Logo DBNL
Den wech des eeuwich levens (1622)

Den wech des eeuwich levens

(1622)–Antonius Sucquet–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het XIX. Capittel.
Oeffeninghe oft practijcke, om hem ghereedt te maken tot de doodt.

HEt eynde van alle de wercken van ons leven, is de doodt: waer toe wy alle onse ghedachten, wercken ende daghen moeten schicken, op dat wy souden mogen hebben eene gheluckighe doodt. Want die wel gheleeft sal hebben, en kan niet quaelijck sterven: ende desen sal gheluckelijcken leven, die gheleert heeft wel te sterven: ende hy sal wel weten de konste om wel te sterven, die al sijn leven langh de doodt al-tijdt voor ooghen ghehadt, ende hem van langher handt tot de selve ghereedt ghemaeckt sal hebben. Aen-ghesien dan dat alle wetenschap ende gheleertheydt, alle oeffeninghen, ende alle de daghen ons levens daer toe gestiert worden, op dat onse laetste ure ghelucksalich zy, soo moeten wy oock van

dese handelen, die boven alle andere de kroone spant, die d'eeuwicheydt mede brenght, ende die het steunsel ende ende is van dese onse pelgrimagie, waer aen al ons gheluck van dit leven, ende oock mede van de eeuwicheydt hanght. Waer toe soo neemt dese verscheyden bereydtselen.

Ten eersten, weest dickwijls der doodt indachtich, het+ welck de H. Kercke in den beginne van den Vasten vermaent, ende draeght over u eene memoriael, het welck u hier toe soude konnen vermanen, gelijck wy som-wijlen sien gedaen te worden, alsmen iet wilt onthouden, hoe wel dat ons hier toe alle dingen oock genoechsamelijck vermanen, aen-gesien dat wy anders by-na niet en sien dan leven ende sterven, saken die op-komen ende wederom onder gaen. Ia selve den H. Damascenus seght, datmen hier om, ende niet alleen om hare eere te bewijsen, de ghebeenten der Heyligen om-draeght; oft stelt u t'huys voor oogen eenich teecken, oft recht u selven op oock in u leven, (gelijck den H. Iohannes Eleemosynarius, ende andere treffelijcke Princen ghedaen hebben) een graf in de kercke, ende gaet dick-wijls derwaerts om hier op te letten ende uwen sterf-dach t'over-peysen: oft ten laetsten,+ kiest ende schickt van nu af de plaetse daer ghy begraven wilt ligghen in de Kercke, oft op het Kerck-hof. Men vertelt dat in het Klooster van Claravallen, altijdt een graf open staet, voor den genen die eerst sal sterven, het welck de Religieusen van dat Klooster dagelijcx besoecken om der doot indachtich te wesen. In een ander ordre heeft een-iegelijck een doodtkiste in sijne kamer. In een andere zijn de broeders gewoon malckanderen aldus te groeten: Broeder wy moeten sterven: ende den anderen antwoorden: Wy en weten niet wanneer. Siet ghy wel hoe grootelijcks dat alle Religieuse persoonen, de ghedachtenisse van de doodt ter herten ghetrocken hebben?

Ten tweeden, besorght dagelijcs te verkrijgen een teecken+ van uwe verkiesinge, besonder, 't welck aen gaet de bermherticheydt van uwen naesten: want met de selve mate, met de welcke ghy eenen anderen ghemeten sult hebben, sal u wederom ghemeten worden: ende salich zijn de bermhertighe; want sy sullen bermherticheydt verwerven. Hier af sullen wy voor al onder-vraeght worden in den dach des oordeels. Ghy sult hier af in

het besonder konnen mediteren, in deser voeghen: ten eersten, oft ghy de selve hebt, ende wat u belet, dat ghyse niet en hebt: ten tweeden, hoe dat de ghene die nu salich zijn, haer hier door versekert hebben: ten derden, hoe dat ghy u voortaen hier toe sult begheven.

+Ten derden, aen ghesien dat ghy eenen vremdelingh zijt op der aerden, seyndt uwe rijckdommen, die hier even wel vergaen sullen in u vader-landt. Dat al-daer+ u thresoor zy, al-waer er gheenen dief aen en komt, noch gheen motte en bederft. Ia dat meer is, hebt een kofferken, waer ghy daghelijcks uwe aelmoessen in worpt; op datter heenen dach verloren en gae, maer vermeerdert dagelijcks uwen thresoor in den hemel door uwe deughden. Voor al nochtans oeffent u in de deughden die u in de ure des doodts, meest te stade sullen komen; Ten eersten,+ van gheloove: ten tweeden, van hope: ten derden, van liefde: ten vierden, van berou der sonden, verduldicheydt, ende verstervinghe: want de krancke worden meest bevochten door onverduldicheydt. Ick bidde, dat ghy alle quade ghewoonten, met de deughden die haer tegen zijn, wilt verwinnen: leert de bekoringen wederstaen, op datse u niet en over-vallen, als u de krachten sullen ontbreken, ende dat ghy als-dan in de haven selve schip-brake soudt lijden. Aldus is het onlanghs aen eenen ghebeurt, die van te voren wel ghebiecht zijnde, op den laetsten nacht van sijn leven weder om hervallen is door begeerten in sijne oude sonden, ende heeft alsoo allendichlijcken sijnen gheest ghegheven: die sijne biechte ghehoort hadde, verstaen hebbende daeghs daer naer, dat hy over-leden was, maeckte hem terstondt gereedt, om het H. Sacrificie der Misse voor den over-leden Gode op te draghen; maer sijnen gheest heeft hem verschenen aen den voet van den autaer, het selve verbiedende, te kennen ghevende dat gy eeuwelijcken verdoemt was, om dies-wille dat hy wederom in sonde ghevallen was, door de quade ghewoonte die hy ghehadt hadde tot de sonde.

Ten vierden, aenveerdt al het ghene dat u te doen staet, ghelijck oft ghy haest soudt moeten sterven.

