Den wech des eeuwich levens

Het I. Capittel.
Van de maniere van beradinghe.

⁺BEmerckt dat ghy, al eer ghy dese beradinge wilt aen-veerden, u moet stellen in de tegenwoordichheydt van Godt al-machtich, ende van hem licht ende gratie begheeren, op dat ghy sijnen alder heylichsten wille soudt moghen kennen; want hem alleen⁺ kennelijck is, wat ons nut is. Als dit nu ghedaen is, soo moet men ten eersten, het ghene daermen⁺ hem wilt op beraden, voor hem stellen; ghelijck soude mogen wesen, van eenen staet des levens te verkiesen, om voort-ganck te doen in deughden, van sijn huys-gesin te verminderen oft te vermeerderen, van eenich officie oft beneficie t' aen-veerden, oft te ontsegghen; ede voorts van andere saken, hoe ende in wat manieren, ende wanneer dat wy dit moeten aen-veerden oft achter-laten. Ten tweeden voor al⁺ vernieuwt uwe affectie, soo dat ghy, soo veel als 't mogelijck is, niet meer tot d'eene zijde dan tot d'an-

+ Wat wy behooren te doen eer wy ons beraden.

+ Wat wy moeten doen ter wijlen dat wy beraden.

+ Ten eersten.

+ Ten tweeden.

[p. 207]

dere gheneyght en zijt: want als ons herte ghelijck in eene weegh schale gelijck hanght, soo kan het lichtelijck tot d'eene oft d'andere zijde gebogen worden, ende men kan oock beter de teeckenen van den Goddelijcken willen onder-kennen. Over-leght daer naer⁺ (u voor ooghen stellende het eynde waer toe ghy gheschapen zijt) welck deel van uwe verkiesinge u tot dit eynde min oft meer behulplich is, te weten, het aen-veerden van sulcken oft sulcken staet, officie, conversatie, studien ende oeffeninghen, oft het weygeren des selfs. Want wy moeten soecken, die min oft meer, ende begheeren, niet dat ons min, maer dat ons meer kan voorderen ende helpen om tot het eeuwich leven te gheraecken, ende den Goddelijcken wille te vol-brengen. Ende alsoo de sake voor Godt van alle beyde zijden rijpelijck gewegen hebbende, moeten wy besluyten, ende de sake Gode al-machtich op-draghen; ende wel gade salen de in-wendelijcke beweghinghen in de stilte ons gemoets, door de welcke den Heere sijnen wille placht te kennen te gheven den ghenen, die desen met oprechter, ende over-ghegeven herte versoecken. Ende dit is doorgaens ghenoech, om te verkiesen ende sijn beraedt te sluyten. Want ghelijckerwijs dat in de meditatie dickwijls een oft twee bemerckinghen onse affectie soo bewegen, door mede-werckingen vande gratie Godts, dat het niet noodich en is eenighe andere hulpe te soecken; alsoo gheschiedet oock in het beraet, waer in niet min d'inspraken ende beweginghen van den Heylighen Gheest gade gheslaghen moeten worden.

Waer 't sake nochtans dat de voor-geseyde pointen⁺ niet ghenoechsaem en waren, om den wille te verstercken in 't goedt; als dan moet men voorder gaen, gelijck men in de meditatie doet, ende ghelijcker wijs dat beneden breeder verclaert sal worden; by exempel ghy sult moeten over-leggen, wat dat ghy uwen vriendt in de teghen-woordicheydt van Godt al-machtich soudt willen raden, ende met wat ghelijckenisse dat hy hem soudt soecken wijs te maken, het ghene dat ghy beter vindt. want het ghemeynelijck aldus gebeurt, dat wy door-gaens eenen anderen goeden raet gheven, ende het slechste voor

+ Ten derden.

+ Wat men doen moet als de voor-seyde maniere niet en luckt.

