Logo DBNL
Den wech des eeuwich levens (1622)

Den wech des eeuwich levens

(1622)–Antonius Sucquet–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het III. Capittel.
Van de beletselen des voort-gancks in den vvech des Heeren, van de daghelijcksche sonde, ende de bekoringhen.

NAdemael dat iemandt met de kinderen van Israel uyt de slavernije van Egypten verlost is, ende tracht om te komen tot den berch Godts Oreb;+ soo doet den helschen Pharao alle neersticheydt als hy niet téenemael den mensch, die sijne reyse neemt naer den hemel, af trecken en kan van den wech der salicheyt; dat hy nochtans door verscheyden bekoringhen, ende eenich kleyn ghevecht sijnen voortganck soude mogen beletten. Dus is het noodich, dat wy van wapenen voorsien zijn, ende dat wy weten, hoe dat wy moeten vechten met de princen deser duysternissen; Ende hierom sal het noodtsakelijck wesen, al-hier van de daghelijcksche sonde, ende van de remedien teghen die bekoringen, breeder te handelen.

Meditatie
Van de daghelijcksche sonde.

Het bereydende Ghebedt, als boven.

 

De voor-stellinghe der plaetse is, Te bemerken de siele, ende u-selven gheheel, als over-deckt met melaetscheydt van on-volmaectheden in de teghenwoordicheyt Godts ende geheel het hemelsch heyr.

Het Ghebedt, als boven.

Het 1. point. Bemerckt u voor-leden leven, ende hoe veel sonden ende fauten dat ghy gedaen hebt. Ten eersten, aengaende uwe maniere van leven. Ten tweeden, is 't dat ghy een religieus persoon zijt, aengaende uwe beloften ende regelen, in het versterven, in de seedbaerheydt. Ten derden, in het ghebedt, ende in het gebruyck van de H. Sacramenten. Ten vierden, in uwe wercken, oock uyt de gehoorsaemheydt ghedaen. Ten vijfden, in uwen dagelijckschen handel: ende verweckt in u, een berou ende leetwesen, uyt gantscher herten, ende verootmoedicht uwen geest: want ghy sult bevinden dat uwe rechtveerdicheyt anders niet en is dan 't laken der maensuchtiger vrouwen.

Het 2. point. Over-leght de grootheydt van de dagelijcksche sonde. Ten eersten, om datse onsen grooten+ Godt vergramt, ende den heyligen Gheest bedroeft; Soo dat, waer 't by al-dien dat me de gheheele wereldt met eene dagelijcksche sonde te doen,+ soude konnen verlossen, het selfde niet geoorloft en soude wesen. Het welck ghy, eylaes! soo menich mael om sulcken kleynen oorsake gedaen hebt. Ten tweeden, ten opsichte van de menich-vuldige wel-daden die wy van Godt al-machtich ontfangen hebben. Ten derden, om dat wy in het doopsel, ende veel meer door de religie, Gode toe-gheeyghent worden. Ten vierden, door dien wy ontallijcke veel hulpe ende bijstanden in 't doopsel ende in de religie hebben: soo dat hier van den H. Bernardus seer wel seght: Ghy+ seght, het en is gheene groote sake dat ick dus blijve, in dese dagelijcksche ende alder minste sonden; dit is, beminde, sonder berouw leven, dit is eene lasteringhe teghen den H. Gheest, eene lasteringhe die niet te vergheven en is.

Het 3. point. Bemerckt de schaden die de dagelijcksche+ sonde mede-brenght. Ten eersten, al is't datse de gratie niet wech en neemt, nochtans verachtert ons in den wech der deuchden, ende maect den selven moeyelijck. Ten tweeden, sy verdonckert alle d'andere deuchden, vervuylt de siele, de welcke de bruyt Christi is, ende vermindert de liefde. Ten derden, sy maeckt ons mistroostich, vervult ons met droefheden ende verscheyden quellinghen, dick-wijls oock veel jaren lang. Alsoo heeft de suster van Petrus

Damianus sesthien jaren geduerichlijcken gequelt gheweest om eene curieusheydt. Ten vierden, sy maeckt ons onbequaem om de geestelijcke vertroostingen te genieten, soo dat men noch wereltlijcke,+ noch religieuse ghenoechten deelachtich en is; aenghesien, dat men hier sijne sinnelijckheydt niet toeghedaen en kan zijn, ende daer vervult wesen met het gene dat het verstant vermaeckt. Ten vijfden, door dien dat de daghelijcksche sonde ons stelt in groot perijckel van in doodt sonde te vallen; want gelijck den H. Augustinus seer wel seght: Wy moeten vervaert wesen, dat wy eens over-vallen sullen worden, van de menichte, is 't niet van de grootheydt; want+ naer het seggen van de Schrifture, Die kleyne dingen versmaet sal allenghskens neder-vallen. Waer+ op seer wel den H. Bernardus dese sententie voeght: De siele die Gode toe-gheeygent is, moet alsoo seer haer wachten van kleyne sonden, als van groote. Want wat onderscheyt isser, 't zy dat ghy verdrinckt door de groote baren ende golven, oft door veel druppelkens die door het onderste van het schip allenghskens in-dringhen? Waer door de krachten der siele verdwijnen, soo datmen aldus lichtelijck in doodelijcke sonden valt. Ia dat mee is, ghelijck den H. Gregorius ghetuyght, men sondicht dickwijls leelijcker in eene kleyne sonde, dan in eene groote: want in de groote, gelijc den mensch lichtelijcker tot kennisse komt, alsoo komt hy oock gheringer tot beternisse; maer de kleyne, ghelijckmense kleyn acht, soo isse soo veel te arger, ende blijft ons te langher ende te vaster by. Ten sesten, bemerckt dat alle groote saken, noodtsakelijcken aen kleyne saken zijn hanghende; daer om let den orateur oft wel-sprekenden man, oock op de syllaben, ende d'onderscheydingen dit tusschen de woorden gestelt worden. Ten sevensten, dat dicwijls voor Godt, als groote saken gerekent worden, de welcke in ons goet-duncken, kleyn zijn, gelijck 't blijct geschiedt te wesen in den genen die hout vergaderden Nu 20. Heli, 1. Reg. 3. Ananias ende Saphira Actor. 5. ten laetsten in de ghene die de wercken der bermherticheyt veronachtsaemt hebben. Matth. 26. O mijne siele, wat isser doch in de we-

reldt, dat ghy soo bemint, dat u kan verwecken, om u-selven sulcke hinderlijcke dingen te onderworpen.

