Den wech des eeuwich levens

[p. 651]

Het IV. Capittel.
Oeffeninghe van danck-segghinghe.

ICK hebbe in 't voorgaende Capittel in't kort uyt-gheleydt eene vier-voudighe oeffeninge, laet ons nu in het langhe vervolghen ieghelijcks deel van de selve.

Het 1. voor-bereydtsel. Stelt u-selven in de teghen-woordicheydt Godts en van sijn hof: ende gaet met eene groote begheerte; maer nochtans met schaemte, by de chooren der Heylighen, die Godt loven.

Het 2. voor-bereydtsel. Begheert van den Heere, dat hy u gratie gheve, dat ghy hem mooght dancken: begheert van sijn hof, dat sy un gheweerdighen, uwen lof by den hunnen te voeghen.

Het 1. deel. Danckt Godt voor sijne wel-daden.

Ten eersten, voor de wel-daden gegheven aen de⁺ menschelijckheyt van onsen Heere Christus, te weten: dat die ghevoeght is gheweest met het Goddelijck woordt: ten tweeden, dat hy 't hoofdt is van de Enghelen ende menschen: ten derden, dat in hem is alle volheydt der gratien, wijsheydt, wetentheydt ende heylicheydt.

Ten tweeden, voor de wel-daden ghegheven aen⁺ de Heylighe maghedt Maria, dat sy is de Moeder Godts: ten tweeden, dat sy is sonder smette van eenighe sonde: ten derden, dat sy beghift is met de meeste gratie: ten vierden, dat sy met de meeste glorie verheven is boven alle Heylighen, ende Enghelen Godts.

Ten derden, voor de wel-daden aen de Enghelen⁺ ghegheven, voor hunne scheppinghe, verkiesinghe ende vol-herdinghe, glorie ende weerdichheydt van officie.

Ten vierden, danckt Godt voor de weldaden aen⁺ de Heyligen ghegheven, dat hy hun geroepen heeft tot de volmaecktheyt, ten tweeden, dat hy hun met soo veel deughden heeft verciert: ten derden, dat hy hun met mirakelen heeft vereert: ten vierden, dat hy hun met glorie beghift: ten vijfden ende ten

+ Dancksegginghe voor de weldaden gegeven aen de menschelijckheydt Christi.

+ Voor de weldaden vande alder heylichste Maghedt.

+ Weldaden der Enghelen.

+ Der Heyligen.

[p. 652]

laetsten, dat hy door hunne tusschen-sprekinghe seer veel dinghen heeft ghegheven.

⁺Ten vijfden, danct voor de wel-daden, die hy de rechtveerdighe gheeft: want hy verdraeght hunne on-vol-maecktheden, hy suyvertse ende verlichtse met wetentheydt, hy ontsteecktse met liefde, hy trecktse van't quaedt, ende verlostse van de tribulatien, ende verleent hun eene salighe doodt.

⁺Ten sesten, danckt hem voor de sondaren: ten eersten, om dat hyse verdraeght: ten tweeden, om dat hyse goedertierlijck roept tot de penitentie: ten derden, om dat hy hun tijdelijcke dingen verleent: ten vierden, om dat hy hun noch dick-wijls salicheydt gheeft in de doodt.

⁺Ten sevensten, voor de weldaden gegeven aen de H. Kercke: en eersten, dat sy Christus heeft voor haer hoofdt ende Bruydegom: ten tweeden, dat sy van den Heylighen gheest wordt gheregeert: ten derden, dat sy alleene heeft de sekere ende waer-achtighe leeringhe: ten vierden, dat sy heeft de Sacramenten: ten vijfden, de ghenoeghelijcke verscheydenheydt der ordenen.