[p. 208]

⁺ons selven behouden. Gaet als-dan voordts, ende bemerckt, wat dat ghy soudt willen verkosen hebben⁺ in de ure uwes doodts, ende weet dat ghy dit⁺ nu moet verkiesen. Bemerckt daer-en-boven wat⁺ raedt dat ghy soudt willen ghebruyckt hebben, als ghy sult komen voor den rechter-stoel van den eeuwighen Rechter: ende dit sal u noch meer verwecken, is't sake dat ghy let op d'eeuwicheydt, ende dat het gene ghy eens verkosen sult hebben, eeuwelijck is. Want dat eens ghedaen is, en kan niet her-daen worden.⁺ Maer is't dat ghy over-leght wat de Heyligen ghedaen hebben, oft doen souden in dese sake, ende haer aen-roept ende te rade gaet, sy sullen u als sterren schijnen in 't midden van uwe duysternissen⁺ ende twijfelachticheden. Over-denck oock⁺ van wat zijde dat ghy meerder vrede, gerusticheyt ende blijdschap van herten soudt ghevoelen. Maer boven al sal het uyter maten profijtelijck wesen, is 't sake dat ghy van Christus onsen Salich-maker, als van den Enghel van grooten raedt, ootmoedelijck vraeght, wat dat hy met sijn leven, ende woorden hier in gheraden heeft, ende raden soude, tot hem segge ick, moet ghy te rade gaen, door wiens mont d'eeuwige Wijsheydt spreeckt, die onsen Meester, ende den Herder is van onse siele. Ende is 't sake dat mogelijck het ghene dat gheraden is, swaerder valt, ende over-sulcx u min aen-staet; alsdan soo moeten ons de ghedachtenissen van de wel-daden, met de welcke hy ons voor-komen heeft, ende ons noodet, om sijne al-der-heylichste raden ende inspraken te volghen, verwecken ende voordts doen gaen.

⁺Is't sake dat wy als-dan noch de waerheyt niet en konnen bekennen ende volghen; soo moeten wy bemercken wat ons soude konnen beletten; ende dit ghevonden hebbende, het beste kiesen, ende offeren sy-selven tot eenen brand-offer aen de Goddelijcke majesteyt, ende bedancken hem na-der-handt, voor het licht ende den goeden wille die hy ons ghegheven heeft.

Dese maniere heb ick voor-ghehouden in de principaelste officien vaen Godtvruchtich leven. Ten eersten, op dat dit soude dienen voor een patroon.

+ Andere bemerckingen

+ De eerste.

+ De tweede.

+ De derde.

+ De vierde.

+ De vijfde.

+ De seste.

+ [Allen] moet onder-soecken wat ons belet.

[p. 209]

Ten tweeden, op dat, als ick de selve in het gheheele boeck vervolght hebbe, ende mijn beste ghedaen, om naer mijn kranck vermoghen den wille te verwecken, de selve daer door als met eene andere behendicheydt soude moghen bevestighen. Want⁺ het voorseker is, dat alle de ghene, die oft den staet der religie, oft eenighe andere Godtvruchtighe manier van leven met rijpen raedt aen-ghenomen hebben, door de menschelijcke kranckheydt konnen verslappen; ende dat het hier toe seer profijtelijck is om ons te vernieuwen, te her-lesen de redenen, door de welcke wy desen raet heylichlijcken aen-veerdt hadden. Want het ghene dat in het religieus leven tot de vernieuwinghe des gheests soo grootelijcks gherecommandeert wordt, te weten, sy-selven voor ooghen te stellen den dach, op den welcken men ghegaen is uyt Egypten, met wat eenen geest, ende met wat groote redenen men hier toe beweeght was; mach oock seer wel dienen in alle oeffeninghe van Godtvruchtigheydt, die men rijpelijck ende bedachtelijck aen-veerdt heeft. Ghy hebt hier verscheyden middelen, de welcke ick oodtmoedichlijck bidde, dat de Goddelijcke gratie tot profijt van eenen-ieghelijcken wilt vervoorderen.

