Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

2501. De vuurproef doorstaan,

d.i. een harde proef, een streng onderzoek doorstaan. De uitdrukking bevat eene herinnering aan den tijd der godsoordeelen of ordaliën. De vuurproef, te onderscheiden van de ijzerproef (zie n^o. 834), bestond hierin, dat de aangeklaagde zijne hand een bepaalden tijd in het vuur moest houden²⁾, over gloeiende kolen moest loopen, of in het bloote hemd, dat soms met was bestreken werd, door een brandende houtmijt moest gaan; bleef hij ongedeerd, dan was zijne onschuld bewezen. Deze proef, die reeds in de Veda's vermeld wordt, en ook bij de Grieken bekend was, is eens in alle werelddeelen gebruikelijk geweest, en is dit nog in vele streken van Afrika, Zuid-Azië en Oost-Indië. Vgl. afrik. die vuurproef deurgaan; fr. passer par le creuset (smeltkroes³⁾); hd. die Feuerprobe bestehen; eng. to stand the test; zie Noordewier, 437; De Cock¹, 108; Grimm, Rechtsalterth.⁴ II, 567-578.

2) Vgl. Daar zou ik mijne hand (niet) voor in 't vuur willen steken (Harreb. I, 276 b); in Zuid-Nederland: ik zou er geen heet ijzer voor durven dragen; ik zou er geen kooltje vier voor opslikken; enz. fr. j'en mettrais la main au feu; hd. da wollte ich meine Hand (nicht) für ins Feuer legen, stecken.

3) Hier wordt dus gedacht aan het onderzoek van ertsen of metalen; zie n^o. 1888.