Logo DBNL
Den wech des eeuwich levens (1622)

Den wech des eeuwich levens

(1622)–Antonius Sucquet–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het II. Capittel.
Beraedt van den eersten ende principaelsten middel om tot het eynde te gheraken, te weten, het Gheloove.

GHy hebt nu het eynde, ende siet van verre de haven;+ daer resteert nu, dat ghy de middelen ende den wech soeckt om al-daer te gheraken. Ende wat isser noodtsakelijcker dan het gheloove? Want sonder 't Gheloof (seght den H. Apostel) is't on-moghelijck Gode te behaghen. Want soo wie tot Godt komt, die moet ghelooven dat hy is, ende dat hy den+ ghenen die hem soecken eenen verghelder is. Ia na de leeringhe van Clemens Alexandriunus, het gheloove is alsoo noodtsakelijck, als den mensch, die in dese wereldt leeft, het her-halen van sijnen asem is, ghy siet dan hoe grootelijckx dat ghy moet besorghen het waerachtich Catholijck gheloove te vol-

ghen, u in't selve te verstercken ende dat te soecken, by al-dien dat ghy van den rechten wech gheweken waert. Hier op sal ick al-hier het beraedt stellen, niet soo seer voor den ghenen die in't gheloove twijffelen, maer voor die wenschen in't selve versterckt te worden, 't welck nochtans oock sal moghen dienen voor een berdt aen deghene, die schip-brake in het gheloove souden moghen lijden.

+Den mensch. O Heere leyt my in uwe rechtveerdichheydt: om mijnder vijanden wille, soo beschickt in u aen-schouwen mijnen wech: want daer en is gheenen anderen die mijne voet-stappen kan schicken in uwe weghen, op dat ick van den rechten wech niet af en wijcke, ghestelt zijnde tusschen soo veel-der-hande ketterijen ende dolinghen. Want wie isser die niet en soude konnen dolen oft twijfelachtich worden, tusschen soo veel weghen, ghestelt zijnde in't middel van den nacht, ende reysende eenen onbekenden wech? Wie en soude niet by-na vallen oft ten minsten strunckelen, 't en waer sake dat ghy, die een+ waerachtich licht zijt, verlichtende alle menschen,+ in onse herten waert schijnende? Want het en is voorwaer niet des ghenes die wilt ende loopt, maer+ des ontfermenden Godts: noch het vleesch, noch het bloedt en konnen ons niet brenghen tot de kennisse van uwen wech, maer ghy alleen, die uwe woonplaetse+ghestelt hebt in een onbegrijpelijck licht; van wien als van den Vader des lichts, alle goede gave, ende alle vol-maeckte ghifte neder-dalende is:+ ende die begheert dat alle menschen soude komen tot de kennisse van de oprechte waerheyt; ende daeromme en hebt ghy ons niet ghelaten sonder ghetuyghenisse, maer hebt eenen sekeren wech, ende uwe wet laten schijnen in dese werelt gelijck eene fackel, waer door alle menschen, ghelijck hier voor-tijdts de kinderen van Israel, door de wildernisse souden moghen gheleydt worden in het landt van beloften.+Verre soude het wesen van uwe goedheydt, ende al te hert, ons te roepen tot eenen on-bekenden wech, ende dat ghy ons niet en soudt wijsen, den wech die wy moeten ingaen. Dit leert de rechte redene, ende betuyght ons dat dierbaer bloedt, dat ghy soo mildelijck voor ons hebt uyt-ghestort: want de rechte

redene ghetuyght, datter eene waerheydt is, ghelijck ghy mijnen Godt een zijt, ende eenen Christus, eene Kercke ghelijck hier voor-tijdts de arcke van Noe, buyten de welcke gheene salicheyt te bekomen en is: eylaes! hoe droevich is het te aen-schouwen den overvloet van soo menigherley dolinghen, door de welcke wy by-na de gheheele wereldt sien verdrincken, waer door u kleedt (sonder naet zijnde) ghescheurt wordt, ende alsoo wordt verworpen den alder-heylichsten prijs van uwe bittere doodt. O Heere Iesu!

Christus. Aenmerckt hoe veel dat ick voor uwe siele ghedaen hebbe, die u in't midden van soo veel verscheyden dolinghen ghegheven hebbe het licht van't Waerachtich gheloove, ende gestelt op den rechten Wech.

Den mensch. Wat sal ick weder om gheven voor dese groote wel-daden, o Heere? ick en sal voorwaer niemermeer ten vollen u konnen bedancken, die van u gheroepen ben tot u wonderlijck licht.+

Christus. Het is verre van my dat ick begheere datter iemandt verloren soude gaen, daer-omme soo toone ick eenen-ieghelijcken den goeden wech ende kercke, zijnde eene colomne ende steunsel der waerheydt ghelijck een vier-baken in de zee des werelts, die soo veel schip-braken onder-worpen is.

Den mensch. Van waer komt het dan, Heere Iesu, dat soo veel secten, verschillen ende dolinghen der ketterijen, van de menschen vrij-willichlijcken ghesocht worden?

Christus. Sone en is mijne wet niet bekent genoech door het licht der nature? en is mijn jock niet saecht? nochtans worden daer soo veel ghevonden die door hare eyghene boosheyt alsoo verblindt worden, dat de naturelijcke reden in haer alsoo verduystert wort, datse mijne gheboden als swaer ja onverdragelijck rekenen; sy beschuldighen mijne wijsheydt ende goedtheyt, als oft ick begeerlijck wesende van haer lieder qualijck-vaert, maeckte gheboden die-men niet en kan vol-brenghen oft onder-houden, ghelijck oft ick belaste sonder vleughelen te vlieghen, ende sonder voeten te staen; sy willen alle dinghen doorsoecken, ende doen professie van niet te ghelooven,

dan't ghene datse van de voren wel hebben verstaen, als oft daer iemandt soo scherp van verstandt ghevonden wierde, die mijne Drijvuldicheyt kan begrijpen, oft eenighe verborghentheden van de nature+ gheheelijck kan doorgronderen: even sottelijck is't , als sy segghen datse ghelooven inde Schrifture, die haer van de Kercke ghegheven is, ende nochtans gheenssins haer willen te vreden houden met den sin ende 't verstandt, die haer van de selve Kercke ghegheven wordt: ende alsoo gheschiedt het dat de gene, die den gheest niet levendich en maeckt, door de letter ghedoodt worden. Men vindt daer andere, die dit niet met allen en achten, ende meynen in alle religien hare salicheyt te bekomen; waer dat alsoo, waer toe soude ick u-lieden het Euangelie verkondight hebben, ende medeghedeylt, het ghene ick van mijnen Hemelschen Vader verstaen hebbe? Waer toe souden de ketterijen door mijn bevel verwesen worden? Waer toe souden de Martelaers voor het Catholijck gheloof haer bloedt ghestort hebben? Waer toe souden d'Apostelen ghesonden gheweest hebben om het Euangelie te prediken door de gheheele wereldt? Wat onder-scheedt soude daer wesen tusschen de Ioden, Turcken ende Christenen?+ Waer toe soude mijnen Apostel bevolen hebben eenen ketter te vlieden, na de tweede vermaninghe, anders dan om dat soodanighen mensch verworpen ende door sijn eyghen vonnisse verwesen is.

