Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

[p. 374]

2298. Een tuk(je) doen (of pakken),

d.w.z. een middagslaapje doen (Harreb. II, 348 a), tukkebollen, tokkebollen of ook tukken, een tukje halen, een poosken pakken, zooals men in Zuid-Nederland zegt (De Bo, 401 b; 1197 b). Zie Mgdh. 216; Speenhoff III, 33: Vader is in bed geklommen, gaat een lekker tukkie doen; Falkl. VI, 57: Dan dee hij 'n tukje, verneembaar door z'n gesnurk; Handelsblad, 22 April 1914, p. 5 k. 2 (avondbl.): Eene gelegenheid, waar de vermoeide, geeuwerige Berlijner in het middaguur even een tukje kon pakken; 27 Juni (ochtendbl.) 1915, p. 6 k. 4: 'n Paar leden pakten stillekens 't tukje, dat 'n mensch na den eten toekomt; Ppl. 4; Jord. 61; 180; 200; Barb. 68; 144; Menschenw. 30; enz. talmen, dralen, wachten, toeven, in welken zin dit ww. dialectisch voorkomt (Tijdschr. XLI, 198). Dit znw. tuk behoort bij het ww. tukken, talmen, dralen, wachten, toeven, slapen, in welken zin het dial. nog voorkomt¹⁾. Vgl. het Zuidnederlandsche: een trek, een treksken, een trok doen, geheel in denzelfden zin als een tukje, een tuksken doen, halen, dat eveneens in Zuid-Nederland niet onbekend is (De Bo, 1197 a; Rutten, 235 a; Schuerm. 756 a; Waasch Idiot. 665 b). In de Zaanstreek en elders in Noord-Holland spreekt men van 'en tokkie doen, een hazetokkie, een middagtokkie, en kent men een wkw. tukken, tokken, een slaapje doen, ook in zich vertokken, zich verslapen; zie Menschenw. 168: Nou da' hai d'r juus tukke gong; Falkl. IV, 96: Anders sliep-ie tot half vier, ging de lantaarns uitdraaien, tukte wat na als-ie klaar was; IV, 124: Toen tukte ze nog eens in; Kunstl. II, 53: Als Frans tukt op z'n stoel; Boekenoogen, 1070; Bouman, 39 en vgl. voor het Urksch Taalen Ltb. VI, 44: Y legt op zen tukkien; ik goon op een tukkien; fri. in tukje, in knipperke dwaen; in tukje nimme. Zie n^o. 524 en 356.

1) Tijdschrift XLI, 198.