Maer bemerct, dat alsoo dickwijls als-men eenighen raedt slaet, dat de siele met verscheyden beweginghen, ende van diversche gheesten herwaerts ende derwaerts ghedreven wordt: hier om is't seer nut, ja noodtsakelijck de selve t'onder-kennen, op dat wy alsoo den wille Godts beter ende sekerder ghekent hebbende, souden moghen vol-brenghen. Ende sal over-sulcks al hier eenighe bemerckinghe voeghen, van de teeckenen, door de welcke wy de geesten oft in-spraken sullen konnen onder-kennen.

+ Hoe dat-men sijnen gheest verstercken ende vernieuwen mach.

Bemerckinghe oft eerste meditatie, van de teeckenen om de verscheyden gheesten te onder-kennen.

HEt 1. point. Bemerckt dat wy ghelijck in eenen⁺ wech zijn, den welcken van alle kanten omcingelt is van de moordenaers, ende vol hooghe ende steyle plaetsen, vande welcke men lichtelijck nederwaerts soude konnen vallen, ende dat wy hier om eenen

+ De perijckelen die in de werelt zijn.

[p. 210]

leydts-man van doen hebben: maer datter veel zijn die haer hier toe presenteren als vrienden, die nochtans onse ghesworen vijanden zijn: hoe neerstelijck moeten wy dan hier op letten? Voeght dit tot de verscheyden geesten, waer onder is den duyvel, die hem dick-wijls verandert tot eenen Enghel des lichts. Ten tweeden, beweret dat wy pelgrims zijn, ende datter veel weghen voor ons zijn, de welcke eens gegaen zijnde niet te her-doen en zijn, van de welcke eenige sonder perijckel zijn, ende eenighe seer sorghelijck; ende over-sulcks moeten wy ons hier op wel onder-vragen aen de gene, die in de selve wel ervaren zijn, ende voor al van d'eeuwige wijsheyt. Ten derden, peyst dat wy gelijck over eene woeste zee varen, ende hoe dat eenen schipper verlanght na den voor-spoedigen wint, om schip-brake t' ontgaen; ende dat wy gestelt zijn in 't midden van contrarie winden, te weten, den quaden ende goeden gheest: ende hoe dat den quaden alle neersticheyt doet, om ons te stooten in de schroomelijcke schip-braken van den eeuwigen af-gront. Bidt dan ootmoedelijc den⁺ Heere ende seght: Heere thoont my uwe wegen ende onder-wijst my van uwe paden, stiert my op den rechten wech, om uwen naem: gheeft my, o Heere, dat ick door uwen gheest ghedreven mach worden, dat ick uwen Sone zy; want die den gheest Christi niet en heeft, en behoort hem niet toe.

⁺Het 2. point. Bemerct hoe veel bedrochs ende arghlisticheyts datter in de wereldt is, ghelijck het ten eersten blijckt aen de secten der Heydenen: ten tweeden, van de ketterijen: ten derden, door het leven van de boose menschen: ten vierden, oock in het leven van de goede ende geestelijcke persoonen van de welcke sommighe gheleydt worden als van stallichten, oft stal-keerssen inde poelen van de vleeschelijcke wel-lusten. Bedanckt den Heer voor goede bewaringhe, ende verweckt in u een mis-trouwen uwes selfs. Ten anderen, aen-merckt dat wy in alles, oock in de alderminste wercken, door eenighen gheest ghedreven worden. Hier om siet neerstelijck toe, dat ghy soudt moghen den alder-soetsten gheest des Heeren volghen, ende neem voor u dat ghy de leydts-mannen, die u van Godts weghen gheghe-

+ Psalm. 24.

+ Het bedroch ende arghlisticheyt des wereldts.

[p. 211]

ven zijn, te weten uwe oversten, sult volghen, etc.