+Ten vijfden, bereydt u dagelijcx ghelijck tot de doodt, als ghy u tot slapen begheeft; ende over-leght, oft ghy daer toe oock in der waerheydt wel gereedt zijt, hoe dat

ghy soudt wenschen als-dan gheleeft te hebben. Want wie weet wat hem in den toekomenden dach, veel min in den aenstaenden nacht sal overkomen? Och, hoe grouwelijck is't te overlegghen dat iemandt al slapende met eene sinckinghe oft catharre overvallen zijnde gevallen is in de handen van den levenden Godt: Ia dat ghy van den slaep, tot den Rechters stoel, tot de straffe, ende tot de eeuwighe doodt getrocken wordt! Hoe is het moghelijck soeten Iesu, dat iemandt gheloove, dat hem hondert ende hondert perijckelen van alle kanten over het hooft hanghen van sijne vijanden, van sijne eere, leven, ende alle sijne goederen, ende dat hy nochtans hierop niet eens en wilt letten! Denckt 's morghens op staende, dat dit uwen laetsten dach sal wesen. Leest daghelijcks eenige gebedekens, by exempel, de Litanien van onse L. Vrouw, voor eene salighe doodt, ende eert uwe heylighe Patroonen.

Ten sesten, slaet dit wel gade, dat ghy u gewent maect,+ tot al het ghene, dat u onvoorsiens soude moghen overkomen, oock als ghy ergens strunckelt, vast, oft eenich gheluydt hoort, in u te verwecken berou geloof, hope, ende liefde, met een woordt by exempel: Het is my leedt, Ick gheloove, hope, ende beminne u, &c Want aldus doende, sult ghy dusdanighe affectien, die ghy uyt eene Godtvruchtige gewoonte geleert hebt konnen vermeerderen, ende met den opslach van eene ooge u-selven voorstellen. Aldus heb ick eenen Religieus gekent, die in 't uytspreken van de namen van Iesus, oft Maria, op elcke letter in't besonder, seer treffelijcke deughden in sy selven verweckte. Och oft Godt gave, dat de soldaten aldus gheleert, ende onderwesen waren, ende in alle perijckelen bevrijt waren met den schilt vande vreese Godts! Dus behoorde men haerlieden t' onderwijsen, ende dat op het alder-neerstichste, datse menichmael berou, ende eene suyvere meyninghe teghen alle onvoorsienelijcke doodt souden moghen vernieuwen.

Ten sevensten, stelt u selven ten minsten tweemael des+ jaers in deser voegen, als oft ghy soudt moeten sterven; ende dat, ter eeren vande doodt van Christus uwen Salich-maecker, ende op dat ghy van eene haestige doodt soudt mogen bevrijdt worden. Thomas a Kempis raedt dat men het selve soude doen als daer eenige groote feest

daghen op handen zijn, ende dit is voor-waer seer profijtelijck. Ia dit soude oock wel gheraden wesen, ten minsten alle maenden te doen, ende dat men alsoo sijn herte soude vergaderen, ende vernieuwen, ende met syselven over-leggen 't ghene sijnen voort ganck aengaet: maer dat behoorde twee-mael des jaers met meerdere bereydinge ghedaen te worden, als oft u van den Heere+ gheseydt ware: Beschickt u huys, vvant ghy sult sterven,+ ende niet leven. Hier toe schijnt seer bequaem te wesen den goeden Vrij dach, op dat wy met Christo souden mogen sterven: desgelijcken den feest-dach van alle Godts lieve Heylighen, ende Alder-sielen dach, ter oorsake van de cerimonien, die als dan in de H. Kercke gebruyckt worden. Ende ghy sult u hier door in deser voegen schicken, als oft ghy waerachtelijck soudt moeten sterven, ende+ ghy sult oock eene generale biechte doen, an de ghene die ghy laetst gedaen hebt, is't sake dat sulcks gheraden ghebonden wordt: ende met sulcke neersticheydt ende sorchvuldicheydt, als oft het de laetste soude wesen.+ Ende ghy sult hier om op den witten Donder-dach, ende alder Heyligen dach, het lichaem onses Heeren ontfanghen. Daer en boven doet dit, te weten, op den witten Donder-dach, ende goeden Vrij-dach, aen het graf onses Heeren, oft op Alder-sielen dach, aen de graven van uwe ouders, is't datse al-daer zijn, is't niet, aen iemants anders graf: soo stelt u selven voor oogen uwe aen staende doodt, de benautheden die ghy als dan sult ghevoelen, ende uwe uyt-vaert. Gheeft aelmoessen, naer dat uwen staet vereyscht, ende betaelt alle uwe schulden, oft is't dat sulcks niet gheleghen en is, steltse immers by gheschrifte.+ Ten laetsten, schept sulck eenen gheest, als oft ghy alle creaturen soudt moeten verlaten, ende verweckt in u, eene nieuwe begheerte om Godt al-machtich te dienen. Ende dit niet allen, maer schickt alle uwe saken, ghelijck u testament, etc. Och hoe salich is't, aen-ghesien dat de doodt onseker, ende ons al omme verwacht, de selve te verwachten, als oftse op eenen sekeren dach ons toe-komen soude, ende op alle plaetsen, ende uren de selve verwachten. Maer aen-ghesien dat den goeden Vrij-dach seer bequaem is tot de devotie, begeeft u als dan soo veel te langher tot de Godt-vruchticheyt, ende verweckt u tot de liefde Godts, ende her-leest

wederom op den Paesch-dach het ghene dat hy versch by gheschrifte ghestelt hebt, ende voor u ghenomen hebt t'onder-houden. Waer't by al dien, dat het u soo gheleghen ware, dat ghy u eenen dach oft twee soudt konnen vertrecken, oft t'huys alleen houden, oft in eenich Klooster wesen, dit soude noch profijtelijcker wesen, op dat ghy aldus met onsen Salich-maker soudt mogen sterven ende weder-om verrijsen. Want is t dat wy mede+ in-gheplant zijn gheworden ter ghelijckenissen van sijnder doodt, soo sullen wy oock der verrijsenisse deelachtich wesen.

Ten achtsten, over-denct dickwijls, ten minsten eens+ ter weken, hoe dat ghy d'ure uwer doot, ende den laetsten strijdt wilt vol-brenghen. Want is't dat ghy u ghereedt soudt maken, tot den dach van uwe bruydloft, oft eenighe triumphe, soo bemerckt dat desen dach soodanich wesen sal, den welcken u, oft eeuwelijck gheluckich, oft eeuwelijck ongheluckich sal maken.