+Den mensch. Ick sal u dancken Heere uyt het binnenste mijnder herten, ende uwen naem groot maken inder eeuwicheydt; want groot is uwe bermherticheydt over my, ende ghy hebt mijne siele verlost+ van 't diepste der hellen, ghy hebt mijne siele verlost+ van de doodt, ende mijne voeten op dat ick niet en soude vallen, ghy hebt mijnen beschermer gheweest,+ ende inder waerheydt ghy hebt my verlost. Want het is groote eere u te dienen o Heere, ende te volghen uwe wetten, uwe wet, die on-bevleckt is bekeerende de zielen, u oordeel is waerachtich verlichtende+ de kinderen.

+Christus. Neemt dit voor een merck-teecken van de Catholijcke waerheydt, te weten, dat de Ketters segghen on-moghelijck te wesen t' onder-houden de

reynicheydt die ick aen-ghepresen hebbe; het vasten ende de beloften noemen sy eene goddeloose sake. Sy beschuldighen my als autheur ende oorsake van de sonde, om alsoo te soecken een decksel tot hare vrijheyt ende hare boosheden; want waer toe zijn dan de wetten, de straffen ende den loon, is't saecke dat den mensch de sonde niet en kan schouwen?

Den mensch. Dit hebbe ick claer ghenoech ghesien als ghy mijne siele gheroepen hebt o Heer tot het+ leven, ende mijne voeten bewaert dat ick niet en soude vallen, daer-en-boven dit versterckt my grootelijcks ende versekert my in 't middel van soo veel dolinghen dat de Ketters met haren eyghen mondt belijden, dat de Catholijcken oock salich konnen worden. Hy moeste dan wel t'eenemael van sinnen berooft zijn, die hem niet en soude voeghen met de Catholijcke religie, inde welcke oock onse teghenpartije seght, datmen kan tot sijne salicheydt gheraken; want wie en soude ick niet raden den sekersten wech te kiesen in soo groote on-sekerheydt? ende desen sekeren wech is de Catholijcke religie, die van twee contrarie sijden aenghepresen wordt. Insghelijcks en wordt daer niemant ghevonden, oft hy sal de medecijne, die naer het ghevoelen van twee hervaren Doctoren goedt ghevonden wordt, sekerder houden om in te nemen, als die door opinie van den eenen verwesen wordt.

Och wat eene benouwtheydt sullen soodanighe+ zielen in d'ure des doodts ghevoelen, die met soo veel dwalinghen herwaerts ende derwaerts ghedreven worden; sy en vinden nergens gheene ruste, maer sy leven al twijfelende, ende sterven al twijfelende, ende die u hebben derren beschuldighen in haer leven, dat ghy gheenen rechten wech ghewesen en hebt, loopen on-twijfelijck in den af-grondt van de eeuwighe verdoemenisse: och wie sal mijnen hoofde water gheven, op dat ick soude moghen beweenen de over-ledenen mijns volcks?+

Dese sullen tot u komen o Heere, als tot haren Rechter, de welcke waer't sake dat sy de H. Kercke gehouden hadden voor hare Moeder, u hebben souden voor haren Vader, ende sullen terstont daer na

hooren dat de goede wercken geloont, ende de quade ghestraft worden; als men sal kroonen de ghene, die de hongherighe hebben ghespijst, ende men sal straffen die dit niet en hebben ghedaen.

+Christus. Wat sullen sy my antwoorden, dat sy de Apostaten oft af-ghewekene ketters, die sonder eenighe ghetuyghenisse van deuchdt oft mirakelen, maer alleen door hare boosheden ende schelmerijen bekendt zijn, aen ghevanghen hebben; verlatende de H. Kercke, beseghelt met haren ouderdom ende mirakelen; volghen (seggh' ick) de ketters alleen op dit argument, dat sy haer beroemen de beste uyt-leggers der H. Schrifture ende oudt-Vaderen te zijn. Want (let hier wel op) gheene ander sluyt-reden en konnen de ketters voort-brenghen, om de menschen tot hare dwalinghe te trecken.

Wat sullen sy segghen als sy sullen sien blincken mijn cruys in de locht, die gantschelijck eenen schroom ghehadt hebben van al 't ghene, dat het vleesch teghen was, mijn exempel versmaedt ende veracht hebben? Ick hebbe den loon belooft den ghenen, die ghearbeydt sullen hebben in mijnen wijngaert; ende den pachter die op sijnen tijdt vruchten voordt-brenghen soude: maer aen-ghesien dat sy alle wercken voor sonden rekenen, sal ick de sonden loonen? oft sal ick de sonden vruchten noemen? gheensins: daer-om+ sullen sy beschaemt staen voor de gantsche wereldt, die haer voor wijse uytghevende, sot gheworden zijn; die al versmaedden, 't ghene sy niet en verstonden; ende voor on-seker hielden, 't ghene sy voor sulcks oordeelden te wesen.

+Den mensch. Waer het sake dat hier aen d'eeuwichheydt niet en kleefde, ick en soude haer verlies soo grootelijcks niet achten ende beklaghen; maer, o eeuwicheydt, o eeuwicheyt! wat eene sware ende grouwelijcke eeuwicheyt staet haer te verwachten!+ Weest ghenadich o Heere, weest ghenadich, want den tijdt van t' ontfermen ende ghenadich te wesen ghekomen.

+Christus. Bermhertich ende altijdt ghenadich te wesen is mijn eyghen: maer als ick vermane, ende verwecke, daer en wordt nochtans niemandt ghevonden op de straten, die eens onder-vraghe naer

d'oude weghen; indien sy sulcks deden, siet terstont eene ontallijcke menichte van heylige Religieusen, souden haer op den rechten wech wijsen, diesgelijcks veel heylighe Bischoppen, soo veel als lichten der H. Kercke, souden alle duysternissen der dwalingen uyt haer verstandt verdrijven; want dese naer het oudt ghebruyck hebben Misse ghedaen, ghelijck ons ghetuyghen alle eeuwen, de Kercken gheven 't te kennen: de ghiften ende schencken aen Godt op-gedraghen, zijn als ghedenck-teeckenen, die ons dit als met luyder stemmen verclaren: daer-en-boven hoe menich mirakel hebbe ick tot allen tijden gedaen, ghelijck ick noch hedens-daechs ter eeren van mijne H. Moeder doe? Hoe veel Heylighen hebbe ick met de selve vermaert ghemaeckt? maer ghelijck aen my gheseydt is, dat ick in den naem van den duyvel der hellen, de duyvels verdreef; alsoo noch heden dese verblinde menschen souden gheerne (waer 't in hare macht) de rechte waerheydt der mirakelen verdonckeren, ende de menschen wijs maken, dat hier in eenich bedroch geleghen ware, die nochtans voor-waer, ende op-recht voor de gheheele wereldt bekendt zijn.

