ben overgestooken, ten eijnde in het Outeniquas Land te geraken en de Baaij, die aldaar gevonden werd, te besigtigen, soo als ook werkelijk hebbe gedaan, bij welke geleegentheijd aan denselven de Naam van Pletten-Bergs-Baaij hebbe gegeeven, dewijl tot dusverre geene benaming hadde gehat.^6. En het was in dat Land op de Nieuwe post, dat UwelEd.Gestr. aanschrijvens van 28en April Anno passato^7. ontfing, uijt welk met groot genoegen vernam, dat UwelEd.Gestr. deezer gewesten en derselver Inwoonders nog gedagtig was van daar mijne reijs vervorderende ben ik juijst na 12 weeken afweesens weder binnen de Muuren van Ons Casteel gearriveerd, en hebbe alles in een goede ordre gevonden, soo dat UwelEd.Gestr. ligt sal kunnen nagaan, dat ik vervaarlijke groote dagreijsens hebbe genomen, dewijl alles hebbe opgenomen, dat eenigsins nodig was, en mij op verscheijdene plaatsen nog Een à Twee dagen hebbe opgehouden. Ik ben seer verblijd, dat ik selfs inspectie genomen hebbe, waar door eene Kundigheijd in Land en Volk verkreegen hebbe die door geene mondelinge raporten hadde kunnen erlangen, en moet voor het overige erkennen ten uijtersten voldaan te sijn^8. van onse Inwoonders Mijwaarts, alleen maar wenschende dat de algemeene Menschen Liefde wat meer onder deselve plaatse hadde, als wanneer die Luij een gelukkig Leeven souden kunnen leijden.

[Hy bedank Swellengrebel vir inligting wat hy van hom ontvang het oor die situasie in Nederland en vir hulp aan 'n familielid.]

De Heer De Wet die een mijner Reijsgenoten geweest is, tot Landdrost van Stellenbosch sijnde aangesteld, sal mede gebruijk kunnen maken van sijne verkreegene Land- ende Menschen-Kunde, houdende ik mij verseekerd, dat ik door die aanstelling veele menschen plaisier hebbe gedaan, om reedenen die UwelEd.Gestr. niet onbekend sullen sijn.

[Verder gaan dit oor die situasie in Asië en Noord-Amerika.]

6. Plettenbergbaai was vroeër o.a. as Baai Content bekend.

7. Ontbreek.

8. Voeg in: ‘over de houding’.