Het 4. point. Bemerckt hoe grootelijcx dat de daghelijcksche+ sonden ons beletten. Want hoe kleyn datse oock zijn, sy benemen onse authoriteyt, ende beletten dickwijls groote saken: ja ontsticht onse even naesten, die haer verwonderen, dat de gene die soo dick-wijls communiceren, biechten, bidden, Godts lof-sanghen singen; ende zijn 't Religieusen, die alle dinghen verlaten hebben, dat die noch ghebonden zijn aen soodanighe kleyne beuselingen, die haer, al is 't dat sy haer eygentlijck daer niet mede en bekommeren, nochtans dick-wijls verwinnen. Het is voor-waer beklaghens weerdich ,dat den mensch, die soo veel gedaen heeft om Godt te besitten in de religie, soodanighe kleyne beletselen, van hem niet en worpt; dat hy die soo diep ghegraven heeft, om levendige wateren te vinden, nu op-houdt. Ten tweeden, desen verergert oock de geheele gemeynte, want hy hier door quade ghewoonten inbrenght, de welcke na-der-hant oock dic-wijls met alle neersticheydt der Oversten niet en konnen verbetert worden. Ten derden, siet hoe dat de Heyligen oock de minste saken geschouwt ende gestraft hebben, ghelijck Eusebius by Theodoretus getuyght, etc.

Het 5. point. Bemerckt dat het eene slavelijcke sake is, oock dagelijcsche sonden te doen. Want dit alsoo veel is, als oft ghy seydt, dat en is niet verboden op de pijne van den hals; dus lust het my, ende is my geoorloft quaedt te doen: ter contrarie, merckt dat het den kinderen eyghen is, oock de alder-kleynste saken te vlieden. Het welcke Godt den Heere soo+ aen-genaem is, dat hy eenen soodanigen meer acht dan duysent andere rechtveerdige, gelijck het blijct in den H. Antonius, Iob, ende Abraham. Want sulcken man soect Godt al-machtich, die eenen thuyn daer tegen stelt, ende die staen soude tegen hem voor 't landt dat hy hun niet verderven en soude. Siet tot wat verheven saken dat Godt is verheffende den genen die dese kleyne dingen schouwt, ende hoe hy d'andere flauwe ende slappe menschen met veel-derley geestelijcke on-gerusticheden straft: want den genen die niet mede en werckt met een kleyne gratie, die hem

ghegheven wordt, en is gheen grooter weerdich; ende wort hem om sijne louwicheydt gheweygert. Want de sonden, soo wel de kleyne als de groote, en konnen niet onghestraft blijven; want dit gheschiedt hier, oft door den mensch die van de selve leet-wesen ghevoelt, oft door Godt, die het aldus schickt dat sy in dit leven ghestraft worden, oft sullen naer dit leven ghereynicht worden door het vaghe-vier. Maer seght my doch, om wat prijs soudt ghy willen levendich verbrandt wesen? ghy sult my antwoorden, om gheenen ter wereldt, ende nochtans stelt ghy u daghelijcks in dit perijckel, om een+ ijdelheydt, &c. Wee dan u, die d'on-gerechticheydt treckt met seeltkens der ijdelheydt, ende de sonde als eene strenghe des waghens. Hier om maeckt een vast propoost om een generael oft ghemeyn onder-soeck uwer conscientie te doen, op dat ghy sout moghen gheraken tot een suyvere conscientie.

T'samen-sprekinghe by een vergadert uyt de heylige Schrifture, de vvelcke men sal moghen lesen ten tijde van eenighe bekoringhe.

DEn mensch. Mijne gedachten onstellen my, die van te voren in vrede sliepen ende rusteden; siet, mijn herte door eene groote verstroytheydt wordt van teghen-strijdende winden herwaerts ende derwaerts gedreven; ende ick en schijne, noch in Godt te ghelooven noch te hopen, louw ende slaperachtich wesende; my en komt anders niet dan aertsch ende dat verganckelijck is te voren, 't en behaeght my niet hemelsche dinghen t' over-dencken, het en lust my niet te bidden; maer wel mijnen tijdt over te brenghen, met klappen; mijn herte wordt over-vallen van droefheyt, ende mijne sangh liedekens zijn verandert+ in kermen. Ben ick dan de zee? is 't dat ick segghe:+ Mijn beddeken sal my vertroosten, ende ick sal verlicht worden met my seven sprekende in mine rust-plaetse; Ick worde vervaert door droomen, ende door mijne gedachten worde ick met grouwel bestooten.+ Hier om mijnder siele verdriet haers levens,+ spaert my Heere, want mijne daghen en zijn niet.

+Den Enghel. Ghy wordt met bekoringe bevangen, ende de tentatie over-valt u, maer weest gherust

van herte ende weet voor al dat het anders niet en is dan eene tentatie ende bekoringhe, daer ghy nu mede bevochten wordt.

Den mensch. Ick late my dan niet voorstaen; oft sy is soo geweldich dat ickse niet en kan verwinnen.

Den Enghel. En gevoelt ghy niet, dat u van den duyvel voor-gehouden wordt het ghene dat een schijnsel heeft van goedt, ende dit soo levendich, dat ghy het+ selve schijnt t' aen-schouwen? (want daer en wordt niemant gevonden, gelijck den Philosooph seght, die in sijne wercken, sijn eynde als quaet, oft van minder goetheyt sy-selven voorstelt) ghevoelt ghy niet dat ghy door dese aenlockinge tot de sonde getrocken wort, ende seght ghy noch dat ghy ontstelt wordt, dat ghy benout ende ongerust zijt? Dit is voorwaer bekoort worden, ende door sijne quade begheerlijcheyt ghetrocken ende aenghelockt worden. Siet u wordt van uwe Eva eenen appel voor-ghehouden; wacht u op de liefde Godts: onder den honich is u venijn verborghen, het venijn van adęr-slange ongheneselijck.+ De Egyptenaersche vrouwe, dat is u+ vleesch, noodt ende vleydt u; maer ghy als eenen suyveren Ioseph vliet vvan haer: sy lockt u, als Thamar+ dede, oft ghelijck Dalila, en laet u niet met vreden,+ ende vermoeydt u door menich-vuldich ghedachten, oft wel sy is u weder-spannich als Agar, daerom+ waeckt ende bidt, op dat ghy niet en valt in bekoringhe: mogelijck sal de wereldt, oft den sondaer hem voeghen met uwen vijandt, verweckende met woorden ende exempelen tot sonden, ende vervolghen+ den ghenen die Godtvruchtichlijck leven, oft verleyden haer door de liefde van eenighe creature: want ghelijck den Wijsen-man seght, Godes+ creaturen zijn tot haet ghemaeckt, ende tot eene bekoringhe, ende tot eenen stick van de voeten der onwijsen. Hier om neemt uwe strick van de voeten der onwijsen. Hier om neemt uwe toe-vlucht oodtmoedelijck tot Godt, ende overleght, wat, ende tot wat eynde u iet voor-gheleydt wordt, ende ghy sult den vijandt konnen over-winnen, steunende op Godts gratie.

