Historia insectorum generalis, ofte algemeene verhandeling van de bloedeloose dierkens

[fol. **2r]

Noodig Beright aan den Waarheid Beiverende Leeser.

EEr wy, naukeurige leeser, om van onse ondervindingen te spreeken, sullen voortgaan; soo, versoeken wy beleefdelijk, dat ons niet qualijk mag afgenoomen werden, indienwe over al in't volgende werk, op onse eygene ervarentheeden, als op een onvervrikbaare gront, sullen steunen; ende daar seekere besluyten, vaste stellingen ende geregelde Orderen, uyt maaken. Want soo lang wy niet tegens deese stellingen strijdende in de natuur ondervinden; nogte dat ons van andere; door tegenstrijdige bevindingen, iet tegens de selve, kan aangeweesen werden; soo, sijn wy genogsaam, van de waarheid der dingen, die wy voorstellen, verseekert: behoudens datwe buyten de genoemde ondervindingen niet en treeden; nogte deselve te ver rekkende, tot andere die wy nog niet ondervonden hebben, toe en paβen. Want anders daar de natuur geheel onuytputtelijk is, geraakt de waarheid ligtelijk in groot gevaar; ende wy selven sijn oorsaak, dat de saaken de welke klaar inden aard der dingen vertoont werden, voor ons duyster, jaa onoplosselijk worden. Diergelijk een misslag sou ymant begaan, de welke, uyt een optelling van een oneyndig getal dieren, die hy of mannelijk ofte vrouwelijk te sijn bevond, besluyten sou; daar nimmer mannelijke ende vrouwelijke kunne, in een dier te saamen, gevonden soude werden. En egter blijkt dit inde Slakken, de welke tweederhande natuuren deelaghtig sijnde, te gelijk bequaam om

[fol. **2v]

te teelen, ende te ontfangen (dan niet in haar eygen selven), bevonden werden: gelijk wy dat al over veele jaaren aan verscheide getoont hebben. Naademaal dan alle onse ondervindingen tot nog toe overeenkoomen; soo is't, kunnen wy, inden aard der saaken selfs, niet vinden, dat ons in onse orderen van stellen tegens is:datwe veel minder van andere, die sulx niet en hebben ondervonden, nogte mogelijk daar toe bequaam sijn, eenige tegenspreekinge daar in souden kunnen goet vinden. Beloovende nogtans, dat soo wy naaderhand, yet by, buyten, ofte ook tegens onse aanmerkingen, sullen ondervinden, datwe het selve, hoe wel't ook was tot onverwerpinge onser stellingen, soo het maar tot roem vande waarheid mogte strekken, openhartig sullen meede deelen; versoekende ook hier toe de hulp ende de gunst van andere, de welke iverig om de waarheid naa te speuren, daar in neffens ons, haar eenigen roem stellen.

Vorders naademaal wy tweederhande soorten van veranderingen by de vermaarde ende oude schrijvers voorgestelt vinden. Waar van sy de eerste Nympha, ende de tweede Chrysalis ofte Aurelia genoemt hebben. Sijnde naa haar oordeel de Nympha soodanig een verandering van een Wurm, de welke draagt de eyge gedaante van het toekoomende gedierte: ende de Chrysalis daar en teegen, een verandering van een Wurm ofte Rups die gans geen deelen van het toekomende Dierken en vertoont. Soo is 't egter; dat, de weet-gierige Leeser sal gelieven te weeten, naademaal wy soo inde Nympha als in de Chrysalis, de welke, beyde onder de naam van een Popken, Paapken, Draakxken, ofte Tonneken, in onse taale bekent sijn; alle de deelen van het toekomende dierken klaar ende onderscheidentlijk kunnen bekennen, ende het ook aan andere vertoonen: datwe tuβen deese twee soorten van veranderingen, gantsch geen onderscheit sullen maaken.

Dan, naademaal de leeden in een Chrysalis, de selve uyterlijk aansiende, wat duysterder te onderkennen sijn, als in een Nympha; ende dat daar beneevens de Chrysalis ook somtijts goutverwig is, 't geen wy in een Nympha tot nog toe niet ge-

[fol. **3r]

merkt hebben: soo sullen wy de Nympha over al in ons werk eenvoudiglijk Popken noemen: ende de Chrysalis Gulde popken ende wat belangt de naamen van Paapken, Draakxken, ende Tonneken; de welke wy ten aansien vande Chrysalis, in Gulde-paapken, Gulde-draakxken, ende soo voort, souden kunnen veranderen; de selve sullen wy geheelijk agterlaaten: soo om datwe onder den naam van Popken ende Gulde-popken, het geene wy voorgenoomen hebben, te seggen, klaar genog kunnen uyt drukken; als meede om alle verwarring, de welke uyt de vermenging van soo veel naamen, ligtelijk sou veroorsaakt werden, ten uytersten te schuwen. Sullende daarenbooven, soo om te beeter onse bedenkingen ende gedagten verstaanbaarder te maaken, als ook om alle onverstant te vermijden; alle de naamen, soo deese dierkens als haare deelen, van de oude ende vermaarde schrijvers gegeven, op de rand van ons boek aanwijsen.

Dan, soo den Leeser hier in het begin niet en kon begrijpen; wat wy eygentlijk deur een Popken ofte Gulde-popken verstaan; soo sal hy gelieven onse afbeeldingen in te sien, alwaar wy aan het getal van Ven. in de IXde. Tafel, een Popken van een Mier; ende by het selfde getal van Ve. in de Xde. Tafel, een Gulde-Popken van een Nagt Cappelleken of uylken afbeelden. Welke order om klaarder te weesen, wy meede onderhouden in VIIde. VIIIste. ende XIde. Tafel, daarwe nog andere soorten van popkens, de welke wy op sijn tijd beschrijven sullen voorstellen: ende die in onse algemeene vergelijking der veranderingen, agter ons werk gedrukt, gesien kunnen werden.

Vaart wel.