Le théâtre villageois en Flandre. Deel 1

M.
(Page 204.)
Règlement des ‘Vereenigde Minnaers der redevoering’ d'Hooglede, de l'année 1779.

Reglement ende statuten van de rethorique ghilde in Hooglede.

1.

De vergaederdaegen zullen wesen: heylig Sacramentdag, den eersten zondag naer d'octave van het heylig Sacrament,

[p. 342]

ende dags daer naer; welke dry dagen, de confraters zullen moeten bywoonen het guldehof en de kerke, op de boete van vyf groote.

2.

Heylig Sacramentdag, moet ieder den Prince van zyn huys geleyden naer de kerke, en dan naer den gildenhove, alsmede ten offeren gaen, de processie bywoonen met eene brandende flambeeuw, op de boete van thien groote.

3.

Den eersten sondag naar d'octave van 't heylig Sacrament, wesende den dag dat men alle twee jaeren zal veranderen den Prince, Deken en bestierders, zal den Prince moeten uytgehaelt worden, en den nieuwen t'huys geleed, mitsgaeders de kerke en offer bywoonen, op de boete van vyf groote.

4.

Den Hoofdman ofte een van hem gecommiteerd, zal moeten opvolgen het wapenschild die omme zal gedraegen worden in de processie, op de boete van een pond parisis.

5.

Den maendag naer d'octave van het heylig Sacrament, zal gedaen worden het jaargetyde voor d'afgestorven medebroeders; die te kort zal blyven, boete thien groote.

6.

Alle de eerste sondagen van de maend, is het vergaederinge, die zal beginnen naer de vespers tot den acht uren 's avonds, waer alle confraters 't geniet zullen hebben van het nieuws uyt het Maende-Boecksken van Luxembourg ofte eenige andere gestichtige voorlezinge, elk verteirende dry kannen bier, zonder nogtans aen dese vergaederinge verplicht te wezen op boete.

[p. 343]

7.

Op de zelve dagen en de dagen voorzeyd, zullen vier van de confraters, volgens rang van ouderdom, zig moeten begeven, naer Sanctus in de hoogmisse, binnen der communie-banck, met brandende flambeeuwe tot het eyndigen der misse, op de boete van een pond pars.

8.

In alle vergaederingen, moet ieder zig wagten van te sweiren, vloeken, lasteren, zig dronke drinken, klappen tegen de eerbaerheyd ofte eere van zynen evennaesten, dobbelen, tuysschen, elk in 't byzonder op de boete van thien groote.

9.

Eenieder zal zig wachten, inde gezeyde vergaederingen, twist te maeken, kyven, krakeelen, vechten, enz., op arbitraire correctie.

10.

Als er van wegen, ofte van den Hooftman ofte van 's Princens last, gezongen dichten opgezeyd worden, zullen de glazen door den knaepe gekeerd zyn, alle tongen stilswygende, op de boete van twee groote.

11.

Alle confraters, wie het zoude mogen wezen, doende buyten gedrag van eerlyke lieden of buyten de reden, zullen door onse overheyd voor merkelyken tyd, gelyk het hun believen zal, volgens misdaed, de gilde-compagnie ontzeyd worden, nochtans vervallen in de jaerkosten.

12.

Alle de confraters zyn gehouden den weerd en ontfanger op

[p. 344]

zynen tyd te voldoen, de jaerkosten te betaelen; faute dies, is de macht aen den Hooftman ende Prince die uyt de confrerie te stellen.

13.

Ieder confrater is verplicht voor doodschuldt te betaelen, ten minsten twaelf ponden pars.

14.

Als er eenen confrater zal komen te sterven, zal eene misse gedaen worden, ten koste van de gilde, die de confraters zullen moeten bywoonen, op de boete van thien groote.

15.

Alzoo eenen confrater ziek te bedde liggende, moet worden geadministreerd, zullen alle de nabuerige confraters, door den Hooftman ofte Prince vermaent zynde, de berechtinge bywoonen met hunne brandende flambeeuwen, op de boete van vier groote.

16.

Als er eenen guldebroeder overleden op dese prochie ofte aenpaelende, moet ter aerde bestelt worden, alle de confraters zyn verplicht, geaccompagneert met trommel en vindel, hem uyt zynen huyze te geleyden tot de kerke, en van daer tot den grave, op boete van thien groote.

17.

Daer zal niemant aenveird worden in onse gilde, 't en zy die de penne konnen dryven met uytdruk.

18.

Zes mael op een jaer, zal den Prince twee vraegen uytgeven, welke vraegen zullen alvooren moeten geexamineert worden door den heere pastor ende bailliu dezer prochie, d'eerste

[p. 345]

te beantwoorden in versen, en de tweede in gezang, waerop jaerpryzen zullen geformeert worden in weerde van een pond tin; en alle de gonne die geene versen en konnen maeken, mogen het in prosa beantwoorden; ook zal den Prince de pryzen moeten beschikken aen de gone die het meriteren, d'eerste acht daegen naer de beantwoordinge, zonder iemants tegenzeg.