⁺Ten achsten, bedanckt Godt voor de wel-daden, die hy insgelijcks aen u als alleen gegheven heeft, voor de wel-daet der scheppinghe, nature, der fortuynen, ende meest voor de wel-daedt der mensch-wordinghe, verlossinghe ende gave der gratien, des gheloofs, hope ende liefde, des ghebedts, etc. dat Godt eenen Enghel geschickt heeft tot uwe bewaringhe:⁺ want hy heeft u sijne Enghelen bevolen, om dat ghy by ghevalle uwen voet niet en soudt stooten teghen den steen: ende dat hy dien niet alleenlijck ghegheven en heeft aen u, ende tegelijcken mensch, maer oock alle Landen, Landtschappen, Vergaderinghen, Prelaten; om dat die ons souden regeeren nae sijnen alder-H. wille. Overleght wel ten eersten, de gratie des doopsels, der penitentien ende roepinghe. Ten tweeden, hoe veel menschen datter verloren gegaen zijn, (daer hy u bewaert heeft) eer sy tot het doopsel quamen; hoe veel datter naer het doopsel door eene on-voor-sienighe doot sonder berouw der sonden ghestorven zijn. Aen-merckt

+ Weldaden der rechtveerdige

+ Der Sondaren.

+ Der H. Kercke.

+ Onse eyghen wel-daden.

+ Psal. 90.

[p. 653]

hoe veel teghen spoedt in dese wereldts is, ende hoe veel oorsaecken van wercken der bermherticheydt dat ghy hebt; ende ghy sulter voorwaer soo veel sien, als ghy vinden sult ellenden, waer af den alder-goedertierensten Godt u verlost heeft: Ten derden, noot alle Heylighe Enghelen, ende alle creaturen, om dat sy met u Godt souden loven voor de onghemeten wel-daden, die hy u gheeft, hoe wel ghy de selve niet en verdient. Ten vierden, offerte hem u herte, ende alle uwe woorden ende wercken met een seer danckbaer herte.

Het 2. deel. Bemerckt hoe grootelijcks ghy Godt⁺ moet bedancken voor de gave des gebedts. Want hy heeft gewilt, dat alle dingen tot ons door't ghebedt souden komen: nochtans Godt en heeft ons ghebedt niet van doen, maer hy bekeert dat voor ons tot menigherhande profijten. Ten tweeden, datmen door't selve met Godt mach spreken, ende soo dicwijls als men wilt in-ghelaten wort tot den throon van soo groote Majesteyt. Ten derden, om de werckinghen des ghebedts: want ten eersten het paeyt Godts gramschap; want de Schrifture seght: Moyses heeft⁺ gebeden den Heere, ende hy is te vreden geworden: ten tweeden, het verwerft vergevenisse der sonden: Ick hebbe u alle de schult quijt gescholden, om dat⁺ ghy my gebeden hebt: ten derden, het verlost van perijckelen ende quaedt; alsoo verjaeght Ezechias⁺ Sennacherib: ten vierden ende ten laetsten, het verkrijght alle lichamelijcke ende geestelijcke dinghen, die den mensche nut zijn.

Het 3. deel. Bemerckt hoe groot de miltheyt Godts⁺ tot ons is, die ons soo lichtelijck ende dick-wijls maer een woordt biddende, soo groote dinghen gheeft gelijck het blijckt in veel Heyligen, ende hoe grootelijcks dat het hem mishaeght, als't de Religieusen oock niet en lust behoorlijck het ghebedt te doen, om daer door tot vol-maecktheydt te gheraken, hoe wel hy de selve soo minnelijck daer toe noodt? segghende: al die begheert, die ontfanght; ende die soeckt, die vindt; ende aen den ghenen, die klopt wordt open ghedaen. Ten tweeden, bemerckt hoe groote goedertierentheydt dat het is,

+ Danck-segginghe voor de gave des ghebodts.

+ Exod. 32.

+ Matth. 18.

+ 4. Reg. 19.

+ Ie mildtheyt Godts.

