Logo DBNL
Den wech des eeuwich levens (1622)

Den wech des eeuwich levens

(1622)–Antonius Sucquet–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het XIV. Capittel.
T'samen-sprekinghe van de Contemplatie, oft het aen-schouvvende leven.

DEn Begheerende. Ick hebbe veel hooren segghen van de Meditatie: ick wilde wel, dat ghy my iet wildet leeren van de Contemplatie.

Den oeffenaer. Het ghene dat ick uyt het lesen van verscheyden boecken gheleert hebbe, dat sal ick u gheerne mede-deylen: maer in't kort; Want waer toe hier veel woorden te ghebruycken? ghy hebt die fonteynen selve, den heylighen Bonaventura, de twee Dionysios Gerson, ende dese naervolghende treffelijcke mannen, P. Paz, P. Puent, P. Arias, ende meer andere; ghy hebt hier en boven de Salighe Teresa. Dus hoort in't kort, het ghene dat ghy begheert. Maer bemerckt ten eersten+ dat het eynde van het gheestelijck leven, ende van alle gheboden, ende raden is, de vereeninghe van onsen wille, verstandt, ende de krachten onser sielen met Godt (waer toe het versterven ghebruyckt wordt, door het ghebedt, ende de Meditatie+ wordt de ziele op-ghetrocken, ende door de Contemplatie, is die gelijck aen Godt gehecht) dat is, dat men Godt soude beminnen; uyt gantscher herten, uyt gantscher sielen, ende uyt alle onse krachten, ende op dat dit geschiede boven alle aertsche dinghen, soo moet de siele haer boven haer selven verheffen, het welck gheschiedt, door de Meditatie; maer veel vol-maecktelijker door de Contemplatie, waer door, ghelijck dat Godt, ende alle Goddelijcke saken klaerlijcker ghesien worden, also wordense oock vierichlijcker bemindt.

Den Begheerenden. Ende waer onder-scheydt isser tusschen het Mediteren ende het Contempleren.

+Den Oeffenaer. De Meditatie, ghelijck den Heylighen Augustinus ghetuyght, is eene onder-soeckinghe van de verborghen waerheyt. Want dese soeckt de eeuwighe waerheydt door verscheyden+ redenen des verstandts, om de selve naderhandt te aenveerden ende te beminnen. Maer de Contemplatie is, ghelijck den Heylighen Augustinus bewijst, eene vermakelijcke verwonderinghe van de waerheydt de welcke ons nu klarelijck+ vertoont wordt, oft wel ghelijck Richardus seydt, een onghebonden ende klaer aen-schouwen der sielen, van alle kanten uyt-ghespreydt, als te weten de waerheydt, nu door de Meditatie ghevonden,+ ende de ooghen nu ghelijck onder-worpen is:+ Ghelijcker-wijs oft den Wijn, in de Wijn-druyve aen-ghesien wierde, ende dan nae-der-handt daer uyt gheperst zijnde, in een ghelas ghesmaect wierde, ghelijck ons seer wel beschrijf P. Puente.

+Den Begheerenden. Ick hebbe de Contemplatie som-wijlen, met dese ghelijckenisse hooren beschrijven, ghelijck oft een beeldt my voor ooghen ghestelt wierdt om daer op te letten: Het welck op tweederley manieren kan gheschieden. De eerste is, is 't dat ick elck deel in het besonder aendachtelijck bemercke, ende onder-soecke de ghesteltenisse ende schickinghe van de schaduwe ende koleuren, de levendicheydt, ende het over-een-komen van ghelijcke mate ende proportie, etc. De andere is, dat ick bemerckende, de fraeyicheydt ende schoonheydt van dit beeldt, mijn ooghen daer op ghehecht houde, om de ghenuchte de welcke ick daer uyt scheppe; ende dat ick door eene groote liefde tot de selve Schilderije ghedreven worde; ende dat dies te meer, hoe dat ick de selve klaerlijcker aen-schouwe, hoe dat ick min door eenighe andere begheerte elders ghetrocken worde. Waer

uyt sal komen eene sorchvuldicheydt om de selve te bewaren, ende eenen ijver om liever al, dan die te verliesen. De eerste maniere secht men ghelijck te wesen aen de Meditatie, de andere, de Contemplatie.

Den Oeffenaer. Dese ghelijckenisse is seer bequaem: Want in de Contemplatie verblijdt haer de siele in eene stille ende een-voudighe werckinghe des verstandts soo oock van de waerheydt de welcke met groote moeyelijckheydt door de Meditatie ghevonden is, oft ons vertoont is door het licht des gheloofs. maer die dese dinghen siet, contempleert veel soeter, ende lichter, ende wordt door hare teghen-woordicheydt meer beweeght, dan die dese niet en siet; al is 't dat hy wel ghestudeert heeft soo in de Philosophie, als in de Theologie, ende van dese selve saecken redenen kan gheven, ende uyt-legghen: alsoo oock veel lichter, met minder moeyte, ende profijtelijcker betrachte men de selve saecke door de Contemplatie, dan door de Meditatie; Want die het selve door Contemplatie doet, bemerckt met eenen op-slach des ooghs ghelijck de Coninghinne Saba dede, naer datse vee ghehoort, ende verstaen hadde, by exempel de wijsheydt van onsen Salomon in het regeren van dese wereldt: oft maeckt sy selven een bondelken van Myrrhe met den Heylighen Bernardus, van alle de smerten ende pijnen van sijnen Heere ende Godt. Ende naer dat hy, elck in het besonder bemerckt, ende onder-socht heeft, seydt ten laetsten door-wondt zijnde van liefde: Ick hebbe ghevonden den ghenen, den welcken mijn sile bemindt: ende houdt hem stille sonder eenighen arbeydt te doen, ghelijcke eenen Voghel, die naer dat hy veel om-ghedraeyt, hooch ende leech in de locht ghevloghen heeft, houdt hem vast in de locht, ende veracht alle de aerdtsche ende verganckelijcke

+dinghen. Den E. P. Paz heeft dit naer mijn goetduncken seer bescheydelijck beschreven, als hy seydt: De Contemplatie is eenen boeck, een klaer ende seker in-sien van Godt, mede-brenghende eene verwonderinghe van hemelsch dinghen, ophoudende in de liefde, ende uyt de liefde spruytende. Want dit is het beghinsel, ende het eynde, dat wy Godt, ende onsen Heere Jesum Christum sijnen Sone, die al, ende alleen ons goedt is, souden moghen beminnen. Want het eynde van de weg, ende van de Contemplatie, is de liefde. Ende+ ghelijck Dionysius Carthusianus, seer wel seydt, de Contemplatie en mach niet ghenoemt worden het Contemplatijf leven, dan voor soo veel als een werck is voorts-ghebrocht van den wille door de liefde, ende door de selve liefde met het uyterste eynde verdienstelijck, ende met een vermaeck vereenicht: Want de kracht der liefde, is een instrument der sielen, die alsse ons herte uyt de+ wereldt treckt, ghelijck den H. Gregorius seydt, heft het selve om hooghe.

Den Verlangher. Is dan de Contemplatie, een werck van het verstandt, aen-ghesien datse ghenoemt wordt, een gheestelijck aenschouwen, oft een aen-sien ghegrondt in de waerheydt van het gheloove.

+Den Oeffenaer. Ganschelijck: Want ghelijckerwijs dat den mensch door de lichamelijcke ooghe, lichamelijcke saecken aen-siet: alsoo aenschouwt hy door het verstandt, het welck is als de ooghe der siele hemelsche dinghen, ende boven al Godt: ende de Contemplatie is een levende ende ghewillighe werckinghe, ende even-sulcks door het toedoen der Goddelijcker gratie ende werckinghen. Want hoe soude de selve verdiensten wesen, ten ware dat het ons werck ware! Want ghelijck den Heylighen Augustinus seer wel seydt, die u gheschapen heeft sonder u, en sal die u niet salich maken sonder u.

Den Verlangher. Waer uyt komt het dan, dat de Contemplatie som-wijlen beschreven wort als een passie oft als iet dat wy lijden? Ende dat Dionysius+ verhaelt van den H. Hierotheus, dat hy ghewoon was Goddelijcke saken te lijden.