Het 3. point. Aenmerckt dat de duyvelen nu soo veel⁺ duysent jaren ervaren, ende altijt wakende, hier op alleen uyt zijn, om ons te verwinnen, dus ontwaect ende blijft wacker. Ten tweeden, let op de menichte der duyvelen, die al t'samen (ghelijck het blijct uyt het leven van den H. Antonius) tegen eenen armen mensch op staen, ende verootmoedight u. Ten derden,⁺ over-denckt datse nochtans seer bevreest zijn, ende dat hare kracht haer benomen is door de macht van onsen Salich-maker, ende datse oversulcks, gelijck de vrouwen lichtelijck wijcken, als sy bevinden dat wy haer-lieden mannelijck ende kloeckelijck wederstaen: 't welck oock ghebeurt aen de kleyne kinderen, ende de teere maeghdekens, als dese inden naem des Heeren haer den strijdt leveren. Leert hier uyt eenen kloecken moet te hebben, ende seght met den Propheet: al is 't datter legheren teghen my opstaen,⁺ soo en sal mijn herte niet vreesen. Ten tweeden, bemerckt dat den vijandt van der hellen, ghelijck eenen veldt-heer van alle kanten besichtight ende bespiedt het kasteel onser siele, om te weten van wat zijde het on-stercste is; doet ghy oock alsoo, ende weest desgelijck neerstich, om 't selve van uwen kant te bol-wercken ende te verstercken, ende hout goede wacht. Ten derden, dat men den vijandt lichtelijck weder-staen kan, alsoo langh als hy binnen de vesten niet ghekomen en is: ende hier om moet ghy sorgh-vuldich wesen, om de eerste op-rijsende ghedachten te niet te doen. Ten vierden, bemerckt dat de duyvel allen sijn beste doet, hoe dat hy in soude mogen komen, ghedeckt met een schaeps-vel, ingaende in 't eerste met schijn van goede ghedachten: maer daer naer lockende tot het ghene, dat soo goedt niet en is, ende ten laetsten oock tot het gene dat opentlijck quaedt is. Hier om neemt voor u neerstelijck den oorspronck ende het beghinsel uwer ghedachten, den voort-ganck, ende het eynde t' onder-soecken.

+ De wackerheyt der duyvelen om ons te verwinnen.

+ Hare swackheydt.

+ Psalm. 26.

[p. 212]

Bemerckinghe oft meditatie, van het onderschil tusschen de goede ende de quade gheesten.

⁺HEt 1. point. Bemerct hoe dat den duyvel de quade met begeerten des vleeschs, eere, rijcdommen, oft van aerdtsche dinghen, ghelijck Pharao dede, moeyelijck valt, tot dat hyse gevangen heeft. Hier om laet u vastelijcken voor-staen, dat alle het gene, dat derwaerts street, u van den duyvel, als een doodelijck fenijn in-ghegheven wordt, ende verworpt⁺ het. Ten tweeden, dat hy de goede menschen veel quellinghen aen-doet, ghelijck Pharao de kinderen van Israel gedaen heeft, in het werck van de backsteenen, ende pot-aerde; om alsoo onse reyse tot het landt van Beloften te beletten: maer contrarie doet onsen goeden Engel. Ten derden, dat hy dese soeckt te brenghen tot onmatighe droefheydt ende swaermoedicheyt, al-waer de helle, daer hy toe verwesen is, mede vervult is; op dat wy in sulcker voegen sijns⁺ ghelijck souden worden. Ten vierden, hy soeckt in al sijn in-gheven, wesende den Prince der duysternissen, dat sijnen raedt in geender manieren te voorschijn en kome: want den quaet-doender haet het licht, ende verweckt de sijne tot geveynstheyt ende dobbelheyt. Dus neemt vastelijcken voor u, als eene dochter die hare eere ende suyverheydt bemindt, de archlisticheydt ende schalckheydt van dessen onsuyveren vrijer, in aller manieren t' ondecken aen uwen geestelijcken vader. Ten tweeden, ende oock als ghy u verstand verduystert vindt, soo wilt in geender manieren voordts, oft achter-waerts gaen in den aen-ghenomen wech, oft in u goede voor-nemen: maer blijven staen, gelijck hy doet die sy selven vint in eene perijckeleuse ende donckere plaetse, al-waer sijn licht onversiens uyt-ghegaen is, den welcken blijft staen tot datter weder-om licht ghebrocht wordt. Ende ghelijck oft ghy in eenighe tempeest waert, voorsekert u schip met den ancker, ende roept tot Godt, die ons licht ende onsen troost is.

