Middelnederlandsche spraakkunst. Syntaxis

[p. 145]

Ellips¹

§ 211.

In natuurlijke, levendige taal drukt men niet alles in woorden uit. De toon, het verband en de omstandigheden maken dit overbodig. Vandaar beknopte constructies, waarbij een znw., een infinitief of een bepaling als vanzelf sprekend niet wordt uitgedrukt. || Gringolet hevet sinen voet verheven ende den serpenten enen (scil, slach) ghegheven. Doe ghinghen si slaen ende nemen (scil. slaghe). Met swaren die hi hen doe gaf. De sine begonsten nopen die orse ende lieten lopen. Hi liet lopen alremeest ten castele wert. Hi roerde (scil. dat ors) op den ghene die tengien voerde (mhd. einem engegene rüeren). Lude riep daer menich yrant: Ridders, hets tijt, lacies, lacies (scil. den helm). Doe liet die coninc verlaisieren (scil. den teugel). Daer waren zielen met witten gecleet. Altenen (scil. male). Ten joncsten (nl. dage of male). Te elken (nl. male; vgl. telkens). In langen (nl. tide). In corter (nl. tijt). Dusghedane (nl. woort) sprac daer in den pleine Lanceloet van min her Waleweine. Hi wart ziec daer in die stede so dat hi daer der doot betaelt (nl. die scout). Soe betaelde die vrouwe haer scout (nl. der doot), die wi moeten jonge ende out, betalen. Ic hebbe gheleit (nl. laghe) meneghen daghe om enen scat, dien ic weet. Die meester (rooverhoofdman) was G. geheten; men conste genen felleren geweten noch die conste stellen (nl. valle, stricke, nette) bat, want (zoodat) hem noit geen man ontsat. Wi laten (nl. die tale) van hem ende scriven voort der heligher Ewangeliën woort. Dat si hem tAntwerpen willen recken (d.i. recken die lede = loopen, gaan) met starcken scepen. Alreheiligen (nl. dach). Besiden seggen (d.i. besiden der waerheit s.) - Beten (scil. dat ors), het paard laten bijten, afstijgen. Enen ontseggen (nl. den vrede), iemand den oorlog verklaren. Enen vergeven (nl. enen sinen (evelen) moet vergeven = kwijtschelden). Hem ontdraghen (= hem dat lijf ontdragen, in zijn levensonderhoud voorzien). Enen laten (= dat bloet ter aderen

1 Onder dit opschrift versta ik wat de Duitschers noemen ‘Sparsamkeit im Ausdruck’ (zie Paul, Gr. IV, § 520), een algemeenen term om bepaalde gelijksoortige verschijnselen samen te vatten (vgl. De Vries, Dysmelie, bl. 235). Zie J. v. Ginneken in N. Taalgids IV, 192 vlgg. over de verklaring der verschijnselen.

[p. 146]

laten). Bevallen (d.i. te bed gaan liggen, ende van enen kinde genesen). Eenen vergiften (vergichten), vloeken, verwenschen (d.i. iemand Gode of eenen Heilige vergiften). Die cost (= die cost van der zee). Ammirael (= a. van der zee). Die cleine, stille, secrete (= camere), de bestekamer. Jacob voer te sijns ooms (scil. huus) waert. Reinaert quam ghelopen tote Lamfroits. Dien nacht waren si met gemake tes clusenaren. Te mins vader. Te Symoens des lasers. Dat si commen in smeyers (in de gevangenis). In sammans gaen, trecken (in het huis van den amman gaan, in de gijzeling). Te sente Baves, -Pieters; tote sinte Christoffels. Het znw. provoost (gevangenis) ontleent deze bet. aan in sproosts (baljuw) vanghenesse.

Op of neemt de bet. in zich op van op aventure of, voor het geval dat; evenzoo ligt in de praëp. op de beteekenis opgesloten van op verbeurte, straffe, boete van. || Hi stelet op sijn lijf (met levensgevaar). Valsch ghelt op ketel (op straffe van den ketel) smeden. Optie galge ends op 't lijf (op straffe van den dood aan de galg). Des sijn op, iets verbeuren (zie Mnl. Wdb. V, 1661).