Den Oeffenaer. Contemplatie wordt eene passie ghenoemt, oft iet dat wy lijden, als sy (menschelick+ sprekende) vol-maeckt ende vol-komen is. Ten eersten, door dien dat de siele sonder arbeydt, siet, ende bemindt, als sy contempleert. Ten tweeden, over-midts dat de Contemplatie de menschelijcke krachten te boven gaet, ende is eene liberale ende boven-natuerlijcke gave van Godt al-machtich. Want den Heere treckt de siele naer hem; maer nochtans door den wille ende het verstandt, ende sy volght ende loopt naer den reuck van sijne salven. Want de Contemplatie, gelijck van sijne salven. Want de Contemplatie, gelijck den H. Bernardus seght, gheschiedt door een voor-komen, ende by maniere van spreken, eene neder-dalinghe Godts tot de menschelijcke nature, 't welck gheschiedt door sijne gratie, ende eene verheffinge van de menschelijcke nature tot het woordt Godts, door de liefde. Ende niemant en kan iemanden liefhebben, oft volghen, 't en zy sake dat hy den selven kenne ende sie: want naer het ghene dat onbekent is, en heeft men gheen verlanghen. Is't dan dat iemandt contempleert, soo wordt sijn herte op-gheheven tot Godt, ende aenschouwt den selven sonder eenich beletsel: ende door de liefde als door een gewichte wordt hy tot hem ghedreven, ende rijst eyndelijck in hem. Voor al dan wordt het herte op-gheheven in+ Godt, ende klimt met Moyses op den berch. Ten tweeden, is ghelijck op getrocken aen-gaende den wille, ende het verstandt, soo dat het niet anders en denckt oft en begheert dan Godt; ende om-helst hem met dese twee ermen, ende seght: Ick hebbe hem gevonden, ende ick en sal hem niet laten gaen. Maer het is hier-en-boven nootsakelijck dat d'imaginatie oft de verbeeldende kracht oock in stilte zy, ende op-ghetoghen, op dat de verstroytheden gheweert worden. Ten vierden, som-wijlen worden de uyt-wendighe sinnen in sulcker voeghen ghevonden, datmen niet en let op het ghene dat teghen-

woordich is, ende en konnen de siele oock niet beroeren. Ten laetsten, soo wordt oock het lichaem, in de Heylighen van de aerde op-gheheven: naer dese op-ghetoghentheydt, ende die aendachtighe bemerckinghe, soo volght de verwonderinge, ende hier naer de soeticheydt. Ende bemerckt met den+ H. Gregorius, dat onse ghewoonelijcke Contemplatie kort is, ende ghelijck den spronck van de sprinck-hanen die op-springhen, ende terstondt wederom neder-vallen op d'aerde; oft ghelijck de visschen,+ die som-wijlen uyt het water op-schieten,+ maer terstondt wederom in't water vallen: alsoo is't dat wy oock door de gratie Godts onse herte een weynich verheffen, maer worden na-der-handt terstondt wederom ghedwonghen te dalen tot de ghewoonelijcke Meditatie.

Den Verlangher. Nu verstae ick wel, waer om dat de Contemplatie eene ruste ghenoemt wordt.

+Den Oeffenaer. Het is eene waerachtige ruste, eene vervullinghe aller begheerten, de volmaecktheydt der deughden, den loon van de versakinghe sijns selfs, het eynde des Ghebedts, ende een seer krachtich middel om te verkrijghen de suyverheydt des herten: het is de gelucksalicheydt van dit leven, ende wordt oock aldus ghenaemt: ende ghelijck de gene die eeuwich-duerende is, in het aenschouwen ende beminnen van Godt al-machtich, gelegen is; alsoo oock is dese op haer maniere in alle beyde ghelegen.+Maer alsoo langh als wy noch reysers in dese wereldt zijn, soo is d'onse altijdt on-volmaeckt, al is't dan den on-sienelijcken Godt sijne tegen-woordichheydt ons doet ghevoelen, door eene wonderlijcke ende soete werckinghe in onse siele; ende vergadert alle hare begheerlijckheden in hem alleen, ende brenght soo ons siele tot eene seer soete ende aenghename ruste.

Den Verlangher. Met wat neersticheydt moet ick my hier toe begheven?

+Den Oeffenaer. Maeckt u hier toe ghereet, als dies on-weerdich wesende, door oodtmoedicheydt, eene volmaeckte ghehoorsaemheydt, ende over-gheven uwes selfs, ende bidt daer om gheduerichlijck, ende beveelt de reste de voorsichticheydt van Godt al-

machtich. Want een-ieghelijck en is daertoe niet gheroepen, ghelijck den H. Gregorius ghetuyght, oft en zijn daer toe alle niet bequaem, ghelijck zijn soodanighe die van nature weghen ongherust zijn, al is 't dat Godt al-machtich de nature verbeteren ende vol-maken kan. Want het is eene uyt-nemende gave Godts, ende die niet gemeyn en is: ende ghelijck den heylighen Augustinus seght: Het is de+ Contemplatie alleen, die met recht alle verdiensten der rechtveerdichmakinghen, ende alle den arbeydt, die wy in de deughdt souden moghen te+ werck stellen, te boven gaet; ende hy verghelijckt de selve met het goudt, ende de kostelijcke ghesteenten: want sy is seer bequaem, om ons tot de liefde, waer in de volmaecktheydt gheleghen is, te brenghen.

Den Verlangher. En raedt ghy my dan niet, dat ick daer naer trachte?

Den Oeffenaer. Ick rade het u wel, maer door dien wech, door den welcken u den Heere door de ghehoorsaemheydt sal leyden. Ende weet datter meer als eenen wech is; ende Godt en sluyt niemandt buyten: jae selve de slechte ende ongheleerde menschen, zijn hier toe veel bequamer om met den Heere te spreken. Den eersten wech is, waer door iemant+ sijne eyghene liefde, hooveerdicheydt, ende de begheerte van aerdtsche dinghen versaeckt. Want in eene quaedtwillighe siele, en sal gheene wijsheydt ghestort worden. Ende ghelijcker-wijs dat het lichaem, dat verdorven wordt, beswaert de siele;+ ende de aerdtsche inwooninghe, druckt nederwaerts dat verstandt het welck veel peysende is: alsoo en wordt daer niet gevonden, dat de vierichheydt der heyligher Contemplatie meer belet, als+ den roock van de aerdtsche begheerten, ghelijck eenen nevel vergadert van veel op-klimmende dompen, oft het ghewichte der lierde tot eenighe geschapen dingen, swaer door de siele nederwaerts ghetrocken wordt. De wijsheydt en wordt niet ghevonden in't landt der ghener die sachtelijck leven sonder verstervinghe; den af-grondt seght, Sy en is in my niet, ende de zee, dat is het herte van den mensch die seer bekommert is, spreect in deser voegen:

+Sy en is met my niet, sy is verborghen uyt de ooghen der ghener die na den vleesch leven, ende de voghelen des hemels, dat is den hooveerdighen, is sy onbekent.

Den Verlanghende. Och wie sal my geven vederen, die David wensche, als van eender duyve, ende ick sal vlieghen, ende rusten! Hoe sal ick gheraken tot de ruste die ghy soo seer prijst?