Den mensch. Maer ick ben ghekomen in de diepte+ der zee, ende de tempeest heeft my verdroncken: hoe sal ick hier uyt gheraken? Wie sal my verlossen?

hoe sal ick weder-staen sulcken groote ende langhdurighe bekoringhe, teghen de princen der wereldt+ ende der duysternissen, tegen de gheestelijcke boosheden?

Den Enghel. Siet ghy treedt als nu in den wech der salicheydt, mistrout van u eyghen selven, ende+ stelt u betrouwen op Godt, ende hy sal u gheven de begheerten uwer herten: Godt is ghetrouwe, die u nieten sal tenteren boven dat ghy vermooght. En ghelooft ghy niet het ghene dat de Waerheydt ende+ de Wijsheydt selve ghesproken heeft?

Den mensch. Ick geloove sekerlijck dat Godt de eeuwighe wijsheydt is, ende in gheender manieren lieghen en kan; maer door dien dat mijne krachten soo grootelijcs verflout zijn bevinde ick, dat ick soo menich-mael valle, ende ben gheduerichlijcken in vreese, dat ick het quaet, welck ick niet en wille, sal doen. Nochtans geloove ick dat hy getrou is, ende en sal niet toe-laten dat ick ghetenteert sal worden boven mijn vermoghen: ende dat ick niet vallen en sal, dat niet mijnen vrijen wille; jae dat meer is, in+ dien ick begheere, soo sal ick door sijne gratie met die bekoringhe oock mijn profijt ende voort-ganck doen.

Den Enghel. Maer aenmerckt wie dat het is, die u aen-lockt, dat ghy soudt af-wijcken van de rechte+ paden. En is het niet eene alderschroomelijcste sonde, de welcke van u al-eer sy u ghevanghen heeft, ontneemt u de krachten uwer siele, ende treckt de selver t'eenemael tot der aerden, houtse ghevanghen ende trecktse merckelijcken af van hare salicheydt? Siet daer-en-teghen van d'andere zijde noodt u de deughdt, die belooft u alle hulpe, om u op den ghenoechlijcken+ wech des hemels, ja tot den hemel selve te leyden, om u door veel victorien vermaert te maken, uwe verdiensten door de selve te vermeerderen, ende daer-en-boven oock uwe neersticheydt ende oodtmoedicheydt te verwecken. Want den ghenen die verwint, wordt ghegheven het Manna: ende+ ghelijck hier voor-tijdts aen onsen Salich-maker+ ghebeurt is, alsoo sullen u d'Enghelen dienen, is't dat ghy hier in u selven verwonnen sult hebben: Ende soudt ghy eenen anderen den raet geven, van

in die sonde te consenteren? daer ghy siet, dat ghy door dese aen-lockinghe ghetrocken wordt in den af-grondt van miserien ende ellenden: want ghy weet wel dat den genen, die de sonde doet, eene salve is van de sonde. Och, hoe groote ende lastige slavernije is het, dat den mensch soo veel on-ghelucks onder-worpen is! ende wie is't die men hier in dient? het is u vleesch ende de begheerlijckheydt der sinnen, de welcke on-versadelijck is. Ende ghelijcker-wijs als den knecht eenighe heerschappije begint te hebben, on-verdraghelijck is, alsoo desghelijcken oock u vleesch. Dus moet ghy met den eersten de aenkomende bekoringe van u keeren, ende ontdecken des vijandts bedroch aen eenen ghetrouwen vriendt. Want wee den ghenen die alleen is, seght den Wijsen-man,+ ende bemerckt, dit bidde ick u, oft ghy in den dach des oordeels soudt willen in de bekoringe gheconsenteert hebben.

Den mensch. Neen ick voor-waer.

Den Enghel. Och met hoe veel suchten ende tranen+ sult ghy willen ende wenschen, maer moghelijck te laet, dat ghy gheen consent ghegheven en soudt hebben! waer om is 't dat ghy nu in tijts niet wijs en zijt? Is 't dat ghy heden sijne stemme hoort, soo en wilt u herte niet verherden. Wat sal ick segghen van het vreeselijck ende schroomelijck oordeel?+ en soudt ghy u niet schamen, dat soodanighe uwe ghedachten, de gheheel wereldt veropenbaert wierden? Wat sult ghy den Heere voor andtwoordt gheven, die u door my nu vermaent? Wat sult ghy my konnen voordt-brenghen om u te ontschuldighen, die u ghedurichlijcken vermane? Waer sult ghy u mede konnen verschoonen?

Den mensch. Met niet met allen, om de waerheyt te+ segghen; want ick claerlijck sie dat het quaedt is, dat ick doe: ende is't saecke dat ick rechtsinnelijck ende oprechtelijc wil oordeelen, dat ick dus doende, de wet ende den raedt van mijnen Heere ende mijnen Godt versmade.

