Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

1782. In de pas staan (of zijn),

d.w.z. in de gunst, in den geur, in de kas staan (zie o.a. C. Wildsch. III, 276; Brieven, 177; Harreb. I, 383: bij iemand in de kast zijn), in een goed blaadje staan. Vgl. fri. goed by immen yn 'e pas stean, goed aangeschreven staan; V. Schothorst, 182: hij staat bij hem in de pas; V.d. Water, 116: bij iemand in de pas staon, in een goed blaadje staan; Sjof. 12: De meesterknecht, die bij zijn patroon erg in de pas stond; Nkr. II, 1 Nov. p. 6: Om nog meer in de pas te komen lonkt hij de dompers hart'lijk toe; 20 Dec. p. 4: Toen Wentholt in de kamer zoo opgetakeld was, toen dacht hij: pot verjoppie! wat ben ik in de pas; III, 14 Febr. p. 6: Daarbij kom je in de pas; 18 Juli p. 6: Wie staat er in de Hofstad thans bij velen in de pas, omdat hij is het tegendeel van wat hij vroeger was?; VI, 16 Maart p. 6: Lang draagt hij zijn haren, lang draagt hij zijn jas, bij Kuyper staat hij goed in de pas; Nkr. VIII, 17 Oct. p. 7: De Hollandsche gezinnen (in België) stonden ook zoo best niet meer in de pas; Gron. 95: Toch ondervindt Ernst nog wel, dat-i bij z'n driegever (een leeraar) niet bijster in den pas staat; D.H.L. 21: Hij weel wel, dat-i in den pas staat bij den kapitein; Haagsche Post, 8 Febr. 1919, p. 155 k. 4; Peet, 82. Hiernaast Uit de pas zijn, uit de gunst zijn, in Opr. Haarl. Courant, 3 Mei 1922, p. 5 k. 5: In ‘le Journal’ schuift Vautel Lloyd George (die heelemaal bij hem uit de pas is) een nieuw denkbeeld in de schoenen. - Wat eigenlijk onder ‘pas’ in deze zegswijze moet worden verstaan, is onzeker. Van de Water, 116 vermoedt: met iemand gelijken danspas houden, met iemand goed kunnen omspringen, wel zijn met iemand; Van Ginneken II, 456 verklaart: wanneer men achter elkaar marcheert en men heeft niet denzelfden pas, dan gaat het loopen slecht. Men trapt op de hielen van anderen en krijgt woorden²⁾. In den pas gaat het beter. Bij deze verklaringen past het ww. ‘staan’ evenwel niet en zou men bovendien het voorzetsel ‘met’ verwachten.

2) Zoo ook Haagsche Post, 5 Mei 1923, p. 628.