+Den Oeffenaer. Door de neersticheydt, ghelijck Richardus leer, door den arbeydt van het werck, door de neersticheydt van de Meditatie, door de neersticheydt des Ghebedts oft der begheeren: eyscht dit dick-wijls, maer en poocht u hier toe niet, ghelijck sommighe onwijsselijck ende vermetelijck ghedaen hebben, dan alleen u-selven+ ghereedt makende door diepe ootmoedicheyt, ende d'oeffeninghe van ander deughden, van het Ghebedt, ende Meditatie. Vervoordert u dan tot de Contemplatie, besonderlijck door het versterven, het beoeffenen van de deughden, ende het onderhouden der reghelen uwes staets: Want de siele moet van te voren van de begheerte van alle ghenuechte van tijdelijcke glorie ghesuyvert worden,+ ghelijck den H. Gregorius leert, ende na-der-handt moetse haer begeven tot het aenschouwende leven. Hier om is't dat wy in 't leven van de Oude Vaders, ende hare onder-wijsinghen, seer dick-wijls vermelt vinden, van het gene dat ons in de deughden soude moghen onder-rechten; maer seer selven sult ghy achter-halen eenighe leeringhen die sy ons achter-gelaten hebben van de Contemplatie, oock niet de ghene die het Contemplatif, oft aen-schouwende leven toe-ghedaen waren, maer hebben wel gheleert, het ghene dat d'oodtmoedicheydt, ghehoorsaemheydt, over-gheven sijns selfs, de suyverheydt des herten aen-gaet. Want salich zijn de suyvere+ van herten, want sy sullen Godt hier, op eene sekere maniere, door een spiegel sien, ende daer naer+ aensicht teghen aensicht. Ick hebbe gheseydt, dat+ men voor al de hooveerdicheydt moet versterven,+ want het Ghebedt alleen, des ghenes die hem verootmoedicht, sal door de wolcken gaen. Ende voor de teeckenen van een Contemplatijf, neemt dese

die den H. Bonaventura gheeft, de ghehoorsaemheydt,+ d'ootmoedicheydt, een ander niet te oordeelen, sy-selven niet verheffen; want die waerachtelijck de Contemplatie toe-gedaen zijn, zijn d'alder-ootmoedichste, sy weten wel dat de ghene die het officie van Martha bedienen, dick-wijls Gode aenghenaemer zijn, dan die Mariam naer volghen, al is't dat het beste deel in sijn selven verkosen heeft. Is't dat ghy dan ootmoedich ende wel verstorven zijt; is't dat u niet en beletten uwe behoeftighe sinnen (ghelijck in de siecken placht te gheschieden) uwe pijnelijcke sorghen, uwe knaghende sonden, oft de menichte van ijdele phantasien ende gedachten u niet af en trecken, soo sal den Koninck u leyden in sijne slaep-kamer.

Den Verlanghende. Maer wat oeffeninghen konnen+ ons helpen ende ghereedt maken tot de Contemplatie, behalvens het versterven, ende het Gebedt?

Den Oeffenaer. Te sitten aen de voeten van onsen Salich-maker met Maria, hem aen-sien, mediteren, ende den ghecruysten Iesus te contempleren. Ghy zijt wel indachtich wat boeck dat den heylighen Bonaventura den H. Thomas van Aquinen ghetoont heeft? dit was een crucifix, het welck hy sy-selven voor ooghen stelde, ende met tranen begote. Voorwaer onsen Salich-maker Christus Iesus ende sijn leven, is de deure, hy is den wech, de waerheydt, ende het leven.

Den Verlanghen. Maer my dunckt datter veel zijn van de ghene die haer tot de Contemplatie begheven,+ de welcke achter-latende alle andere dinghen, voordts-loopen tot het bemercken van de Goddelijcke volmaecktheden!

Den Oeffenaer. Dit gheschiedt voorwaer menichmael aldus, besonderlijck in de ghene die hier in onervaren zijn, ende hen selven laten voor-staen datse wat zijn. Het waer beter dat sy eerst d'uyterste plaetse verkosen, tot dat sy hoorden: Vrient klimt+ opwaerts, oft dese woorden: Staet op, haest u,+ mijn vriendinne, mijn duyve, mijn schoone, ende komt, want den winter is nu voor-by, te weten, van de sonden; den reghen is over ghegaen van menigherhande phantasien, de bloemen der deugh-

+den zijn ghesien in ons landt. Het is nochtans seer profijtelijck te mediteren van Godts teghenwoordicheydt, ende sijne volmaecktheden, aen-ghesien dat het voornaemste werck van de Contemplatie, is het aenschouwen van Godt, voor soo veel als hy al-omme teghenwoordich is; jae dat meer is, in elcke Meditatie hem daer toe keeren, ende opklimmen: voorts, de wel-daden van Godt almachtich dick-wijls met een danckbaer herte over-dencken, ende door het aenschouwen van de creaturen op-klimmen tot den Schepper der selver; besonderlijck nochtans, ghelijck ick gheseydt hebbe, uyt de Meditatie van de mensch-wordinghe Christi, van de H. Maghedt Maria, ende andere Godts Heylighen. Maer bemerckt dat ghy van de volmaecktheden Godts, op tweederley manieren uwe Meditatie kondt aen rechten.

+Ten eersten, door affirmatien, het welck geschiet als wy van Godt segghen, oft hem toe-schrijven eenighe volmaecktheden: by exempel affirmerende Godt is al-machtich, wijs, rechtveerdich, goedt, den Schepper, regeerder, beschermer, onsen Vader, meester, medecijn, Salich-maker, ende al het ghene dat eenen alder-besten Vader, ende beschermer toegheschreven kan worden, dat moet hem met recht ende oneyndelijcker meer toe-ghevoeght worden, want met recht moeten wy hem dese ende ontallijcke andere volmaecktheden toe-schrijven. Ende dese maniere volght de konste der schilders naer, die altijdt wat by voegen in het gene dat sy schilderen, ende men kan daer niet ghenoech by voegen. Alsoo wordt Godt eeuwich ghenoemt, wiens eeuwicheyt soodanich is, al is't dat ghy geduerichlijck met der gedachten duysentich duysent jaren daer by voeght, soo en kan ons verstandt nochtans oock van verre tot het begrijp des eeuwicheydts niet gheraken.

+Ten tweeden, door negatien, 't welck gheschiedt als wy iet van Godt weyren oft loochenen, gelijck als by, bemerckende de volmaecktheden der creaturen, de selve loochenen in Godt te wesen, noch dien niet toe en schrijven, want dese volmaecktheden der creaturen eyndelijck zijn, ende vermenghelt met veelderley onvolmaecktheden; by exempel: Wy

segghen dat Godt gheen licht en is, gheen wittichheydt, schoonheydt, vermakelijckheydt; maer iet 't welck dese dinghen oneyndelijck te boven gaet, ende het welck al dese dinghen veel volmaecktelijcker ende op een edelder manier begrijpt, dat hy oneyndelijck, onmetelijck, onbegrijpelijck, ende onuytsprekelijck is. Aldus seght den H. Bonaventura in den boeck van het Kleyn goedt, p. 3. Men seght dat Godt niet en is iet dat men ghevoelen kan, maer dat de sinnen te boven gaet; niet iet dat men verbeelden kan, maer dat boven onse imaginatie ende verbeeldende kracht is; noch iet sulcx datmen met den verstande begrijpen kan, maer dat ons verstandt verre te boven gaet. Dese maniere is veel verhevender, ende wordt vergeleken met de konste van graveren. Maer het gene dat hier gheseydt is, dient meestendeel tot het verstant, ende bemerckinge, maer den wille heeft hier in verre het voordeel: want desen, aengesien dat alle dingen in Godt oneyndelijck zijn, ende datter in dese wereldt niet ghevonden en kan worden, dat hier mede te verghelijcken is; wenscht ende begheert hem oneyndelijck te beminnen, ende verfoeyt al het ghene dat verganckelijck is, ende acht het als vuylicheydt ende dreck. Ende daer toe wordt de Contemplatie gestiert, op dat de siele door liefde met Gode vereenicht, ende van alle ongeregelde affectien oft wercken der creaturen af-ghetrocken worde. Maer bemerckt dat den wille verscheyden wercken besluyt. Het eerste werck, als ghy+ Gode veel ghelucks biedt, ten opsichte van de volmaecktheden die in hem zijn, ende dat uyt eene brandende liefde, hier in u verblijdende, soo dat ghy de selve seer mildelijck hem soudt willen geven, waer 't sake dat hem die ontbraken, ende dat het in uwer macht ware. Het tweede, als ghy de volmaecktheden+ Godts boven al weecht, alle dingen met Godt vergeleken, veracht; u selven, ende al het ghene dat u aen-gaet, versaeckt, op dat ghy hem alleen soudt mogen besitten, hem alleen soudt mogen behagen, die oneyndelijck te boven gaet, al datter in dese werelt gevonden kan worden, ja oock in ontallijcke werelden, waer't dat se van Godt geschapen wierden. Het derde, waer door ghy hem soeckt te beminnen+

met de meeste affectie die u moghelijck is, ten opsichte van sijne volmaecktheden, die een-ieghelijck in't bijsonder, oneyndelijck zijn, ende weerdich met oneyndelijcke liefde bemindt te worden, ende waer door ghy wensche d'affectien ende de begheerten van alle de creaturen t'samen ende de begheerten van alle de creaturen t'samen, om de selve tot Godt al-machtich uyt gantscher herten uyt te storten, ende den selven uyt alle uwe krachten te beminnen. Het+ vierde werck is, waer door ghy u verblijdt van al het ghene dat Godt gheschapen heeft, ende noch daghelijcks doet, besonderlijck tot dien opsichte, dat het van sijne handt komt, ende van sijne macht, die al-moghende is, den alder-wijsten, ende den alder-besten+ is. Het vijfde, hem verheughen van de eere ende glorie, die d'Enghelen in den hemel Godt aen-doen; ende wenschen dat hem de menschen, ende alle creaturen, loven, eeren, ende dancken.+Het seste, verlanghen om met Godt vereenicht te worden door kennisse ende liefde, ende ghenieten dese vereeninge, ende in de selve rusten, waer mede hy met alle creaturen vereenicht is, door sijn wesen, sijne teghenwoordicheydt, ende macht.