Den Enghel. Is 't sake dat ghy op de eeuwicheydt wilt letten, wat sal u droeviger als dan wesen, dan dat ghy met korte ende verganckelijcke ghenoechten, d'eeuwige tormenten gekocht, ende d'eeuwige+

blijdschappen verloren hebt. Dus weest gedachtich uwer uytersten, ende in der eeuwicheydt en sult ghy niet sondighen: noch en laet u niet voor-staen dat ghy alleen zijt in desen strijdt: aenschout de heyligen, hoe dat den H. Antonius, Paulus, Tobias, ende veel meer andere gheoeffent hebben gheweest, ende hoe vermaert dat sy door de gheheele wereldt gheworden zijn, door dien dat se kloeckelijck ende mannelijck+ ghestreden hebben. Want niemant en wort ghekroont, 't en zy dat hy wettelijck ghestreden heeft. Ia dat noch meer is den H. Iacobus seght: Salich is den man die de bekoringhe verdraeght;+ want als hy sal beproeft zijn, soo sal hy ontfanghen de kroone des levens. Ende al waer 't oock dat na dit leven gheen ander leven en volchde, en is't niet beter salichlijck ende met een gerust herte te leven, dan sijn siele met oneerlijcke oft andere quaede ghedachten te besmetten ende te ontrusten? Siet, nu beproeft ghy, ghelijck ick gheseydt hebbe, hoe vvel swaricheden dat u den vijandt aen doet, al is't dat ghy hem noch in uwe siele niet en hebt laten in-komen. Wat soude hy al bedrijven, o ellendigen mensch! hoe schadelijck soude hu u wesen, waer 't sake dat hy vrijelijck, ghelijck in een in-ghenomen stadt, herwaerts ende derwaerts u herte mocht verwoesten? hy soude 't al-daer ontwijffelijck al in brande steken, ende met den sweerde vernielen.

Christus. Wat quaetheydt hebt ghy in my bevonden, dat ghy u van my wilt vervreemden. Gaet door,+ seght mijnen Propheet, tot de eylanden van Cethim ende besiet, ende seyndt tot in Cedar, ende aen-merckt seer neerstelijck oft des ghelijcx gheschiedt is, oft eenich volck sijne goden verander heeft, ende die en zijn nochtans voor-waer gheene goden: maer mijn volck, ghy verkeert uwe glorie in eenen af-godt. Ghy hemelen verwondert u seer hier af, ende ghy hare poorten wort krachtelijck verwoest. En wort niet met recht dat eenen af-godt genaemt, om wiens wille ghy my versmaedt, die u geschapen ende verheven+ heb, ende daer-en-boven u gewasschen heb in mijn dierbaer bloet? Siet, op dat ghy soudt mogen eęne korte ghenoechte genieten, veracht ghy al mijnen raedt; ende alle mijne wel-daden en vermogen

by u niet, op dat ghy alleen soudt mogen ghebruycken het ghene dat ick u belooft heb, op dat ghy tot uwen lusten soudt moghen hebben voor eenen ooghen-blick tijdts, het gene dat u de bedriegelijcke werelt voor-leydt. En siet ghy niet hoe leelijck ende verganckelijck dat dese dinghen zijn? overloopt alle de geslachten des wereldts ende siet hoe veel duysendt menschen datter ghevonden worden, die met dese wel-lusten, ende verganckelijcke dinghen des werelts, vertwijfelt hebben geweest, ende door de selve verloren zijn gegaen, oft wel met veel tranen ende droefheydts, qualijck ten langhen laetsten eene korte genoechte betaelt hebben. Ten laetsten, en weet ghy niet dat ghy staet in mijne tegenwoordicheyt, die uwen Rechter, uwen Heere, ende uwen Koninck ben, en sult ghy my noch derren bespotten, ende mijne geboden verachten? Ick noode u met de eeuwighe prijsen, ende den duyvel met de eeuwelijck duerende tormenten. Ick hebbe voor u mijn bloedt gestort, ende de doodt besuert; ende ghy en verlanght nerghens meer na, dan uwe doodt ende uwe bedervenisse. Ick hebbe geschapen, ende den duyvel soeckt u te vernielen, ende sal hy noch binnen d'overhandt houden? Ick hebbe toe-ghelaten dat ghy soudt ghetenteert worden, op dat ick u alsoo beproeven soude oft ghy ghetrou soudt wesen oft niet. Dus siet wel toe dat ghy ghetrouwicheyt toont voor my ende gheheel mijn hemelsch heyr, oft+ ick sal tot u haest komen als een gewapent krijschman, ende sal mijnen toorn uyt-storten over u, ende+ ghy sult sien dat het u bitter is, verlaten te hebben den Heeren uwen Godt: noch en staet niet op de penitentie, de welcke ghy daer na sult doen, want ghy ghenoechsaem vermaent wordt, door soo on-verwachte-ghelucken: ende weest indachtich het gene+ dat ick gheseydt hebbe, ter sulcker uren als ghy niet en meynt sal den Sone dese menschen komen. Dus streelt ghy u-selven te vergheefs van uwe toe-komende penitentie, die u vergadert mijne toornichheydt ende wrake: noch ghy en kondt met de hope van verghiffenisse, ende de grootheydt mijnder bermherticheydt niet voordts-komen, dewijle ghy

nu willens ende wetens, voor my die u vermane, verwecke, dreyghe ende smeecke, in 't minste niet en wilt achter-laten oft iet doen. Rechtveerdich zijn mijne oordeelen, ende alle mijnen weghen zijn redelijck:+ ende weet dat het grouwelijck is te vallen in de handen des levenden Godts.

Ghebedt teghen de bekoringhe.

+AL is't dat my dese bekoringe quelt, siet ick neme voor my, o Heere, in geender manieren in de selve te consenteren, door uwe Goddelijcke gratie: ende ick wete dat ick vry ben, ende van niemandt en kan ghedwonghen worden: maer waer 't by al-dien datter eenighe ghedachten moghelijck in my op-resen, ick protestere in uvve Goddelijcke teghen-vvoordichheydt ende gheheel u hemelsch heyr, dat ick in gheender manieren voor goedt en houde, het ghene dat eenichsins teghen mijn voor-nemen, ende teghen uvven vville is; ick vvete vvel dat het+ in de macht niet en is des ghenes die vvilt ende loopt, maer des+ ontfermenden Godts, ende in u Heere sal ick over den muer+ gaen, ende vervvorpen die teghen my op-staen. Ick bidde u Heere vveest mijnen helper, en vvilt my niet verlaten, noch en versmaet+ my niet mijnen Godt; vvant onse sterckte en is soo groot niet, dat vvy sonder u vveder-staen konnen: maer stelt my neffens u, ende vviens hant ghy vvilt, laet die tegen my strijden. Ghy+ hebt geseydt, met hem bin ick in de tribulatie; siet ick vvorde+ van alle kanten bevochten, staet my by mijne eenighe hope. Ghy vvilt my beproeven, oft ick u vvaerachtelijck beminne, ende ick bemercke dat ick niet ghetenteert en kan vvorden boven mijn vermoghen: vvant ghy alle dinghen van der eeuvvicheydt af+ in ghevvichte, getal, ende by mate geschickt hebt. VVaer om sal ick dan kleynmoedich vvesen, aen-ghesien dat ghy my uyt den hemel by staet, die mijn kracht ende mijn betrouvven zijt; beschermt my dan, o Heere, vvant ghy mijnen Godt zijt; neemt vvrake van u bloedt over uvve vijanden: aen-siet u maecksel,+ ende mijne kranckheydt ende maeckt van my een vat ter eeren, noch en laet niet toe dat ick vvorde een vat ter schande, van