Een infinitief of een afh. zin is geabsorbeerd in: Van den landen die wet si gheert (= te volbringene¹). Om Gode die ons allen geboot (= te levene). God die alle dinc geboot (= te levene). Die coninc ontboot sine barone (= te comene of dat si quamen²). Dat wi ne ghenen portere ne moghen doen ghebieden (oproepen, nl. te comene) buten der stat. Twee cnapen riep hi te hem. Hiernaast de volledige constructie: Alste grave dat vernam, ontboot hi sijn volc dat tot hem quamen. Die coninc riep twe cnapen dat si quamen.

Vooral bij de ww. mogen en moeten.³ || Hine mochte andre wapene (scil. dragen) dan de gene die waren sine. Hine mochte (scil. vechten) waar (maar) met ere hant. Reinaert mocht beter an ende of (scil. loopen). Met Judase moetijs algader. Du moets met hem (deelen hetzelfde lot).

Opm. I. Enen mogen in den zin van enen mogen liden is geen verkorte uitdr. Zie Ndl. Wdb. IX, 1002.
Opm. II. Naast ontbieden met een afh. zin komt ook de constructie met een nevenschikkenden zin voor. || Si ontboot enen predicare ende deden comen tot hare.

1 Mnl. Wdb. II, 1537.

2 Barone is hier acc. Een enkele maal vindt men nog den datief, wat op de oorspr. constructie wijst: Doe ontboot die coster sinen wive. Zoo ook bij roepen: Dese riep sinen cnechten (zie Mnl. Wdb. V, 983; VI, 1529).

3 Mnl. Wdb. IV, 1845; 1826; Beitr. XXXVI, 362 vlgg.

[p. 147]

Opm. III. In de 17^de eeuw waren genitieven (= nom. acc.¹) van eigennamen nog vrij gewoon, evenals thans in verschillende dialecten. Zie Bredero § 160; Taalgids IV, 199; Van de Water § 45; Opprel § 52; Schuringa § 156; Antw. Idiot. 66; Waasch Idiot. 29; Delbrück, Synt. III, § 51; Brugm. § 938-941; vgl. Idg. Forsch. XVIII, 149 en in het Nhd. in Müllers, zu Müllers, 's Müllers, 's Amtsmanns, 's Pfarrers; eng. at Miller's.
Opm. IV. Bij In desen, binnen desen, - dien moet men niet een absorbeeren van tiden aannemen, daar het pron. dit, evenals dat, na een voorzetsel ook zelfstandig gebruikt wordt in den zin van dit (of dat) oogenblik; vgl. || Tusschen dit ende korsavont; tusschen dit ende beloken pinxteren; tusschen dat ende tsanderen daghes savents; zie Mnl. Wdb. II, 79; 215.

1 Voor een verklaring zie Van Ginneken in Handboek I, 94 vlgg. en N. Taalgids IV, 208.

§ 212.

Nog beknopter is de uitdrukking in het tweede deel eener vergelijking. || Sijn hooft ende sijn vloghele sijn ghelijc den aer maer sijn lichame es ghelijc den leu (= ghelijc den lichame van den leu). Sijn een voet es ghelijc den aer, de ander ghelijc der gans. Sterten ghelijc den scorpioenen. Doe gheschiede stilnesse als eene avontstonde. Sijn hooft dat gescepen was als een swijn. Een vier geschepen als een drake. Dese vaerwe es ghedaen na die maniere als ene rode rose. Dine oghen sijn der duven. Jouwe blode herte, flau als wive. Zie voor deze constructie in het Mhd. Kraus, 249.

§ 213.

Het ww. wordt niet uitgedrukt, in aanschouwelijke beschrijvingen van de gedaante of de kleeding. || Plinius scrivet, dattet heeft eens cameels hovet ende gehalst (nl. is)als een paert. Sine mochte niet noiaelder sijn ende (= ende es) van haren live soe volmaect. Al wederkeert so staet hem thaer ende (= ende si sijn) sere dapper dat es waer. Die kemele hebben langhe been enten hals lanc ende (= ende sijn) traech sere in haren ganc. Ende so sie ic Martyne met cleederen wit ende diere, sijn anscijn geleec den viere, sijn ogen alse sterren claer ende puerperijn sijn haer. Eene erdbeve, die was soo groot, kerken, husen, lieden doot. Niet herde lange na dit gedaen, vernam die paus comende wel vii scepe. Een deel ghelijctet den pacrde voren, waer achterwaerts es et na den visch gestaert, ende ghene voeten achterwaert². Vooral in zinnen, die een raad, een wensch of een bevel te kennen geven. || Gloriant neve, nu sijt behindich in uwen raet, ende uwen heimeliken staet en seldi niemen maken cont ende luttel worde in uwen mont ende die behindich ende vast.