+Maer de volmaecktheden Godts, en dienen niet alleen tot materie om te contempleren, maer oock sijne wel-daden, de misereien ende verholentheden van het leven onses Salich-makers, ende sijne woorden, in de welcke in der waerheydt, den geest ende het leven is, het over-dencken van de eeuwichheydt, ende van ons hemelsch Vader-landt, dese groote wereldt, ende wy selver, die eene kleyne wereldt ghenoemt worden; Ten laetsten, alle materie die tot de Meditatie dient, kan oock tot de Contemplatie ghevoeght worden, is't by al-dien datse tot de liefde Godts gheschickt wordt, ende datmen in dese sy-selven Godt voor ooghen stelt; welck is het eerste werck van de Contemplatie.

Den Verlangher. Ick soude wel willen weten, hoe dat men van de creaturen, tot den Schepper der selver moet op-klimmen.

+Den Oeffenaer. Aen-merckt de selve als Godts wercken, ende voor al sijne Goddelijcke teghenwoordicheydt, macht, wijsheydt, goedtheydt die in haer uyt-schijnt, ende andere sijne volmaeckt-

heden, ende dat, ghelijckerwijs dat boven gheseydt is, Gode de selve volmaecktheden toe-schrijvende; oft van hem weyrende het ghene, dat min volmaeckt is: want allen het goedt, dat in haer ghevonden wordt, komt van Godt, ende moet hem toe-gheschreven worden. Ende den meesten-deel kan oock ghevoeght worden tot de mensch-wordinghe ons Salichmakers, want hy hem geweerdight heeft den meestendeel te derven, ende veel pijnen om onsen t'wille onder worpen te wesen. Ghy kont het oock voegen aen den hemel, al waer allen het quaedt, het welck hier ghevonden wordt, uyt-ghebannen sal zijn, ende allen goedt overvloedelijck meerder sal zijn. Ghy kont oock uyt alle saken occasien nemen van danckbaerheydt; want+ is't dat ghy aensiet eenighe goederen, die u oft een ander ghegheven zijn, dit zijn soo veel weldaden, die u ghegunt zijn; is't dat ghy uyt liefde u verblijdt van het goedt van uwen evennaesten als of 't u eyghen goedt ware; is't dat ghy eenen anderen in ellenden siet, ende dat ghy van de selve bevrijt zijt, dit en is oock gheene kleyne wel-daedt; is't dat ghy met eenich quaedt besocht wordt, neemt dit als een remedie, 't welck u van Godt ghegheven wordt. Ende hier in kan men lichtelijck het geloof, hope, ende sonderlingh de liefde oeffenen; want wy moeten ons vastelijck laten voor-staen, dat het goedt dat wy ontfanghen hebben, ons van Godt ghegheven is, ende moeten verhopen, dat wy van sijne goedtheydt noch meer ende meer sullen ontfangen. Ten derden, aengesien, dat hy ons dit al uyt enckele liefde verleent, soo is 't wel betamelijck dat wy den ghenen die ons soo lief gehadt heeft, wederom sonder beminnen.

Het is oock een besonder middel om tot de contemplatie+ te gheraken, hem te oeffenen in de suyvere meyninghe, in het over-gheven sijns selfs, ende in eenen op-rechten ijver te ghebruycken. Want wy bemercken, dat de ghene, die eenen op-rechten ijver der zielen ghehadt hebben, niet teghenstaende dat sy door de ghehoorsaemheydt dickwijls van dese stilte af-ghetrocken zijn gheweest,

niet-te-min in seer verheven hebben gheweest in de contemplatie. Ten laetsten, het is een seer krachtighe+ maniere, ende middel om te komen tot de volmaecktheydt van de liefde, ende de contemplatie, hem tot Godt te keeren door aspiratien ende versuchtingen. Siet hier af breeder, den H. Bonaventura in de reyse der siele tot Godt.

Den Verlangher. Ick sal hier mede op-houden, is't dat u ghelieve my te gheven eenighe practijcken dienende tot de contemplatie, by soo verre, dat het u niet te moeyelijck en soude vallen.

+Den Oeffenaer. D'eerste, is eene vol-standicheydt in sijne oeffeninghe: De tweede, eene lichamelijcke ruste: hierom is't dat wy lesen, dat Maria was sittende: De derde, alleen te wesen, soo veel als onse maniere van leven toe-laet; want te veronachtsamen het ghene dat sijnen roep aen-gaet, is een alder-meest+ belet. Hy sal alleen sitten, seght de Propheet, ende swijghen, ende hy sal sy-selven boven sy-selven verheffen: De vierde, sorghe draghen, dat alle dinghen betamelijck ende ordentlijck geschieden, 't zy in-wendelijck, 't zy uyt-wendelijck, 't zy oock in het ghene, dat den lichame noodt-sakelijck is: De vijfde, 't versterven ende verwinnen sijnder ghebreken, besonderlijck nochtans de hooveerdije: De seste, een wacker onder-houden van 't gene, dat sijne maniere van leven eygen is: De sevenste,+ geerne iet lijden: Hy heeft u verdruckt (seyde Moyses) met armoede, ende heeft u Manna tot een spijse ghegeven: Iacob heeft GOdt ghesien, als hy van sijnen broeder Esau vervolght wierde: den H. Ioannes als hy ballinck was: den H. Stephanus, als hy gesteenight wierde: De achtste, danck-segginge; de slach offerande des lofs sal my vereeren: dit is den wech, waer door ick u mijne salicheydt sal verthoonen: De neghenste, al het ghene, dat teghen-woordich is (als oft wy de doodt voor ooghen saghen) versmaden; ende dit is, ghelijck met den Patriarch Abraham in de deure van sijn tabernakel sitten, als hem Godt al-machtich vereert met een visioen der Enghelen: De thienste, vol-herdicheydt in 't bidden, ende hulpe vereysschen van de Heylig-

ghen, maer alder-meest van de H. Moeder Godts Maria: De elfste, eenen ijver der siele: De twaelfste, de suyvere meyninghe: De derthienste, een ghedurich ghebedt ende meditatie: De vier-thienste, de continuele oeffeninghe van de teghen-woordicheydt Godts. De vijfthienste, eenen ijverende liefde tot sijnen naesten.

Den Verlangher. Op datter niet achter-ghelaten en worde, noch en ghebreke, het welck de contemplatie aen-gaet; bidde u, my te willen uyt-legghen, wat dat te segghen is, het minnende oft bewegende ghebedt, ende hoe het selve moet gheschieden.