⁺Het 2 point. Bemerckt dat u niet in-ghegheven en wordt van den vijandt, dan door de ghehengenisse oft het toe-laten van Godt al-machtich; gelijck het klaer blijct in Iob, den welcken den duyvel versocht

+ Hoe dat den duyvel de quade quelt.

+ Hoe dat zy leeft met de goede.

+ Hy soeckt dat sijn in-geven bedect blijve.

+ Den vijandt en vermach niet sonder Godts toelaten.

[p. 213]

heeft, te temteren; ende in den H. Petrus, den welcken hy begheert heeft te siften; ende verweckt in u een betrouwen tot Godt. Ten tweeden, dat Godt als den oppersten Velt-heer, altijdt staet voor in de slach-ordre, aen-siet ons vechten, ghelijck het ghebeurt is aen den H. Antonius; dus neemt eenen kloecken moet. Ten derden, dat Godt toe-laet, dat onse vijanden ons souden bevechten, ende dat hy ons somwijlen ghelijck schijnt te verlaten: ende dit om dry redenen. Ten eersten, op dat de deught ende ghetrouwicheydt van sijne dienaers in de teghenspoet gekent soude worden; ende des-gelijcken oock de slappicheydt ende traegheydt der quade. Ende hier om is't dat de H. Schrifture seght, dat Iob ende Tobias gheproeft hebben geweest. Ten tweeden,⁺ op dat onse luyicheydt in sulcker voeghen tot neersticheydt verweckt mach worden. Ten derden, op dat wy die hooveerdich zijn, onse kranckheydt souden kennen. Ende leert hier uyt verstaen, waer om dat den Heere u eenighe teghenheydt toeseyndt, oft toe placht te seynden.

Het 3. point. Bemerckt ten eersten, al is't dat het⁺ leven van de menschen eenen strijt op der aerden is, dat het selve nochtans vervult is met menich-vuldigen troost ende consolatie, is't dat wy de deught begheeren te beminnen ende goedt willen wesen; ghelijck het blijckt in het leven van Christus onsen Heere, van de H. moeder Maria, ende andere Gods Heylighen, etc. Alwaer ghy altijt sult bevinden dat de droefheyt die sy-lieden gehadt hebben, met blijdschap vermenghelt is gheweest; ende aengesien dat d'on-eyndelijcke eeuwighe wijsheydt ende goedtheydt goedt vindt dat sulcks alsoo gheschiede, soo gheeft u hier in over, ende laet hem de sorghe, ende als u iet tegen is, versterckt ende verkloeckt u door de hope, dat ghy eens ghetroost sult worden. Ten⁺ tweeden, datter geene consolatie van Godt en komt, dan de ghene, die ons verstant door het gheloof tot Godt treckt, onsen wille door hope ende liefde, oft ten minsten ons verweckt tot hemelsche saecken; welck wy ghevoelen als ons herte af-ghetrocken wort van aertsche ende verganckelijcke dingen ende met eene heylige blijdschap ontsteken wordt: oft

+ Tob. 12.

+ Den troost der goeder menschen.

+ Den troost die van Godt komt verwect ons tot hemelsche saken.