uvven grooten naem. Ick en wille mijn ledenen niet gheven tot wapenen van boosheydt der sonden, maer mijne siele sal u dienen, ende mijne binnensten sullen roepen: Heere wie is uwes ghelijck? VVant ick weet wel, dat naer het on-weder stilte sal op-komen, ende als ghy vergramt sult gheweest hebben, soo sult ghy uwer ghenade indachtich wesen; ende als-dan sal mijn herte hem verblijden ende verbreyden, ende ick sal u lof-sangen singhen, die mijne glorie zijt: want in uwen naem heb ick verworpen de ghene die teghen my op-staen. Als-dan sal ick in den tempel mijnder siele u den roof op-rechten van mijne vijanden, ende vvan de af-goden mijns willes sal ick u sacrificie doen, ende ick sal uwen naem belijden, o Heere, want hy goedt is; want+ uyt alle tribulatien hebt ghy my verlost, ende over mijne vijanden heeft mijne ooghen versmaedt. Amen.

 
VVaer om spot ghy met my, verganck'lijcke wel-lusten?+
 
Daer u niet naer en volght, dan droefheydt en d'onrusten,
 
Dan verlies van de siel, dat eeuwelijck doet schroomen;
 
En 't leven niet en is, dan ijdelheydt en droomen.
 
Siet toe, de felle doodt, die wacht u vroech en spade,
 
Moghelijck u misdaedt, sal zijn sonder ghenade:
 
Eeuwich soo is de pijn, eeuwich soo zijn de kroonen,
 
Die het quaedt oft het goedt, bestraffen oft beloonen.
 
Hoe vveerdich is den staet, van den mensch hooch gheboren?
 
Hoe soet den peys des herts, dat Godt heeft uyt-verkoren?
 
Hoe groot des hemels hulp, die ons komt hier beneden?
 
Hoe bitter is het cruys, dat Christus heeft gheleden?
 
Hoe schoon is het aen-sien, van al der Sancten vvercken?
 
Hoe menich is de hulp, die onsen gheest kan stercken?
 
VVorp ick nu niet mijn selfs, uytsinnelijck in t lijden?
 
Gae ick mijn eyghen siel niet sottelijck bestrijden?
 
Door u soo moet vergaen, al des duyvels gheschal,
 
Iesv, mijn hulp, mijn troost, mijn liefd' en mijnen Al. Amen.

Practiicke.
Twaelf reghelen van Ioannes Picus Mirandula, eens-deels verweckende, eens-deels den mensch te recht stierende in den gheestelijcken strijdt.

TEn eersten, is't dat den mensch den wech des deughts swaer ende lastich schijnt te wesen, ter oorsake van den ghedurighen strijdt, dat hy bemerckte, datter veel meer haerder droevigher ende moeyelijcker dinghen gevonden worden, in alle andere weghen.

Ten tweeden, dat hy bemercke dat in dese wereldt eene ghedurighe oorloghe is, ende dat hy hem begheve tot de volherdicheydt.

Ten derden, dat hy ghedachtich zy dat het eene sotte ende dwase sake is te gelooven, dat men in den hemel anders kan gheraken dan door ghewelt, aenghesien dat onsen Salich-maker ghetuyght, dat het rijck der hemelen ghewelt lijdt, ende hy selver dit door het cruys bekomen heeft.

Ten vierden, dat hy hem verheughe, Christo ghelijck te moghen wesen, ende als hy sijnen sinnen gheweldt aen-doet, dat hy overlegghe wat deels des cruys dat hy ghelijck is.

Ten vijfden, dat hy hem betrouwe op de macht Christi, die gheseydt heeft: Betrouwt, ick hebbe de wereldt over wonnen.

Ten sesten, als d'eene bekoringhe voor-by is, dat hy eene andere verwachte, aen ghesien dat den duyvel altijdt rondt om ons loopt.

Ten sevensten, men moet niet alleen den duyvel overwinnen, maer men moet oock eenighen voordt-ganck ende profijt nemen uyt de bekoringe: ende dese moet ons dienen, by exempel: de bekoringhe van hooveerdije, als eene vermaninge oft verwecksel tot d'ootmoedicheydt.

Ten achtsten, als ghy vecht, soo vecht als die naderhandt eenen ghedurighen peys ende vrede sult hebben, want Godt dit dickwijls verleent aen de gene die kloec ende vroom van herten zijn: maer als ghy ghevochten ende den strijdt vol-eyndt hebt, draeght u ghelijckerwijs

oft ghy u terstondt wederom tot den strijdt soude moeten begheven.

Ten neghensten, schouwt al tijdt d'occasien der sonden.

Ten thiensten, siet wel toe in het beghinsel.

Ten elfsten, overdenckt dat het soeter is de bekoringhe te verwinnen, dan hem te begheven tot de sonden: ende verghelijckt aldus de soeticheydt van de victorie, met het vermaeck, het welck in de sonden ghevonden wordt, maer niet den strijdt met de wel-luste.

Ten twaelfsten, en laet u niet voorstaen, dat ghy van Godt verlaten zijt, oft dat ghy hem mishaegt, want hy den rechtveerdighen placht te proeven; maer veroodtmoedight voor al uwen gheest, op dat ghy niet en valt in hooveerdije.

Andere pracktijcken ende remedien.