Wat meynen doch dese Ghereformeerde? sal ick+ toe-laten, die een on-bevleckt ende onnoosel lam ben, dat mijne Kercke sal gereformeert worden van uyt-gheloopen Monnicken, menschen, die haren buyck ende wel-lusten toe-ghedaen zijn? ende hoe sullen sy predicken, die doch van niemandt ghesonden en zijn? Hier uyt komt dat haer-lieder Leeraers die dese dinghen weten, in gheender manieren te ontschuldighen en zijn; die mijn volck van den rechten wech af-trecken, om de selve te doen dwalen gelijck verdoolde schapen, ende die alsoo te brenghen op de vleesch-banck, ende tot hare bedervenisse: ja dat sy komen te vallen tot in den af-grondt der hellen, al waer sy van de eeuwighe doodt verslonden+ sullen worden.

Den mensch. O alder-langh-moedichsten, ende verduldichsten over de boosheydt der menschen, weest ten minsten bermhertich aen soo veel duysenden, die gelijck verloren schaepkens sonder herder verlaten loopen; aen-siet, hoe dat de helle haren mondt open+

ghedaen heeft, worpt uwe ooghen op haer lieden, o Heere, ende en weest niet in-dachtich onser ende haer-lieder sonden; want ghy zijt onsen herder, onsen leydts man ende wet-ghever: doet haer eens smaken den vrede, die ghy mede-deylt den ghenen, die u beminnen, ende sy sullen komen om u te aenbidden ende uwen Heylighen naem te belijden.

+Christus. Desen vrede en wordt niet ghesmaeckt, dan van de ghene, die oodtmoedich van herten zijn. ende wat oodmoedicheyt kander ghevonden worden onder de ghene, die met eene groote hooveerdicheydt mijne Schrifture derren oordeelen, verminderen hier ende daer, dat haer lust, achterlaten, de Heylighe Vaders vervalschen, oft wel verworpen. Is daer meer dan eene waerheydt? En vindtmen gheene tweedracht, daer scheydinge ende deylinghe is? soo veel hoofden als daer zijn, soo veel verscheyden opinien vindt-men onder haer; want een-ieghelijck naer sijnen eyghen gheest wilt sijne dolinghe bevestigen: ende anders wort daer gheen verschil gevonden onder dese secten, dan dat d'eene seght onse uytlegghinghe is waerachtich ende oprecht; d'andere segghen, de onse is beter: vraeghtmen haer: Waer door bevestight ghy dit? sy sullen antwoorden door onsen gheest: ja maer, dien geest,+ te weten, die den eenen, den anderen teghen is: ende alsoo moeten dese botte ende on-verstandighe menschen belijden, dat de waerheydt, die maer een en is, oft wesen kan, ghedeylt, ende veelderley gheworden is. Wie en weet niet, dat de Schrifture, ende de oudt-Vaders, (door de boosheydt der menschen) herwaerts ende derwaerts getrocken konnen worden, ghelijck als oock de wetten? Ende hierom 't en waer datter rechters ende middelaers gevonden wierden, soo en souden dese geen behulp wesen der vrede, maer wel een voetsel ende verwecksel van vijandtschappen; ende om dese redene, hebbe ick de+ Kercke ghestelt als middelaersse, eene colomne ende steunsel der waerheydt: soo dat, die haer niet en+ soude willen hooren, soude gherekent worden voor Heyden ende Publicaen. Heb ick met mijne Apostelen aldus de waerheydt bevestight? Ick hebbe ghelijck sy doen te rechte gheseydt: 'T en waer, dat

ick de wercken onder haer ghedaen hadde, die niemant anders ghedaen en heeft, sy souden de sonden niet hebben. Dese wercken te doen en hebb' ick+ voor my niet alleen bewaert, maer hebbe de selve aen mijne discipelen oock uyt goeder herten medeghedeylt, soo dat ick oock belooft hebbe dat sy-lieden meerdere saken doen souden (door mijne krachten) dan ick ghedaen hebbe: ende heb dit aldus gheschickt, datter tot allen tijden mirakelen ende heylighen, soo veel als daer sterren zijn, blincken souden in het firmament van mijne Kercke.

Den mensch. Dit hebb' ick oock dickwijls bemerct,+ te weten, datter noyt eenighe af-gheweken en zijn van de Catholijcken om hun tot een beter leven te begheven, maer omdat sy souden gheraken tot de vrijheydts des vleeschs, de welcke aen-ghepredickt wordt, van uwe vijanden o Heere, ende van de vijanden uwes Heylighen Cruys. Hoe dickwijls is't gheschiedt, dat d'alder-wijste onder haer-lieden, ghewenscht hebben te leven op de wijse ende maniere der Ketteren, maer te sterven op de manier der Catholijcken, ende dat eylaes te vergheefs. Och verblinde menschen, Hoe langhe sult ghy zijn swaer van herten? Waer toe bemint ghy ijdelheyt,+ ende soeckt de loghenen?

Ghebedt.

GHelooft ende ghedanckt moet ghy vvesen, o Heere, die+ uvve bermherticheydt van my niet ghekeert en hebt, ick en sal in der eeuvvicheydt, in der eeuvvicheydt en sal ick my niet af-keeren van uvve gheboden, maer sal al-tijdt ghehoorsaem vvesen aen uvve Kercke, op dat ick niet gherekent en+ vvorde, voor eenen heyden ende publicaen. Ick sal blijven staen op de oude paden, die bevvandeldt hebben ghevveest van de oude Vaders, ende door hare ghetuyghenissen bevestight. Verlicht my ghy, die daer zijt het vvaerachtich licht, ende versterckt my op+ dat ick tot gheender tijden en ontslape in de doodt, op dat mijnen+ vijandt niet en segghe, ick hebbe d'over-handt over hem ghekreghen. O hoocheydt der rijckdommen, van de vvijsheydt ende vvetentheydt Godts, hoe onbegrijpelijck zijn sijne oordeelen, ende+