[p. 214]

immers als wy ghevoelen eene groote gherustichheydt des herten; maer als wy ghewaer worden dat dese gherustheydt in goede menschen ghestoort wordt, soo mogen wy ons wel laten voorstaen, dat des stooringhe van den quaden gheest sijnen oorspronck neemt; ghelijck den vrede ende gherustichheydt een teecken is datse van Godt ende van den goeden gheest komt, besonder is't datter gheene oorsake te voren gegaen en is. Ende hier zijt sorghvuldich om alsulcken gherustheydt te bewaren, ende van u te keeren al het ghene dat de selve eenichsins soude moghen beletten. Want ghelijcker-wijs als men in 't licht wesende, siet waer dat men moet gaen, oock voor dien tijdt, als ons na-der-handt het licht sal ontbreken; alsoo moet men oock doen, ende hem verkloecken in den somer, teghen den aen-staenden geestelijcken winter, etc. Ten laetsten, laet u voorstaen dat ghy staet tusschen God ende den duyvel, ende dat ghy van alle beyde zijden aen-ghelockt ende ghenoodt wordt, ende overleght wie dat ghy begheert aen te hooren ende te volghen.

Ghebedt oft vast voor-nemen om den goeden gheest te volghen.

KOmt heyligen Gheest, ende laet schijnen uyt uwen hemel een straelken van u hemelsch licht: komt o licht der herten; rijst op, o Sonne, ende verdrijft mijne duysternissen, op dat mijnen vijandt tot gheender tijden en segghe: Ick hebbe hem verwonnen. O alder-minnelijckste licht, hoe, en sal ick u niet liever beminnen, dat mijne duysternissen, dan den Prince der duysternissen? Want dat ghy over my niet en scheent, mijne siele⁺ hadde seer naer in de helle ghewoont; 't en waer sake dat ghy de wolcke van de ijdelheydt verdreeft, hoe soud 't mogelijck zijn,⁺ dat ick recht soude konnen varen in de woeste ende wilde zee van dese wereldt? ende ick en sal mijnen wech voor-waer niet konnen vervolghen, 't en zy dat ghy, die daer zijt de hope van alle ghewesten, hoecken der aerden, ende der zee, my den wech wijst. Siet hoe veel arme sielen wordender verslonden door de doot-laghen van den helschen af-grondt? Sie hoe veel heyde-

+ Psalm 93.

+ Sonder het licht des H. Gheests en kanmen de duystere weghen deser werelt niet door wandelen sonder faelen.

[p. 215]

nen ende ketteren loopen, eylaes! in haere eeuwighe bedervenisse, bedrogen zijnde door't schijnsel der waerheydt, over-midts dat ghy, die zijt het licht der rechtveerdicheydt; over haer niet gheschenen en hebt? Maer my is de goedertierenheyt ende liefde Godts⁺ gheopenbaert gheweest, op dat ick versakende de on-goddelijckheyt, ende de wereldtlijcke begeerten, soberlijck, rechtveerdelijck ende godtvruchtelijck tot uwer eeren soude leven ende u volgen,⁺ o mijn leven: Ick sal my verheffen boven de hoochde der aerde, op dat te vergheefs het net ghespreydt worde voor de ooghen der voghelen. VVant als ick bemercke dat mijne ghedachten tot aertsche ende verganckelijcke dinghen haer strecken, soo sal ick hier door ghenoech konnen verstaen, dat dit eene aertsche, beestelijcke, ja duyvelsche wijsheydt is: want de wijsheydt die van⁺ boven is, ende van u komt, o mijnen Godt ,die daer zijt het onveranderlijck Licht, de Fonteyne van alle goeden, treckt ons van aerdtsche saken tot hemelsche; van het schepsel tot den Schepper; van verganckelijcke dingen tot eeuwige. Hier in verbreydt haer de siele, ende smaeckte hoe soet dat ghy zijt, o oneyndelijcke Soeticheyt: maer in de aerdsche dinghen wordt sy verduystert ende met bitterheydt vervult, noch en kan gheen ruste vinden, want⁺ sy en vint geen ruste buyten u. VVilt hier om, o Heere my in alle mijne wercken voor-gaen; gheeft my dat alle mijne ghedachten ende wercken, van u al-tijdt moghen beghinnen, ende door u vol-eyndt worden; ende al is't dat teghen my gheheele leghers opstaen, dat ick nochtans niet bevreest en zy. VVant en weet ick⁺ niet voor seker, dat ghy my niet en sult laten tenteren boven mijn vermoghen, noch laten onghetroost; maer sult al-tijdt voor my gaen, ende my vertoonen den wech, die ick moet door-wandelen? VVant tot u heb ick mijn siele op-gheheven, mijnen Godt,⁺ in u stelle ick mijn betrouwen, ick en sal niet beschaemt worden: noch mijne vijanden en sullen my niet bespotten; want alle die u verbeyden en sullen niet beschaemt worden, maer sy sullen u loven ende dancken in de eeuwicheydt der eeuwicheden, ende sullen ghebenedijden uwen naem in de eeuwe der eeuwichheydt, Amen.

