Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

2142. Men moet niet verder springen dan de pols lang is.

Springt men verder dan de polsstok lang is, dan bereikt men den overkant niet en moet men in het water vallen (Spieghel, 269: niemand springht verder als sijn pols vermach¹⁾); bij overdracht: regel uwe daden naar uwe krachten; zet de tering naar de nering, of zooals in het Bouc v. Seden staat, vs. 531 vlgg.:

Dune moetsti niet verder strecken
Dan dine cleedre moghen recken:
Naer dien dattu neeringhe heves,
So bedaerf di dattu leves.

Bij Campen, 27 vinden we opgeteekend: die veerder wil springen dan syn staff vermach, moet vallen; bij Sart. I, 7, 53: springt niet verder dan u stock raecken mag; Eckart, 496: de wîder springen will, as sîn Kluwstock reckt, fallt in 'n Slot; Starter, 350; Cats I, 479:

Maeck dat gy uw water meet:

Maer let vooral, o goede man!
Hoe ver uw polse reycken kan:
Want veel te poogen sonder raet,
En ver te springen sonder maet,
En saken aengaen boven maght,
Dat brenght 'er menigh in de gracht.

Zie verder Adagia 55: springht niet voorder als uwen stock lanck is, ne pennas nido majores extendas; Halma, 512; 603; Sewel, 760; Haareb. II, 191 b; III, 317 b; 318 a; Taalgids V, 151; Wander IV, 746; voor Zuid-Nederland Joos, 91; 191: springt niet verder als dat uw stok lang is; De Bo, 848: verder willen springen dan de pertse lang is; Antw. Idiot. 1193; 2057; syn. van hooger kakken als dat zijn gat is (Antw. Idiot. 44 b); in het fri.: min moat net fierder springe (of ljeappe) as de pols lang is; men moat de tsjin net to great sette, -nimme, men moet niet meer ondernemen dan men kan uitvoeren.

1) Vgl. ook Huygens I, 129: Hy past voor eerst zyn pols die zeker springen zal.