2 Zie voor het Mhd. Kraus, bl. 177-179; 249 en vgl. Alex. bl. 418; Flandr. bl. 142; Tijdschr. V, 209; Paul, Gr. IV, § 531.

[p. 148]

Nu blijft te Gode (nl. bevolen). So (nl. helpe) mi God. Semmi die goede Meye. Wel hem die des sijns gedacht. Gode danc! God metti! Ter goeder tijt! Ter goeder uren! Vrouwe genade! Ghenade mijns! Dor God genade! Nu toe! Men sel een clein dinc niet wegen jeghen vrient; ondanc dies plegen! Uwen orlof! ic moet varen. Vrient, sprac die coninc, al vergeven! (= het is u al v.) Ons genadech, here! Al heil, edel voghel! Ende (hi) seide: Gereet (= wes gereet) ten derde jare dijn gelof te bringhene hare. Dine armoede si zuverhede, dijn sparen sonder ledichede, simpel (nl. wes s.) ende niet licht van rade. In ongevalle hout vasten moet, in gelucke (scil. wes) omoedich ende vroet. In een vraag: Waerom (waarom ik dit doe?), here? Wattan? Wat te rade (wat raad?). Zie § 10.

§ 214.

Samentrekking bij nevenschikkend zinsverband is natuurlijk even gewoon als thans. In het Mnl. wordt evenwel een vrijer gebruik hiervan gemaakt. || Van soffire glase, van maerberstene was die camere gemaect rene, venstren doren (scil. waren gemaakt) van metale. Ende het (spere) spranc in stucken twee ende een trensoen hem int rechter oghe. Te diere porten waren ierst uutgetrect die stene ende een inganc ghemaect. Du best die wijngaert, die druven dijn kint. Magher was hi van lachamen ende vele machts daer in te samen. Onse joncheer blijft in sijn goet ende wy met in groter ere. Tebroken was sine kiste ende sine twalef guldene genomen. Sone helt hare twint met behaghelheiden, maer goden gewerke altoes tanegane. Ay lieve vrient, hoe es dit comen, dat ghi mi al siit ghenomen, ende die valscheit ghedaen (scil. es) mi. Ic woudic scoonre doot doot ware ende mijns god ontfermen (scil. woude). Spaengen sal ooc in roere werden ende vele archs sal opter aerden (scil. werden). In der felre draken kele sijn die kaitive ende emmer selen. En hadde noit gheval noch nemmermeer en sal. Ic hebbe altoos u best ghedaen ende voort sal, waer ic can¹.

1 Paul, Gr. IV, § 520 anm. 3 en vgl. voor de ellips van den inf. zijn bij het ww. zullen een art. in Beitr. XXXVI, 362.

§ 215.

Bij twee nevenschikkend verbonden zinnen wordt meermalen in den tweeden zin het wkw. weggelaten. || Doch dat cume alle die gone Termit ghebaden haren sone Moysese teenen leedsman ende (= ende swoeren) bi dieren eeden nochtan hem gheene mesquame te doen. Hoe hi die ordine sette entie regele geprouft (= hevet g.) bi

[p. 149]

wette. Nu latic van Rogarde staen ende (= ende sal) vort van Torec doen verstaen. Alse hem uten monde gaen die woorde ende en wege gevloegen (= g. sijn), men salse meer herhalen moegen. Ende si saghen bernende voghele varen, ende (= e. hoorden) menegerhande tonghen die songhen. Si bleven daer om ghevaen oft doot oft (= o. sijn) scandelike ontgaen. Die broeder seide als een goet man hi soudts hem (een minnaar) gherne spreken an, ende bidden hem dat hijs ontbare ende (hij zou er op wijzen) hoe dat si een goet (fatsoenlijk) kint ware. Meestal komt dit verschijnsel voor bij het ww. hebben, minder dikwijls bij sijn: a) In het eerste lid staat het ww. sijn || Nu waric gerne met hem bleven ende hem gehouden (= hadde h. g.) Hi es altoos den Sarracinen onderdanich gheweest ende tribuut ghegheven (ende hevet t. g.). Alse die pape was uutgegaen ende sine clederen anghedaen (= a. hadde). Dat nieman ontfa dat sacrament hine si in berouwenesse bekent van sinen sonden ende (= e. hebbe) biechte mede gedaen. Jongelinge, die blont waren ende daertoe so lanc haer (= h. hadden), dat, enz. Ghebenedijt so moeti sijn ende alle diene ebben lief, ende toren ende grief (= g. moeten hebben) alle die gone, diene haten. Ghi hebt dies jeghen mi verdient, dat ic u ben van herten vrient ende dicke grote ere ghedaen (= g. hebbe). Die waren inden wijngaert des morghens tijdlike verhuert ende (= e. hadden) al den dach dat loon bezuert. b) In het eerste lid staat het ww. hebben. || Hi hevet ons ghedient, gheleeft ende gheleert ende (= e. is) om ons ghestorven van minnen. In weet hoe dicken hevet (het kind) de oghen upgedaen ende daerna gerecht ende upgestaen (= is up-). Ende (si) hadden alrede gebroken een gat.... ende hoir lederen an die muyer gerecht ende (= e. waren) over die mueren geclommen.