+ Tit. 3.

+ Prov. 2.

+ Kracht des wijsheyts die van den hemel komt.

+ Buyten Godt en is gheene ruste.

+ Psalm. 26.

+ Psalm. 24.

[p. 216]

Pracktijcke die men te werck moet stellen als men hem beraedt.

⁺BEmerckt al tijdt in de teghen woordicheydt Godts, ende in sijn Goddelijck licht, het beghinsel uwer ghedachten ende het eynde, al is 't dat dit eynde verre gheleghen is, ende over denckt oft ghy oock over-ghegheven ende gherust zijt: ende bevindt ghy u gherust, soo hebt ghy een seker teecken dat Godt by u is; want in⁺ peys ende in vrede is sijne woon-plaetse. Desen mensch sal voor waer seer in den gheest verlicht worden, die in sijne ghedachten, woorden ende wercken, dickwijls het eynde sal onder-soecken, ende sien hoe verre dat hy van de suyvere meyninghe af wijckt, oft van de Noordt-sterre sijnder wercken, welck behoort te wesen Christvs Iesvs onsen Heere.

⁺Ten tweeden, versoeckt hier toe eens anders raedt: want niemandt en is sijns selfs medecijn ende doctoor, niemant sijnen eyghen raedts-heer: want den H. Gheest waerschout ons, dat wy gheensins en souden steunen op onse eyghen wijsheydt; ende 't en zy sake dat wy ons aen hem onder-worpen ende ghehoorsaem zijn, soo sal hy de wijsheydt der wijsen verstooten ende verworpen, want d oodtmoedighe ende sachtmoedighe placht hy in sijne weghen te onder-rechten.

⁺Ten derden, gaet voor het heylich Sacrament den Heere te rade ende uwe patroonen, maer besonder oock bidt ende onder-vraeght den heylighen Enghel uwen bewaerder naer eenen goeden wech.

+ Ondersoeckt het beghinsel ende het eynde van uwe wercken.

+ Psalm. 75.

+ Volght eens anders raet.

+ Beraedt u voor het H. Sacrament.

Schiet-ghebedekens,
VVaer door wy begheeren door den heylighen Gheest ghestiert te worden.

⁺THoont my Heere uwe wegen, ende leert my uwe paden

⁺Maeckt my kennelijck den wech daer ick in wandelen mach, want tot u hebbe ick mijne siele op gheheven.

⁺Leert my uvven vville doen, vvant ghy zijt mijnen Godt.

Wy bidden u Heere, vvilt doch onse vvercken door uvve gratie voor-komen, ende door de selve vervoorderen, op dat al ons ghebedt ende vverck, van u altijdt mach beghinnen, ende door u begonst zijnde, mach vol-eynden.

+ Psalm. 24

+ Psalm. 142.

+ Psalm. 142.

[p. 217]

Een suyver herte schept in my, o Godt, ende den rechten⁺

gheest vernieuvvt in mijnen binnensten.

Proeft my Godt, ende vveet mijn herte: vraeght my, ende keert⁺ mijne paden.

Leydt my voorts in den padt uvver gheboden, vvant die heb⁺ ick ghevvilt.

Heere vvat vvilt ghy dat ick doe?⁺

+ Psalm. 50.

+ Psalm. 138.

+ Psalm. 118.

+ Actor. 9.