De verheerlijkte schoenlappers of De gecroonde leersse

(1989)–Michiel de Swaen– rechtenstatus




[pagina 20]

Tweede bedrijf Ambroos bespiet waer Maey, met ⁽¹⁾ het kappoen van de mert comende, ingaet. Kosen claegt over Jaquelijn, hij ontmoet haer, en laet sigh wijs maken, dat hij bemint wort; hij wijkt ⁽²⁾ voor den aencomenden Joren, men Jaquelijn gehoor geeft. Ambroos, van sijne afspiedingh ⁽³⁾ terug gekeert, gaet sijne boodschap volbrengen.Ga naar voetnoot20 Ambroos (uytcomende al lacchen) ⁽⁴⁾ Wie heeft er oyt soo ver gesworven om den Noort!...Ga naar voetnoot221 Voor mij, ich hebbe noyt gelesen, nogh ⁽⁵⁾ gehoort,Ga naar voetnoot222 Dat in een grooten vorst soo vreemde ⁽⁶⁾ lusten reesen.Ga naar voetnoot223 'k Geloof ⁽⁷⁾ nu evenwel dat sulckx ook waer can wesen, 225[regelnummer] Al schijnt het wonder vreemt ⁽⁸⁾ ick twijffel daer niet aen.Ga naar voetnoot225 Soo aenstonts comen ⁽⁹⁾ wij, dwers door ⁽¹⁰⁾ de mert ⁽¹¹⁾ gegaen,Ga naar voetnoot226 Met sijne Majesteyt, die, wijl wij voren loopen,Ga naar voetnoot227 Een vrouwe besigh sagh, met een kappoen ⁽¹²⁾ te koopen; Het stuckie ^(l3) stont hem aen als weerdigh ⁽¹⁴⁾ sijnen disch.Ga naar voetnoot229 230[regelnummer] Sijn lust was wonder groot: maer op de merten is Het goet niet voor die 't lust, maer voor die 't eerst betalenGa naar voetnoot231 De vrouw, die, soo het scheen, niet langer wilde dralen,Ga naar voetnoot232
[pagina 21]
Sprak 't boere wijf in d'oor, en telde haer het gelt. Den Keyser stont hier op een weynighie ⁽¹⁾ verstelt,Ga naar voetnoot234 235[regelnummer] En, mits hij van 't kappoen ⁽²⁾ seer geeren ⁽³⁾ had geeeten,Ga naar voetnoot235 Gebood mij dese vrou te volgen om te weten, Waer, ⁽⁴⁾ haere wooningh is, op dat hij nogh van daegh Een deel van 't stuckie ⁽⁵⁾ vleys doe sincken in sijn maegh. Voorwaer een viese lust: men ⁽⁶⁾ spreekt van sware vrouwenGa naar voetnoot239 240[regelnummer] Die somwijl in hun lijf ⁽⁷⁾ veel vreemde ⁽⁸⁾ dingen brouwen,Ga naar voetnoot240 En hebben moeten, waer het herte naer verlanght; Maer, wat de sinlijkheyt ⁽⁹⁾ van mijnen vorst belangt,Ga naar voetnoot242 Ick weet niet, wat geval men ⁽¹⁰⁾ dese toe sal schrijven:Ga naar voetnoot243 Voor eerst het praemt hem niet, gelijk de ducke ⁽¹¹⁾ wijven;Ga naar voetnoot244 245[regelnummer] 't Ontbreekt hem aen geen macht: de beste spijs van 't lant Wort dagelijx bereyt, voor sijnen gragen tant;Ga naar voetnoot246 En als hij was gesint kappoene-vleys ⁽¹²⁾ te eeten,Ga naar voetnoot247 Men stak' er dadelijk drij, vier, aen sijne speeten... Wat is 't dan, dat hem drijft, om, in een borgers huys,Ga naar voetnoot249 250[regelnummer] Misschien bij lappers of nogh hatiger gespuys,Ga naar voetnoot250 Te soecken, wat hij t'huys can nutten met sijn heeren?Ga naar voetnoot251 Wat, sou men seggen, can een keyser meer begeeren, Dan hem sijn grooten staet en overvloet aenbiedt, En die, in volle maet, al, wat hem lust, geniet? 255[regelnummer] Sal 't borgers huys hem doen de spijse beter smaken? Of sou een lappers kout of praetie meer vermaken,Ga naar voetnoot256 Dan prinssen onderhout? Ik weet niet wat het sij;Ga naar voetnoot257 Dit sie ik, dat men self in d'hoogste heerschappijGa naar voetnoot258 Het herte niet versaet; geen staet, hoe seer verhevenGa naar voetnoot259 260[regelnummer] Can aen des menschens ziel vol vergenoegen geven.
[pagina 22]
Versaetheyt heeft men noyt behaelt ⁽¹⁾, uyt overvloet,Ga naar voetnoot261 Maer uyt genoegsaemheyt; 't is dese, die voldoet...Ga naar voetnoot262 Waer woont genoegsaemheyt, ontbreekt sij in de wooningh Van eenen grooten vorst, een sege-rijcken koningh? 265[regelnummer] Heeft desen niet genoegh, die, als hij maer gebiedt, Den schat, van oost en west, voor sijne voeten siet? ⁽²⁾ Ontbreekt aen desen iet, om welcken te versaden, Met dieren ⁽³⁾, en gewas men schepen vol siet laden?Ga naar voetnoot267-268 Ja, daer ontbreekt hem veel, in desen overvloet, 270[regelnummer] Van eeren, ⁽⁴⁾ rijkdom, macht, en allerhande goet... Hoe veel wel?... recht soo veel als hij nogh can begeiren.Ga naar voetnoot271 Die vergenoegt wil sijn moet sijn begeirten ⁽⁵⁾ weiren,Ga naar voetnoot272 Soo langh hij nogh begeirt ⁽⁶⁾ ontbreekt hem altijt iet Al sit hij in den troon van 't opperste gebiet.Ga naar voetnoot274 275[regelnummer] Gemeene lien sijn meer vernoegt, dan groote vorsten,Ga naar voetnoot275 Als, buyten hunnen staet, sij nergens naer en dorsten:Ga naar voetnoot276 Den aermen, wel tevreên, geen rijkdom locken sal, Soo langh hij niet begeirt ⁽⁷⁾ hij is den heer van al.Ga naar voetnoot278 Vorst Carel sal van daegh misschien meer sijn tevreden, 280[regelnummer] Met slechte borgers kost, als ⁽⁸⁾ hij oyt in 't voorledenGa naar voetnoot280 Met keysers spijse was... maer 'k blijf hier lange staen... Siet 't wijf van ons kappoen, ⁽⁹⁾ comt met haer dochter aen. (Ambroos blijft ter sijden) Maey, Jaquelijn ⁽¹⁰⁾ Wat dunkt u van dien koop?