Al deze gevallen kunnen op rekening gesteld worden van de bijgedachte of moeten worden toegeschreven aan slordigheid. Zie Kern § 67; Mnl. Wdb. III, 201; Tijdschr. VIII, 16-17; Paul. Gr. IV § 529.

Vrij gewoon is ook, vooral bij Maerlant, meestal na ende, de uitlating van de woorden hi seide of si seiden, seggende, verclarende of iets dergelijks.

|| Ywain boot Torec den hanscoe; die nam Torec haestelijc doe, ende datmen den camp vechten sonde sanderdaghes vroech. Doc dede Torec sine tente voren vor Carlioen ende dat mense voren thof soude slaen. Die senature woch senden tote Eracliuse: waert dat hi over wilde comen, die crone werde saen afgenomen Foken. Dattem eene lettre sware

[p. 150]

sendde sente Columbaen: wat evelmoede hi soude ontfaen van Gode, en ware dat hi der zonde ontbore. Si prijsden Willems miltheit ende moet ende hi stout ware ende vroet. Ende baden hem dat hi quame in Vrancrike ende anename tlant: si stonden hem in staden. Den Joden boot hi groten scamp ende boot met sinen live camp: Verwonne hi, dat si eyghen bleven. So bit hi omme eenen camp: wie so verwint sonder scamp dat onder hem bleve die stat. Wat sal wesen mine tale (om te verklaren) dat ic an deser deemster nacht alleene sonder anders cracht moet varen in een lant, dat mi vremde es ende onbecant? Zie Bouman, bl. 156.

Opm. I. Het voegwoord als kan somtijds beteekenen: alsof hij zeggen wilde of quansuis, zooals in: Eer hi began enige tale, maecti hi een gelaet so fier, ende sach daer ende hier, als ‘wie wat wil, die come hier’. In denzelfden zin werd ook (alse) quansijs en rechts als gebezigd; zie Mnl. Wdb. I, 368; VI, 844; 1131.
Opm. II Een enkele maal (Nat. Bl. III, 2537) komt het voor, dat een bijv. naamw. uit een voorafgaande samenstelling moet worden aangevuld. || Milvus dats die wuwe in onser tale, crombecte ende van voeten (var. crom van voeten).

§ 216.

Behalve in de hier genoemde gevallen wordt meermalen het wkw. zijn niet uitgedrukt. || Als hi geplaget in den monde, int let, daer hi mede dede de zonde, ghingen berouwesse an. Dese edele vader met groter waerden des sondages gebrocht ter aerden. Een coninc (scil. was), die Elrus hiet. Een heilich man (scil. was) heet Libartijn. Bi Palensen (scil. was) een papen scure. Vgl. ook: Int jaer daerna (scil. was of regneerde) sente Hubrecht. Doe (scil. was of regneerde) een keyser, die Karel hiet. Ontsiet de clenen, ghi grote heren: misselijc (= het is m.) hoe die saken keren. Voor de 17^de eeuw vgl. Vondel's Taal § 258.

§ 217.