Den Oeffenaer. Het minnende oft beweghende+ ghebedt, wordt soo ghenoemt van de affectie, de welcke hier in meest te werck ghestelt wordt. Want ghelijck P. Paz secht, het is eene communicatie ende handelinghe met Godt, waer door de siele achter-latende de redenen, die men door het verstandt plach te over-legghen: ende veel meer aftreckende de sinnen van uyt-wendighe saken, als oock de imaginatie oft verbeeldende kracht, van alle lichamelijcke dingen, die ons souden moghen verstroyen: stelt haer-selven in Godts teghenwoordicheydt, ende te vreden zijnde met sijne ghedachtenisse, haere alder-meest begheeft tot affectien van liefde, ende het ghene, dat haer tot de selve soude moghen verwecken: soo nochtans niet, datse alle andere affectien van gheloof, hope, danck-segghinghe, lof ende over-ghevinghe uyt-sluyt, maer begheert dit nu voor haer-selven, nu voor eenen anderen: maer ghy sult my segghen, is't sake dat Godt ons hier toe roept, soo sal hy ons oock door sijne gratie voor-komen ende onder-wijsen. P. de+ Puente raedt nochtans, dat de siele haer in de tegenwoordicheydt Godts soude vereenigen, ende Godt soude aen-schouwen, ghelijck hy was voor het beghinsel des wereldts, alle dinghen vervullende, ende in sy-selven ghenoechsaem, ende datse haer late voor-staen datse als een stippelken alleen met+ hem, ende in hem is; die alleen alle dinghen, ende alleen voor sy selven genoechsaem is, ende gheheel hare liefde in hem storte; oft oock dat sy bemercke

hoe dat God sy-selven bemindt, ende begrijpt, ende hem selven verheught over sijne volmaecktheden, ende dat hy alsoo in den af-grondt van sijne wijsheydt, ende goedtheydt als een droppelken gestelt zijnde, terstondt uyt ganscher herten in hem verandere. Ten derden, mach hy contempleren, hoe dat Godt den Vader sy selven kennende den Sone voordts-brenght, ende dese twee persoonen malckanderen beminnende, voorts-brenghen den H. Gheest, ende hoe dat de Goddelijcke persoonen met eene oneyndelijcke volmaectheyt, hare eygendommen hebben; ende in deser voeghen in syselven verwecken eenighe affectie van liefde tot de dry Goddelijcke persoonen, op dat hy een met haer-lieden soude moghen zijn, aen-ghesien, dat de H. Drijvuldicheydt door eene oneyndelijcke goedertierenheydt hier toe haer weerdight.

Dese oeffeninghe, seght P. Paz, is profijtelijcker, is't dat de siele hier toe genoot wort door de meditatie: want de liefde trect het herte sterckelijcker af van d'aertsche dingen verciert dat met deugheden, ende het hert wort beter ende lichtelijcker gesuyvert, gelijck+ den H. Bonaventura ghetuyght, door het vier der liefden, dan door de wateren der tranen. Want de meditatie en is anders niet dan een sorchvuldich onder-soeck der zielen, waer door wy iet 't welck ons verborgen is ontdecken, op dat wy onse affectie souden onsteken, ende verwect souden worden, om ons tot eenich goet de begeven, oft eenich quaet te schouwen: ende ontwijfelijck het onder-soecken brenght+ arbeyd mede. Maer dese maniere vereyscht datmen van de voren in de meditatie gheoeffent zy geweest, daer-en-boven eene sonderlinghe verstervinghe, suyverheydt des herten, eenen af-keer oock van de alderminste sonden, ende een neerstich beoeffenen der deughden: waer toe de selve oock gestiert moet worden, niet tot vertroostinghen; gulsicheydt, oft ijdelheydt. Ten tweeden, sy vereyscht, ghelijck wy van de contemplatie gheseydt hebben, eene stilte der nature, ende den roep Godts; waer af den meester van het Gheestelijck leven oordeelen kan, ende een ieghelijck by zy selven bemercken, wat bewegingen

ende treck dat ghy gevoelt tot dese maniere van bidden, ende de selve volghen naer het goedt-duncken des ghenes, van den welcken hy onder-wesen wordt.

Voorts en vereyscht niet alleen het gebruyck van de medicatie, maer wordt hier meestendeel by ghevoeght, ende ghelijck den Propheet Eliseus propheteerde, als hy den herp-slager ende het soet geluyt hadde ghehoordt; alsoo moet hier de meditatie van het leven, oft van de doodt ons Salich-makers, oft van de Goddelijcke volmaecktheden voren gaen, ende aldus wordt de ziele verheven tot het minnelijck ghebedt. Ende in't beghinsel begheeftse haere tot verscheyden affectien ende begeerten; maer+ nader-handt tot Godt alleen, ende dat soo veel te langer, hoe datse hier in meer vervoordert is. Men moet hier in het bedroch van den duyvel gade slaen, gelijck in alle andere manieren van bidden. Want is't by aldien dat iemant gevoelt, dat hy door eene+ geestelijcke gulsicheyt, oft hooveerdicheyt getrocken wordt, ende dat hy d'andere versmaedt; oft dat hy afghetrocken wordt van den ijver van de ghehoorsaemheydt, van het over-gheven sijns selfs, ghedurighe verstervinghe, ende ten laetsten van het gene dat sijnen regel mede brenght; dit is een claer teecken, dat hy van den duyvel bedroghen wordt.

Den Verlangher. Ick wilde wel, dat ghy my dit door eenighe ghelijckenisse wat claerder uyt-leydt.

Den Oeffenaer. Leest dit aen gaende P. Paz die hier van in't lange gheschreven heeft maer hier tusschen+ neemt dit tot u voordeel.

Voor d'eerste oeffeninghe, ende het ghebruyck van het gheloove.

AEnsiet den Heere teghen-woordich, als den ghenen van den welcken alle dingen haer wesen trecken, ende die d'eerste Waerheydt is. Ende ghelooft vastelijck het ghene dat hy van sy selven, van sijnen Sone etc. veropenbaert heeft; ende doet uwe belijdenisse met inwendighe woorden; Bidt dat onse Salichmaker met u zy; ende wenscht dat een-iegelijck hem bekenne ende beminne.

Voor de tweede oeffeninghe van de Hope.

AEn-schouwt Godt als den alder-besten, liberaelsten loonder, uwen hulper, ende de fonteyne van allen goedt; ende betrout, dat ghy door de verdiensten van sijnen Sone gratie verkrijghen sult, die u nootsakelijck is, om tot het eeuwich leven te gheraken; ende eyscht dit met een vast betrouwen.

Voor de derde oeffeninghe van de Liefde.

STelt u Godt voor ooghen, als den af-grondt van alle goederen; van den welcken het al komt; ende aenbidt hem, die begheerte van u bemindt te worden: ende eyscht eene seer breede liefde, op dat ghy alle sijne gheboden soudet moghen onder-houden, dat hem alle menschen souden lief-hebben, eene seer uyt-gereckte liefde, wenschende hem in der eeuwicheydt te beminnen; een seer verheven liefde, waer door ghy alle aerdtsche dinghen soude moghen versmaden: een seer diepe liefde, waer door ghy u onder alle menschen vernedert. Biedt hem geel ghelucks, ende verheught u van sijn goedt, ende gheeft u gheheelijck over, op dat ghy in alles sijnen alder-heylichsten wille ghelijck soudt moghen wesen: vereenight alle uwe krachten met hem, op dat ghy hem alleen mooght in uwe ghedachten hebben, ende hem alleen beminnen.

Den Verlangher. Ick vreese dat ick qualijck sal konnen oeffenen ende verkrijgen het gene dat ghy my, tot noch toe uyt gheleydt hebt, want mijn imaginatie herwaerts ende derwaerts verstroydt zijnde, en blijft niet ghestadich op eene sake.

Den Oeffenaer. En quelt u hier nochtans niet in; daer zijn verscheyden wegen om tot de volmaecktheydt+ te gheraken. Want wie is't bekent, ghelijck den Propheet Iob seght, door welcken wech, het+ licht ghespreydt wordt. Ende laet u dit vastelijck voor-staen, dat d' alder-beste maniere van vereeninghe om tot de contemplatie te komen is, sijnen wille in alles voeghen met den wille Godts; ontsteken wesende met eenen op-rechten ijver der ziele, hem gedurichlijck oeffenen in de Goddelijcke teghen-woordicheydt: hier in kan men niet lichtelijck bedroghen worden. Ende soo-danighe siele is

Godt almachtich dickwijls veel aenghenamer, dat die haer begheeft tot hooghe contemplatien, ende hier-en-tusschen sy is slap in de ghehoorsaemheydt, traegh in de verstervinghe, luy in den ijver+ der sielen. Dese vereeninghe recommandeert de S. Teresa; boven al vermanende haer Religieusen, datse voor al, haer wel souden wachten van alle bedroch in hare gheestelijcke ruste ende contemplatie, waer door sommighe somtijdts verflauwen in den ijver, ende de onder-danicheydt, of datse haer selven in de ruste van het ghebedt, uyt eyghen liefde, ende niet van Godt almachtich souden met geestelijcke ghenoechten vermaken. Want Got en berooft met de ghene die om sijnen t'wille arbeyden van haren loon, noch en laet oock niet te besoecken de ghene, die om sijnen t'wille den arbeydt aenveerden daer sy van hem toe ghesonden zijn, als is't dat haer de ruste seer aen-ghenaem is. het welck de S. Teresa seyde beproeft te hebben door experientie, ende datse haer liet voor staen, dat dit de redene waas, waerom, dat den duyvel van der hellen soo+ veel listen ende laghen leydt, om de ghehoorsaemheyt te bevechten; over-midts dat dese deughdt den alder-sekersten, alder-korsten ende den eenighen middel is, om sijnen wille met Godts wille te vereenighen.