Als iemant haestelijck in perijckel van sterven komt,+ soo rade ick teenemael dat hy hem terstont begeve om te verwecken berou van sonden, geloove, hope en de liefde, ende is 't dat hy ghewondt is dat hy sijnen vijandt vergheve. Dat hy op den staenden voet om den Biecht-vader roepe, seggende: dat het hem seer leet is, al dat ghy gedaen heeft, dat hy begheert sijne biechte te spreken, op dat hy alsoo d' absolutie soude moghen ontfanghen, al waert dat hy naeder-handt de sprake verloren hadde, eer dat den Biecht vader gekomen ware: ghelijck-men ooc behoorde d' absolutie te geven, als't grofste gebiecht is, ende als daer eenich perijckel is op dat den siecken van de doodt niet overvallen en worde; is't datter tijdts genoech is soo moet men de biechte voleynden. In ghemeyn perijckel van oorloghe van schip-brake, van eenighe andere over-rompelinghe mach men over-luydt eene sonde, by exempel een leughen t'samen biechten, ende t'samen d' absolutie ontfanghen.

Eene ander bereydinghe sal dese vvesen.

ALs ghy eerstmael in sieckte ghevallen zijt, weest gedachtich+ de selve t'ontfanghen van de handt des Heeren, ende hem te bedancken; ja dat meer is, offert

hem u-selven tot meerder saken te lijden, ende gheeft u geheelijck over in sijne handen. Noch en stelt u betrouwen op den Doctoor niet, maer op Godt: Hoe wel dat den Doctoor oock moet geroepen worden, maer voor al den Doctoor ende medecijn der sielen, welck is den biecht-vader. Is't datter perijckel is, datse t samen ontboden worden, ende bidt den Medecijn-meester dat hy u opentlijck, ende vrijelijck het perijckel te kennen gheve, sijne vrijheydt gebruycke in u te genesen: want dit overgheven is Godt almachtich seer aenghenaem. Och oft+ Godt gave, dat de lichamelijcke medecijn-meesters toonden datse discipelen onses Salich-makers zijn, ende dat sy 't selve eynde voor ooghen hadden, het welck hy ghehadt heeft, die gewoon is, door de lichamelijcke sieckten, oock de sieckten der sielen te genesen? Och oft sy in tijts den siecken vermaenden om sijne siele te genesen, al is't oock datter geen perijckel naer den lichaem en is! Want alsoo en souden sy de siecken uyt eene Godtvruchtighe ghewoonte nimmermeer vervaert maken. het is voorwaer eene wonderlijcke sake, dat men, alsser gesproken wort van een tijdelijck leven, soo besorght ende bekommert is, ende ter contrarie dat men soo traech is, ja dat men hem quaelijck eens verroert om het eeuwich leven. Ende men moet niet aensien, noch de geestelijcke medecijne achter-laten ofter perijckel is oft niet: want aengesien dat alle dinghen onseker zijn, soo en is men oock niemermeer sonder perijckel. Ten minsten, moet men Godt almachtich versoenen, den welcken menich-mael de sieckten toe-seyndt, ende en gheeft geene gesontheyt,+ 'ten zy dat de siele van te voren ghenesen is. Oock moeten wy beneerstigen, dat wy in den staet van gratie zijn op dat wy souden moghen verdienen, door het geven dat wy moeten lijden.

Eenighe ghebedekens in't beghinsel van de sieckte.

+IN uvve handen zijn mijne avonturen: 't zy dat vvy leven,+ 't zy dat vvy sterven, vvy behooren u toe, o soeten Iesu. Vvven+ vville moet gheschieden. Gheneest my Heere, ende ick sal ghenesen+ vvorden: behoudt my, ende ick sal behouden vvesen. VVant+ ghy doot ende maeckt vvederom levende, niet door het toe-doen

van de Medecijn-meesters; ghy leydt tot in der hellen, ende brenght daer weder uyt. O hemelschen Vader dit is uwe weldaet het is uwen heylighen, wel-behagelijcken, ende volmaeckten wille. ick ghebenedijde u, ende gheve my teenemael over, tot alle het ghene, dat u, o eeuwighe wijsheydt sal ghelieven, nu, ende in der eeuwicheyt; oft seght met den H. Andreas. O goedt cruys, welck u ciersel gekregen hebt van de litmaten mijns Heeren, langh heb ick naer u verlanght, sorchvuldichlijck heb ick u bemindt, sonder op-houden heb ick u ghesocht; ghy zijt ghereedt ghemaeckt gheweest aen den ghenen die naer u gehaeckt heeft, neemt my van de menschen, ende gheeft my wederom aen mijnen meester: op dat hy my door u ontfanghe, die my door u verlost heeft. Oft seght. Mijn herte is bereet o Godt, mijn herte+ is bereedt: Ick ben uwen knecht, ende uwer dienst-vrouwen+ Sone: ick en ben anders niet dan slijck ende aerde, ghy zijt den pot-backer; maeckt van my een van van tere, ter eeren van uwen heylighen naem; houdt, brandt, kerft, maer spaert my in der eeuwicheydt.

Een ander ghebedt, na gheleghentheydt van den tijdt.

O Vader, o medecijn mijnder sielen, ghy weet wat my nut is. Ghy hebbet al rechtveerdichlijck gedaen, ende uyt groote liefde, ende door uwe wijsheydt: weest met my, dat bidde ick u in mijne tribulatie, op dat ick mijne siele mach besitten in verduldicheydt: Is't dat wy 't goedt ontfanghen hebben van uwe+ Goddelijcke handt, waerom en sullen wy het quaedt oock niet ontfanghen ende een ooghenblick tijdts verdraghen, om d'eeuwighe glorie te beerven? Is/t dat ghy hebt moeten lijden, ende+ alsoo in gen in uvve glorie, en behoore ick het selve niet te doen, sonder te murmureren? aengesien dat ick door ontallijcke sonden de helle soo menichmael verdient hebbe, daer ghy my nochtans soo veel ghereedt gemaeckt hadt, vvant ghy om mijnen t'vville, o oneyndelijcke goedtheydt, ende onsprekelijcke liefde, u ghe-vveerdicht hebt te sterven?.

+Dat hem den siecken wel wachte, van eenige klachte te doen aen de ghene die hem komen besoecken, ende dat hy in alle ghehoorsaem zy aen den Medecijn, ende dat hy goede exempelen toone van oodtmoedicheydt, ende verduldicheydt waer door hy d'andere verwecke, om hem hier in naer te volghen, ende segghe met Tobias:+ Hy kastijdt ons, om onse onrechtveerdicheden, ende hy sal ons behouden, om sijne bermherticheydt. Is't dat ghy soo ghestelt zijt, dat ghy uwe oeffeninge niet en kont onderhouden,+ over-leght als dan dit veersken: Godt en behoeft mijnder goederen niet, ende het is hem aengenamer dat wy sijnen wille volbrenghen door lijden, dan dat wy den onsen doen, met veel uyt te rechten.