De infinitief of het verl. deelw. der ww. van beweging als gaen, loopen, trecken of varen wordt in levendigen stijl niet uitgedrukt. Vooral geschiedt dit in verbinding met het bijw. also en so.

|| Si bereidem daer ten riemen in de galeide (vgl. gri. παρασϰευάζεσϑαι ὀϰαδε). Elc reetde hem ten beddewaert. Elc schickede hem te huus waert sijns weghes. Die moeder naemt up haren scoot ende so henen metter spoet. Doe bant hise alse ene beeste ende so henen. Dminste kint hieft up tien stonden ende hevet in sinen mantel gewonden ende also ten cloestre waert. Ende hi peinsde: hi wilde sire straten. Die jonghelinc ter keyserinnen. Deen van den drien, die daer up Waleweyne

[p. 151]

wilde. Ende als hi hem toe waende weder, so was dander in die were. Ic bem die saen te Gode sal. Si hebben Utrecht ghevelt ende so upwaert met ghewelt. Mettien sijn si upghestaen ende so up hare paerde saen. Herodes Agrippa naer alse die sorghe hadde ende vaer dat sine verraden mochten. Ende ic vore ende hi na. Nu es comen hierenboven Yoen ende heeft uten lande Helenen (scil. doen gaan of gevoerd). Uten lande Yoen die coninginne heeft (scil. gevoerd). Si zoudense thant hebben na dat in een schip (scil. bracht). Sint dattie coninc Yoen mettem heeft mijn wijf wege (scil. gevoerd). Zie Brugm. § 941; Alex. bl. 422; Mnl. Wdb. I, 371; II, 875-876; IV, 2103; Paul, Prinz. § 221; Gr. IV § 530; Delbrück, Synt. III § 47; Grimm IV, 136; Mätzner II, 49 vlgg.; Poutsma, bl. 748.

Opm. Het participium praet. wordt ook niet uitgedrukt in || Dit es nae Nimmeghen (scil. gegaen); vooral nog bekend in het 17^de-eeuwsche dats (u) voor! ik zal (u) maar voorgaan. Het ww. sijn heeft hier de bet. gaen van 't participium overgenomen (Grimm IV, 137; Wilmanns III, § 92). Evenzoo in: Dies es of des es (scil. leden); dies es menich jaer; dies es wel v jaer dat hi met ons bekennet was; des is lanc; dies es heden die derde dach; vgl. ook lanc eist niet; omtrent drie jaer es dat ghone (scil. leden). Daer quam hi vaste cloppen om in (scil. gelaten te werden). Zie § 259.

§ 218.

Behalve een znw. of een werkwoordsvorm kunnen ook andere woordsoorten niet worden uitgedrukt. Zoo o. a. het pron. ander in: Dat ware ondervonden meerre moort dan (scil andere) sonden. Want hem (de trotschen) in haer herte snijt, dat men yements dinc prijst dant haer. Dat Latijn den Ebreeuschen is so ghelijc, datmen niet en wert gheware des dat teen yet dan tander es. Ende waert sake datter enich segghen gheseit wert dan voorscr. is, dat segghen soud te niet gaen.

Ook de uitlating van genoech is niet ongewoon bij begrippen van verwonderen. || Doen hij aen den outaer quam, dochte hem, dat dat waermoes gheten was, des hem niet verwonderen en conste. Lanseloot, dat en can mi verwonderen niet, dat ghi u selven niet bat en besiet. Het ghinc haer so wel in hant, dat mi niet verwonderen en conste. Als die knecht die woorde hoorde ende sinen heer seyde, soe en conste hi hem niet verwonderen. Vgl. Mnl. Wdb. II, 1431; IV, 2402; IX, 384; voor de 17^de eeuw o.a. Huygens, Zeestraet, vs. 1019: O die haer vander jeughd dijn' Wond'ren hebt doen sien, en met een' gunst geleidi, die 'ck noijt (= nooit genoeg) en kan erkennen.

[p. 152]

§ 219.

Niet zeldzaam is het, dat van een voornw. bijw. het eerste gedeelte (daer) niet is uitgedrukt, aangezien datgene, waarop het betrekking heeft, den spreker nog bewust is. || Wi horen wonder of vertrecken. Want dat oge noyt en sach heefstu verdient te comen in. Want zekerlic ic moestet zoeken ende om waken vele nachte. Sijn gelt hie den goden boot die kerke te makene mede. Dat en ward oec nie gewroken noch oec soene af gesproken (vgl. eng. to speak of). Up eenen berch daer Noe binnen sat ende voer op. Zie Alex. bl. 410; Mnl. Wdb. II, 22 en De Vries, Dysmelie, bl. 79.

§ 220.