TEn eersten, bemerckt dat het eenen sonderlinghen middel is, sy selven te laten voor-staen, dat men tusschen Christus ende den duyvel is, ghelijck ons in het beelde bewesen wordt; wat obligatie oft verbindtenisse+ dat wy van d'eene ende d'andere zijde hebben, ende terstondt de hulpe van Godt al-machtich versoecken, ende d oorsake van het quaedt schouwen. Alsoo is Loth gheseydt, dat hy op den staenden voet soude uyt Sodoma vertrecken, ende hem behouden op den berch. Hier toe mach dienen sijne memorie af te keeren van de bekoringhe ende verbeeldinghe der selver, 't zy door eenighe bekommeringhe, 't zy door andere gedachten, waer door men somwijlen elders ghedreven wordt; ghelijck soude moghen wesen eenighe droevighe oft wonderbare geschiedenisse oft iet desghelijcks. Dit komt meestendeel te passe in de vleeschelijcke bekoringhen, gheestelijcke quellinghen, ende moeyelijcke tentatien, als lasteringhen van Godt, etc. desghelijcks oock in d'alderminste dinghen, ende die van gheender weerden en zijn, die ghelijck de vlieghen ende mugghen, niet met het sweert oft lancie, maer met eens te blasen overwonnen moeten worden: oft die versmaedt ende veracht moeten worden, gelijck gedaen wort van eenen ruyter, als hem eenighe honden naer bassen, want soetelijck rijdt hy te

peerde; die van de gratie Gods ghedraghen wordt. Dat hy dan soetelijck sy-selven van de tentatie af-keere, ende+sijne ooghen tot Godt stiere, sonder eenighe beroerte: oft met het oeffenen van de deughdt, die dese sonde, daer hy toe ghetrocken wordt, teghen is; oft dat hy door het verwecken van de liefde Godts, de welcke alle d'andere deuchden in haer begrijpt, voordts hae, in den wech ende het beoeffenen van de deught.

Ten tweeden, moet men sijne toe vlucht nemen tot+ het ghebedt. Bidt op dat ghy niet en valt in bekoringhe,+ seght onsen Saligh maker: noch men moet hier af niet op-houden, tot dat de gewoonlijcke ruste weder-om gekomen zy. Alsoo heeft den Heere in't hofken gebeden, tot dat hy van den Enghel versterckt wierdt, noch hy en sal ons niet ontbreken is t sake dat wy sullen volherdt hebben; want komende sal hy komen, ende hy en sal niet vertoeven.

+Ten derden, alsoo gheringe als de bekoringhe op-rijst,+ moeten wy ten minsten onse ooghen op-slaen, tot Godt almachtich, die ons teghen-woordich is, ende dit na het exempel van den Propheet David, den welcken seght: Ick hem mijn ooghen op-gheheven tot de berghen, van waer my hulpe sal komen. Dit moeten wy in deser voeghen te werck stellen, te weten, dat wy dencken. Siet Godt die weet de bekoringe, ende heeft de selve toe-gelaten,+ ende sonder twijfel hy en al my niet laten tenteren+ boven dat ick vermach: ende by soo verre dat ick+ wille, soo mach ick oock profijt trecken uyt dese bekoringhe. Godt tenteert ende proeft my, om te sien oft ick ghetrou ben: ghelijck als eenen brudegom soude toelaten dat men beproeven soude de suyverheydt sijnder bruydt, ende als eenen Koninck de ghetrouwicheyt van sijnen Veldt-heer: ende waer 't sake dat desen Veldt-heer wiste, dat hy niet over-wonnen en konde worden, sonder sijnen eygen wil ende believen, ende dat den Koninck hem in d'ooge hadde, hoe meynt ghy dat hy hem soude draghen?+ Dus seght met den Konincklijcken Propheet David: Al is 't dat de legheren teghen my op staen, soo en sal nochtans mijn herte niet bevreest zijn. Want den duyvel vander hellen, hoe dat hy ons meer bevreest siet; ende hoe wy min op Godt ons betrouwen stellen, hoe dat hy ons te wreeder aenvalt: ende die eenen reuse ende

leeuw is voor den slappen ende traghen, desen en schijnt aen den ghenen die in Godt betrouwen, maer een naenken ende miere te wesen, ghelijck ons in 't leven van de+ heylighe Vaders verhaelt wordt.

Ten vierden, de verduldicheyt is oock nodich, want+ d'onverduldicheydt vergramt Godt, door dien sy een seker merck-teecken van hooverdije is: ghelijck ons den H. Gregorius opentlijck te kennen gheeft, als hy seght:+ Die volkomelijck begeeft de sonden t' over-winnen, die moet beneerstighen ootdtmoedelijck de straffen, sijnder suyveringe te verdraghen. Want met Godt en staet ons niet toe te kijven, oft hem te segghen: Waer om doet ghy dit in sulcker manieren?

Ten vijfden, aen-siet Christus voor u als gecruyst, omhelst+ hem, kust sijne voeten, ende voeght u aen sijn zijde. Den H. Augustinus en heeft geene krachtiger middelen+ gevonden, dan hem aldus t' omhelsen, hem t' aenschouwen, veel goede proposten te maken, ende aldus sijne gedachten van de bekoringe af te keeren: hier om en moetmen met onsen vijandt niet twistich zijn, maer hem versmaden: Want is het niet veel beter met Godt te spreken sijn hulpe ende bijstand versoeckende, dan met den duyvel te worstelen?

Ten sesten, alsoo haest als 't u moghelijck is, gheeft+ uwe bekoringe te kennen aen uwen geestelijcken vader; wand daer en wordt gheen beter remedie ghevonden, naer het advijs van alle heylighe Vaders. Soo dat Climachus+ verhaelt, dat de religieusen hier voor-tijdts oock tafel-boecxkens plachten over haer te draghen, op dat sy hare in-vallende gedachten soude moghen opteeckenen, die sy na-der handt te kennen gaven; ende voeght daer by, dat wanneer eenen blinden sijnen leytsman, eene kudde haren Herder, eenen die den wech onbekent is sijnen wech-wijser, een kindt sijnen vader ,eenen siecken de medecijne, ende het schip sijnen stier-man onthouden wordt, dese worden wel al te samen in groot perijckel ghestelt: maer soo wie sonder de hulpe van sijnen gheestelijcken Vader teghen de boose gheesten arbeydt te vechten, die wordt van de selve vernielt ende gedoot. Hierom is het seer profijtich dat men inde biechte sijne bekoringhen opene, ende te kennen gheeft, niet dat het sonden zijn, maer 't is saedt, ende 't zijn beghin-

selen van sonden: de welcke door desen middelen haren oorspronck vertreden worden. Maer desen raedt nochtans in 't ghemeyn ghesproken, en dient eenen-ieghelijcken niet, besonderlijck aen alsulcken, die inden gheest ghequelt oft scrupuleus zijn; noch aen vrouwen, oft aen eenighe die kleyn moedich zijn, op dat sy niet al te seer op kleyne dingen, ende die gheen bemerckens weerdich zijn, en souden letten.