[pagina 23]
Jaquelijn Ik sagh, mijn levens ⁽¹⁾ dagen, Geen leckerder kappoen ⁽²⁾... Ey Moeyer, laet mij 't dragen, 285[regelnummer] Eer dat gij u vermoeyt.Ga naar voetnoot285 Maey Geen noot. Jacquelijn Gij trok van pas, In 't toeslaen van den koop, het gelt uyt uwe tas,Ga naar voetnoot286 Want eenen grooten heer quam achter ons, al sluypen,Ga naar voetnoot287 Ten uytersten gesint, om u te onderkruypen:Ga naar voetnoot288 Ook scheen hij wat verstoort, toen gij er meê vertrok. Maey 290[regelnummer] Daer lach ick mee, mij lust soo wel een goeye brok Somwijlen t' eeten als die opgepronkte heeren, Die dikwils ⁽³⁾ staen te pronk met andre ⁽⁴⁾ liedens kleeren: Een ieder draeghe ⁽⁵⁾ en eet hetgen hij heeft betaelt.Ga naar voetnoot293 Voor mij, ick hebbe ⁽⁶⁾ noyt iet op den kerf gehaeltGa naar voetnoot294 295[regelnummer] En 't waer mij groote pijn geborghde spijse t' eeten.Ga naar voetnoot295 Gemeene liedens ⁽⁷⁾ lust heeft rijcke altijt gespeten:Ga naar voetnoot296 Dogh, spijten ofte niet, ik spotte met dien heer;Ga naar voetnoot297 Al lapt uw vaeyer schoen hij heeft geen mont van leêr, 't Kappoen ⁽⁸⁾ sal hem soo wel, als eenen keyser smaken. 300[regelnummer] Maer, daer ontbreekt nogh wat om ons gerecht te maken;
[pagina 24]
Gaet naer de groenselmert ⁽¹⁾ en koopt wat roode beet,Ga naar voetnoot301 En kool, en van dat groen dat vaer soo geiren ⁽²⁾ eet.Ga naar voetnoot302 (sij geeft haer gelt) Neemt wat ajuyn daer bij; een mande versche knollen,Ga naar voetnoot303 Karstangnien vijf ses pont om ons kappoen te vollen,Ga naar voetnoot304 305[regelnummer] Wat peeren om te braen, gelijk u is bekent,Ga naar voetnoot305 Dat wij op desen dagh van vreughde ⁽³⁾ sijn gewent. Jaquelijn Ick weet wat ons behoeft; ey, laet me ⁽⁴⁾ slechts ⁽⁵⁾ betijen.Ga naar voetnoot307 Maey Maer wacht u, Jaquelijn, van op den wegh te vrijen,Ga naar voetnoot308 En maekt uw mert-ganck ⁽⁶⁾ cort.Ga naar voetnoot309 Jaquelijn Ik keer op staende voet (binnen) Maey (alleen) 310[regelnummer] Ick trek, langs dese straet, naer mijnen ouden bloet,Ga naar voetnoot310 Die seker op mijn comst sij selven sal verblijden ⁽⁷⁾Ga naar voetnoot311 Al scheen hij tegen mij aenstonts soo fel te strijden ⁽⁸⁾Ga naar voetnoot312 Wanneer m'iet medebrengt m'is altijdt liefgetal.Ga naar voetnoot313 (binnen) Ambroos Ick lette neerstigh waer dit wijf in kruypen sal.Ga naar voetnoot314 (binnen)
[pagina 25]
Kosen (alleen) ⁽¹⁾ 315[regelnummer] Segh Kosen... is 't ⁽²⁾ wel weert, dat gij soo veele pijneGa naar voetnoot315 Bij daegh ⁽³⁾ en nachte lijdt om uwe Jaquelijne, Om eene lichte tuyt?... me ⁽⁴⁾ dunkt ie ⁽⁵⁾ sijt wel sotGa naar voetnoot317 Is 't dat ie ⁽⁶⁾ vrijen wilt, vrijt 't glaesien en de pot,Ga naar voetnoot318 Daer krijgh ie ⁽⁷⁾ deught van; die en sal ie ⁽⁸⁾ noyt verstooten,Ga naar voetnoot319 320[regelnummer] En is se somtijdts leegh, se ⁽⁹⁾ wort weer vol gegooten. Wat krijgh ⁽¹⁰⁾ ie van de min, als quaelkten, aen het ⁽¹¹⁾ hert,Ga naar voetnoot321 En pijnen in het hooft?... 't is altijt droefheyt, smert, Benautheyt, schroom, en angst ⁽¹²⁾ en hondert duysent sorgen, Die mij gedeurigh ⁽¹³⁾ aen verdreygen te ⁽¹⁴⁾ verworgen.Ga naar voetnoot324 325[regelnummer] Als ik haer niet en sie ik ben in hartseer ⁽¹⁵⁾ groot, En als ik bij haer com, se ⁽¹⁶⁾ jaegt mij in de doot; Se ⁽¹⁷⁾ schelt mij of ik ⁽¹⁸⁾ in 't oudt leder waer. gevonden.Ga naar voetnoot327 Het is... ‘wel slappe Klaes, wie heeft ien ⁽¹⁹⁾ schoen gebonden?Ga naar voetnoot328 Wie nestelde ien ⁽²⁰⁾ broek? hoe ⁽²¹⁾ sie ier weer soo uytGa naar voetnoot329 330[regelnummer] Gijn ⁽²²⁾ slobberaer, gij mof, gij quijlebab?.. Ga ⁽²³⁾ snuytGa naar voetnoot330 Ien ⁽²⁴⁾ rotten neus van hier; gij doet mijn maghe walge'Ga naar voetnoot330-1 Slavoen!... Daer hangend' er daer buyten aen de galgheGa naar voetnoot332 Veel jeughdiger dan gij!... Vertrek terstont van hier.’ Daer is het lief onthael, 't gen ⁽²⁵⁾ mij dat soete dierGa naar voetnoot334 335[regelnummer] Schier alle dage ⁽²⁶⁾ doet; en waer 't ⁽²⁷⁾ niet, om haer ⁽²⁸⁾ vaeyer, 'k Geloof men had me ⁽²⁹⁾ langh verkocht aan Jan den Draeyer,Ga naar voetnoot336 Om bloks te maken voor Joos Potters bolle baen...Ga naar voetnoot337 Wel? waerom moet se mij soo schimperigh ontfaen,Ga naar voetnoot338 Ick ben soo mannelijk, als haren joncker Joren.