Ghebedt besluytende alle d'affectien der Liefden.

HEere onsen God, hoe wonderlijck is uwen naem over geheel+ aertrijck! VVie is ghelijck aen den Heere onsen Godt? Daer+ en is uwes gelijck onder alle de machtige niet, o Heere, ende daer+ en is niemandt ghelijck uwe wercken. Groot zijt ghy, o Heere,+ ende uwer grootheyt en is gheen eynde. Ghy zijt machtich, ende daer en is niemandt, die uwen wille kan weder-staen. Ghy zijt goedt ende uwe bermherticheyt en heeft gheen eynde. Ghy zijt alleen onsen Heere, ghy zijt alleen goedt, ghy zijt alleen den alder-hoochsten. Ick verheughe my in alle uwe goederen o mijne genoechte, o fonteyne an alle goederen. Maeckt den Heere groot+ met my; ende laet ons sijnen naem verheffen met malckanderen. Maer wat is u groot maken, o Heere tot wiens grootheydt niet

by-ghevoeght en kan worden? VVant ghy hemel ende aerde vervult, wiens schoonheydt alle schoonheydt te boven gaet; by wiens goedtheydt, gheene bermherticheydt, by wiens kracht, gheene macht vergheleken en mach worden. Ende waer't by aldien datter eenighe ghevonden wierde, ende dat in mijnder macht waer, ick soude de selve u mildelijck schencken, al waer het dat elcke creature in't besonder eenen hemel waer, vervult met claer-blinckende gheesten; ende al waer't dat alle de sandekens der duynen elck schoone werelden waren, ick soude die u gheven, want ghy dit weerdich zijt, om dat ick u beminne. VVaer't sake, dat ick in my besloten hadde d'affectie van alle de menschen, Enghelen ende Heylighen; ick soude u daer mede willen om-helsen, in u soude ick willen leven, ende sterven. Och oft ick alle de smerten ende pijnen van alle d' ellendige menschen mochte aen-nemen ende verdraghen, op dat uwen naem soude moghen verheven worden, op dat de menschen u souden moghen kennen, ende beminnen! VVant alle droefheydt ende pijne is kort ende licht om draghen aen den ghenen, die door uwe liefde droncken is, ende door de selve in u verandert wordt. O mijn leven, o alder-meeste soeticheydt, o allen mijn goedt, hoe worde ick benouwt, tot dat ghy mijne begheerte vervult sult hebben, door de welcke ick u uyt gantscher herten, uyt gantscher sielen, uyt gantsch mijn verstandt, ende uyt alle mijne krachten beminne! Och oft ick een met u waer, ende ghy met my, dat mijnen wille, met uwen wille in alles over een quame! Siet, o Heere, die het herte ende de nieren door-siet, ick weet dat u bekent is, dat ick in der waerheydt niet en begheere buyten u; ende waer't by al-dien, dat ghy alle dingen settedet in mijn verkiesen, ick soude u mijnen wille weder-gheven, die ick u duysendtich duysendt-mael toe-eyghene. VVant ghy zijt den Heere, ende ick ben den knecht: ghy zijt de wijsheydt; ende ick ben een on-wetent kindt: ghy zijt de goedtheydt selve, ende ick ben vervult met alle boosheydt: ghy zijt den af-grondt van alle goeden, ende ick van allen quaden. Ghy zijt den Godt mijnder herten, mijne soeticheydt, mijne sterckte, mijne vreese ende mijne liefde. Och oft ick niet en kende buyten u,

Och oft ick niet bemindt, niet bepeyst hadde, dan u alleen, o zee van alle goeden: Ick soude zijn, als oft ick niet gheweest en hadde van 't lichaem mijns moeders over-ghedraghen zijnde tot het graf, ick soude doodt gheweest hebben, ende mijn leven+ soude verborghen wesen met Christus in u mijnen Godt.

Oeffeninghe van aspiratien oft op-heffinghen des gemoets, over-loopende alle gheschapen dinghen, vervolghens de dry weghen.

Den suyverenden wech.

IN desen wech wordt vereysch ende verweckt leetwesen, schaemte, ende vreese vande sonden.

 

Aspiratien rijsende uyt het overdencken van de helle.

'T en waer dat den Heere my gheholpen hadde, mijne+ siele hadde seer na-by in de helle ghewoont! Och oft ick u noyt en hadde vergramt mijnen Godt!

 

Vyt het over-dencken der aerde.

Siet den Heere sal goedertierentheydt gheven, ende+ onse aerde sal vruchten voordts-brenghen. Ende ick ben gheworden ghelijck een verlaten ende verwoest landt: Ick hebbe doornen voorts-gebrocht waer mede ick u, eylaes! o soeten Iesu ghekroont hebbe.

 

Vyt het over-dencken der beesten.

De beesten, ende alderhande vee, serpenten, ende gevederde voghelen, ende alle kruypende dieren dien u:+ ende ick hebbe gheleeft ghelijck een peerdt, ende muyl, die gheen verstandt en ghebruycken, o mijnen Heere, ende mijnen Godt.

 

Vyt het over-dencken der menschen.

De kinderen deser wereldt, zijn voorsienigher, dan+ de kinderen des lichts! Wat en heeft hare vernuftheydt niet ghevonden, op datse valschelijck gheluckich soude moghen worden: Ende ick hebbe veel dinghen ghevonden om ongheluckich ende ondanckbaer te wesen.

Vyt het over-dencken der siele.

Ghy hebt kostelijck gheweest in de ooghen van mijnen Godt, want ghy hebt ghewasschen gheweest in het bloedt van sijnen Sone, ende ick hebbe u soo lichtelijck+ verkocht. Ay my, seer langh heeft mijne siele eenen vremdelinck gheweest.

 

Vyt het over-dencken der wateren.

De water-vloeden hebben op-ghegeven hunne stemme, de vloeden hebben hunne baren opgheheven: maer+ veel wateren en hebben uwe liefde, o soeten Iesu, niet+ konnen uyt-blusschen, die ick eylaes! soo menich mael verlaten end uyt-ghebluscht hebbe.

 

Vyt het over-dencken van de locht.

+Den gheest blaest dat hy wilt; komt my te hulpe, o Heere, op dat ick mach verkocht worden door uwe menichvuldighe ontfermherticheden.

 

Vyt het over-dencken van 't vier.

Ghy zijt, o mijnen Godt, een verslindende vier, ende hoe en ben ick niet ghesmolten o Heere? Ende sal ick in't midden van uwe vierighe schichten, van uwe weldaden, noch al even koudt blijven?

 

Vyt het over-dencken des hemels.

O schoonen hemel, hoe luttel hebbe ick u gheacht! Hoe dier heeft het mijnen Heere ghekost, dat ick u met hem soude besitten, ende eylaes! ick hebbe 't versmaedt.

 

Vyt het over-dencken der Enghelen.

Verblijdt u, o ghy Enghels over my sondaer penitentie doende, ende versuchtende tot mijnen Heere, mijnen Godt.

 

Den verlichtenden wech.

DE aspiratien ende op-heffinghen des ghemoets der ghener, die voordts-gaen in den wech der deughden, dienen tot het verkrijghen der deughden, ende het uyt-roeyen der sonden; het welck men behoorde ghedurichlijck te oeffenen, om alsoo d'ijdele verbeeldingen van de voorleden sonden, met dese ghedachten wech te drijven, ende te versmachten.