hoe ongrondeerlijck sijne vveghen! VVie is daer ghevonden, die uvven sinne door-kent heeft, o Heere, oft vvie heeft uvven+ raeds-man ghevveest? Siet daer gaen alle ooghen-blicken, ontallijcke+ menschen verloren; ende de helle heeft haren mondt open ghedaen sonder mate; ende daer en vvordt by na niemandt+ ghevonden, die op d'eeuvvicheydt denckt; met vvat eene neerstigheyt, o soeten Iesv, souden de menschen de vvaerheyt onder-soecken, vvaer het sake datse hier op letteden, met vvat eene viericheyt, souden sy haer begeven tot de H. Catholijcke Kercke, die met soo veel H. mannen verciert is ghevveest, met soo veel mirakelen door-luchtigh, door soo veel hondert jaren bevestight met het bloedt van soo veel heylighe martelaren beseghelt? Het is voor-vvaer on-gheloovelijck, dat dese alle-ghelijck ghedoolt hebben; ende onder haer, soo veel vvijse ende gheleerde mannen, tot dat eenen uyt-gheloopen Moninck, het vijfste Euangeli, oft om beter te segghen sijne rasernije heeft beghinnen te verkondighen. VVie soude konnen ghelooven, ('t en vvare dat vvy het selve saghen,) datter soo veel menschen af-ghevveken zijnde, van de oprechte vvaerheydt, soo gherustelijck leven, in dese sotte leeringhe. Sy en vveten eylaes niet, dat haer d'eeuvvicheydt nakende is! Hier door ghebeurt het, dat sy naer de rechte ende oude vveghen niet en vraghen, noch en letten niet op dit leven, ende desen vvech, die eens gepasseert zijnde niet te hergaen+ en is. Komt, dit bidde ick u, ende aen-merckt de vvercken des Heeren, die hy als vvonderbare teeckenen ghestelt heeft op der aerden, ende leert, vvaer den vvegh der salicheydt, ende het eeuvvich-durende leven te vinden is, vvant het is on-moghelijck+ Godt te behaeghen sonder gheloove. Aenschouvvt de groote menichte der ghener die in de vvildernisse, ende in de Kloosters door stranghicheydt ende suyverheydt van leven, alleen in de Catholijcke Kercke uyt gheschenen hebben, de chooren der maeghden door reynicheydt blinckende, de Martelaren door on-ver-vvinnelijcke patientie uyt-stekende. VVat danck-segghinghe sal ick u bevvijsen, o Verlosser mijnder siele, die in't midden van dese duysternissen soo veel lichten hebt laten over my schijnen, op

dat ick soude moghen sien, vvaer henen, ende al-waer ick soude moeten reysen, om my te houden aen de colomne van de Heylige Catholijcke Kercke, in de vvelcke het vvaerachtich Gheloof de+ sondaers gheneest, de on-vvetende verlicht, de siecken meestert, de Gheloovighe onder-vvijst, die berouvv ende leedt-vvesen hebben her-maeckt, de rechtveerdighe vierigher maeckt, de Martelaren kroont, de maeghden bevvaert, aen de ghehoude persoonen reynicheydt gheeft, de Gheestelijckheydt reformeert, de Priesters vvijdt, ons den Hemel ghereedt maeckt, ende ten laetsten ons mede-deylt de eeuvvighe ervenisse in het gheselschap van de Enghelen Godts. Och oft dit over-dochten ende bemerckten ende uvve gheboden vvilden onder-houden, die soo ellendelijck verleydt vvorden door de rasernijen der af-vallighen: metter vvaerheydt, ende vvel hebt ghy (o eeuvvighe VVijsheydt) gheseyt, Die+ den vville van mijnen Hemelschen Vader sal vvillen doen, sal moghen kennen vvat het is van mijne leeringhe, oftse uyt Godt is, oft dat ick uyt my-selven spreke. Sy souden voor-vvaer lichtelijck uyt de Synagoge der Goddeloosen gheraken, vvaer 't sake dat sy hare sonden, ende boos leven vvilden verlaten, ghelijck+ Abraham verlaten heeft het vier der Chaldeen, ende Moyses door het gheloove het landt van Egypten, met hare duysternissen, ende datse vvilden komen tot u, o herder der sielen, tot u o soetenIesv.+ Die ghedurichlijck uvve handen uyt-reyckt tot het ongheloovich volck, vvelck vvandelt in eenen vvech die niet goet en is, na sijne ghedachten, tot u, die daer zijt d'eeuvvighe VVijsheydt, die buyten predickt ende op de straten geeft uvve stemme, seggende: Hoe langh sult ghy kleyne de kindtsheydt beminnen? ende hoe+ langh sullen de dvvase hun-selven schadelijcke dinghen begheeren, ende de on-vvijse de vvetentheydt haten? verlicht o soeten Iesv hare sielen, ende oock de mijne, versterckt my, ende vermeerdert mijn Gheloof, ghy, die alle menschen zijt verlichtende. Spreydt uyt, o mijnen Verlosser, de straelen van uvve goedtheydt, ende vveest ghenadich; vveest ghedachtich uvver ontfermherticheden, ende uvves dierbaren bloets, vvaer mede ghy ons gekocht hebt. Leydt ons, o vvaerachtigen Herder, in de vvey-

den van het Hemelsch paradijs, verlost ons van de eeuvvighe doodt, o ons leven, ende onse eeuvvighe toe-vlucht.

Meditatie
Van de Gave des Gheloofs.

De voor-stellinghe der plaetse zy, als oft ghy waert in eene groote wildernisse, in de welcke verscheyden weghen zijn, sonder leydts-man, oft (te weten) waer henen sy leyden.

Het Ghebedt. Bidt om licht van de sonne der rechtveerdicheydt, op dat ghy mocht weten, wat weghen ghy moet wandelen.

HEt 1. point, Ten eersten, over-siet als van eenen hooghen berch den gheheelen aert-bodem, ende verwondert u over de macht, wijsheyt ende goetheydt+ Godts; ende ghelooft vastelijck (ghemerckt datter niet van sy-selven wesen kan) dat hy den Schepper ende oor-spronck is van dien. Ten tweeden overdenckt dat alle Schepsels ghemaect zijn+ by ghewichte, ghetal ende mate, ende van hem, als van eenen Bou-meester oft Konstenaer tot een seker eynde ghestiert worden, ende oversulcks hem+ verkondighen als haren oorspronck: Want soo den Propheet segt: de hemelen vertellen de glorie van+ Godt, &c. ende wee u, soo ghy swijght. Ten derden overdenckt dat den mensch d'edelste is van alle creaturen, ende dat ghy u eynde ende volmaectheyt hebt: geroepen zijnde waerachtelijck, ende niet spots-wijs tot de eeuwighe vreuchdt, leven ende eere; ende ter dier oorsake, datter middelen bereydt zijn, onder welcke 't eerste ende alder-noodichste is het Catholijck gheloove, als een licht in de duysternissen, ende een arcke in't midden des overvloedts, in de welcke alleen ghevonden wordt salicheydt, heylicheydt ende onnooselheydt des levens: alle de andere, die+ hier buyten zijn lijden schip-brakinge van't gheloof, ende gaen jammerlijck met groote menichten te gronde, door ketterije ende argh-listicheyt des duyvels. Daerom siet wat ghy kiest, ende laet u voor-sekerlijck voor-staen dat ghy den eeuwigen brant niet en sult ontkomen buyten dese arcke: Want de Kercke+ is een, het Gheloof een, het Doopsel een. Het huys-