[pagina 26]
340[regelnummer] Al heeft hij wat meer snaps, al weet hij aen ⁽¹⁾ haer oorenGa naar voetnoot340 Te vleyen, en somwijl te maken harlequijn ⁽²⁾;Ga naar voetnoot341 Al draegt hij aen sijn das een letse van satijn;Ga naar voetnoot342 Al loopt hij dagelijx naer Pier den Danssers schoolen; Al maekt hij voor sijn lief, Jaqlijn ⁽³⁾, veel kabrioolen;Ga naar voetnoot344 345[regelnummer] Wel, sou hij daerom moeten sijn gestelt voor mij?...Ga naar voetnoot345 Men sie niet wie best klapt of lacht ⁽⁴⁾ van ick, of hij,Ga naar voetnoot346 Maer, wie best muylen, schoen en leerssen weet le lappen: Men queekt sijn kinderen en vrouwe ⁽⁵⁾ niet met ⁽⁶⁾ snappen.Ga naar voetnoot348 Dogh ⁽⁷⁾ 't is nu soo gestelt, dat al de meysies ⁽⁸⁾ sien, 350[regelnummer] Naer 't schoone hair en partigh ⁽⁹⁾ lijf der jonge liên:Ga naar voetnoot350 Die best met 't kakebeen can spelen, wat can liegen,Ga naar voetnoot351 Om 't wel staen, en daer bij een suchtie laten vliegen,Ga naar voetnoot352 Met eenen ooge-slagh ⁽¹⁰⁾, al duwen ⁽¹¹⁾ in de vuyst,Ga naar voetnoot353 Al waer hij uyt sijn stat, met noorder ⁽¹²⁾ son verhuyst,Ga naar voetnoot354 355[regelnummer] Hij sal dat lichte volk meer, dan gebeurs ⁽¹³⁾ behagen.Ga naar voetnoot355 Dat ⁽¹⁴⁾ is 't waer na nu al de ⁽¹⁵⁾ jonge vrijsters vragen,Ga naar voetnoot356 Van deught en spreekt men niet, al waer hij Turk, barbaar Soo hij maer blasen can, hij ⁽¹⁶⁾ vindt sijn saken klaer.Ga naar voetnoot358 Genomen, 'k was wat swaer van leden en van sinnen,Ga naar voetnoot359 360[regelnummer] Is mijne beurs niet weert dat sij mij sou beminnen? De beurs, die 't al bekoort?... Daer sijn ⁽¹⁷⁾ er meer dan ⁽¹⁸⁾ tien Degene ⁽¹⁹⁾ mij daerom wel geiren souden sien...Ga naar voetnoot362 Bij gommen 'k wil niet meer soo sot sijn als voor desen.Ga naar voetnoot363 Ontseght se ⁽²⁰⁾ mij nogh eens ik wil geen Kosen wesenGa naar voetnoot364 365[regelnummer] Soo ick se weer ⁽²¹⁾ aenspreek.Ga naar voetnoot365
[pagina 27]
Jaquelijn (van ⁽¹⁾ achter ⁽²⁾ uytcomende) Wel Kosen, lieve maet!... Kosen Hoey!... Jaquelijn Hoe vind ick u hier soo suchten, op de straet? Kosen Och Jaeqsie ⁽³⁾! vraeg ⁽⁴⁾ ie dat?Ga naar voetnoot367 Jaquelijn (stil) Ick moet den bloet wat vleyen ⁽⁵⁾... Wat schort ie ⁽⁶⁾ dan; ie ⁽⁷⁾ siet, als of ie quam van schreyen.Ga naar voetnoot368 Kosen Eylaes! ik sie gij peyst niet veel op mijn verdriet.Ga naar voetnoot369 Jaquelijn 370[regelnummer] Ick? waerom segh ie ⁽⁸⁾ dat?Ga naar voetnoot370 Kosen Al kakx ien ⁽⁹⁾ weet het niet. Jaquelijn Wat sou ik weten?
[pagina 28]
Kosen Dat het hert, van uwen ⁽¹⁾ Kosen, U siende, weer ontdoyt, hoe seer het was vervroosen.Ga naar voetnoot372 Jaquelijn Ja... Kosens hert ontdoyt!... Kosen Het gloeyt mijn Jaquelijn, Soo ras ⁽²⁾ het maer verneemt uw lodderlijcken ⁽³⁾ schijn.Ga naar voetnoot374 Jaquelijn 375[regelnummer] Vervrosen, en ontdoyt, en dadelijk aen 't gloeyen!... Kosen (stil) Sij sprak me ⁽⁴⁾ noyt soo soet, haar vrientschap schijnt (te groeyen Jaquelijn Wat seght mijn ⁽⁵⁾ lieve vrient? Kosen Dat gij soo minsaem sijt, Dat sonder u mijn hert noyt wesen sal verblijdt. Jaquelijn Dat 's liefde.Ga naar voetnoot379
[pagina 29]
Kosen Dat ick eer geen boekweyt-brij sal eeten 380[regelnummer] Dan mijne Jaquelijn een uertie te ⁽¹⁾ vergeten. Jaquelijn O groote vierigheyt.Ga naar voetnoot381 Kosen Dat Kosen liever sou Veranderen van muts ⁽²⁾ dan missen uwe trou! Jaquelijn Ick hadde ⁽³⁾ 't noyt gelooftGa naar voetnoot383 Kosen Dat ick voor al mijn leven, U Jaeqsie ⁽⁴⁾ heeten sal, wilt gij mij 't jawoort geven. Jaquelijn 385[regelnummer] O suycker-soete naem!Ga naar voetnoot385 Kosen Dat, als wij sijn gepaert, Gij alles hebben sult het gen ik heb gespaert. Jaqlijn Wanneer verschijnt dien ⁽⁵⁾ dagh?Ga naar voetnoot387
[pagina 30]
Kosen Dat, als gij sijt gelegen, Ick 't jonge popie ⁽¹⁾ selfs ⁽²⁾ sal pappen ⁽³⁾, ende vegen.Ga naar voetnoot388 Jaqlijn Een engel van een man! Kosen Dat, met uw eerste kint, 390[regelnummer] Gij 't alderschoonste paer oud-nieuwe muylen wint ⁽⁴⁾Ga naar voetnoot390 Jaqlijn Uw miltheyt wort te groot. Kosen Dat ick u noyt sal wecken Bij nacht, als 't kintie ⁽⁵⁾ krijt, maer selfs de wiegbant trecken.Ga naar voetnoot392 Jaqlijn Hoe luckigh sal ik sijn!...Ga naar voetnoot393 Kosen Dat ik, van 's morgens vroegh, Tot 's avonts, sonder u, noyt gaen sal naer de kroegh. Jaqlijn 395[regelnummer] Dat is getrouwigh sijn.Ga naar voetnoot395
[pagina 31]
Kosen Dat Kosen noyt sal eeten, Ten sij gij bij ⁽¹⁾ hem, op een peckel sijt geseten.Ga naar voetnoot396 Jaqlijn Gij rukt mijn herte wegh. Kosen Dat ick noyt loopen sal, Waer een ⁽²⁾ getrouden man licht crijgt een ongeval. Jaqlijn Dat sal een leven sijn!... O Kosen!... lieve Kosen!... Kosen 400[regelnummer] O liefste Jaquelijn!... Jaqlijn Uw ⁽³⁾ woorden sijn, als roosen; Uw tongh is honingsoet, uw sprake leckernij: Wie wiert' er niet bekoort van soo een vrient, als gij? Joren (comt ⁽⁴⁾ uyt van ver) Kosen Wien sie ik ginder ver?... me ⁽⁵⁾ dunkt 't is onsen Jooren!
