Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

2656. In iemands zog (of kielzog) varen,

d.w.z. iemands gemaks- of voordeelshalve volgen; het zog is het spoor, dat het schip in het opborrelend water achterlaat, het kielzog, of zooals Halma, 812 verklaart ‘het water dat een vaarend schip gelijk als na zig trekt’. Komt men daarin, dan vaart men dus vlak achter het voorafgaande schip dat den weg baant, en volgt men dit; men wint dan aan snelheid, doch ten koste van den voorganger.¹⁾ Vgl. Winschooten, 269: in iemands sog vaaren: iemand hinderlijk zijn ‘want hoe veel meer swaarte een schip naa sig sleepen moet, hoe het te minder vaart kan maaken’²⁾; Brederoo, Klucht v.d. Koe, 266: Siet, broertje, dat is gang, volght gy so wat stijfjes in myn sock; Vondel, Lucifer, 1233: Heer Stedehouder, ay, aenvaert dien heirstaf toch en hanthaef 't heiligh Recht: wy volgen in uw zogh. Tuinman I, 414 hecht er evenwel een anderen zin aan nl. ‘van ymant mede gevoert worden, hem op 't spoor volgen’, en voegt er deze verklaring aan toe: ‘'t is ontleent van de varende schepen, die 't water als na zich zuigen, en 't geen er in dien stroom is, nasleepen’. Dezelfde verklaring geeft ook Van Eijk I, 165. Vgl. nog Harreb. II, 505 a; Nkr. VIII, 7 Febr. p. 4: De Beaufort zelfs vaart in Pieter Jelles' zog; 26 Sept. p. 4: Zoo vaart Colijn, de brave, in 't keizerlijke zog; De Arbeid, 17 Januari 1914 p. 1 ik. 2: Zoo drijvende in het kielzog van anderen, streden zij den strijd mede; 19 Dec. 1914 p. 3 k. 1: Zoo komen de modernen en S.D.A.P.-ers langzamer hand in het kielzog der onafhankelijken; Nw. School, IV, 176: Ik vaar niet heelemaal in zijn zog, al ben ik een Laarman-vereerder. Ik heb wel degelijk mijn aanmerkingen. In het eng. to follow (or to sail) in a person's wake. Hiernaast iemand in zijn zog meesleepen in Het Volk, 27 Juli 1915 p. 1 k. 2: Maar de stokebranden, die de weerbaarheidsmannen in hun zog meesleepen, kunnen opnieuw beginnen met het hart van den Hollandschen doorsneeburger te vervullen van vrees voor Duitschlands annexatieplannen.

1) De Zee, 1922, bl. 621.

2) Ook Sewel, 933 hecht er, hoogstwaarschijnlijk in navolging van Winschooten, deze beteekenis aan.