ghesin van eenen Noe is uyt-verkoren, eenen Abraham is Vader ghestelt gheweest van de gheloovighen. Ten vierden over-denckt hoe noodtsakelijck het geloof is; ende hoe sorghvuldelijck dat het van+ de ongeloovighen gesocht moet worden, denckt dat ghy daer ontallijcke siet af-wijcken, ende dat ghy mede staet op het uyterste boordt om te vallen, 't en waer den Heere aen uwe siele onder-stant dede met sijne ghenadige handen: waer af ghy hem schuldich zijt uyt gantscher herten te bedancken. Ten vijfden over-denckt, dat den Heere Christus neder-gedaelt is uyt den Hemel, om aen onse ellendighe (die daer saten in de schaduwe des doodts,) dese arcke ende dit licht des gheloofs te toonen. Dat des Konincks Sone (segghe ick) is ghekomen, op dat hy de schaepkens, die daer doolden langhs dese wilde boschaghie soude soecken, ende niet alleen de selve soude leyden na den rechten wech, maer oock op sijne eyghene schouders soude weder-brenghen: 'twelck hy doet soo dickwijls, als hy iemandt mede-deylt het licht des gheloofs, ende ghelijck eenen tweeden+ Noe ontfanghtse in d'arcke der H. Kercke. Ten sesten overdenckt dat het over-sulcks toe-staet aen de Goddelijcke voorsichticheyt gheensins toe te laten dat den mensch, die Godt waerachtelijck ende in goeder trouwen soeckt ('t en zy dat hy selfs wille) van der duyvelen ende ketteren valsche op-stellinghe bedroghen worde: ende daer om weest voorsekert, ghelijck hy tot allen tijden ghekosen heeft uyt de heylighen sommighe Propheten ende Apostelen, alsoo niet en sal toe-laten dat ketterije, haere boosheydt met gheveynsde manierlijckheydt des levens alsoo bedecken: oft sy en konnen altijdts ooghenschijnelijck van den in-sienden bevonden worden: als het oock plach te ghebeuren, soo wanneer den boosen vijandt sijne ghedaente verandert in eenen Enghel des lichts door schijnende mirakelen, die Godt onder den roem van op-rechte, niet en laet gheschieden.

Het 2. point. Over-denckt dat dese gave alsoo om+ niet ghegheven is, dat sy in gheender manieren met eenighe neersticheydt oft toedoen der menschen bekomen kan worden; niemant en kan 't gheloof ver-

dienen, niet meer (soo Augustinus spreeckt) als eenen on-geschaefden block verdient dat den beelt-snijder van hem make een staende beelt. Dus bedanckt den Heere, die daer van de duysternissen in u hert heeft doen blincken dat schoon ende wonderlijck licht. Ten tweeden overdenckt dat dese gave wel om niet+ ghegheven is in sulcker voeghen nochtans, datse voor een-ieghelijck bereydt zy. Want Godts wille is, dat alle menschen salich worden, ende komen tot kennisse der waerheydt: ende hy verlicht alle menschen komend in dese werelt; alsoo dat, waer't by aldien (na het ghevoelen van Goddelijcke Leeraers) datter iemandt in de wildernisse leefde naer het uyt-wijsen van de wet der naturen, Godt hem ontwijffelijck soude senden oft eenen Engel (gelijck hy gedaen heeft aen de H. Christiana) oft eenen Apostolischen man, die hem in't geloove soude onder-wijsen: alleen is't van noode, dat hy met stil ghemoedt de venster sijnder siele opene aen 't licht der waerheydt. Ten derden over-denckt hoe groot dese gave+ zy, want (soo de waerheyt getuyght:) dit is het eeuwich leven, dat sy u kennen alleen waerachtighen Godt, ende dien ghy hebt ghesonden Iesvm Christvm: want door het gheloove kent-men Godt ende alle Heylighen, ende aller schepselen beghinsel ende eynde. Het gheloof is't grondt-werck+ van alle goede wercken; want sonder het gheloof is't on-moghelijck Gode te behaghen: ende weder+ om soo wie niet en ghelooft, sal verdoemt worden; ja dat meer is, die niet en ghelooft, die is van nu af+ veroordeelt, ende daerom seght den H. Petrus, door+ Christum heeft ons Godt kostelijcke beloften ghegheven, op dat wy hier door moghen deelachtich worden van de Goddelijcke nature. Hier uyt soo leert, hoe groote eene wel-daedt ende gratie het is gheroepen te zijn tot het gheloove, ende dat ghy onder soo veel hondert-duysenden, die als verwesen waren tot eene schroomelijcke ende wreede doodt, alleen sonder uwe verdiensten, ende enckelijck door des rechters liefde wordt verlost; ende hier-en-boven nocht gheroepen tot het rijck der Hemelen. Ten vierden over-leght hoe groote ghenaede van den Heere gheschiedt is aen Loth, hem treckende uyt

het vier van Sodoma: hoe groote aen Noe, hem bevrijdende van den ghemeynen water-vloedt: hoe groote aen Abraham, hem roepende uyt Vr der Chaldeeuschen, ende uyt dese wel-daden leert kennen de grootheydt van het wel-daedt uwes roeps tot het gheloof.

