Le théâtre villageois en Flandre. Deel 1

L.
(Page 204.)
Règlement des ‘Barbaristen,’ de Westoutre, accordé en 1776.

Insettinghen en reghelen, dienende tot een goede bestieringhe der rethorycke gilde van rethorica, onderhouden in de prochie van Westouter, schuylende onder de bescherminghe van Jesus, rustende in het heylig sacramendt des Autaers, hebbende voor patronesse de heylighe maghet en bloedgetuyghe Barbara, voerende voor eertytel: door liefde vereenight, welckers inhoudt ende reghelen de medebroeders der zelve gilde zyn verbonden te onderhouden, zoo hiernaer volght:

1.

De gilde is bestierdt door vyf persoonen, te weten: Hooftman, Koninck, Prince, ouderlinck ende ontfangher. Den Hooftman zal blyven voor zyn leven, ofte tot dat hy bedankt; den Koningh zal blyven twee jaeren, den Prince ende ouderlynck alle drie jaeren vernieuwt, den ontfangher alle twee jaeren.

2.

Den Hooftman zal moeten gekozen worden by den heer Vader, Prince en raeden van de hooftgilde van Alpha en Omega, uyt drie notabel persoonen, by deze gildebroeders te denomeren.

[p. 336]

3.

Welcken Hooftman gestorven zynde, zalder een denominatie gebeuren als boven, ten eynde van door de voorseyde hooftgilde van Alpha en Omega te worden voorzien.

4.

Niemandt en zal in de gilde ontfangen worden, ten sy van catholyck, apostelyck ende roomsch geloove, van goeden naem ende faem, daertoe gewaerschouwt zynde den Hooftman ende ander oversten.

5.

Niemandt en zal oock worden aenveirdt, dan op zyn eyghen versoeck, met consendt van den Hooftman, Coninck, Prince, enz., op de gildecamer, ter gemeene vergaederinghe, ende sal moeten betaelen, voor zyn incommende reght, een halve fransche croone.

6.

Men zal hun eerst voorhouden alle het 't gonne eenen gildebroeder gehouden is te onderhouden, de reghelen en de statuten alreede gemaeckt ende te maecken, midtsgaeders dat hy zal wesen gehoorsaem aen de redelycke orders ende bevelen van de overste deser gilde.

7.

Niemandten zal, gedurende de vergaederinghe van de gilde, sich vervooderen van te sweiren, oneerlyck te spreken, malkanderen op te stoken tot den dranck en ander excessen ofte ongheregheltheden te beghaen, het insight dezer gilde zynde van te houden goede unie, ende te offenen de rethorycke conste in eeren en deught, tot meerder eere en glorie Godts.

[p. 337]

8.

Ende indien iemandt eenighe van dees of ander excessen quaeme te begaen, hy zal t' seffens verbeuren eene boete van zes groote, te betalen in handen van den ontfangher, die daerop zal moeten letten.

9.

Men zal, ten tyde van vergaederinghe, gheenen touback moghen smooren, op de boete van twee groote, ten waere dat het zelve door den Hoofdtman toegelaeten wierde om zeker reden, in welck geval 't selve zal moeten gebeuren in een plaetse hem aen te wysen.

10.

In cas iemandt een ander lastert geduerende de vergaederinghe, ofte handtghemeene quam, zal incurreren soodanighe boete als de overste zullen ordonneren, ende die t'seffens betaelen aen den ontfangher, zonder teghensegh.

11.

De gilde zal vergaederen allen derden sondagh van ieder maendt, zonder verbintenisse, ende viermael 's jaers prysen uytgeven voor die een dicht opseght van vier-en-twintigh reken, zonder missen; dese daeghen zyn: den derden sondagh van january, van april, july en october; deze vergaederinghe zal beginnen ten vier uren naer middagh, en eyndigen ten negen uren 't savonts.

12.

Boven deze voorzeyde daghen, wort er vergaedert den dagh van Kerckwydinghe, 's morghens ten neghen uren, om gezaemt'lyk

[p. 338]

ouderwys naer d'hoogmisse te ghaen, en ter offerande, ende naer de misse vergheselschappen de processie met waslicht, en naer den dienst naer de caemer, en zoo eyndighen; daeghs daernaer, wesende kandeeldagh, zal ten neghen uren een misse ghecelebreerdt worden tot lavenisse van d'overleden broeders deser ghilde, men zal wederom ouderwys naer den dienst gaen en t'offerhande, gelyk den eersten dagh.

Op heyligh Sacramentdagh, zal men ten een uren naer middagh vergaederen, om ouderwys, als voorzeydt, naer de vesperen te gaen, ende daernaer de processie te vergeselschappen met waslicht, naer den dienst t'saemen doen een eerlycke stamené, tot d'ordinaire ure.

Op sinte Barbaradagh, zal gedaen zyn een solemneele misse ter eeren deser heylighe, en s'avonts een lof, om door haere voorspraeke te becomen, voor alle medebroeders en susters deser gilde, een waer berouw, en 't ontfanghen van de heylighe sacramenten in d'ure des doodts, waervan zy een besonder voorspraeckeresse is; men zal, als boven, ouderwys naer desen dienst ghaen.

13.

Alle confraters werden ghehouden tegenwoordigh te zyn in dese gewoonelycke diensten van de gilde, alsook in de begravinghen, zielmissen voor de afgestorven gildebroeders, en dierghelycke die men geraedigh zal vinden te doen celebreeren, daertoe behoorelyck vermaendt zynde, op de boete van twaelf groote, ten waere zy te vooren, om legitime redens, advertentie gehad hadden, en van de oversten ghedispenseert.