[p. 654]

⁺dat den oppersten ende machtighen Godt soo verstroyde gebeden niet en verworpt. Ten derden, dat hy door sijne Vaderlijcke sorgh-vuldicheydt ons weyghert, 't ghene dat hem dunckt ons schadelijck te zijn, ende dat hy ons op den bequaemen tijdt verhoort: wat mensch is daer van u-lieden seght hy,⁺ is't dat sijnen sone broodt van hem begheert, sal hy hem eenen steen bieden? oft is't dat hy eenen vissche begheert, sal hy hem een serpent gheven? In dien ghy dan, die doen quaedt zijt wel weet goede gaven uwe kinderen te gheven; hoe veel te meer sal uwen Vader, die in de hemelen is, goede gaven geven den ghenen, diese van hem begheeren.

+ Godt verhoort ons op bequamen tijt.

+ Matth. 7.

Het Ghebedt Iesv des Soons Sirach.

⁺ICk sal u belijden, Heere Koninck, ende ick sal u, mijnen Salich-maecker t samen loven. Ick sal uwen naem belijden, want ghy zijt my eenen hulper ende eenen beschermer gheworden. Ende ghy hebt mijn lichaem verlost van de bedervenisse, van den strick der quader tonghen, ende van de lippen der ghener, die loghenen wercken, ende voor t aen-schijn der ghener, die daer by-stonden, zijt ghy my eenen hulper gheworden. Ende ghy hebt my verlost na de menichte der bermherticheyt uwes naems van de briesschende, die bereydt waren om te eten, van de handen der ghener, die mijne siele sochten, ende van de poorten der tribulatien, die my om-ringhelt hebben, ende verdrucken der vlamme, die my om-vanghen heeft, ende in't midden des viers ben ick niet verbrandt gheweest: uyt de diepte van den buyck der hellen, ende van de besmette tonghe, ende van de logen-tale, van den boosen Koninck ende van de on-recht-veerdige tonghe. Mijne siele sal tot der doodt toe den Heere loven, ende mijn leven was nakende ter hellen neder-waerts. Sy hebben my van alle sijden om-ringhelt, ende daer en was niemandt die my mocht helpen. Ick sach na de hulpe der menschen, ende daer en was gheen. Ick hebbe ghedachtich gheweest uwer bermherticheydt Heere, ende uwe mede-werckinghen, die van den beginne der wereldt zijn, want ghy Heere verlost de ghene, die u verdraghen, ende ghy verlostse van de handen der Heydenen. Ghy

+ Eccli. 51.

[p. 655]

hebt op der aerden mijne wooninghe verheven, ende voor de afvloedende doot hebbe ick ghebeden. Ick hebbe aen-roepen mijnen Heere mijns Heeren Vader, dat hy my niet verlaten en soude in den dach mijnder tribulatien, ende in den tijdt der hooveerdige sonder hulpe. Ick sal uwen naem al-tijdts loven, ende dien t'samen prijsen in de belijdinghe, ende mijn ghebedt is verhoort. Ende ghy hebt my verlost van de verdervenisse; ende hebt my uyt-ghetrocken uyt den quaden tijdt. Daerom sal ick u belijden ende lof segghen, ende ick sal uwen naem ghebenedijden.

Practijcke om Godt te bedancken van sijne ghiften ende gaven.

D' Eerste. Boven de ghene, die ghy in't voor gaende⁺ Boeck hebt, sal dese moghen zijn: in gheschrifte stellen Godts besondere weldaden tot u, ende die beschrijven met woorden vol liefde, ende alsoo David ende de Propheten naervolghen, die voor eene maniere hadden, na dat sy eenighe sonderlinghe wel-daden ontfanghen hadden, daer af een ghedicht oft lof-sanck te maecken. Leer (seght den H. Bernardus) niet luy oft traegh zijn⁺ in te bedancken: leert voor elcke weldaet bedancken: bemerckt neerstelijck wat u voor gheset wordt, op dat aen gheene gaven Godts de behoorlijcke danck-segghinghe ontnomen en worde. Ende hoe wel de danckbaerheydt meer met de wercken dan met de woorden bewesen moet worden; nochtans is t Gode seer aen-ghenaem, in dien wy hem van de weldaden dickwijls loven, ende die dick-wijls over-peysen. Maer in elcke weldaedt moeten vijf dinghen bemerckt worden: ten eersten, de on-eyndelijcke weerdicheydt van den ghever: ten tweeden sijne on-eyndelijcke liefde: ten derden, de uyt-nementheydt van de weldaedt: ten vierden, onse slechtichheydt ende verworpentheydt: ten vijfden, Godts oneyndelijcke mildtheydt. Ende op dat de danck-segginghen behoorlijck souden gheschieden; soo moet men bidden⁺ de Heylighe salighe geesten, dat sy hun geweerdigen willen ons te helpen, aenghesien wy met weerdichlijck ghenoech hem konnen dancken/ daer naer moet men alle creaturen nooden ende wederom giften offeren. De eerste is: Den Heer voor uwen Godt ende Heere kennen,