[pagina 32]
Jaqlijn Wel, of het Joren waer: geen Joren can ons ⁽¹⁾ stooren.Ga naar voetnoot404 Kosen 405[regelnummer] 't Is waer, maer, niet te min, 't is best dat hij niet weet Wat tusschen ons geschiet. Jaqlijn Vreest gij, voor eenigh leet? Kosen Neen, maer hij mocht misschien jaloers sijn. Jaqlijn Hoe sal 't wesen Als wij eens sijn getrout?.....Ga naar voetnoot408 Kosen Dan is 't proces gewesen: Ick ga... mijn Jaquelijn, hou Kosen in ien ⁽²⁾ hert.Ga naar voetnoot409 Jaqlijn 410[regelnummer] Blijf: 'k ⁽³⁾ wete niet waerom dat ⁽⁴⁾ gij verlegen wert.Ga naar voetnoot410 Kosen Ick sal eer corten tijdt u weer tot vaeyers vinden.Ga naar voetnoot411 ⁽⁵⁾ (binnen)
[pagina 33]
Jaquelijn (alleen, soo Kosen wegh gaet) Versteven laffaert ⁽¹⁾ 'k wensch u voor de noorde winden...Ga naar voetnoot412 Siet, wat ⁽²⁾ daer huwen wilt, aenschouwt eens dat fatsoen...Ga naar voetnoot413 Wat sou een jeughdigh hert, met soo een kneukel doen?Ga naar voetnoot414 415[regelnummer] Ick, trouwen, met dien uyl,... dien loen,... dien Jan-tast sochte:Ga naar voetnoot415 'k Had liever, dat men mij met eenen ruyter knochte...Ga naar voetnoot416 Maer hier is Joren... (sij spreekt hem aen) ⁽³⁾ Waer comt gij soo vroegh van daen? Joren Ick dee, dees morgenstont, die blecken plaeties ⁽⁴⁾ slaenGa naar voetnoot418 Van Pieren ons gebeur ⁽⁵⁾, gelijk men op de scheenen,Ga naar voetnoot419 420[regelnummer] Gemeenlijk dragen siet van oude ⁽⁶⁾ blie-beenen.Ga naar voetnoot420 Jaqlijn Gij sijt vol boerterij... Ik denke gij wort gek;Ga naar voetnoot421 Wat wilt gij, Joren, met die plaeties ⁽⁷⁾ doen van blek?Ga naar voetnoot422 Joren Om tegen al wat stoot, mijn scheenen te bedecken. Jaqlijn Sijt gij ook ⁽⁸⁾ scheene-rot?Ga naar voetnoot424
[pagina 34]
Joren Ick krijgh soo ⁽¹⁾ veele trecken 425[regelnummer] En kloppen tegen 't een en tegen 't ander been, Dat ik het minste niet can lijden op de scheen. Jaqlijn Gae hene vent; gij sult noyt uwe perten laten.Ga naar voetnoot427 Joren Van perten weet ik niet te seggen nogh te praten; Dit weet ick, dat van daegh een grouwelijcke ⁽²⁾ stoot 430[regelnummer] 't Been van mijn scheenen schier geheelijk heeft ontbloot. Jaqlijn Wie gaf u desen ⁽³⁾ stoot? Joren Uw vaeyers lieve Kosen. Jaqlijn Sa ⁽⁴⁾ is 't maer dat? Gij spreekt gelijk een hersseloosen.Ga naar voetnoot432 Joren Dat heb ik wel gehoort.... Jaqlijn En wat hebt gij gehoort?
[pagina 35]
Joren Hoe seer uw vaeyer is, door Kosens beurs, bekoort, 435[regelnummer] Hoe straf hij u ⁽¹⁾ beveelt hem, als uw ⁽²⁾ vrient, te vieren.Ga naar voetnoot435 Jaqlijn En wat sey moeyer?Ga naar voetnoot436 Joren Of uw moeyer al comt tieren, Daer past den ⁽³⁾ baes niet op; dit heb ick wel verstaen ⁽⁴⁾...Ga naar voetnoot437 Om alle ⁽⁵⁾ vorder leet en swarigheyt t'ontgaenGa naar voetnoot438 Bind ik die platen vast van buyten op mijn hosen...Ga naar voetnoot439 (hij ⁽⁶⁾ bindt se vast) 440[regelnummer] Dat 's wel... nu vrees ik niet... com Kosen... stoot nu KosenGa naar voetnoot440 Klopt, smijt, slaet achter uyt, met uw getatste ⁽⁷⁾ schoen;Ga naar voetnoot441 Die platen sullen mij, voor uw gewelt behoen. Jaqlijn Nu sijt gij net gestelt gelijk Jeroon den kuyper, Die roo karbonkelneus, ⁽⁸⁾ dien droncken keldersluyper,Ga naar voetnoot444 445[regelnummer] Wiens scheenen sijn geverft gelijk als ⁽⁹⁾ rotte kaes.Ga naar voetnoot445 Joren Dat Kosen stoote, en smijt...Ga naar voetnoot446 Jaqlijn Wel Joren sijt ie ⁽¹⁰⁾ dwaes?
[pagina 36]
Joren Of dwaes, of wijs; ik wil geen blaeuwe scheenen loopen Al moest ik al mijn gelt besteên in blek te koopen.Ga naar voetnoot448 Jaqlijn Ey!... laet dat mallen daer.Ga naar voetnoot449 Joren Wat?... mallen?... neen Jaqlijn 450[regelnummer] k' Wil, om geen souvereyn. nogh soo gestooten sijn.Ga naar voetnoot450 Jaqlijn Nogh al?.. 'k gebie ⁽¹⁾ u van die sotternij te swijge' ⁽²⁾...Ga naar voetnoot451 Joren Soo is 't uw wille, dat ik nogh veel stooten krijge ⁽³⁾? Jaquelijn 't Is mijnen wil, dat gij die platen nederleght. Joren Ik ben uw ⁽⁴⁾ minste slaef, uw dienaer, uwen knecht, 455[regelnummer] Dat uwen wil geschie... Hoort scheenen, niet te klagen; ⁽⁵⁾Ga naar voetnoot455 Al moest gij nogh soo veel voetschoppen ⁽⁶⁾, stooten ⁽⁷⁾, slagen En smeeten onderstaen, gedenkt, in uwe pijn,Ga naar voetnoot457 Sulkx is 't behagen van die schoone Jaquelijn,
[pagina 37]
Die lodderlijcke meyt, die bloeme een uyt hondert;Ga naar voetnoot459 460[regelnummer] Dat puykien over wie gheel ⁽¹⁾ Brussel staet verwondert;Ga naar voetnoot460 Die perel van de jeught, dat lieve minnepant, Die roose, die karssouw ⁽²⁾, die schoone tuyleplant.Ga naar voetnoot462 Jaqlijn Daer gaet die tonge los.Ga naar voetnoot463 Joren Die soete Engelinne... Mijn troost, mijn toeverlaat, mijn hulpe, mijn vriendinne, 465[regelnummer] Mijn kroost, mijn tortelduyf, mijn lief, mijn hert, mijn lam ⁽³⁾, Mijn rust, mijn suyckerdoos, mijn jeught, mijn vier, mijn vlamGa naar voetnoot466 Nu 't haer behagen is, dat Kosen sla en smijte, Lijdt scheenen, lijdt, en swijgt, schoon dat gij moeste splijte'!Ga naar voetnoot468 Jaqlijn Mijn harssens worden los door al die malle praet.Ga naar voetnoot469 Joren 470[regelnummer] Maer, segh nu eens recht uyt hoe mijne ⁽⁴⁾ sake staet: Heeft Kosen niet met al, tot achterdeel, van Joren?Ga naar voetnoot471 Jaqlijn Hebt gij mijn vaeyers last soo fraeyties ⁽⁵⁾ konnen hooren,Ga naar voetnoot472 Soo hebt gij ook gehoort, wat Jaquelijne sey. Joren Magh ik daer vast op gaen?Ga naar voetnoot474