14.

Naer s'middaghs van sinte Barbaradagh, wordt eene algemeyne vergaederinghe gehouden, tot doen de rekeninghe van de oncosten van het jaer, deser gilde raekende; alle medebroeders moeten in dese teghenwordigh zyn, op de boete van vier-en-twintig groote; daer werdt een tonne of halve tonne bier afgheleydt, en by order van den Hooftman ontsteken.

[p. 339]

15.

Niemand en zal vermoeghen eenighe vremde persoonen op de vergaederinghecamer te bringhen, op boete van negenthien groote, ten zy met consendt van d'oversten, wordende alleenelyck toeghelaeten de vrouwen van de confreren, ofte die geen vrouwe en heeft, zyn moeder; indien er nochtans eenige liefhebbers waeren, naer afgevraeght te hebben aen de overste de permissie, en hun te onderwerpen aen de reghelen van camer, zal 't zelve hun moghen worden toeghelaeten; wort hiervorts verboden allen dranck buyten camer te drincken, zoo ten regarde van de medebroeders, als van de bycommers, ten zy elk t'zynen koste, ofte oorlof hebbende van d'oversten; daerom zullen de cannen moeten op camer gebroght zyn, op tafel gestelt, en note ghehouden.

16.

De ghebroeders schuylende onder de bescherminghe van Jesus rustende in 't heyligh Sacramendt, moeten hebben eene bezonder devotie tot het zelve, waerom zy hun verbinden van Witten-donderdagh, van ten elf uren voor middagh tot s'avonts ten acht uren, te bidden voor het zelve in het heyligh graf, en s'anderdaeghs van ten ses uren s'morghens tot naer den dienst, by lote, elck op zyn ure en by burte; boven dit moet een wassen keerse branden voor het zelve, binnen den tyt dat men bidt, ten coste van de gilde; deze lotinghe zal geschieden den vergaerdagh voor Witten-donderdagh, en die niet present en is, zal ieder moeten tevreden zyn met zyn lot, maer die beledt is, zal moghen iemant in zyn plaetse doen bidden.

17.

Deze gilde zal orderwys ghaen, den Koninck in 't midden, den Hooftman aen de regther zyde, en den Prince aen de slincker zyde, dan den ouderlinck en den ontfangher; en dan alle de medebroeders, ider volghens orde van incomen, met gewaedt van trommel, vaendel en standaert, gelyck ander rethoryke gilden.

[p. 340]

18.

Alle de tonneelspelen die zullen vertoondt worden, moeten zyn christelyk, stichtelyck en leerzaem, tot meerder eere ende glorie Godts. Den Hooftman zal de partyen uytgheven; voorts, en vermagh gene van deze gildebroeders te aenveirden eenige partien in ander gilden ofte vergaederinghen, ten zy met expres consent als voren, op pine van te incurreren eene boete, door d'oversten te stellen.

19.

In d'absentie van den Hooftman, zal gebieden den Koninck, Prince, ouderlinck, ontfangher; ende in hun absentie, den oudtsten van de gilde, aen welcke orders de confraters hun zullen moeten gedraeghen, gelyk aen de gonne van den Hooftman.

20.

Ider gildebroeder stervende ofte scheydende uyt de prochie, wert schuldigh te betaelen voor doodtschuldt, in profytte van de gilde, acht pont pars. Brabants courandt, ofte twalf pont pars. Ryssels gheldt.

21.

Alle de gildebroeders, zonder onderscheydt, zullen belast zyn met de jaerelycksche ommestellinghe die door de generaele vergaederinghen zal ghepoint worden.

22.

Het zal liber zyn aen alle de confrateren van uyt de gilde te scheyden, als 't hun zal believen, mits promptelyck betaelende de bovengeseyde doodtschuldt, ten profyte van de gilde.

[p. 341]

23.

In alle gheschillen ofte voorvallen, 't zy in wat point het zoude moghen wezen, zal door de oversten ghemiddelt ende ghëeffent worden; den Hooftman, als maenheer, zal de voysen afvraeghen, en in cas van gelycke voysen, zal den Hooftman twee voysen hebben, altydt te meerdere voyse gevolgt.

Wy Vader, Prince, raeden ende gemeene geselschap vande rethorique hooftghilde, onder tytel van de h. Drievuldigheyt, geseyt Alpha en Omega, binnen der stede van Ipre, extraordinaerlyck vergadert synde tot het examineren ende ondersoucken de voorenstaende pointen ende artikelen van reglement, naer deliberacie, hebben de selve goetgevonden ende geoctroieert, soo wy de selve octroieren by desen voor wet ende reglement, ten dienste vande nieuwelyckx opgerechte ende gheoctroieerde ghilde der prochie ende heerlyckhede van Westouter, onder de bescherminge van de h. Barbara, met kenspreuck: Door liefde vereenight, reserverende de faculteyt van de selve te vermeerderen ofte verminderen, mitsgaders te interpreteren ende veranderen, als het noodigh wert. In kennisse der waerheyt, hebben dese doen zeghelen met den zegel ordinaire van onze hooftghilde, ende teecken door onsen heer greffier den 15^en mey 1776.

F.-.H. Iweins⁽¹⁾.

(1) Extrait des registres d'Alpha en Omega, t. II, f^o 196.