Het 3. point. Over-denckt met hoedanighe sorgh-vuldicheydt+ 't gheloof bewaert moet worden, alsoo dat ghy veel liever vromelijck behoorde te sterven, dan een stroy breedt daer af te wijcken: hierom seght den Apostel: waer't dat wy, oft oock eenen Enghel uyt den hemel anders predickte, die zy verbannen van Gode. Ten tweeden aenschouwt de ontallijcke menichte der Martelaren, die allegader veel liever hebben ghehaet haer leven, als haer gheloof te verliesen. Ten derden denckt met hoe grooten ijver ende neersticheydt het selve door soo veel Apostolische mannen, door menichte van perijckelen, ende verscheyden soorten van dooden verbreydt is. Ten vierden, de reden van dese sekerheydt ende volstandicheydt is, om dat Godt selve, die de waerheyt is, de leeringe des gheloofs heeft gheopenbaert: want wij doch ghelooven om dat het Godt gheseyt heeft.+ Ghy-lieden, hebt ontfanghen (spreeckt Paulus) het Woordt des ghehoors, niet als't Woordt der menschen, maer soo het waerachtelijck is, 't Woordt Godts. Och hoe groote eene gratie is 't Godt te hebben tot sijnen meester, ende door sijn beleydt in te gaen den wech der eeuwicheydt! Ten vijfden, hier+ uyt komt het, dat de Catholijcke religie noch failleren noch veranderen kan, noch oock bedorven worden d'alder-heylichste leeringhe der Kercke: ende bemerckt wel, hoe dat nu soo veel hondert jaren al-tijdt 't selve gheloof, altijdt de selve leeringe der H. Kercke blijft staen, daer nochtans soo menigh-vuldighe seckten der ketterijen zijn, ende tot allen tijden geweest hebben. Ten sesten, overdenckt hoe groot de heylicheydt is deser Kercke: hoe dat dese uyt-gheschenen heeft in soo veel maeghden ende Martelaers: wat eene onthoudinghe der spijse in d'Eremijten, wat eene verduldicheydt in lijden, wat eene menichte der mirakelen bevonden worden. Want het doch al moghelijck is aen den ghe-+

loovenden, alsoo dat oock na menschelijcke voorsienicheydt, een-ieghelijck schuldich is dit gheloof t' aen-vaerden. Ten sevensten, dese gave en wordt op gheene andere maniere beter bewaert, dan met goede wercken, ende daerom en ghebeurt het niet lichtelijck, dat iemandt af-vallich worde van 't geloove, die hem met Christo vereenight in Godt-vruchtigheydt ende goede manieren: maer boven al, soo leert uyt het exempel van Cornelius, hoe gewichtich hier toe zijn, 't ghebedt ende d'almoesse+ naer het ghetuyghen des Enghels, die hem seyde,+ uwe ghebeden ende almoessen zijn in gedenckenisse op-gheklommen voor Godts aen-sicht, ende nu seyndt mannen in Ioppen, ende doet hem halen eenen Simon, die toe-ghenaemt wordt Petrus, als oft hy seyde, dat hy om sijne ghebeden ende almoessen gheroepen was uyt het Ioodschap, tot het Gheloof Christi Iesu.

Een Ghebedt voor de Catholijcken, op dat sy in het Gheloof vol-standich blijven mochten; ende voor de dwalende, op dat sy daer toe moghen komen.

O Mijnen Godt, o oneyndelijcke goedtheydt, en hebt ghy niet hemel ende aerde gheschapen voor my? maer vvat is al dit? als ick verloren vvas, soo hebt ghy my met veel moeyten gekocht ende verlost, ende u-selven ghegheven voor my. Ick kome dan met groot betroouvven tot u, ende bidde u, door u dierbaer bloedt, vvijst my den vvech, door den vvelcken ick vvandelen+ mach; op dat ick kome tot het eynde, dat ghy my voor-ghestelt hebt, tot het leven, het vvelck ghy voor my bereydt ende soo dier ghekocht hebt: vvant aen-ghesien ghy niet te vergheefs ghemaeckt en hebt, maer ieder dinck ordineert soetelijck ende sterckelijck tot sijn eynde, ende al om my; ja nademael ghy om mijnen t' vville van den hemel ter aerden ghekomen zijt, uyt een on-uyt-sprekelijcke liefde, op dat ghy my als een verloren schaepken in uvve vveyde soudt moghen leyden: ja noch duysent-mael bereydt soudt zijn om te sterven, indien uvve over-vloedighe onder-rechtinghe ende verlossinghe niet ghenoech en waer.

Ben ick hieromme niet meer als seker, dat indien ick maer en vville, ghy my ten eynde toe gheleyden sult in den rechten+ vvech? ende dat ghy, o Sonne der recht-veerdicheydt my verlichten sult, indien ick mijn herte voor u niet en sluyte, dat ghy my uvve vveghen leeren sult, indien ick niet en stoppe de ooren mijnder siele: vvant ghy zijt eene on-eyndelijcke goetheydt, ende ghy vvilt dat niemandt verloren gae, maer dat alle menschen+ tot de kennisse der vvaerheydt komen. Hoe kan ick dan tvvijfelen, oft ghy zijt bereydt om my te stieren, is't dat ick u oprechtelijck bidde, ghelijck ick op het vierichste doe? O eeuvvighe vvaerheydt, ghy en kont my door loghen-tale niet bedrieghen! O opperste goedtheydt, ghy en kont my tot quaetheydt niet verleyden! O eeuvvighe VVijsheyt, ghy en kont oft ghy en vvilt my niet in eenighe dvvalinghe brenghen, stellende voor my diversche ende donckere vveghen, ghy die daer zijt 't vvaerachtich licht in de duysterheydt, die verlicht alle menschen komende in+ dese vvereldt, op dat een ieder kennelijck vvorde, vvelcken vvech goedt is, ende vvandele in dien. VVant vvie en kan niet mercken de bedrieghelijckheden van de oude ende nieuvve Ketters, naer-de-mael sy al te samen bekennen het eenich fondament te vvesen haerder leeringhe, dat sy ende alle menschen vastelijck moeten ghelooven aen de Catholijcke kercke, dat dese aen haer de vvare Schrifture over-ghelevert heeft: maer datmen d'uyt-legghinghe van die, niet de Catholijcke Kercke,+ maer hun ghelooven moet; ende dat alleen, om datse hare uytlegghinghe de beste noemen? Soo kleeden haer met de Schrifture dese grijpende vvolven in schaeps-kleederen: alsoo Satan verandert hem-selven in eenen Enghel des lichts. Ick voor-vvaer, ende een-ieder, die eenighe vvijsheydt heeft, sal in dit, ende in alle andere saken, oock die veel kleynder zijn, liever ghelooven aen de Heylighe Kercke, naer-de-mael alle Ketters oock leeren, dat-men aen dese moet ghelooven in't over-leveren der Schrifture, 't vvelck een fondament is van alle gheschillen, die tusschen+ ons ende de Ketters zijn. Inder vvaerheydt den ouderdom bevestight dese Kercke: de mirakelen verstercken haer: de hey-