19.

Wanneer tragedie of commedie zal vertoond worden, zal elken confrater, gereserveert den Hooftman en greffier, moeten aenveerden de partye van den Prince hem toegeschikt, boete twaelf groote.

20.

Vermogende de zelve nochtans te quitteren, acht daegen daernaer, met te betaelen vyfthien grooten; maer naer een maend, zullen moeten geven eenen gulden, voorders niet, ten zy met wettelyke redenen.

21.

Alle twee jaeren zal men, op d'agreatie van den heer pastor en ballieu, tragedie en commedie vertoonen, om zulkdanige utile exercitie te oeffenen.

22.

Den zondag in d'octave van het heylig Sacrament, zullen Hooftman, Prince, Deken en bestierders moeten vergaederen, om te formeren eenen staet van onkosten die de confrerie heeft moeten lyden, gedeurende den voorgaenden jaere, om ingevolge dien elks debit getauxeert te worden, welken debit zal moeten betaelt worden in handen van den ontfanger, op den maendag naer d'octave van het heylig Sacrament, in welken staet ook uytgesteken zal worden voor eenen commer de taire, op den sondag, ende maendag naer d'octave, te doen.

[p. 346]

23.

Als er eenen Prince verkoren zal worden, is hy verplicht eenen schakel ofte silver medaillie te doen maeken, daerop gegraveerd zynde het afbeeldzel van het Hoogweirdig, benevens zynen naem, maend en jaer.

24.

De bestierders zullen moeten bezorgen, tegen de principaele dagen, naer den getalle van broeders, het bier te koopen ende ander noodigheden, op de boete van een pond pars.

25.

Den gildenhove zal wezen in het hooge, genaemt den Berg Parnassus, waer zig alle de gildebroeders hun verbinden te houden, ten waere het zelve hof veranderde van huysman, ofte dat den jegenwordigen onbehoorlyk met hun tegen de goede reden kwaeme te handelen.

26.

Alle de gone die bedieninge van alpheris toegeschikt zyn, zullen maer half gelag moeten betaelen, op de dry principaele vergaederdagen, en zoo wanneer hy zal in gebreke blyven van te compareren, op die daegen, wanneer het vendel behoort gedraegen te worden, zal vervallen in eene boete van vyf groote.

27.

Den Hooftman, Prince en greffier zullen alleenelyk vermogen boeten te maeken.

28.

Alle de boeten zullen door den knape ontfangen worden

[p. 347]

in eene busse, waervan een derde zal zyn t' zynen profyte, een derde ten profyte van de gilde, en een derde voor den armen deser prochie.

29.

Alle de confraters deser gilde zyn verplicht, ieder op zynen tour, twee te saemen te verblyven in de kerke, geduerende het uytstellen van het Hoogweirdig op Witten-donderdag en Goedenvrydag; zullen die elk zynen tour geproefixeert worden door den Hooftman ofte Prince, den welken hy verobligeert zal wezen te observeren, op de boete van een pond pars.

30.

De sleutels van d'archiven deser gilde zullen berusten onder d'handen van den Hooftman, en in zyne absentie, een onder d' handen van den Prince, en den anderen onder d' handen van den greffier.

31.

Iemant zig presenterende om gildebroeder te worden, zal den Hoofdman, eene halve ure voor het afnemen der voyzen, doen vergaederen den Prince, Deken, greffier en vier confraters die langst in de gilde geweest hebben, om t' zynder interventie over den presentant te resolveren, waernaer hy zal afnemen hunne voyzen, om ingevolge dies den gonen zig gepresenteert zal hebben, geadmitteert ofte gerefuseert te worden.

32.

Niemand en zal aenveird worden als gildebroeder, ten zy hy zy van goeden naem, fame en gedrag, en dat hy ofte zyne ouders in staet zyn om 's majesteyts penningen jaerlyks te betaelen, ende oeffenen de roomsche catholyke religie.

33.

Niemant en zal in den gildekamer vermogen te schenken dan

[p. 348]

den gildeknape of zyn hulpe, op de boete van een groote, welken knape ende hulpe gehouden zyn rond te gaen, op dat zig niemant en beklaege van ongelyk.

34.

De bezorgers zyn gehouden het geordonneert bier op den gildenkamer te doen bringen, op de boete van elk een pond pars.

35.

Niemant en zal vermogen buyten de gildekamer te drinken, zonder voorgaende permissie van den Hooftman, ofte in zyne absentie van den prince, op de boete van thien groote.