Aspiratien, spruytende uyt het bemercken van de helle.

Ghy hebt my verlost uyt den mondt des leeuws, ende+ van de hoornen des een-horens mijne oodtmoedichheydt ende mijne verlaten siele, uyt de macht van den rasenden hondt van der hellen: ende wien sal ick dienen+ anders dan u?

 

Vyt het over-dencken der aerde.

D'aerde, die dickwijls den reghen op haer komende,+ drinckt, ende gheene vruchten voordts en brenght, is seer na by om vermaledijdt te wesen, maer ghy die den oprechten wet-ghever zijt, sult ghebenedijdinghe geven,+ ende ick sal gaen van deughdt tot deughdt.

 

Vyt het over-dencken der beesten.

Den os heeft sijnen besitter ghekent, ende den esel de+ kribbe des Heeren: ende en sal ick u niet kennen, ende in armoede uwe armoede na-volghen?

 

Vyt het over-dencken der menschen.

Ghy en hebt alsoo niet ghedaen allen natien, gelijck+ ghy my ghedaen hebt, ende uwe oordeelen en hebt ghy hun niet gheopenbaert: hier om hebbe ick ghesworen+ ende een vast op-set ghemaeckt te bewaren d'oordeelen uwer rechtveerdicheydt.

 

Vyt het over-dencken des waters.

Ghebenedijdt den Heere alle wateren, die boven de+ hemelen zijt: ende och oft ghy vermeerdert mocht worden, door mijne tranen, op dat ick boven sneeuw soude moghen wit worden.

 

Vyt het over-dencken des lochts.

Mijnen mondt hebbe ick open ghedaen, ende adem in-ghehaelt: want in uwe bermherticheydt hebbe ick vertrouwt.

Vyt het over-dencken des viers.

+Ghy raedt my, o Heere, dat ick van u soude koopen goudt dat gloeyende is: ontsteeckt my mijnen Heere,+ ende mijnen Godt: die de gheesten uwe Enghelen maeckt, maeckt my uwen dienaer, vierich ende brandende in uwe liefde.

 

Vyt het over-dencken des hemels.

+Vwer handen wercken zijn de hemelen, sy sullen vergaen, maer ghy blijft altijdt; Gheeft my volstandicheydt, o Heere, dat mijne sonden ghelijck een kleedt verslijten.

 

Vyt het overdencken der Enghelen.

+Ghy hebt uwe Enghelen van my bevolen, datse my souden bewaren in alle mijne weghen: Maeckt o Heere datse my in hunne handen draghen, op dat ick niet wederom mijnen voet en stoote aen den steen, ende en valle, door mijne oude ghewoonten.

 

Den vereenighenden wech.

DE volmaeckte menschen plachten meestendeel soo-danighe aspiratien te ghebruycken, waer door de siele ontsteken ende met Godt vereenight wordt door de liefde.

Aspiratien ende op-heffinghen des ghemoets spruytende uyt het bemercken der helle.

Hier branden uwe vijanden, ende sullen branden tot inder eeuwicheyt, maer mijne liefde sal van u af, sterck wesen, als de doodt, ende mijne jaloursheydt sal hardt+ wesen als de helle.

 

Vyt het over-dencken der aerde.

Dat mijne aerde ghebenedijde mijnen Heere, ende vruchten voorts-brenghe op sijnen tijdt.

 

Vyt het over-dencken der menschen.

+Komt, ende hoort ghy alle, die Godt vreest, ende ick sal u vertellen hoe groote dinghen dat den Heere mijne siele ghedaen heeft. och groote dinghen heeft hy de selve ghedaen! o mijne ghenoechte ende vermakelijcke verkoelinghe.

Vyt het over-dencken der beesten.

De vogelen des lochts en saeyen oft en maeyen niet, ende ghy o hemelschen Vader voedtse: aldus betrouwe ick oock, dat ghy my oock sult onderhouden, o mijne+ eenighe hope.

 

Vyt het over-dencken der siele.

Mijne siele is uwen tempel, komt Heere, ende neemt+ uwe woon-plaetse by my. Blijft ghy in my, ende ick in u, op dat ick een met u mach zijn; och wanneer sal ick+ u op het alder-vierichste lief-hebben!

 

Vyt het over-dencken des waters.

Mijne siele is voor u als een aerde sonder water. Sy heeft dorst tot u Godt de levende fonteyne. Wanneer sal ick komen, ende my openbaren voor u aenschijn. wanneer sult ghy my droncken maecken met uwe liefde.

 

Vyt het over-dencken des lochts.

O eeuwighe Wijsheydt, oprechte liefde, ende beminde eeuwicheydt! Ghy zijt mijnen Godt, tot u versuchte ick nacht ende dach, in-stort in my het oprecht leven: want ghy zijt mijn leven alleen.

 

Vyt het over-dencken des viers.

Ghy zijt ghekomen om het vier te brenghen op der aerden, ende ghy en begheert anders niet dan dat het ontsteken soude worden: ontsteeckt my met dat selve+ vier, op dat ick van uwe liefde mach smelten.

 

Vyt het over-dencken des hemels.

Ghy hemelen vertelt de glorie Godts, lovet ende+ danckt onsen Godt, och wanneer sult ghy my geopent worden, ende dat ick hem sal vinden den ghenen, die+ mijne siele bemint! wanneer sal ick hem uyt gantscher herten beminnen?

 

Vyt het over-dencken der Enghelen.

O Enghels, die altijdt siet het aenschijn mijns Vaders,+ wanneer sal ick komen ende versaedt worden, als sijne glorie my verschijnen sal? Doet open uwe poorten+ ghy Princen, ende wordt op gheheven ghy eeuwighe+ poorten, op dat ick mach smaken ende sien, hoe soet dat den Heere is.

Op-heffinghe des ghemoets uyt Ludovicus Blosius om een vierighe liefde te verwecken.

O Alder minnelijcksten, alder secreetsten ende aldernaesten Bruydegom der heylighe sielen, ontsteeckt krachtelijck dat bidde ick u, mijn herte met den brandt uwer Goddelijck liefde, op dat ick u mach beminnen uyt het binnenste mijnder siele, besoeckt my ghenadelijck, ende vervult mijn gantscher herten na u, die de fonteyne zijt van alle soeticheydt.

O Heere Iesu, o vier welck ons soetelijck ontsteeckt, heymelijck schijnt, ende lieflijck rieckt, vervult gheheel mijn herte, o Koninck der Koninghen, Koninck der eeuwighe glorie, op dat ick naer u alleen verlanghe, tot u versuchte, om u minnelijck aenschijn te aenschouwen.

Door wondt, o minnelijcken Iesu, het binnenste mijnder siele, met uwe alder soetste liefde: door wondt mijn herte met uwe brandende liefde, op dat mijne siele gantsch na u verlanghe, ende t'eenemael smelte in uwe liefde, ende datse gheheel in u verandere.

Scheydt my gheheel van al 't ghene, dat op der aerden is, op dat ick u alleen vry ende los soude moghen aen-hanghen, dat ghy dat als eyghen besitter soudt moghen bewoonen. Dat uwen aldersoetsten reuck in my neder-dale, dat ick over-goten worde van de lieflijckheydt van uwe Goddelijcke liefde, die in my verweckt suyvere ende eeuwighe begheerten.

Gheeft my o Heere, dat ick vervult zijnde vande soeticheydt ende gheheel ontsteecken van den brandt uwer liefden, u mach uyt gantscher herten beminnen, ende uyt het binnenste mijnder siele, o alder minnelijcksten lief-hebber! dat ick u mach beminnen, o eenighe salichheydt mijnder siele, dat ick u mach beminnen, want ghy my van te voren hebt bemindt.

Verleent my o alder-schoonsten ende alder-liefsten Bruydegom Iesu, dat ick u al tijdt meer ende meer mach beminnen, ende dat uwe machtighe ende krachtighe liefde van my neme het ghewichte van alle aerdtsche+ begheerlijckheden, ende my gheve, dat ick ghedu-

richlijck mach loopen naer den reuck van uwe salven.