+ Aenteeckeninghe van onse bij-sondere weldaden.

+ Bernard.

+ Hulpe der Heylighen.

[p. 656]

⁺ghelijck Iacob: In dien, seyde hy, Godt met my sal geweest hebben, ende my bewaert hebben op den wech, langhs den welcken ick wandele, soo sal den Heere my tot eenen Godt zijn. hier toe dient een op set maken van sy-selven noyt iet toe te gheven, aen-ghesien dat wy het Gode al schuldich zijn, die alle dingen in alles werct. Ten tweeden, voor hem nemen Godt te dienen om niet, ende niet om u profijt. Ten derden, hem alle uwe wercken, arbeydt, ende u selven gheheel op offeren, tot alle 't gene, dat sijne eeuwighe wijsheydt ende Vaderlijcke voorsienicheydt goedt duncken sal, 't zy voor-spoedt oft teghen-spoedt.⁺ Alsoo singht den Konincklijcken Propheet voor-segghende: Wat sal ick den Heere weder om gheven voor al dat ghy my ghegheven heeft? Den kelck der salicheydt (hoe wel bitter) sal ick nemen, ende den naem des Heeren aenroepen. mijne beloften sal ick den Heere betalen (oock met het leven selve) want kostelijck is in des Heeren aen sicht de doodt van sijne Heylighen, om dat sy voor hun-selven ende de wereldt sterven.

De tweede. Ende gelijck wy de voorleden jaren overpeysen in de bitterheydt onser sielen, alsoo moeten wy hem oock bedancken voor de vergevinghe van de groote sonden.

⁺De derde. Soo dickwijls als wy eenige weldaet van Godt hebben ontfanghen, aen ghesien wy hem niet en konnen weder gheven eenich wel-daet, laet ons onsen naesten eenich soo danich doen, in dien het selve kan gheschieden. Daer om begheerde den Heere dat hem souden ghegheven worden de thienden van alle 't gene, dat de Israeliten besaten, ende hem toe ghe-eyghent worden d'eerste gheborene Volght dat na, ende uwe siele⁺ die hem ghebenedijdt, sal vet worden. Want de vloeden der gratien komen weder om ter plaetsen daerse uyt-gaen om weder om te vloeyen.

+ Genes. 28.

+ Psalm 115.

+ Liefde tot onsen naesten.

+ Prov. 11.

[p. 657]

Schiet-Ghebedekens.

AEnghesien de danckbaerheydt Gode soo aengenaem is, soo schijnet dat de heylige mannen ende Propheten hun in gheene sake meer gheoeffent en hebben dan in danck-segghinghe: hier om en doet David by-naer niet anders in geheele Psalmen: maer neemt nochtans eenighe veerskens bequaem tot soo heylighe oeffeninghe der danckbaerheydt.

Sijnen name zy ghebenedijdt in der eeuwicheydt.⁺

Maeckt den Heere groot met my, ende laet ons sijnen naem⁺ verheffen met malckanderen.

Vervult moet worden mijnen mondt met love, op dat ick⁺ mach singhen uwe glorie, ende gheheel den dach uwe grootheydt.

Ghebenedijdt mijne siele den Heere, ende al dat binnen my⁺ is sijnen heylighen naem.

+ Psal. 72.

+ Psal. 33.

+ Psal. 70.

+ Psal. 103.