36.

Niemant en vermag, zonder permissie van den Hooftman ofte in zyne absentie van den Prince, eenig tonneelspelen, 't zy onder malkanderen ofte met ander gilden ende comploten, vertoonen, op de boete van twaelf ponden pars. voor ieder vertoonder.

37.

Den Prince zal vry zyn van gelaeg, op de dry vergaederdaegen, articulo primo gementionneert, in consideratie van het gone gezeyd articulo 23.

38.

Alle de boeten die in eenige vergaederinge gemaekt worden, moeten zonder tegenzeg voor het scheyden der zelve betaeld worden, op pyne van de boete de naeste vergaederinge dobbel te moeten betaelen, en zoo voorts ieder vergaedering doubleren, tot de zelve voldaen zal worden.

39.

Ieder gildebroeder is verplicht, op den eersten zondag van

[p. 349]

juny van elken jaere, in handen van den ontfanger deser gilde te betaelen voor jaerkosten, vier ponden pars., dies den overschot, indien er is, zal ten meesten profyte deser gilde geëmployeert worden ter dispositie van den Hooftman, en ingeval van kortresse, zal de zelve door de confraters gelykelyk gesupleert worden.

40.

Van welke jaerkosten alleenelyk exempt zal zyn den greffier deser gilde, in consideratie van welken hy verplicht is alles te schryven het gone dese gilde is regarderende, 't zy van spelen, rekeningen, brieven, resolutien, aenveerdingen van confraters.

41.

De geschillen die in dese gilde zouden konnen voorenvallen, zullen door den Hooftman bemiddelt ende gejugeert worden, zonder tegenzeg, den welken een maend tyd zal hebben om te jugeren en te beraeden met de gilde van retorica van waer het hem gelieven zal.

42.

De confraters buyten dese prochie woonende, zullen exempt wesen van de vergaederingen, processien en autaeren by te woonen.

43.

Alle affairens raekende de gilde, moeten gebeuren in het gildehof, op de gewoonelyke vergaederdaegen, op pyne van nulliteyt.

44.

De arbitraire correctie, gementionneert articulo 9, moet gebeuren door den Hooftman, Prince, Deken, greffier en dry die langst gildebroeder geweest hebben, en als er eenige der

[p. 350]

voorzeyde afwezig zyn, of suspect 't zy van misdaed of maegschap, zal de plaetse vervult worden door d'aldaer zynde oudste broeders, als vooren gezeyd.

45.

Als den Hooftman van dese prochie afzittende is, zal den greffier zyn ampt bekleeden tot het aenveerden van confraters, ende den Deken deser gilde tot het hooren de rekeninge.

46.

Eyndelinge, waer het zaeke dat iemant, naerdien hy gildebroeder geworden is, kwaeme infaem te worden (dat Godt belieft te verhoeden), zal, ter ordonnantie van den Hooftman deser gilde, zynen naem ter register worden gerayeert.

47.

Den Hooftman ende greffier zullen blyven voor hun leven, maer den Prince, Deken en gouverneurs zullen vernieuwd worden t'elker twee jaeren, gelyk nog gezeyd is art. 3.

48.

Den Hooftman zal moeten gekozen worden door Vader, Prince ende raeden van de hooftgilde van Alpha en Omega, uyt dry notabele persoonen, by de gildebroeders deser geërigeerde gilde te denomeren, ende den zelven gestorven zynde ofte verlaeten hebbende, eene nieuwe denominatie zal moeten gedaen worden, ten eynde van door de voorseyde hooftgilde van Alpha en Omega te worden voorsien als vooren.

Wy Vader, Prince, raeden ende gemeene geselschap van de rhetorique hooftgulde, onder den titel van de h. Dryvuldigheyd, geseyt Alpha en Omega, binnen de stede van Ypre, extraordinairelyk vergaedert synde tot het examineren ende ondersouken de voorenstaende pointen ende artikelen van reglement, naer deliberatie, hebben de selve goet bevonden ende geoctroyeert, soo wy de

[p. 351]

selve octroyeren by dese voor wet ende reglement, ten dienste van ledent opgerechte ende gheoctroyeerde rethorique ghilde der prochie van Hooglede, onder de bescherminghe van het alderheyligste Sacrament des autaers, met kenspreuk: Op d'hoogde groeyt den olyfboom, reserverende de faculteyt van de selve te vermeerderen ofte verminderen, mitsgaeders te interpreteren ende veranderen, als het noodigh wert. In kennisse der waerheyd, hebben deze doen zegelen met den zegel ordinaire van onse hooftghilde, ende teekenen door onsen heer greffier, desen 16 meye 1779.

F.-H. Iweins⁽¹⁾.

(1) Registres d'Alpha en Omega, t. i, f^o 201.