Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

489. Op (zijn) dreef zijn,

d.w.z. zich behaaglijk gevoelen, in een goede luim zijn. Gewoonlijk met de ontkenning ‘niet al te wel zijn’. Vgl. Sewel, 192: Niet op zyne dreef zijn, to be out of order; to be ill at ease. Sartorius I, 9, 74 geeft reeds de juiste verklaring dezer zegswijze: Op syn oude doff¹⁾, op syn oude dreef, in eos dicebatur, qui e vita quapiam lautiore excussi, ad pristinam tenuitatem rediguntur. Translatum ab animantibus, quibus nota familiariaque praesepia solent esse gratissima. Het znw. dreef wil derhalve hier zeggen: land, weide (vgl. In zijn knolletuin zijn). Volgens

1) doft, roeibank.

[p. 193]

het Mnl. Wdb. II, 399 komt de uitdrukking reeds in de middeleeuwen voor. Men vindt haar ook Spelen v. Sinne, 6 r:

By gans macht, waer ic recht op myn dreve,
Ic en zoude om dat springhen zoo haest niet gapen.

De Brune, Bank. II, 313; Brederoo III, 68, 1702; Snorp. II, 26; Hooft, Ged. I, 262:

O geestighe Natujr vol jujster zinlijkheit,
Wat moest ghij op uw' dreef, en op uw sneedighst wezen.

Focqenb. Melis 105: Doen ick noch op mijn dreef en in mijn jongheyt was; Van Effen, Spectator, IX, 105: Ik heb een ruimen tyd herwaarts geen goede luim gehad, ja ben thans zelfs noch niet veel beter op myn dreef. Volgens Halma, 124 beteekent in de 18^de eeuw ‘op zijne dreef zijn’, aan den gang zijn, être en train, dus hetzelfde als op dreef zijn, hetgeen te begrijpen is, wanneer men er mede vergelijkt de Zuidndl. uitdr. in zijnen kets (eig. gang) zijn, d.i. ‘in zijne goede of kwade luim zijn’, naast op den kets zijn, ‘op den gang zijn’ (zie De Bo, 515 a); Bergsma, 94: he is op dreve naast hij hef't op dreef, het gaat naar zijn zin. Vgl. ook Eckart, 85: he is up sinen rechten Dreft (in guter Laune); he is up kênen goden Dreft, schlechter Laune; oostfri. up sîn drefe wesen (Dirksen I, 26); in het fri.: op yens drê (of dreef) wêze, in zijn schik zijn. Op zijn dreef geraken leest men bij V. Moerk. 223.