+Ten tweeden, dat hy neerstich zy, in hem wel te biechten, ende berou te verwecken (want dickwijls worden onse sonden door de sieckte ghesuyvert) ende dat hy de aflaten verdiene die hy kan, oft mach. Dat hy de moeyelijckheydt ende teghenheydt van de Doctoren ende medecijnen aenveerde ende verdraghe met alle oodtmoedicheyt: Is't dat hy ghelaten moet worden, dat hy dencke, op het bloedt dat onsen Salich-maker voor ons ghestort heeft, ende dat hy hem sy selven teenemael op-draghe- in-dien hy eenighen dranck moet nemen in de teghen-woordicheydt van eenen Priester, dat hy begheere, dat den Priester den selven soude wille seghenen: is't datter niemandt en is, soo kan hy selve, het teecken des H. Cruys daer over maken, ende niet soo seer in de medecijne, als in de hulpe des heeren betrouwen, op dat hy niet berispt en worde, ghelijck Aza, van+den welcken de Schrifture seght: Ende oock in sijne sieckte en heeft hy den Heere niet ghesocht, maer hy heeft meer betrouwen ghehadt in der medecijnen konste. Ende+ de Wijsheyt vermaent het selve, seggende; Noch kruyt, noch plaestere en ghenas hem, maer u woordt Heere, dat al ghesondt maeckt. Dus sal hy moghen dit Schiet ghebedeken+ ghebruycken: Gheneest my Heere, ende ick sal genesen worden, behoudt my, ende ick sal behouden wesen; want ghy zijt alle mijne eere.

+Ten derden, als hy van de vrienden besocht wordt, moet hy toonen, dat hy de sieckte van de handt Godts ontfanght, hem onthoudende van klaghen, ghelijck gheseydt is: dat hy voor sijne doodt begheere van de

ghene die daer teghenwoordich zijn, eenige wercken van voldoeninghe, ende voor al de Heylighe Communie, ene biechte.

Ten vierden, hy kan oock tweemaels daechs het examen+ oft onder-soeck sijnder conscientie doen, oft alle uren is't dat hy dit ghewoon is, oft het selve oock alsdan hem ghewend maecken, ende in korten tijdt eenen langhen tijdt vervullen. Ende hy sal hier uyt een groot solaes ghevoelen, soo voor de siele, als voor het lichhaem.

Ten vijfden, dat hy daghelijcks voor, ende naer den+ middach begheere, dat men hem iet lese, uyt het leven van de Oude Vaders, uyt Thomas a Kempis, uyt het leven der Heylighen, van de oeffeningen der ghener die kloeckelijck de doodt aenveerdt hebben, waer af gheschreven heeft P. Buseus, van den staet der ghener die sterven: oft uyt P. Arias, van de tribulatie van het lijden ons Heeren, maer besonder uyt den H. Bernardus: oft wel de Psalmen, oft eenighe meditatien van de verduldicheydt, ende de voorsichticheydt van Godt almachtich, het Boecksken van P. Binet van den troost der ghener die sieck zijn: Ende dat hy hebbe, eene horologie vande passie Christi, met groote letteren gheschreven aen sijn bedde, op dat hy sy-selven alle uren is 't hem moghelijck met Godt soude moghen vereenighen, ende Gode op-draghen.

Ten sesten, dat hy oock eenige sententien, aen de hant+ hebbe, de welcke hy soude mogen overleggen. Met dese sal hy hem moghen vertroosten, besonder als de pijnen vermeerderen.

Ghelijck 't den Heere belieft heeft, alsoo is't gheschiedt,+ den naem des Heeren zy ghebenedijdt.

Vwen vville moet gheschieden, op der aerden als in den+ hemel.

Christus heeft moeten lijden ende alsoo gaen in sijne glorie.+

Ick heb ghesondicht, ende waerachtelijck misdaen, ende+ na dat ick weerdich was, en heb ick niet ontfanghen.

Rechtveerdich zijt ghy Heere, ende recht is u oordeel.+

Desen niet soo ick wille, maer soo ghy wilt.+

Een sevensten, op dat ghy u-selven naerder tot de doot+ soudt mogen gereedt maken: Soo schickt ten eersten in

tijdts ende wijselijck van alle dat uwe tijdelijcke goederen aengaet, maeckt een testament het welck redelijck ende klaer zy, ende niet eenen oorspronck zy van alle twee-dracht, ende draeght daer in voor al sorghe voor uwe siele; gheeft wederom het ghene dat u niet toe en komt ende dat door de handen van de arme menschen, op dat ghy hier namaels soudt moghen leven, hoe wel dat dit beter van de voren ghedaen wordt als men 'tselve noch kan ghebruycken. Want wederom te geven als men sterven moet, is alsoo veel, als de spijse over te geven: soo wanneer de maghe overladen is, oft als ghy de selve niet machtich en zijt om te verteeren, oft dat wy liever hebben, dat ons vrienden bewaren ende houden voor een ontfangen wel daedt, het gene ons anders van onse vijanden genomen soude worden: oft wel eens anders goedt, onghewillichlijck wederom geven, aen den ghenen die dat toe-behoort, als ghy niet meer en kont beletten dat h u hier toe niet en dwinght? Siet oft dese ghelijckenisse u de sake niet wel voor oogen en stelt. Het+ ghene dat men Godtvruchtichlijck wilt legateren ende achterlaten, kan in deser voegen bequamelijck geschieden: te weten aen de ghemeyne huys-armen, oft tot onderhoudt van religieuse persoonen, van arme studenten oock middelen om arme menschen ten houwelijck te besteden, het vermaken van der Kercken, oft verciersel der selver, etc. Is 't sat den Heere u desen sin ghegheven heeft, dat ghy van der aerden scheydende, hem erf ghenaem maeckt, soo sult ghy gheluckich wesen; want alsoo sal hy uwen erfgenaem wesen, ende ghy den sijnen. Ende ghy sult aldus doende, overmidts dat ghy verhopt, den Heere gheduerichlijck te loven ende te prijsen in den hemel, hier al waer ghy hem soo dickwijls met u goet vergramt hebt in uwe plaetse eenen anderen stellen die met het selve hem hier eeren sal. Ende is t by al-dien dat ghy eenen voor-vechter van sijn rijck, ende eenen ieveraer van sijne eere, ende die het geloove onder d ongheloovighe, ende ketters kan verbreyden, in uwe plaetse door de gratie Godts kont laten, soo mooght ghy u wel eeuwelijck verblijden. Dit sal oock konnen gedaen worden door uwe nakomelingen, de welcke is t dat ghy met tijdelijcke ende verganckelijcke goederen vermeerdert, soudt de selve oock konnen met eeuwige ende waerachtighe goederen vermeerderen, ende tot eenige Godtvruch-