+Ten sevensten, men moet de beghinselen kloeckelijck weder-staen, ende de deuren van onse memorie ende van onsen wille sorghvuldelijck toe-sluyten; ende wy moeten onse genegentheden weder houden, tot dat wy claerlijck weten, wat dat wy behooren te begheeren. Salich is den ghenen, seght den Propheet, die de kleyne kinderkens+ van Babylonien sal vast houden, ende verpletteren (te weten, het quaedt in gheven) aen den steen, dat is, aen Christus Iesus.

+Men soude qualijck konnen uyt leggen, hoe grootelijcks dat het helpt, dat men terstont sijne memorie soect te suyveren van schadelijcke ende quade ghedachten, ende te schouwen alle vermaningen oft ghedachtenissen van saken, daer wy op andere tijden toe gheneyght hebben gheweest: maer op dat dit wel gheschiede, soo is 't van noode dat die na de deughdt tracht, sijne memorie van te voren vervullen met goede ghedachten, getrocken uyt het ghene dat hy hoort ende siet.

+Ten achtsten, met moet de bekoringen voor-komen, ende (ghelijck men placht te segghen) de wapenen ghereedt maecken teghen den tijdt van oorloghe. Ghy sult dan over-legghen (ghelijck ick noch te voren gheseydt hebbe) tot wat sonden dat ghy alder meest geneyght zijt, by exempel, tot hooveerdicheydt; ende sult daer in voorsien. Ten eersten, over-dencken de leelijckheydt der selver, ende de schoonheydt van de contrarie deughdt. Ten tweeden, van de selve spreken. Ten derden,+Ten negensten, men moet hem seer wachten van alle onmatighe droefheyt ende ongherusticheyt des herten: want ghelijckerwijs dat het qualijck doenlijck is, sijnen beghonnen wech op de zee te vervolgen, als daer eenige

tempeest op geresen is, oft rijpen raet te slaen, ende volkomelijck sijnen vijandt te weder-staen, als de stadt nu vol oproers is: alsoo wordt door sulcx der sielen voort-ganck oock belet: dus moet-men voor al besorgen, Ten eersten, dat men niet on-gerust van herten en worde, noch het ghebedt veronachtsame door al te groote begheerte van eenich goedt, oft door haet ende vreese van eenich quaedt: maer men moet alle dinghen soetelijck stellen in de handen van de voorsichticheydt Godts, ende alleen maer sijnen heylighen wille verlanghen; want ghy en weet niet wat wech dat ghy sult verkiesen, ende wat u nut oft profijtelijck is. Wat is 't dan dat ghy soo sorchvuldelijck begheert ende vreest? oft waer van verblijdt ghy oft bedroeft ghy u soo onmatelijck? moghelijck is u dat alder-schadelijcste, daer ghy alder-meest naer haect, ende ter contrarie by avonturen alder-profijtichste, daer ghy meest af schroomt. Ten tweeden, men behoort soetelijck ende met goede ordre, niet met eenighe vreese oft al te grooten sorchvuldicheydt te ghebruycken, 't ghene dat naer rijpen raedt nootsakelijck ghoordeelt sal worden, om tot ons goedt voor-nemen te gheraken. Ten derden, het sal nut wesen, dese wonde onsen biecht vader, oft eenen goeden vriendt te openbaren, noch al is 't dat wy ghevallen zijn, en moeten hier om geene plaetse gheven aen eenighe beroerte, oft ons selven al te seer over gaen: maer wy moeten met alle ootmoedicheydt onse toe-vlucht nemen tot den throone Godts, ende Godt bedancken, dat wy door sijne hulpe niet swaerder ghevallen en zijn, 't welck ontwijffelijck soude geschiedt hebben, 't en ware dat wy door sijne krachtighe handt weder-houden hadden gheweest.

Andere pracktijcken ende middelen teghen de hoofdt-sonden.

OVer-denckt d'ootmoedicheydt Christi, oock onse ellendicheydt+ ende snootheydt, tegens de hooveerdicheydt. Ende naer dat ghy de Goddelijcke hulpe aengheroepen sult hebben, over-denckt eenighe sententie tot eene remedie hier teghen: by exempel: Wat heb ick geweest, wat ben ick, ende wat sal ick worden? SOo wie sy-selven verheft, sal verootmoedicht worden, ende die hem verootmoedicht, sal verheven worden.

+Teghen de giericheyt mach dienen d'armoede Christi Iesu, die rijck wesende, om onsen t' wille arm geworden is: aen-hoort hem, ende is't by al-dien dat ghy hem wilt+ ghelooven, soo hebdy gewonnen: Salich, seght hy, zijn+ de arme van gheeste, want het rijcke der hemelen hoort hen toe: ende weder-om: Wee u die rijck zijt, die hier hebt uwen troost.

+Verwint de onkuysheyt, aen-schouwende de suyverheydt van Christus uwen Salich-maker, die maeghdt gheweest is, ende een maghedt voor sijn Moeder gekosen heeft. Hy is een onbevlect lammeken, ende die hem over al willen volghen dat zijn al maeghden. Is't sake dat u de wel-lusten aen-locken, hoort hem segghen: salich zijnse die droevich zijn, want sy sullen vertroost worden;+ ende antwoordt: O ghecruysten Iesu, o waerachtighe ghenuechte, o onsprekelijcke soeticheydt, verlost my door u dierbaer bloedt, van dese leelijcke ende schandighe sonden, Amen.

+Teghen de nijdicheydt sult ghy de liefde Christi stellen, die oock voor sijn vijanden hem gheweerdicht heeft de bittere doodt te smaken. Dus spreeckt Godt almachtich in deser voeghen aen: O mijnen Godt, van u, in u, ende tot uwen dienst is het al, geeft my eene waerachtighe liefde: want hier door sal-men kennen dat wy uwe discipelen zijn, is 't sake dat wy malckanderen beminnen.