Druckt in mijn herte, mijnen alder liefsten ende aldersoetsten Bruydegom eene soete ghedachtenisse van uwen heylighen naem, die niet uyt-ghevaeght en kan worden, op dat ick al-tijdt naer u verlanghe, al-tijdt met het vier van uwe liefde brande, ende in den overvloedt van uwe liefde t'eenemael verdrincke.

O zee van heylighe liefde ende soeticheydt, mijnen Godt, komt ende schenckt my u-selven, geeft my dat ick muyt gheheelder herten met volle begheerten, ende met eene brandende affectie ghedurichlijck naer u mach verlanghen ende u stellen boven alle gheschapen creaturen, dat ick om uwen t'wille alle verganckelijcke genoechte macht versaecken, o mijn waerachtich ende alder-meest verheughen.

Voedt my, o Heere, die eenen hongherighen bedelaer ben, met een ghedurich invloeden van uwe Goddelijcheydt. Dit begheere ende versoecke ick oodtmoedelijck, dat uwe alder-krachtichste liefde, my t'eenemael doorwonde, vervulle, ende in haer verandere.

Verleent my, o alder-goedertierensen Salich-maker, dat ick door uwe liefde gheheel ontsteken mach worden, t'eenemael my selven mach verlaten, ende in u alleen mijn vermaeck nemen, u alleen mach kennen, ende ghevoelen.

O ongehemeten af-grondt der Godtheydt, treckt my, ende verslindt my in u, treckt soo t'uwaerts de begheerten mijnder herten, ende vereenight de selve met u, dat ick ontbonden ende los mach wesen van alle andere dinghen.

Ick noode u, o soeten Godt tot mijne siele, u aenroepe, u versoecke ick uyt gantscher herten, o lieflijcke wellusticheydt van de alder-binnenste om-helsinghen, komt mijnen alder-liefsten, komt o Heere, na den welcken ick duysentich duysent-mael verlanght hebbe, op dat ick u inwendelijck soude moghen besitten, ende u met de armen mijnder siele op het alder-suyverste soude moghen omhelsen.

O licht altijdt lichtende, ende dat niemermeer verduystert en wordt, verlicht my; o vier 't welck al-tijdt brandt, ende noyt uyt ghebluscht en wordt, ontsteeckt my, o liefde, die altijdt ontsteken zijt, ende noyt en ver-

flauwt, verslindt my, ende verandert my in u.

O alder-aen-ghenaemste licht mijnder ooghen, Iesv, drijft verre van my, alle duysternissen ende verlicht my teenemael, met het klaerblinckende licht uwer gratie. Komt in mijn siele, o oneyndelijcke soeticheydt, op dat ick uwe soeticheydt mach smaken, ende in u alleen my mach verheughen ende rusten.

O mijnen alder-liefsten, ghy die ick alleenelijck begheere, verleent my, dat ick u mach vinden, ende ghevonden hebbende, mach vast houden, ende met mijne gheestelijcke armen vastelijck mach omhelsen. Naer u verlanghe ick, o eeuwighe salicheydt, och oft ghy u my gaeft, ende my met u op het alder-volmaeckste vereenichde, ende my droncken maeckt met den wijn van uwe Goddelijcke liefde.

Door-wondt, o Heere, het binnenste mijnder herten met de schichten uwer liefden, ende laet neder dalen in t binnenste van mijne koude ende flauwe ziele, eene salighe vlamme op dat ick ontsteken zijnde met den onbluschelijcken brant uwer liefden, ende door wont met de onsprekelijcke soeticheydt van uwen gheest, van my selven t'eenemael af-ghetrocken my tot u alleen mach keeren.

Ontfanght my, o alder-lieffelijcksten bruydegom Iesv, in de armen van uwe soete om-helsinghen, waer door mijnen vervrosen gheest mach smilten, ende branden. Doet open aen den genen die klopt, ende ontfanght een verlaten siele in de sale uwer liefden ende verbindt de selve gheheelijck met u.

Dat ick doch mach uyt u putten die levende wateren, o honich-vloeyende fonteyne, de welcke gheproeft hebbende, naer niet anders, dan naer u en dorste. Dat in my nederdale den dauwe, van uwe alder-soetste liefde, waer door ick overgoten zijnde soude moghen reyn ende suyver van alle aertsche begheerlijckheden, ende vervalste liefde behouden blijven.

O alder-liefste uyt alle beminde verleent my, dat ick u gheheelijck toebehoore, ende dat ghy my in der eeuwicheydt by blijft. Vereenight my, in sulcker voeghen met u, dat ick nimmermeer van u en kan scheyden, geeft my u selven, in sulcker voeghen, dat vervult zijnde met

de soeticheydt uwer vrede, ghedurichlijck, met alle reynicheydt mijn vermaeck in u mach nemen.

O gherust ende suyver licht, mijnen Godt, doorstraelt mijne siele met uwe verlichtinghen. Voeght my met u op het alder-volmaeckste, o claer-blinckende sonne, op dat d'aerde mijnder herten over-schenen zijnde met de hitte uwes krachts, bloemen ende vruchten van heylighe liefde voorts mach brenghen.

Wel aen mijne eere, mijne vreughde ende mijne oprechte ghenoechte, Heere Iesu, ontsteeckt de vlamme uwer liefden, in 't binnenste mijnder herten, soo dat ick voortaen in dese wereldt niet en verkiese, nerghens naer en verlanghe, dan nae u alleen.

O Heere, dat den Hemel, d'aerde, ende allen het ghene, dat hier in begrepen is sonder u, my zy ghelijck eenen winterschen vorst. Dat ick in u alleen mijn vermaeckt neme, dat ghy alleen mijn verheughen zijt, dat uwe liefde in 't binnenste mijnder herten alleen leve ende brande ende altijdt meer ende meer mach leven ende ontsteken worden.

Verschijnt, o claer blinckende ende alder-aenghenaemste licht, op dat de duysternissen mijnder verblintheydt, in eenen alderschoonsten middach verandert moghen worden. Verciert, o soeten Iesu, mijne siele, met den glans uwer liefden, het welck u aenghenaem is, weyrt van haer allen het ghene, dat u mishaeght, ende maeckt datse u in alles behaghelijck mach wesen.

O alder soetsten brandt, doet te niet het stof mijns wesens. Verandert my in u, op dat ick door eenen knoop der liefden, die niet ontknoopt en kan worden, aen u ghebonden mach zijn, mijn leven van u mach ontfanghen, ende als eene lelie mach groeyen in uwe teghenwoordicheydt.

O alderschoonste bloeme Iesu, o eeuwich leven, waer door ick mijn leven ontfange, sonder het welck ick sterve; leven sonder het welck ick treure, o soet ende minnelijck leven, gheeft my, dat ick met u mach vereenight worden, dat ick u mach omhelsen, ende rustende in u, door eene soete liefde, die den alder-aen-ghenaemsten vrede zijt, heylichlijck mach sterven.

Verleent my, o Heere, dat mijne siele door de kracht van uwe brandende liefde, by een vergadert, ende door de soeticheydt van uwe liefde ghesmolten zijnde; t'eenemael in u soude moghen vloeyen. Besit haer, o alder grootste ende onveranderlijckste goet, besit haer, op dat sy u mach besitten.

Doorwondt mijn herte, doorwondet, mijnen alderliefsten met den alder scherpsten pijl uwer liefden, op dat ick salichlijck op u mach verlieft blijven, dat alle verganckelijcke dinghen my misnoeghen, dat ghy my alleen behaeght, alleen met uwe schoonheydt, met de welcke niet te verghelijcken en is, vermaeckt.

Doet te niet, o soeten Iesu, mijnen flouwen ende louwen handel, ende gheeft my, dat ick u veerdich ende ongebonden, met een onversadelijcke viericheyt mach volghen. Doet schijnen het ghesternte van uwe aldervierichste liefde, welcke my soo krachtelijck tot u drijve, dat ick niet en leve dan in u.

O Iesu, eenighen vertrooster mijnder siele, laet doch ghedurichlijck in my vloeyen uwe Goddelijcke gratie. Trecht my t'uwaerts met de krachtighe macht uwer liefden, ende gheeft my eenen kus van uwe versoeninghe, waer mede gheteeckent zijnde, ick anders niet en beminne, dan u alleen; want ghy zijt mijne vol-komen besittinghe, ende de gheluck-salicheydt mijnder siele.


Vorige Volgende