tighe oeffeninghen verbinden, het zy aelmoessen, het zy om alle maenden te communiceren, op dat uwe ervenisse niet ongheheylight en zy, maer Gode toe- behoorende. Ghy siet, datmen sijne erf-ghenamen landt ende sandt achter laet, op datse de wapenen ende den naem souden moghen voeren: ghe siet datter heylighe krijghs-ordens ingestelt zijn, dat is, datter sekere goederen tot dien eynde den Edeldom toegheeyghent zijn, op datse aldus tot de oeffeninghen van de Godtvruchticheydt, door het aes van het tijdelijc profijt gelockt souden worden: waerom en kont ghy dit in u huys-ghesin niet navolgen, op dat ghy aldus de nakomelinghen in de Godtvruchticheydt sout moeten onderhouden? Wat sal eenen Religieus doen? hy besit veel, dat hy overlegghe, hoe dat hy daer veel tot den Heere sal konnen bekeeren, dat hy soecke soodanige, die in sijne plaetse Godt souden mogen dienen, ende dit niet alleen door de selve daer toe te nooden, maer veel meer door't gebedt, ende goet exempel: Ende de gene die hy in deser voegen als erf-genamen gewonnen sal hebben, moet hy oock, soo veel als 't moghelijck sal wesen onder-houden in den gheest: ende besorghen dat sy het selve naer volghen.

Ten achtsten, ick rade ooc iet achter te laten aen sijnen+ vijandt, ende aldus te bethoonen, dat wy kinderen zijn van den hemelschen Vader, tot den welcken den siecken reyst: want de vervullinghe des wets is de liefde.+

Ten negensten, met moet oock overleggen, gelijck in de goederen, wie dat wy de ampten, die wy bedient hebben, sullen oversetten; wie dat daer toe bequaem zy, ende wie dat dese souden moghen salichlijck bedienen, ende die de selve niet en soude misbruycken tot sonden, ende quaedt.

Ten thiensten, maer men moet noch meerdere sorghe+ draghen dat de kinderen wel opghevoedt worden, ende besorgen, soo veel als dit menschelijck mach geschieden, datse eeuwelijck souden moghen salich wesen.

Ten elfsten, suyvert uwe siele in tijdts oock door een+ generale biechte, is't dat dit geraden ghevonden wordt van uwen biecht-vader. Is't dat ghy eenighe vijanden hebt, versoent u met haerlieden: ende bidt ooc den uwen verghevenisse: want hierom is't dat het door de Wetten verboden wort dat den Doctoor de derde reyse niet we-

derom keeren en soude, tot den genen, die sijner siele salicheydt veracht.

+Ten twaelfsten, eyscht in 't openbaer de heylige communie, noch ghy en moet niet beladen zijn, wat dat de menschen seggen, maer wat uwer siele profijtelijc is. Als u huys staet in den brant, en soudt ghy niet begheeren, dat men openbaerlijck het water soude halen? ghy zijt sieck naer den lichame, ende ghy en schaemt u niet dickwijls den Doctoor over u te laten komen; onse siele is kranck ende wy zijn vermijdt, dat den medecijn ende herder onser siele tot ons soude komen onse salicheydt ende onsen verlosser? Maer sy sullen seggen, dat ghy sult moeten sterven. Daer toe zijn ghy gheboren, ende in de werelt ghekomen. Het is dickwijls eene andere sake in groote Heeren, ende Princen, aen de welcke de ghemeyne wel-vaert is hangende; maer in besondere persoonen, en dunckt u niet, dat dit is, hem te schamen Godt almachtich te belijden: die ghy terstondt daer naer sult wenschen, dat u soude belijden voor geheel sijn hemelsch heyr, ende in den dach des oordeels voor gheheele de wereldt?

Ten derthiensten, eyscht de H. Olie, ter wijlen dat ghy+ noch u volle verstant gebruyckt, ende is't dat het u moghelijck is, antwoordt op de ghebeden der H. Kercke: ten minsten verweckt in u berou tot elcke salvinge: daer na bedanckt Godt, ende doe u lesen de navolghende belijdenisse. Ende slaet neerstelijck gade, ghelijck ick gheseyt+ heb alle de ghelegentheden die ghy hebt om d'aflaten te verdienen, ten opsichte van de ghewijde medaillien, oft de Vergaderinghe, oft de ordre daer ghy in zijt. Het is voorwaer seer on-wijselijck ghedaen, de selve te veronachtsamen, ende te willen grouwelijcke pijnen onderworpen wesen, die ghy met een kort ghebedt, hadt konnen ontkomen. Oock en verdient niet alleen d'af laten selver, maer eyscht, oft doet door iemandt eyschen, datse als ghy overleden sult zijn, ten opsichte van de medaillien, u d'aflaten toe willen voeghen. Ende laet oock de gheleghentheydt van te biechten niet voor by gaen, niet uyt eenige benoutheydt van conscientie, maer uyt eene begheerte om Gode te behaghen, ende de gratie te vermeerderen. Dus als ghy de gelegentheyt van eenen biechtvader soudt hebben, soudt ghy oock alle dagen konnen

biechten, ende besonderlijck als de doodt aenstaende is.