licheydt der gheestelijcken recommandeert haer: maer dese andere maeckt de nieuvvicheydt suspect; ende de tvvee-dracht, die onder haer is, ende de vrijicheydt des levens, is ghenoechsaem om haer te vveder-legghen. En hebt ghy niet gheseydt, o alder-soetsten+ Iesv, dat de poorten der hellen gheene macht teghen uvve Kercke hebben sullen: dat ghy by haer blijven sult tot het eynde des vvereldts: Hier-om en kan gheen ketterije, die de macht der hellen is, dese Kercke vernielen: ghelijck ghy, die niet en hebt konnen verlaten. Ick gheloove u veel liever, o eeuvvighe VVaerheyt, als eenighe verloopene dvvasen, die de hooveerdije, ijdelheydt, ende de on-kuyscheydt ghebrocht hebben tot ketterije, als tot eene toe-vlucht van allen quaden; maer boven al de hooverdije: vvant sy stellen hun-selven als Rechters van alle H. Oudt-Vaders, ende van alle tijden, ende soo vallen sy in den af-grondt van alle dolinghen ende ellenden. O goeden Iesv, hoe konnen dit uvve+ Discipelen zijn, die saecht-moedich ende oodt-moedich van herten+ zijt? Mijne siele heeft u aen-ghehanghen; laet doch uvver rechter handt bidde ick, my ontfanghen, op dat ick nimmermeer in dvvalinghe ghebrocht vvorde, ende indien ick onverdachtelijck in eenighe dvvalinghe quame, her-stelt doch mijne ganghen ten rechte; vvant ghy vveet o Heere, dat ick buyten u niet en soecke. Ende hoe vvel ick eenen armen sondaer ben, soo is't my nochtans van herten leedt, dat ick u vertoornt hebbe: mijn+ herte is bereedt o Heere, mijn herte is bereedt, indien het noodich is my-selven t' ontslaen van alle officien, eere, rijckdom, ende oock mijn leven te laten, naer-demael hier ghehandelt vvordt van eene eeuvvighe doodt, ende van een eeuvvich leven, ende van uvve liefde, mijn herte is bereedt om u te volghen, op dat ick uvve vvet mach vol-brenghen; ende ick vveet dat ghy door uvve on-eyndelijcke goedtheydt, den verloren sone, die tot u komt niet verstooten en sult; dat ghy niet haten en sult, de gene, die u beminnen: dat ghy de arbeydende ende overladene niet vervvorpen en sult; vvant ghy zijt eenen oprechten Vader der armen. Hierom en versmaet my dan niet, maer helpt my o mijn licht; op dat ick niet en ontslape in de doot. Ende gemerckt ghy door uvve

on-eyndelijcke bermherticheydt ghevvilt hebt, dat ick het vvare licht van uvve Catholijcke Kercke sien soude, verbreydt uvve liefde in mijn herte, op dat ick seker zy, dat noch doodt, noch+ Enghelen, noch Archengelen, noch Princelijckheden, noch krachten, noch teghen-vvoordighe, noch aen-staende saecken, noch hoocheydt, noch diepte, noch eenighe andere creature, my sal konnen af-scheyden van de liefde Godts, de vvelck is in u Christe Iesv; vvant ghy zijt mijn leven, ende voor u te sterven is mijne vvinste, als ick mijne doodt voor de uvve sal ghegheven hebben, als ick het teghen-voordich leven, mijne eere, gloria, rijckdom, met u rijck vermanghelt sal hebben, en sal ick niet gheluckich vvesen? Maer boven al, indien ick u bemindt sal hebben ende nouvvelijck een droppelken van liefde voor den af-grondt van de uvve vveder-ghegheven: vvant hier toe alleen soo suchte ick, dat ick uvves mach zijn, dat ick u mach genieten om uvve liefde: op dat ick in u, die eeuvich zijt, eeuvvich mach leven, ende met u een mach zijn inder eeuvvicheydt. Amen.

Pracktijcke om het Gheloof te oeffenen, ende tot het selve te komen.

1. GHemerckt de wercken van den Christen mensch op het geloof, als op eenen grondt-steen steunen, soo is't dat wy ghedurichlijck gheleghentheyt hebben, om het selve te oeffenen: maer principalijck in het ghebruyck der Heyligher Sacramenten. Het selve wordt oock levendich ghemaeckt, soo wanneer iemandt sy selven onder-vraeght, oft hy ghelooft, oft hy soo sijne wercken vol brenght, als een die waerachtichlijck ghelooft? want het levende geloof brenght voor vruchten de wercken voort: In sulcker voegen oock, door het aen-sien aller creaturen kan het geloof ende liefde tot den Schepper der selver, in ons verweckt worden; want soo Hugo a S. Vict. ghetuyght; alle gheschapene dinghen roepen tot ons, ontfanght, geeft weder, vliet, ontfanght wel-daet, geeft weder uwe schult, vliet de straffe. Ende wy en hebben niet min in tegen-spoedige als in voor-spoedighe saken occasie om het geloof te oeffenen, aen gesien dat wy in tegen-spoedt, even als in voor-spoet sijne Goddelijcke ende Vaderlijcke handt oock kunnen bemercken, ende

de hope der eeuwigher vergheldinge in ons verwecken. Insghelijcks soo dick-wijls alsser van Ketters oft van boose menschen wort vermelt, soo mogen wy Godt dancken voorde gave des gheloofs, ende soo danighe wercken doen, die hunne valscher leeringhen contrarie zijn.

2. Het is noodtsakelijck, dat den mensch om tot het oprecht gheloof te komen, sijne toe-vlucht neme tot Godt, ende bidde dat hy verlicht mach worden.

3. Alle affectien haet ende nijdt af-legghe, op dat hy met een onpartijdich herte van dese sake, mach oordeelen besonderlijck moet men af-leggen d'affectien tot tijdelijcke goederen, de welcke veel menschen ghebonden houdt.

4. Lese de Oudt Vaders, maer niet de ghene die de ketters, naer het quaedt exempel van d'oude ketteren, hedens-daechs bedorven hebben.

5. Handele met een geleert man, niet met meyninge van disputeren, maer om te komen tot kennisse van de oprechte waerheydt.

+6. Tot dien eynde aelmoessen gheve, ende hem oodtmoedelijck dickwijls begheve tot het ghebedt, ende den Heere sal seynden, oft sijnen Enghel, oft sal dwinghen eenen nieuwen Petrus te komen, dat is te seggen, eenen Apostolijcken man, oft wel sal geven eenen Phlippus, ghelijck hy ghedaen heeft aen den Ghesneden Kamerlinck. Want den ghenen die waeckt aen de deuren der wijsheydt, ende wacht aen de stijlen van hare deuren, die is gheluckich, ende hy sal het leven vinden, ende sal salicheydt scheppen van den Heere.

+7. Ghy moet voor al beneerstighen, dat ghy het herte van den ghenen, die ghy gheerne op den rechten wech soudt brenghen, wint met eenighe wel daden; want hier in vermach meer de liefde tot sijnen even naesten, dan langhe redenen ende disputatien: ende aldus lesen wy bekeert te wesen den vermaerden Eremijt Paphnutius.

8. Eenighe Godt vruchtige boeckskens, aen de gene die in dwalinghe leven ter handt stellen, hare kinderen behulpsaem wesen oock tijdelijck, de selve onder-wijsen in het Catholijck gheloove, dit is eene sonderlinghe behendicheyt van de liefde.