Christus die versaeckt ende treedt met de voeten de sonden van gulsicheydt, als hy aen de galge des cruys, met galle ende azijn heeft willen ghelaeft wesen. Aenschout hem, ende ghy sult ghesondt worden; hoort hem+ oock segghen: Salich zijnse die hongherich zijn, ende dorstich naer de rechtveerdicheydt, want sy sullen versaedt worden.

+Leert van Christus, die soo verduldich ende lanckmoedich is, de gramschap temmen, ende verdraeght oock d'ontallijcke sonden ende lasteringhen der menschen: want hy dit van ons begheert, segghende: Leert van my; want ick sachtmoedich ben, ende ootmoedich van herten.

Is't sake dat u de traecheydt over-valt, aen-siet uwen Salich-maker over-laden met sijn cruys, ende wat hy al ghedaen heeft om u salich te maken; hoort

hem in deser voeghen tot u spreken: van mijne eerste jonckheydt hebbe ick in arbeyden gheweest.

Ghy sult moghen in alle tentatien, dit ghebedeken ghebruycken.

GHy beproeft my, o Heere oft ick u beminne, ende nochtans niet boven mijn vermoghen. Ick wete wel dat ick sonder uwe gratie u soude verachten, die nochtans al mijn goedt zijt; ende dat ick sal moeten eeuwelijcken betalen eene ghenoechte van eenen ooghen-blick, ghedaen om mijnen alder-snoodtsten vijandt te behagen. Ick heb dan ghesworen ende voor my ghenomen+ t'onder-houden t' oordeelen van uwe recht-veerdich-makinghen. VVeest mijnen hulper, ende en verlaet noch en versmaedt+ my niet.

Andere middelen.

TEn eersten, over-leght ende voor-siet 's morgens, soo+ veel als 't u mogelijck is uwe ghedachten, woorden, ende wercken van dien dach: ende stiert de selve ter eeren Godts, met een vast voor nemen voor Godt, voor sijn hemelsch heyr, ende namentlijck voor uwen H. Enghel, dat ghy in geender manieren de Goddelijcke Majesteyt, willens ende wetens en begheert te vergrammen, oock met de al-der-minste sonde, ja liever soudt willen de doodt sterven, dan sulcks te doen.

Ten tweeden, verweckt in u selven een waerachtigh+ leet-wesen, besonderlijck van de sonde daer ghy toe ghetenteert wordt, in dien ghy in de selve somtijdts ghevallen zijt. Ten tweeden, versaeckt de sake, die d'oorsake is ende het voor woorpsel van de sonde: want dit de koorde is, waermede wy getrocken worden in onse bedervenisse, ende dese moet in alle manieren af gesneden worden: noch wy en moeten niet beladen wesen, al blijft daer na-der-hant noch eenige affectie oft gevoelen van. Want Godt aen-siet het herte, 't zy in 't goedt, 't zy in 't quaedt, welck hy oock alleenlijck sal vergelden oft straffen. Noch en onstelt u niet ter oorsaken van de moeyelijckheydt des vijandts: niemandt en wordt ghequetst dan van sy-selven oock in desen strijdt.

+Ten derden, neemt den schildt des gheloofs, ende verweckt het selve in u, aen dachtelijck lesen de twaelf artijckelen de gheloofs: ende desen mensch soude moeten wel herdt-neckich wesen, die niet en soude beweegt worden door alle de groote wel-daden, die hier in begrepen zijn: ende hier om is't dat men het gheloof aen de stervende menschen voor leest: Dit is oock dan den Apostel raet, Neemt aen den schildt des gheloofs, waer mede wy souden moghen alle de vierighe pijlen van den alder-boosten uyt blusschen. Ten tweeden verwect in u hope ende betrouwen op Godt, ende mistrouwen uwes selfs. Ten derden, oock liefde, het welck ghy in het kort aldus sult moghen doen: Ick gheloove u, o Heere, ick betrouwe in u, ende ick beminne u uyt gantscher herten: want van u tot uwer eeren, ende in u zijn alle dinghen.

+Ten vierden, aenroept de Heylighen, die uyt-gheschenen hebben in de deught, die uwer tentatie contrarie is, ende sonderlingh de H. Maghet Maria, die in der waerheyt is ghelijck eenen legher in slach-ordre ghestelt: Veel zijnder die grootelijcks gheholpen zijn gheweest in den strijdt van de sonde der on-suyverheydt, soo dickwijls als sy de H. Maghet aen-gheroepen hebben, door hare on-bevleckte Ontfanghenisse.

+Ten vijfden, en oordeelt niemanden van eenige sonde; want dese sententie is waerachtich: Waer in dat ghy eenen anderen oordeelt, daer in verwijse ghy u selven. Ende daer en wordt by-na niemant ghevonden, die dit in sy selven niet ghewaer en is gheworden. Want naer+ het rechtveerdich oordeel Godts, wordt hy met de selve bekoringhe bevochten, die eenen anderen straffelijc oordeel ende vonnist. Alsoo lesen wy in het leven van de+ Oudt-Vaders gebeurt te wesen, als eenen jonghelinck sijne bekoringhe van on-suyverheydt eenen ouderlinck veropenbaert hadde, ende van den selven straffelijck berispt hadde gheweest, dat desen ouderlinck na-der-handt met de selve grootelijcks ghequelt ende by-naer over-wonnen is gheweest. Maer de bermhertighe sullen bermherticheydt verwerven.

Schiet-ghebedekens.

HEere ick lijde ghewelt, andtwoordt voor my.+

In u Heere heb ick ghehopt, ick en sal niet beschaemt+ worden in der eeuwicheydt.

In ons, o Heere, en is soo grooten sterckheydt niet, dat wy+ dese menichte souden moghen weder-staen, die ons overvalt; maer als wy niet en weten wat wy doen moeten, dan en hebben wy anders niet meer, dan alleen dat wy onse ooghen stieren tot u.

Godt hebt acht tot mijner hulpen, Heere haest, u om my+ te helpen.

Verlost my van mijne vijanden, mijnen Godt, ende van de+ ghene die teghen my op-staen verlost my.

Heere in uwen naem maeckt my ghesont, end door uwe+ kracht, soo oordeelt my want de vremde zijn opghestaen teghen my: ende de stercke hebben mijne siele ghesocht.

Verlicht u aensicht op uwen knecht, maeckt my salich in+ uwe bermherticheydt.


Vorige Volgende