Ten vierthiensten, onder houdt ten eersten, op het alder-neerstichste+ de ghehoorsaemheyt, is't dat ghy Religieus zijt: want dit is een alder-aenghenaemste offerhande aen Godt al-machtich. Ten tweeden, en klaeght niemermeer over iemanden: en begeert niet besonders, noch en laet het selve niet toe, maer oeffent de armoede. Ende gheeft in tijdts in handen van den Oversten, alle kleyne dinghen die u aen-gaen! Ten derden, wacht u, soo veel als 't moghelijck is, dat ghy niet bloot ghesien en soudt worden, ende begheert die van den Heere, ter liefden van de suyverheydt. Ten vierden, bidt de ghene, die u komen besoecken, datse de saken, die ghy door u selven niet en kont bedienen, voor u souden willen doen: ghelijck zijn mediteren, singen, het hoochweerdich heylich Sacrament groeten, slechte ende verworpen officien bedienen. Ten vijfden, biecht u, ende communiceert, is't moghelijck alle daghen. Daer naer leest den Confiteor, ende de Litanien. Ten sesten, bidt dat de ghene, die u komen besoecken, u iet goedts willen lesen, besonderlijck uyt het heylich Euangelie, ende van het eeuwich leven. Ten sevensten, eyscht de benedictie 's morghens ende des avendts van den Priester, oft van den Oversten, ende doet het selve soo dickwijls als ghy eenighen dranck moet in-nemen.

Ten vijfthiensten, besorght altijdt voor u te hebben+ eenighe devote beelden, maer voor al, het crucifix, ende heft dickwijls u herte op tot den Heere. Den H. Leeraer Augustinus hadde de seven Psalmen uyt-gheschreven, die hy met groot berou las, segghende: Dat eenen Christen mensch sonder penitentie nieten behoorde te sterven. Hier na voeght daer by dat sommige mans, als sy de doot ghevoelden te genaken, ja oock somtijts te voren hebben hunne huys-vrouwen ende kinderen uyt hunne ooghen doen vertrecken, op datse haer téenemael met Godt den Heere souden moghen vereenigen, ende haer gheheelijck souden af-trecken van wereldtsche saecken. Want den genen, seght den H. Leeraer S. Augustijn, die+ van de sieckte over-vallen wordt, ende vervaert is door de pijne, sal seer selden gheraken tot eene oprechte voldoeninge, besonder als de kinderen, ende de huys-vrouwe, die hy onmatelijc bemint heeft daer tegenwoordich

zijn, ende dat de werelt aenlockt. Gebruyct alsdan mannen die oprechtelijck goet zijn, die u mogen helpen om u tot de doot gereet te maken: beveelt aen soodanige persoonen uwe siele, die sorghe dragen voor hare eygen siele. het is voorwaer prijsens weerdich, ende dese persoonen behoorden haer hier toe niet onachtsaemlijck te begeven maer ter wijlen dat den tijt toe-laet, soetelijck den siecken, naer dat het gheleghen is, met deughden te vercieren, ende in de selve te stercken. Ghy sult u oock mogen+ laten voor-staen dat de Heyligen rontsom u bedde zijn, ende voor al de H. Moeder Godts, die al onsen troost is: onderhout die sorchvuldichlijck, ende maeckt u hier toe gewendt ter wijlen dat ghy noch wel te pas zijt, de Heylighen op dese maniere, ghelijck oftse tegenwoordich waren, aen te spreken, ende u aen haer te bevelen.

+Ten sesthiensten, besorght dat u iemandt dickwijls met wijwater besproeye, ende u Godtvruchtighe schietghebedekens in uwe ooren blase, waer door hy soudt moghen vermaeckt worden inwendichlijck, al ist oock dat ghy gheen teecken van leven en gheeft. Want hier door worden de siecken seer verheught, al ist dat sy het selve niet te kennen en konnen geven. Maer men moet+ als dan, voor al oeffenen het gheloove, hope liefde ende berou: ende hierom ist geraden te lesen te twaelf artijckelen des geloofs, ende devote versuchtinghen tot Godt, besonderlijck by een vergadert uyt de Psalmen, de welcke vol zijn van de liefde tot Godt, ende van betrouwen+ ende leetwesen, oft de naer volgende affectien: Ick geloove, o Heere, ick betrouwe in u, ende ick beminne u, uyt gantscher herten, uyt geheel mijne siele, uyt gantsch mijn verstant, ende uyt alle mijne krachten. Och oft ick u nimmermeer en hadde vergramt! want van u, in u, ende tot uwer eeren is het al.

+Bemerckt, dat het profijtelijck is, alsoo langh als iemandt wel te pas is, hem te voorbeelden, ende voor ooghen te stellen Het Crucifix: ende kussen, ten eersten de voeten met Maria Magdalena, uyt een overvloedich ende minnelijck berou: Ten tweeden, de knien, dewelcke den Koninck der Koninghen om mijnen t'wille gebooght heeft in sijne mensch-wordinge ende passie, ende oeffent u in het gheloove: Ten derden, de handen, de welcke hy open ghedaen heeft, ende ons vervult met

alderley benedictie, ende verweckt de hope: Ten vierden, het herte, ende de sijde, ende verweckt uyt gantscher herten, affectien van liefde, ende worpt u in sijne handen met een volkomen overgeven, ende vernieuwt uwe beloften, is't dat ghy eenen Religieus zijt.

Bemerckt neerstelijck dat dit alleen, al waer't dat u alle andere dinghen ontbraken, tot uwe salicheydt genoechsaem is.

Bemerckt hierenboven dat het gheraden is als ghy+ gaet slapen, met den Heere een verbont te maken, ende belijden, dat alsoo dickwijls als ghy sult uwen aessem herhalen, soo dickwijls oock soudt moghen uyt liefde na Godt verlanghen, ende u selven Gode opdraghen, het welck soude moghen ghedaen worden in de vereenighe van alle de verdiensten onses Salichmakers, ghelijck oock de begeerten van het gene dat tot de salicheyt noodtsakelijck is, ende de dancksegginghen voor ontallijcke ontfanghen wel-daden; op dat ghy alsoo op den wech gestelt zijnde, soudt moghen beghinnen het ghene dat ghy in u Vaderlandt ghekomen zijnde, ghedurichlijck sult volbrenghen.

Ten laetsten, als den tijdt ghekomen sal wesen, waer+ toe alle tijden ons verleent zijn, waer aen onse eeuwichheyt sal hangen, dat den krancken hem soecke te vereenighen met Godt, ende dat hy daer toe het crucifix vast omhelse, met der herten, ende oock met sijne armen is 't hem mogelijck, ende houdende de keersse met d'andere handt, segghende: Ick beminne u, o Heere Iesu, uyt gantscher herten, ende dat hy hier in volherde, tot den eynde, jae tot in der eeuwicheydt toe, Amen. Ende dat hy dickwijls herhale ende segghe, Iesus, Maria, op dat hy soude moghen vollen aflaet verdienen.