9. Is't sake, dat ghy arbeydt iemandt te bekeeren, die nu tot sijne jaren ghekomen, is, soo moet ghy besorgen,

naer den raedt van P. Petrus Faber, een van de thien eerste mede gesellen van den H. Ignatius ende van onse Societeyt, dat den selven hem af trecke van het sondich leven, want dit gemeynelijck de menschen weder-hout, dat sy haer tot het recht gheloove niet en begheven.

10. Aen-gesien dat het ongeloof de eerste sonde niet en+ is van een mensch die ongheloovich wordt, maer dat hy door andere fauten, ende door kleyn achten van de geboden ende kostuymen der H. Kercken, allenghskens tot ongheloof komt, soo is het seer profijtelijck (om sy-selven ende oock andere, in het gheloove te bewaren) dat men de gheboden ende kostuymen van de H. Kercke altijdt met neersticheydt voor-stae, bescherme, ende onderdanich zy, als oock de over-leveringhe van de H. Vaderen, ende de gheboden der Overheydt: voordts sijn leven niet slappelijck naer de maniere vanden gemeynen man, maer vierichlijck, naer het exempel der Heylighen Godts, schicken.

11. Het is nut, dat den genen die twijfelachtich is, in het ghene dat het gheloof aen-gaet, vastelijck gheloove, datter veel ketterijen zijn; jae dat meer is, ghelijck den+ Apostel spreeckt dat het noodtsakelijck is, datter ketterijen ghevonden worden, op dat de ghene, die gheproeft zijn, kenbaer worden. Ten anderen dat de ketteren van + de H. Kercke, ende van de H. Vaders verworpen zijn. Ten derden, over legghen, dat de waerheydt maer een en is, de welcke, op datse een-ieghelijck soude moghen bekent worden, heeft Godt sijnen sone gesonden: verre is't dan van daer, dat hy de selve soude willen verborgen, om de menschen in dolingen te laten vallen, over sulcks moet hy voor hem nemen de selve met alle neersticheydt te soecken. Maer dit moet gheschieden met eene groote oodtmoedicheyt, aen ghesien dat de hooveerdicheydt den oorspronck van alle ketterijen is: want eenen ketter alle de Concilien, Oudt Vaders, Leeraers, Heylighen, ende onse voor Vaders oordeelt ende verworpt, op dat hy alleen schijne verstandt te ghebruycken, ende en kan nochtans geene andere redene van sijne leeringe voort-brenghen, dan dat hy alleen boven alle andere, den oprechten sin van de H. Schrifture ghevonden heeft.

Pracktijcke om te disputeren.

IS 't sake dat ghy het disputeren met de ketters niet en kont ontgaen, soo moet ghy voor-al draghen, (op dat de disputatie niet te vergheefs en ghesciede) wie dat den scheyd-man oft den oordeeler sal wesen. Is 't sake dat u voor-antwoorde gegeven wordt, De Schrifture? vraecht welck de Schrifture is, en van waer ons die ghegheven sal worden? hy sal ontwijfelijck andtwoorden, van de Kercke: vraeght, waerom dat de ketters de selve dan veranderen ende schenden: waerom dat sy de Catholijcke Kercke sonder eenige twijfel gelooven wanneer sy seyt, waerachtich dit is Schrifture, ende versmaden nochtans hare uyt legghinghe als oft sy daer in soude dolen; ende in dien wy, om dese waerheydt te door-gronden, de Schrifture alleen moeten ghebruycken, waer sullen wy geschreven vinden, dat de boecken, die wy de Schrifture noemen, schrifture zijn? Waer uyt men noodtsakelijck moet laten volgen, dat veel treffelijcke hooft puncten des gheloofs, gelooft moeten worden, al is't dat de selve niet gheschreven en zijn, ende dat men hier in tot de H. Kercke als tot de columne ende het steunsel der waerheydt+ sijne toe-vlucht moet nemen. Waer af den H. Augustinus seer wel seydt. Ick en soude voor-waer de schrifture niet+ ghelooven, 't en waer, dat my daer toe de vermoghentheydt ende authoriteyt van de H. Kercke, beweeghde. Is 't sake, dat hy alsdan hem begeven wilt tot de Kercke, soo moet men de Kercke soecken ende onder-kennen, door sekere merck-teeckenen, te weten, door de eenicheyt van leere, door heylicheydt, ouderdom, ende over-leveringhe der Apostelen, want het is eene uyt-sinnige sake, ende een bedroch, Petitio principij, ghenaemt, dat men de Kercke moet te rade gaen, om te verstaen den sin van de Schrifture, ende als men vraecht welcke dat de kercke is, voor andtwoorde krijght, Dat het die is de welcke den waerachtighen sin, ende uyt-legghinghe heeft van de schriftuer. Ende als men voordts vraeght welcke dat dese dan is, ons gheene andere gethoont en wordt, dan haer lieder Kercke; ende als ghy haer praemt, wie dat dit aldus leert, sullen u andtwoorden, haren gheest, maer, te weten, den gheest van dwalinghe, ende opgheblasenheydt. Als ghy wilt weten, waer uyt dat het

blijckt, dat sy desen gheest hebben, en sult anders gheen antwoorde krijghen, dan, dat het aldus is. Ten laetsten, om in kort al te begrijpen, soo en sult ghy anders gheen fondament ende steunsel van het gheloove hebben, dan de rasernije van eenighe ijdele hersenen.

Een ander maniere om met de ketters de disputeren, sult ghy vinden by den E. P. Veronius.

Schiet-ghebedekens door de vvelcke d'affectie van dese beradinghe door den dach soude moghen onder-houden vvorden.

GAet tot hem ende woort verlicht, ende soo en sullen uwe+ aensichten niet beschaemt worden.

Komt tot my alle die arbeydet ende belast zijt, ende ick sal u+ vetmaken.

Soo wie dorst heeft, die kome tot my ende drincke.+

Oft ick ben 't licht der wereldt, den wech, ende 't leven.+

Is't dat ghy heden sijne stemme hoort, soo en wilt uwe herten+ niet verherden.

Hoort sone, ende ontfanght den raedt des verstandts, ende en+ verworpt mijnen raedt niet. Ondersoeckt de wijsheydt, ende sy sal u gheopenbaert worden, ende als ghyse verkreghen hebt soo en verlaet haer niet.

Staet op de weghen, ende besiet ende vraeght naer de oude+ weghen, welck den goeden wech is, ende wandelt in dien.

Vraghet uwen Vader, ende hy sal't u verkondighen, uwe ouders,+ ende sy sullen 't u segghen.

En gaet niet over de oude palen, die uwe Vaders ghestelt+ hebben.

Siet toe dat u niemandt en verleydt; want daer sullen veel+ valsche Propheten opstaen.


Vorige Volgende