Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

2372. Verpatsen,

d.i. te gelde maken, verkoopen, verschacheren, verlappen of verkletsen, zooals men in Zuid-Nederland zegt; hd. verklopfen, verkloppen of verpaschen²⁾, verpassen (anno 1687; zie Kluge Rotw. 168); fri. forpatse, ontstaan door eene t-versterking uit het nog in Zuid-Nederland bekende verpassen³⁾, verruilen. Vgl. Kiliaen: verpassen, commutare, permutare; in de 17^de eeuw (Bargoensch) verpassen, verkoopen (Kluge, Rotwelsch, 168); Sewel, 867: Verpassen, besteeden of verruilen, to lay out, to put off, to sell; ik heb al myn geld verpast, I have laid out all my money; Halma, 689: Verpassen, gemeenzaam woord, verkoopen, vendre⁴⁾; Nkr. IV, 27 Nov. p. 4: Zij laten voor een dominé een admiraal verpatsen; Het Volk, 6 Juli 1915 p. 4 k. 3: Hun hebben en houden zal voor 'n appel en 'n ei worden verpatst; Nest, 99: Hij komt pas boven water als hij al zijn plunje verpatst heeft. Syn. is in de 18^de eeuw verplakken (Van Effen, Spect. X, 122). In Zuid-Nederland kent men verpassen in den zin van vergeven, schenken (Antw. Idiot. 1347; Claes, 266).

2) Zeitschrift für D. Wortforschung III, 241 vlgg.

3) Vgl. hitsen, klotsen, hetsen en Ndl. Wdb. V, 124.

4) Met dit wkw. patsen wordt het znw. patser, ploert, doordraaier (Ndl. Wdb. XII, 833), pé (eig. patser, proleet, prol, prool, prolurk, poen) bekend in een Jan pee, fiets-, ras-, geld-, kracht- (athleet), zondags-, krante-, balpee, enz. fielt, schurk (Opprel 76 b), waarnaast een adj. peeig en een ww. peeën, in verband gebracht. Men zou ook kunnen denken aan verwantschap met ons vroeger zeer gebruikelijk bijv. naamw. batsch, trotsch, brutaal, dat dialectisch nog bekend is. Zie Molema, 20: bats, bask, zwierig, in 't oog vallend rijk gekleed, alleen van vrouwen; Draaijer, 4 a; Gallée 3 b; Ten Doornk. Koolman I, 116 b; Ndl. Wdb. II¹, 1074; Kluyver, Proeve, 48 en vgl. het hd. batzig, patzig, hoffärtig grob, aanmatigend, trotsch.