Van de bekoringhen, die den mensch in de sieckten plachten te over-komen, ende de remedien daer teghen.

D'Eerste is, van het gheloof: welcke bekoringhe men+ moet verachten, ende in geender manieren hier tegen disputeren, maer men moet sijne ooghen op-waerts tot Godt stieren, seggende met groote liefde: Ick geloove,+ Heere, helpt mijne ongeloovicheyt. Ick gheloove het ghene, dat de heylighe Catholijcke Kercke ghelooft, ende anders

+niet. De tweede, van wanhope, maer eene oprechte biechte ghesproken, ende verweckt hebbende berouw, soo en hebben wy geen oorsake om te vreesen: Daer zijnder meer+ voor ons, dan tegen ons. Ende aengesien dat het onmogelijck is, dat den mensch al't gene, dat gepasseert is, indachtich kan wesen ende dat hy de tegenwoordige omstanden, ten opsichte van verscheyden verstroytheden, die men niet en kan bemercken, ende het ghene dat toe-komende is gheensins en kan voor-sien; soo leert dat dit alleen van noode is, dat ghy ter goeder trouwen, ende rechtsinnelijck, het ghene dat uwe salicheydt aengaet, soudt vervoorderen, ende beveelt de rest aen de Goddelijcke goedtheydt. Al te groote benautheydt, en is noyt profijtich: eens-deels door dien datse den mensch meer ontstelt, ende min toelaet, te letten op het gene dat sijne salicheyt aengaet: eens-deels door dien dat sy niemermeer de Godlijcke rechtveerdicheydt ten vollen en konnen voldoen, maer moeten ten langen laetsten op sijne bermherticheydt betrouwen. Voorts oock door dien dat als wy't al ghedaen sullen hebben, moeten belijden, dat wy onnutte knechten zijn, ende anders niet hebben en sullen, ende oversulcks moeten ter goeder trouwen,+ ende met menschelijcke neersticheydt gherust zijn. Ten tweeden, bemerckt ende let op uwen H. Engel, de Heyligen uwe bewaerders als oftse by u waren, ende voor al, op de H. Maget Maria, die al onsen troost is, welcke Heyligen van uwe verbeeldinge op eene sekere plaetse elck in't besonder gestelt zijnde, ende u bedde omringelende+ (gelijck rontom het bedde van Salomon stonden, seventich stercke mannen) wilt aenroepen. Ten derden, voor al denckt dat Godt, almachtich by u is, ende ghebruyckt dickwijls soodanighe Schiet-gebedekens, die u souden moghen ontsteken tot een betrouwen van Godt: ghelijck zijn.

+In u Heere hebbe ick ghehop't, ick en sal niet beschaemt worden inder eeuvvicheyt.

+Oock al sloeght ghy my doodt, o Heere Iesu, soo sal ick in u nochtans betrouvven.

VVeest gedachtich Heere, met vvat eenen kostelijcken prijs dat ghy my gekocht hebt, u behoore ick toe, maect my salich.

O Iesu, alle mijne hope ende mijne toe-vlucht, mijnen behouder+ ende mijnen verlosser, al is't datter heyren teghen my

op-staen, soo en sal mijn herte niet vreesen, is't datter eenen strijdt teghen my op-staet, daer in sal ick hopen.

Maer my is 't goedt den Heere aen te kleven, te stellen in+ den Heere Godt mijne hope.

Daer wort eene andere bekoringe gevonden van vermetentheydt+ ende bedroch, die ghy sult moghen verwinnen, andtwoordende met den Propheet: Ick ben een+ bedelaer ende arm, den Heere is voor my besorght, (als oft hy wilde segghen: Ick en ben niet van't ghetal der ghener die sulcks toekomt) den Heere draeght sorge voor my; ick sal den Heere sien in't landt der levende, ende dat is my ghenoech. Maer de vermetentheydt kan lichtelijck verwonnen worden met Godts gratie, is't dat men alleen overleght, dat den mensch niet en weet oft hy de liefde+ oft den haet weerdich is. Wie salder doch ghevonden worden, die niet met recht beschuldight en sal worden van den Heere ende den Prince het sijne ghestolen te hebben, als hy sy-selven vermetelijck te veel toeschrijft, ende op sy selven staet, ende het gene dat den rechter toegeschreven moet worden, tot hem treckt, aenghesien dat alle onse rechtveerdicheden zijn, gelijck 't laken der maensuchtigher+ vrouwen, ende dat ons geboden wordt oock vande vergheven sonden sonder vreese niet te wesen, behalven+ dat den Heere hier af gheseydt heeft: Ick en sal mijne glorie eenen anderen niet gheven? seght dan met den Propheet:

Niet ons Heere, niet ons, maer uvven name gheeft de+ glorie.

Ghy hebt het al in ons ghevvrocht, o Heere.

Als ghy ghedaen hebt al dat u bevolen is, soo segghet; Wy+ zijn onnutte knechten.

VVat is den mensch dat ghy sijns ghedachtich zijt, oft+ den Sone des menschen, dat ghy hem besoeckt?

Het is profijtelijck onsen Salich-maker t' omhelsen, hem vast te houden met minnelijcke om-helsinghen, ende in sulcker voeghen sijnen gheest in sijne handen te bevelen.

Belijdinghe van den ghenen, die op sijn sterven light.