[pagina 38]
Jaqlijn Gij sijt mij al te vrij, 475[regelnummer] Ick moet naer huys, ga heen: mijn moeyer mochte kijven. ⁽¹⁾Ga naar voetnoot475 Joren Ach! gaet gij Jaquelijn! gij doet mijn hert verstijven. (binnen) ⁽²⁾ Ambroos (alleen uyt) Heb Ick niet wel geraen?... de koopster van 't kappoen Is een schoenlappers wijf; het aerdigste fatsoen,Ga naar voetnoot478 Dat ik, mijn leven sagh te Brugge ⁽³⁾ in d'eselstrate.Ga naar voetnoot479 480[regelnummer] Voor die was 't, dat mijn vorst sijn apetijt moest late' ⁽⁴⁾, Al was se nogh soo groot... Wat segh ⁽⁵⁾ ie van Janlap,Ga naar voetnoot481 Dien ⁽⁶⁾ roesten elsen, dien verdroogden hiele-tap,Ga naar voetnoot482 Die leeren-muyl, die keel verhart in toebak dampen,Ga naar voetnoot483 Weet ook, op sijnen tijdt van leckerlijck te slampen,Ga naar voetnoot484 485[regelnummer] Soo wel als heeren doen... Het is nu soo gestelt, Hoe slecht de tijden sijn, hoe seer men schraeft om gelt,Ga naar voetnoot486 Hoe raer die ⁽⁷⁾ munte sij ⁽⁸⁾, men siet se noyt ontbrekenGa naar voetnoot487 Op markten. Ieder ⁽⁹⁾ comt daer moedigh aengestreken ⁽¹⁰⁾Ga naar voetnoot488 Met gelt in d'hant... hoeveel dat braetvercken?... dat hoen?... 490[regelnummer] Dat koppel haenden?... dien faysant?... die kallekoen?Ga naar voetnoot490 Hoe veel die quackels?... die bosch-snippen ⁽¹¹⁾... die partrijsen?Ga naar voetnoot491 Hoe veel dat brugs kappoen?... soo jaegt te ⁽¹²⁾ diere prijsenGa naar voetnoot492 Den een den ⁽¹³⁾ ander op... Veel houden 't wilt in d'hant
[pagina 39]
En staen met open beurs, gereet om 't lecker pantGa naar voetnoot494 495[regelnummer] Waer na hun herte gaet, met silver op te wegen.Ga naar voetnoot495 Niet schijnt'er hen ⁽¹⁾ te dier, om hunne lust te plegen:Ga naar voetnoot496 't Sij kook- of ambachts-man, 't sij rijk of aerm ⁽²⁾ gesel,Ga naar voetnoot497 Elk past op leckernij... Dien seght, 't smaekt mij soo welGa naar voetnoot498 Als 't aen de groote doet; en, als ickt can bestellen,Ga naar voetnoot499 500[regelnummer] Ik wil mijn mage niet van lusten laten quellen...Ga naar voetnoot500 Verfoeyelijke drift, die al de werelt ⁽³⁾ stooktGa naar voetnoot501 Waer sijn de tijden nu, wanneer men met gekooktGa naar voetnoot502 Karoot- en ⁽⁴⁾ rape-moes, met peen, en pastenaken ⁽⁵⁾,Ga naar voetnoot503 En groen, en kruyden wiert gevoedt; niet om de smaken 505[regelnummer] Te strelen, maer om 't lijf in cracht te houden staen? Wat breek ik hier mijn hooft? dien tijdt is langh vergaen; Men peyst nu niet meer op wat aen het lijf can kleven,Ga naar voetnoot507 Maer op wat aen de smaek can vergenoegen geven. ⁽⁶⁾Ga naar voetnoot508 Men siet nu niet meer in, nogh stam, nogh staet, nogh macht,Ga naar voetnoot509 510[regelnummer] Elk volgt sijn leckernij, in overdaet, en lacht,Ga naar voetnoot510 Met d'oude zeden van voorleden eeuw en tijden... Siet, eenen lapper can se selven niet verblijden, Of moet kappoene-vleys op sijne tafel sien... Hoe hoort den keyser op, als ik hem sal bedien,Ga naar voetnoot514 515[regelnummer] In wat gesteltenis de luyden sijn geseten,Ga naar voetnoot515 Met wie hij geerne sou van desen avont eten?Ga naar voetnoot516 Ick sagh 't wijf neergaen in een kelder, als een kuyl, Waer uyt mij tegenquam een stank van out en vuyl
[pagina 40]
Verbrande schoenen-leer! 't Scheen mij een hol te wesen 520[regelnummer] Waer in de toveraers en kollen t'samen lesenGa naar voetnoot520 Vulcanus jaergetij. Den meester, van 't gesin,Ga naar voetnoot520-1 Lijkt doctor Faustus wel, met sijnen scherpen kin,Ga naar voetnoot522 Schreep aenschijn, hol gesicht, en ingevalle kaken....Ga naar voetnoot523 Dit hatelijck vertoogh bedwong me schier te braken,Ga naar voetnoot524 525[regelnummer] Mijn herte draeyde, als een topie voor 't klesioor.Ga naar voetnoot525 Maer stellen wij dit al, aen keyser Carel voor, En sien wij of de lust hem niet en sal ontbreken, Van sigh, om een kappoen, in sulk een kot te steken.Ga naar voetnoot528 Navolgens ik hem ken, is hij van sulk een aert,Ga naar voetnoot529 530[regelnummer] Dat hem niet tegensteekt, becommert, nogh beswaert,Ga naar voetnoot530 Wanneer hij, om de clucht, een voorval heeft voor handen.Ga naar voetnoot531 't Is soo gelegen met verhevene verstanden Als met de gulde son; sij daelt somwijlen neer Uyt haeren middagh in een nevelachtigh weer.Ga naar voetnoot534 535[regelnummer] Soo sal den vorst misschien van daegh sijn grootheyt staken,Ga naar voetnoot535 Om aen een lappers disch sigh selven te vermaken.	[tekstkritische noot]⁽¹⁾ van de mart commende met het Cappoen ingaet. ⁽²⁾ hij maeckt plaets aen Joren. ⁽³⁾ bespieding. ⁽⁴⁾ ontbreekt. ⁽⁵⁾ of. ⁽⁶⁾ vremde. ⁽⁷⁾ 'k En geloof. ⁽⁸⁾ vremt. ⁽⁹⁾ commen. ⁽¹⁰⁾ deur. ⁽¹¹⁾ marckt. ⁽¹²⁾ capuyn. ⁽¹³⁾ stuckje ⁽¹⁴⁾ weirdig. voetnoot20 [bladzijde 20] ingaet: binnengaat wijkt: vlucht wien: aan wie afspiedingh: bespieding al lacchen: lachend voetnoot221 Wie ... Noort: om den Noort = naar, in het Noorden. Hier te begrijpen als: Wie heeft er ooit zo iets buitensporigs meegemaakt voetnoot222 Voor mij: Ik voor mij voetnoot223 lusten: neigingen, grillen voetnoot225 wonder: zeer, erg voetnoot226 soo aenstonts: daarnet dwers door: over voetnoot227 wijl: terwijl voren: voorop voetnoot229 stuckie: stukje voetnoot231 die: wie voetnoot232 soo: naar [tekstkritische noot]⁽¹⁾ weynig wat. ⁽²⁾ cappuyn. ⁽³⁾ geiren. ⁽⁴⁾ Waer dat haer woning was ⁽⁵⁾ stuckje. ⁽⁶⁾ mê. ⁽⁷⁾ lust. ⁽⁸⁾ vremde. ⁽⁹⁾ sinnelijckheyt. ⁽¹⁰⁾ ick. ⁽¹¹⁾ dicke. ⁽¹²⁾ cappuyne. voetnoot234 hier op: hierover voetnoot235 mits: omdat voetnoot239 viese lust: wonderlijke gril sware: zwangere voetnoot240 vreemde dingen brouwen: vreemde verlangens koesteren voetnoot242 sinlijkheyt: luim, lust belangt: betreft voetnoot243 wat geval: aan welke oorzaak voetnoot244 het praemt hem niet: er kwelt hem niets ducke: dikke, d.i. zwangere voetnoot246 gragen: hongerige, begerige voetnoot247 was gesint: zin had voetnoot249 borgers huys: burgermanswoning voetnoot250 hatiger: verfoeilijker, lelijker, lager gespuys: gemeen volk, geboefte voetnoot251 nutten: eten voetnoot256 kout = praetie = praatje voetnoot257 onderhout: conversatie voetnoot258 self: zelfs voetnoot259 versaet: verzadigt, bevredigt [tekstkritische noot]⁽¹⁾ gehaelt. ⁽²⁾ Na vers 5 volgt: Heeft desen niet genoeg, die op een winck der oogen Geheele Legers siet voor sijnen Troon gebogen? Heeft desen niet genoeg, voor wie wordt afgesnoeyt De beste Wijngaert vrucht die in de weirelt groeyt? ⁽³⁾ Indiaens. ⁽⁴⁾ eere. ⁽⁵⁾ begeerten. ⁽⁶⁾ begeert. ⁽⁷⁾ begeert. ⁽⁸⁾ als dat hij. ⁽⁹⁾ die comt daer ginder aen. ⁽¹⁰⁾ ontbreekt. voetnoot261 versaetheyt: bevrediging voetnoot262 genoegsaemheyt: tevredenheid voetnoot267-268 Ontbreekt ... laden: om wie men, als hem iets ontbreekt, om hem te bevredigen schepen vol ziet laden met dieren en gewas voetnoot271 recht: net, precies voetnoot272 weiren: weren, tegengaan voetnoot274 opperste gebiet: hoogste heerschappij voetnoot275 gemeene: gewone lien: lieden vernoegt = vergenoegt: tevreden voetnoot276 staet: stand dorsten: verlangen voetnoot278 heer: meester voetnoot280 slechte borgers kost: kost van gewone burgerlui voorleden: verleden [tekstkritische noot]⁽¹⁾ leve. ⁽²⁾ cappuyn. ⁽³⁾ dikwijls. ⁽⁴⁾ alderliedens. ⁽⁵⁾ draegt. ⁽⁶⁾ heb' nog noyt. ⁽⁷⁾ lieden. ⁽⁸⁾ Cappuyn. voetnoot285 van pas: net op tijd voetnoot286 toeslaen: sluiten voetnoot287 al sluypen: sluipend voetnoot288 onderkruypen: voor zijn (met de koop) voetnoot293 hetgen: hetgeen, wat voetnoot294 op den kerf: op de kerfstok, op krediet voetnoot295 't waer: het ware geborghde: op krediet gekochte voetnoot296 gemeene liedens lust: plezier van gewone mensen rijcke (lieden) voetnoot297 spotte: spot [tekstkritische noot]⁽¹⁾ groenselmerct. ⁽²⁾ geeren. ⁽³⁾ vreugden. ⁽⁴⁾ mij. ⁽⁵⁾ slechs. ⁽⁶⁾ merc ganck. ⁽⁷⁾ verblijen. ⁽⁸⁾ strijen. voetnoot301 groenselmert: groentemarkt beet: biet voetnoot302 geiren: graag voetnoot303 ajuin: ui voetnoot304 karstangnien: kastanjes vollen: vullen voetnoot305 braen: braden, bakken voetnoot307 slechts: maar betijen: mijn gang gaan voetnoot308 op den wegh: onderweg voetnoot309 mert-ganck: tocht naar, over de markt voetnoot310 bloet: man, sukkel voetnoot311 op: over sij selven: zich(zelf) voetnoot312 aenstonts: daareven voetnoot313 m'iet: men iet(s) m'is: men is liefgetal: bemind voetnoot314 neerstigh: nauwgezet, ijverig [tekstkritische noot]⁽¹⁾ alleen uyt. ⁽²⁾ ick wel weet. ⁽³⁾ dag. ⁽⁴⁾ mij. ⁽⁵⁾ gij. ⁽⁶⁾ gij. ⁽⁷⁾ krijgt gij. ⁽⁸⁾ u. ⁽⁹⁾ sij. ⁽¹⁰⁾ crijgt men. ⁽¹¹⁾ 't ⁽¹²⁾ vrees. ⁽¹³⁾ gedurig. ⁽¹⁴⁾ en. ⁽¹⁵⁾ hertseer. ⁽¹⁶⁾ sij ⁽¹⁷⁾ sij. ⁽¹⁸⁾ waer in 't oude leer gevonden. ⁽¹⁹⁾ u. ⁽²⁰⁾ uwe. ⁽²¹⁾ van hier gij vuyle guyt. ⁽²²⁾ gij. ⁽²³⁾ snuyt uyt. ⁽²⁴⁾ uw. ⁽²⁵⁾ dat. ⁽²⁶⁾ dagen. ⁽²⁷⁾ het. ⁽²⁸⁾ ontbreeckt. ⁽²⁹⁾ mij. voetnoot315 weert: (de moeite) waard voetnoot317 lichte: vrolijke, loszinnige tuyt: vrouw meisje ie: je, ge voetnoot318 glaesien: glaasje pot: ‘pot met eten’ of, blijkens de context (vers 320), veeleer synoniem met ‘glaasje’ voetnoot319 daer ... van: dat doet je goed, dat verschaft je genoegen voetnoot321 als: anders dan, behalve quaelkten (= qualijkten): ongesteldheden voetnoot324 verdreygen: dreigen voetnoot327 of: alsof in: bij, tussen oudt leder: leder van minder kwaliteit, doordat het zijn soepelheid en frisheid heeft verloren (oud leder stinkt, zegt vers 12 en 645) voetnoot328 ien: je voetnoot329 nestelde: reeg de veters (in) ier: j(e) er voetnoot330 gijn: gij, jij slobberaer: slordige, morsige vent mof: onbeschaafde kerel, opschepper quijlebab: eigenlijk een doekje onder de kin van kwijlende kinderen; fig. kwijlbaard, babbelaar voetnoot330-1 snuyt ien rotten neus van hier: rot werd vroeger gezegd van personen die door een huid- of andere ziekte aangetast waren (cfr. 31 en 424). Vandaar misschien hier, spottend: ga elders je besmetting, je ziekte ronddragen, maak dat je wegkomt voetnoot332 slavoen: scheldnaam, vermoedelijk afgeleid van een benaming voor een soldaat van Slavische oorsprong, zoals Krowaat, vervormd tot karwaat en kerwaat, eveneens een scheldnaam is geworden (Des Roches geeft de vormen slavoniêr, Slavonisch). voetnoot334 daer is: ziedaar voetnoot336 Draeyer: draaier, hij die (in dit geval houten) voorwerpen op de draaibank maakt voetnoot337 bloks: dergelijke meervoudsvormen op -s zijn in het Westhoekse dialect nog steeds levend; de bloks zijn de blokken op de spijlen van een neerliggende mast (in Zuid-Nederland wip of gaaipers genoemd), die door het gooien met bollen (vandaar bolle baen, de ruimte waarbinnen ‘gebold’ wordt) afgeslagen moeten worden (C. Moeyaert) voetnoot338 ontfaen: ontvangen [tekstkritische noot]⁽¹⁾ naer. ⁽²⁾ Arlequijn. ⁽³⁾ Jaquelijn. ⁽⁴⁾ danst. ⁽⁵⁾ vrouw. ⁽⁶⁾ met t ⁽⁷⁾ dus. ⁽⁸⁾ meyssiens. ⁽⁹⁾ oock naer 't. ⁽¹⁰⁾ oogenslag. ⁽¹¹⁾ douwen. ⁽¹²⁾ sel sonder son. ⁽¹³⁾ gebuers. ⁽¹⁴⁾ Daer. ⁽¹⁵⁾ die hoofsche. ⁽¹⁶⁾ vindt hij. ⁽¹⁷⁾ sijn der. ⁽¹⁸⁾ als. ⁽¹⁹⁾ degene die. ⁽²⁰⁾ sij. ⁽²¹⁾ hier. voetnoot340 snaps: praats voetnoot341 te maken harlequijn: voor nar, hansworst te spelen (cfr. het Franse ‘faire le fou’) voetnoot342 letse: strook, bies voetnoot344 kabrioolen: danssprongen, bokkesprongen; in het Zuidnederlands ook: drukte, fratsen voetnoot345 voor: boven voetnoot346 sie: kijke (naar) (wensvorm) voetnoot348 queekt: brengt groot, voedt op snappen: praten voetnoot350 partigh: bevallig, fraai voetnoot351 die: wie met 't kakebeen ... spelen: praten voetnoot352 om 't wel staen: om zich goed voor te doen suchtie: zuchtje voetnoot353 ooge-slag: draai, lonk van de ogen al duwen in de vuyst: al knijpend in de vuist van het meisje; of: al knijpend in de eigen vuist, d.i. doende alsof men verlegen is voetnoot354 Al waer ... verhuyst: al was hij 's nachts stil uit zijn stad verdwenen (omwille van schulden) voetnoot355 licht: veranderlijk, lichtzinnig gebeurs: buurjongens voetnoot356 waer na: waarnaar voetnoot358 blasen: opscheppen voetnoot359 genomen: aangenomen, verondersteld voetnoot362 degene: die geiren: graag voetnoot363 bij gommen: zie 115 voetnoot364 ontseght: wijst... af voetnoot365 soo: als [tekstkritische noot]⁽¹⁾ en ⁽²⁾ ontbreken. ⁽³⁾ Jaeckje. ⁽⁴⁾ vraegde. ⁽⁵⁾ fleyen. ⁽⁶⁾ u. ⁽⁷⁾ gij. ⁽⁸⁾ gij. ⁽⁹⁾ gij. voetnoot367 Jaeqsie: Jaaksje, diminutief van Jaquelijn ie: je stil: terzijde bloet: man, sukkel voetnoot368 ie siet: je ziet eruit quam van schreyen: net gehuild had voetnoot369 peyst... op: denkt... aan voetnoot370 Al kakx: in schijn, kwansuis; Al kakx ien weet het niet: Alsof je dat niet wist! [tekstkritische noot]⁽¹⁾ uwe. ⁽²⁾ haest. ⁽³⁾ loderlijcken. ⁽⁴⁾ mij. ⁽⁵⁾ mij lieven. voetnoot372 vervroosen: bevroren voetnoot374 verneemt: ontwaart lodderlijcken: lieftallig schijn: uiterlijk voetnoot379 eer: liever boekweit: graansoort, waarvan de korrels als voedsel (brij = pap) voor vee en mens gebruikt wordt uertie: uurtje [tekstkritische noot]⁽¹⁾ uyt mijn gedacht. ⁽²⁾ hoet. ⁽³⁾ hadt het. ⁽⁴⁾ Jaeckje. ⁽⁵⁾ die. voetnoot381 vierigheyt: vurigheid, liefde voetnoot383 al: heel voetnoot385 gepaert: getrouwd voetnoot387 gelegen: voltooid deelwoord van geliggen: bevallen, in het kraambed liggen [tekstkritische noot]⁽¹⁾ popje. ⁽²⁾ self. ⁽³⁾ paeyen. ⁽⁴⁾ vint. ⁽⁵⁾ kintje. voetnoot388 popie: popje, baby selfs: zelf pappen: pap geven vegen: reinigen, schone luiers aandoen voetnoot390 oud-nieuwe: (veelal komt de koppeling oud-maak-nieuw als substantief en adjectief voor) tweedehandse wint: krijgt voetnoot392 kintie: kindje selfs: zelf wiegbant: weigetouw, touw waarmee de wieg aan 't schommelen werd gebracht voetnoot393 luckigh: gelukkig voetnoot395 getrouwigh: (ge)trouw [tekstkritische noot]⁽¹⁾ op een stoel bij hem zijt neergeseten. ⁽²⁾ den. ⁽³⁾ u. ⁽⁴⁾ van verre uytcommende. ⁽⁵⁾ mij. voetnoot396 peckel (= pikkel): Zuidnederlands voor: stoeltje met drie poten, zonder leuning, krukje [tekstkritische noot]⁽¹⁾ u. ⁽²⁾. u. ⁽³⁾ ick weet. ⁽⁴⁾ gij dus. ⁽⁵⁾ Treckt binnen. voetnoot404 of: als voetnoot408 Dan is 't proces gewesen: dan is de zaak beklonken voetnoot409 ien: je voetnoot410 wert: wordt voetnoot411 eer corten tijdt: binnenkort tot vaeyers: bij (je) vader (thuis) [tekstkritische noot]⁽¹⁾ lafhert. ⁽²⁾ wat dat houwen. ⁽³⁾ ontbreekt. ⁽⁴⁾ plaeten. ⁽⁵⁾ gebier. ⁽⁶⁾ voor de gequetste beenen. ⁽⁷⁾ plaeten. ⁽⁸⁾ dan. voetnoot412 soo: als versteven: stijve, onhandige laffaert: dat Kosen een lafaard is, zal uit het vierde bedrijf blijken 'k wensch u voor de noorde winden: loop naar de maan (C. Looten vertaalt: ‘je souhaite que vous soyez le jouet des vents du Nord’) voetnoot413 wat: (spottend) wie fatsoen: schepsel, ‘exemplaar’ voetnoot414 kneukel: kinkel, lomperd, domoor voetnoot415 loen: lomperd Jan-tast-sochte: misschien hetzelfde als hennetaster (= sul; en in het Zuidnederlands ook: vrek) voetnoot416 ruyter: soldaat; dan moest zij marketentster worden, wat wel het laatste was wat een meisje gewild zou hebben (M. Sabbe) knochte: in de echt verbond, deed trouwen voetnoot418 blecken: blikken plaeties: plaatjes voetnoot419 van: door gebeur: buur voetnoot420 gemeenlijk: gewoonlijk olie-beenen: het WNT geeft voor oliekop de verklaring ‘figuurlijk, in schertsende toepassing op (mannelijke) personen [...]. Iemand, wiens gezicht als een oliekop [bij stoomwerktuigen] gebruind is, hetzij door de zon geblakerd, hetzij - en vooral - hooggekleurd ten gevolge van verslaafdheid aan sterken drank.’ Vandaar: olie-beenen = dronkemansbenen? voetnoot421 boerterij: humor, scherts voetnoot422 blek: blik voetnoot424 Sijt... scheene-rot: heb jij ook gekneusde (blauwe) schenen (voor rot: zie 330-1), heb jij ook een blauwtje gelopen trecken: stoten [tekstkritische noot]⁽¹⁾ soo veel te. ⁽²⁾ grouwelijcken. ⁽³⁾ dese. ⁽⁴⁾ Jae. voetnoot427 perten: streken, poetsen voetnoot432 hersseloosen: iemand zonder hersenen [tekstkritische noot]⁽¹⁾ uw. ⁽²⁾ uwe. ⁽³⁾ mijn. ⁽⁴⁾ gesien. ⁽⁵⁾ Om tegen voorder leet mijn scheenen te voorsien. ⁽⁶⁾ Hij bindt de plaeten op sijn Kousen. ⁽⁷⁾ getaste. ⁽⁸⁾ rood caek-boukelneus. ⁽⁹⁾ verrotte. ⁽¹⁰⁾ gij. voetnoot435 straf: streng vieren: eren, vertroetelen voetnoot436 al: ook voetnoot437 past ... op: laat ... zich ... aan gelegen liggen voetnoot438 vorder: verdere swarigheyt: moeilijkheid voetnoot439 hosen: kuitbroek voetnoot440 Dat's wel: dat zit goed voetnoot441 getatste schoen: met spijkers beslagen schoenen voetnoot444 keldersluyper: dronkelap die de (bier)kelder insluipt (?) voetnoot445 vergelijk 424 voetnoot446 Dat Kosen...: laat Kosen maar ... [tekstkritische noot]⁽¹⁾ gebied. ⁽²⁾ swijgen. ⁽³⁾ krijgen. ⁽⁴⁾ u. ⁽⁵⁾ Hij maeckt de plaeten los. ⁽⁶⁾ schuppen. ⁽⁷⁾ stooten en slaegen. voetnoot448 in: aan voetnoot449 mallen: dwaas doen, gekheid maken voetnoot450 souvereyn: gouden munt; om geen souvereyn: voor geen geld (van de wereld) voetnoot451 Nogh al: ga je nog door voetnoot455 niet te klagen: niet klagen voetnoot457 smeeten: klappen (cfr. 441: smijt) onderstaen: verduren [tekstkritische noot]⁽¹⁾ geheel. ⁽²⁾ Kassouw. ⁽³⁾ vlaem. ⁽⁴⁾ uwe. ⁽⁵⁾ fraeytiens. voetnoot459 lodderlijcke: lieftallige voetnoot460 puykien: puikje voetnoot462 karssouw: madeliefje tuylepant: tulp voetnoot463 Daer gaet die tonge los: daar begint hij weer te babbelen voetnoot466 vier: vuur voetnoot468 schoon dat gij moeste splijte': ook al zou je splijten voetnoot469 los: in de war voetnoot471 niet met al: niemendal, niets tot achterdeel van: dat hem tot nadeel strekt ten opzichte van, waarin hij de mindere is van voetnoot472 last: bevel voetnoot474 Magh ... gaen: mag ik daar zeker van zijn vrij: vrijpostig [tekstkritische noot]⁽¹⁾ Binnen. ⁽²⁾ Binnen van d'ander cant. ⁽³⁾ Brug. ⁽⁴⁾ laeten. ⁽⁵⁾ segde. ⁽⁶⁾ vers 8 ontbreekt. ⁽⁷⁾ de. ⁽⁸⁾ is. ⁽⁹⁾ ider. ⁽¹⁰⁾ uyt gestreken. ⁽¹¹⁾ sneppen. ⁽¹²⁾ door. ⁽¹³⁾ de. voetnoot475 mochte: zou kunnen kijven: mopperen voetnoot478 aerdigste: eigenaardigste, raarste fatsoen: schepsel voetnoot479 eselstrate: de Ezelstraat was een van de drukste straten van Brugge voetnoot481 ie: je Janlap: Jan-de-lapper, een gewone schoenlapper als Teun voetnoot482 roesten: roestige elsen: els tap: band aan de schoen voetnoot483 muyl: pantoffel; maar hier ook (spottend): gezicht voetnoot484 slampen: zich te goed doen voetnoot486 schraeft om gelt: geld bijeen schraapt voetnoot487 raer: schaars die munte: het geld voetnoot488 aengestreken: aangezet voetnoot490 haenden: eenden voetnoot491 quackels: kwartels partrijsen: patrijzen voetnoot492 te: tot diere: dure [tekstkritische noot]⁽¹⁾ hun. ⁽²⁾ arm. ⁽³⁾ weirelt. ⁽⁴⁾ of. ⁽⁵⁾ pasternaeken. ⁽⁶⁾ Hier eindigt, met volgende 4 verzen, het 2^de bedrijf. Zij ontbreken in het handschrift. Doch hoe het is oft niet 'k sal trachten dat ik dan Den Keyser desen lust uyt sijne herssens ban, Want waerlijck hier geseyd; 't is bij Jan hagel volck In eenen kelder, vuyl gelijck den tover colck.Ga naar voetnoot39 voetnoot39 [bladzijde 39, noot 6] Doch hoe ...: te lezen als: Doch, hoe het is oft niet, 'k sal ... Jan hagel volck: janhagel heeft op zichzelf reeds de betekenis van: gering volk, gespuis colck: kuil, afgrond; tover colck: vergelijk met 519-521 voetnoot494 pant: kostbare, waardevolle stuk voetnoot495 na: naar gaet: uitgaat op te wegen (met): in te ruilen (voor) voetnoot496 niet: niets dier: duur plegen: voldoen voetnoot497 gesel: kerel voetnoot498 Elk past op leckernij: zorgt voor, is uit op (?). Of is passen hier gebruikt als een term uit het kaartspel: zijn beurt laten voorbijgaan, niet meespelen (ieder verkiest lekkere dingen boven het spel)? Dien (slaat op ‘Elk’): Hij voetnoot499 bestellen: (Des Roches vertaalt door: régler, arranger) schikken voetnoot500 van: door voetnoot501 al: heel stookt: aanstookt, opruit voetnoot502 wanneer: toen voetnoot503 karoot: kroot, biet; in Zuid-Nederland ook: peen peen: gele of rode wortel pastenaken: pastina(a)k, witte wortel voetnoot507 peyst (op): denkt (aan) lijf: lichaam kleven: kracht, stevigheid geven (cfr. aan de ribben kleven: goeddoen) voetnoot508 vergenoegen: vergenoeging, genoegen, bevrediging voetnoot509 Men siet nu niet meer in: men houdt tegenwoordig geen rekening meer met stam: afstamming voetnoot510 leckernij: lust tot iets lekkers, snoeplust voetnoot514 hoort ... op: staat ... erover verbaasd, hoort ... met verwondering toe bedien = bedieden: duidelijk maken voetnoot515 gesteltenis: gesteldheid, toestand sijn geseten: zich bevinden voetnoot516 van desen avont: vanavond voetnoot520 kollen: heksen t'samen: tezamen voetnoot520-1 lesen Vulcanus jaergetij: in de rooms-katholieke liturgie betekent ‘het jaargetijde lezen’ de mis opdragen op de verjaardag van de overledene; hier: het jaargetijde (de gedachtenis, het feest) van Vulcanus (de god van het vuur) vieren voetnoot522 doctor Faustus: volgens de sage een geleerde en tovenaar die zijn ziel aan de duivel verkocht had voetnoot523 schreep: mager voetnoot524 hatelijck: weerzin opwekkende vertoogh: aanblik bedwong: dwong voetnoot525 topie: tol (cfr. het Franse: toupie) klesioor: zweep, koord (Zuidnederlands kletsoor, klasjoor uit Picardisch clachoire, van clacher, Fr. claquer). voetnoot528 van: om voetnoot529 Navolgens: zoals voetnoot530 niet: niets tegensteekt: tegenstaat voetnoot531 om de clucht: voor de grap voor handen: in het vooruitzicht voetnoot534 middagh: volle (middag)glans voetnoot535 sijn grootheyt staken: zijn keizerlijke waardigheid afleggen

Vorige Volgende

De verheerlijkte schoenlappers of De gecroonde leersse

Tweede bedrijf

Over het gehele werk

organisaties

plaatsen

Over dit hoofdstuk/artikel

titels