O Alder-bermhertichsten Vader mijnen Godt, siet ick me u schepsel, ghekocht met u dierbaer bloedt van uwen eeni-

ghen Sone, ende ick kome tot u mijnen Schepper, om wien ick gheschapen ben, om wiens wille ick gheleeft hebbe, om wiens ende in wiens handen ick oock begheere te sterven: ick komet tot u, tot wien ick duysentmael verlanght hebt; ick kome tot u mijne ruste, mijne hope, mijne liefde, ende de begheerte mijnder oogen.+VVee my, dat mijne pelgrimagie verlenght is, ick heb ghewoont met de bewoonders van Cedar; och oft ick met den Apostel+ Paulus mochte segghen: Eenen goeden strijdt heb ick ghestreden, den loop heb ick vol-bracht; voordt-aen vvordt my bewaert de kroone der recht-veerdicheydt, die ghy my weder gheven sult, o+ recht-veerdighen Rechter! O Vader der bermherticheydt, al is't dat ick den minsten ben van alle uwe discipelen, ende onweerdich uwen sone ghenoemt te worden; ick kome nochtans met een groot betrouwen, ende worpe my in de armen van uwe lieflijcke ende minnelijcke voor-sienicheyt ende ghenade, ende het is+ my leedt, dat ick u somwijlen verlaten heb, die de fonteyne zijt van de levende wateren, dat ick van u gheweken ben, die mijn leven zijn, die allen oogen-blick als oft ghy alle dingen vergeten hadt, mijns nochtans ghedachtich zijt gheweest. Och oft ick u niemermeer en hadde vergramt mijnen Godt, den Godt mijnder herten, ende mijnen al! Ontfanght, uyt heb binnenste mijnder herten, dese mijne begeerte, ter vvijlen dat het noch den tijt is van ghenade, aen-siet my, ende weest mijns ghenadich. VVant ick hope dat ghy wel vveet, o mijnen Godt, dat ick u meer beminne dan mijn eygen selven, ende boven al datter is, oft soude konnen+ vvesen. Ick vvete vvie dat ick ghelooft heb, ick vvete dat ghy+ machtich zijt den pandt mijnder herten te bevvaren, ick vvet dat ghy een ghebroken ende ootmoedich herte niet en sult verachten oft verstooten: vvant ick ben ghereedt, o Heere, ick ben ghereedt om uvven t'vville te doen. Ick vveet dat ghy bemint de ghene, die u beminnen, ende tot den selven sult komen, ende tot u nemen. O gheluckighe ure, als ick verlost sal vvorden van dit stervelijck lichaem! als ick tot u sal komen, vvanneer sal dit vvesen, dat ghy my sult komen vertroosten? Maer ick vertrecke, ick begheere uvve Goddelijcke goedtheydt in dit dal der tranen uyt gantscher herten op te offeren een sacrificie van lof-sanghen, op

dat ghy my na der handt salicheydt soudt willen veleenen. Ick+ bedancke u dan duysentich duysentmael, dat ghy van der eeuwicheydt u gheweerdight hebt minnelijck mijns ghedachtich te wesen, ende op eenen sekeren tijdt my te schapen naer u beeldt; ende als de volheydt des tijdts ghekomen was, met het dierbaer bloedt van uwen eenighen Sone my te verlossen, soo dick-wijls my mijn sonden quijt te schellen, ende uyt de duysternissen der sonden weder om te brenghen in u wonderlijck licht. Maer wat sal ick u weder om geven, o Heer Iesv, dat ghy my soo menich-mael gespijst hebt met u heylich lichaem ende u dierbaer bloedt, voor alle de moeyelijck heden van u leven, ende u lijden; wat sal ick u weder om gheven, o Bruydegom mijnder sielen, mijnen alder-liefsten? den af-grondt van mijnen niet ende van mijne ellenden, aen-roept den af-grondt uwer goedtheydt, ende oneyndelijcker liefden in stemme van de vijf sluysen uwer bloedigher wonden: want hier in is al mijn hope ende mijne betrouwen; hier om ende ten opsichte van uwe onghemeten bermherticheydt, als is't dat ghy my wilt doodt-slaen, soo sal ick nochtans in u betrouwen, ende ick weet wel, o oneyndelijcke liefde mijnen Godt dat ghy my niet en sult beschamen, maer dat ick+ uwen heylighen naem sal belijden. VVie sal my verleenen dat ick u over sulcks mach om-helsen met d'affectie van gheheel het hemelsch heyr, van alle d'Enghelen, Heylighen, ende oock van uwe heylighe Moeder; op dat ick u met de stemme van alle de creaturen t'samen soude moghen loven, ende groot maken! neemt mijn herte tot mijnen brandt-offer, het welck ick u nu gheheelijck over gheve: mijne ooghen, datse u alleen, ende in u alle andere dinghen aenschouwen; mijne ooren, op datse niemandts anders stemme en kennen; mijne tonghe ende lippen, datse u souden moghen loven ende dancken; mijne handen, op datse u souden moghen omhelsen; mijne voeten, op dat ick tot u soude mogen komen. Ten laetsten, dat alle mijne lidtmaten ende beenderen souden moghen segghen: Heere wie isser uwes ghelijck? Dat mijne siele groot make den Heere, ende mijn binnenste, sijnen heylighen naem: ghebenedijdt mijn siele den Heere,+ ende en vergheet sijne weldaden niet. Ick versake alle tijdelijcke

ende verganckelijcke dinghen, want ick vinde 't al in u alleen, Ick verloochene my selven, want ick behoore u toe, ende ick leve nu, niet ick, maer ghy leeft in my Christe Iesu, ende ick beminne u uyt ganscher herten, uyt ganscher siele, uyt gantsch mijn verstandt, en deuyt alle mijne krachten. Stelt my dan neffens u, ende datter kome wie dat het ghelieve, ende vechte teghen my: ende oft het soo quame, dat ick door de grootheydt mijnder sieckte, oft door bedroch van den vijandt anders dochte+ oft seyde, dat her-roepe ick van nu af, ende ick belijde in uwe Goddelijcke teghen-woordicheydt, o mijnen Godt, ende o alder-heylichste Moeder Maria, ende alle Godts Enghelen, dat ick in't Roomsch ende Catholijck gheloove begheere te leven ende te sterven: Ende ick betrouvve in mijnen Heere mijnen Godt alleen, in sijne verdiensten, ende beminne hem boven alle dinghen uyt ganscher herten, ende ganscher zielen, ende ick begeere hem te beminnen tot het eynde mijns levens toe. Al het ghene dat den vijandt my hier teghen sal in-gheven, en houde ick van geender vveerde; maer ick versake, verloochene, ende vervloecke dat in uvve vierschare, o mijnen Godt: dit houde ick alleen voor mijn testament, ende mijnen uytersten vville in den dach der oordeels, het vvelck ick gereedt ben met mijn eyghen bloedt te teeckenen: ende daer voor, ghelijck oock voor u, o mijnen Godt, duysentmael de doodt te sterven, op dat ick voor u soude moghen leven, voor den vvelcken alle dinghen leven, dat ick voor u sterve o alder-soetsten Iesu, die om mijnent wille u ghevveerdight hebt te sterven.


Vorige Volgende