Evenals in het Mhd. is ook in het Mnl. eene constructie χπὸ ϰοινοῦ bekend, waarbij één element als bestanddeel van twee zinnen dienst doet. Haplologie en slordigheid zullen hiervan wel de voornaamste oorzaken zijn.¹ Vgl. bijv. met een pron., vooral in den adhortativus laet ons. || Ende si heet hem setten (= hem hem setten) daer ane, dat hi Alexanders gedane wel bescrive. Dijn lief, die di (= di di) dede begeven. Here laet ons ter vlucht geven (= laet ons ons). Laet mi (= mi mi) beraden met onsen Here. In dit foreest laet ons (= ons ons) vercoelen. Nu laet ons (= ons ons) bereiden. Pijnt u (= u u) werende hem te toghen. 56 capoenen ende 15 hoenderen die (= die die) diversche laeten schuldich zijn. Suptijlheit die (= die die) lechame in hevet, die comt van der zielen bi naturen. Mochtsi (= si si) souden gerne slaen. Lusiene die vele dochte ende die (= die die) minne sere qual En laet mi (= mi mi) niet scamen. Een vier lach up aldaer (op het altaar), dat (= dat dat) volc van Persen anebede. Nochtan seide hi (= hi hi) soude daer in gaen. - Bij een voorzetsel: Ic sal mi houden van (= van van) iemens vastene te spreken vele. - Bij een voegw.: Soe coos die doot al onbesmet eer (= eer, eer) te doene jeghen de wet. Mijn waeromme ic dit hier segge es dese.

Bij een znw. || Hets lichter zonde (= zonde zonde) doen vor oghen dan gheveynsde heilicheit te toghen. Ferguut heft sinen wech genomen in een foreest (= in een foreest; in een foreest) es hi comen. Alsi waren in den boemgart bede I pocras ende de neve (= de neve, de neve) seide. Dat hem namaels sere berouwen, als die saken (= die saken als die saken) waren ghesciet. Scroffelen hebben hore namen naer die soghe (= die soghe, die soghe) es onsuvere. Hoe ghiwort ghehangen hoge,

1 Zie Alex. bl. 426; Tijdschr. VI, 69; Noord en Zuid XII, 526; Taal en Letteren VII, 183; Brand. bl. 54; Ferguut, bl. 39 en Gloss. bl. 283; De Vries, Dysmelie, bl. 204; Bouman, bl. 92; Paul, Prinz. § 212; § 219; Gr. IV, § 521; Gröber, Grundr. I, 650.

[p. 153]

updat elcs menschen oge (znw. en werkw.) u aensichte wide ghesparret. Dat eerste toespreken Gods in sinliker wisen dat ghesciet als den mensche in visionen of in lichaemliken dinghen (d. i. dinghen, dinghen) Gods voorghehouden worden. Vooral bij een wkw. || Here, hebt danc ende lof, al dat in mijns vaders hof steet (= steet, steet) u te dienste. Als daerna de helige man te sinen keren, hi began (= began, hi began) ondersouken daer ter stede hare conscienciën hemelichede. Doe wart Moriaen also bedacht dat hi wilde doen (= doen, doen) ondertrouwe sinen vader sire moeder. Dat rike Gods dat in ons is (= is is) niet spise of dranc mer gherechticheit. Mer die also dat sacrament hi nemet (= nemet, hi nemet) te siere verdoemnes mede. Sine blade in watre mede ghestroiet omtrent hem die leghet in heten rede of suchtens pleghet (= pleghet, pleghet) omtrent te vercoelen de lucht. Suverheit is een goet genomen des nemmermeer men mach verkomen (= suverheit genomen is een goet genomen). Aldus doet min noch meer te veel spisen geten maect den licham groete suverheit (te veel spisen geten behoort bij beide deelen). Her Symon ten selven stonden (= stonden, stont) op enen wagen. Ende bi desen sal dit spel ende ander gemat wesen diere mede spelen gemene (= sal dit spel gemat wesen ende ander diere mede spelen gemene sullen gemat wesen).

Ook meer dan één woord of zelfs een geheele regel kan bij twee verschillende zinsdeelen behooren¹ || Ic sal u segghen dan wiene droech ende wiene wan sal icu segghen alte gader. Ic en mochte niet droever sijn al haddic verloren in dier ghelijc mijn goet ende oec mijn conincrijc, daeromme en woudic droeven twint. Mi nie sint vroude en bequam dat ic die edele gheerde verloes, soe hebbic ghequolen altoes. Doen hi sijn ghebede einde alle sine lede hi seinde scone met siere rechter hant seinde hi sijn riddersgewant. Doen waren alle die heeren mat, die hem te voren vermeten, dat die van Aken moesten laten den hertoge eer yet lanc door noot, want den honger; daer bi was groot die bliscap van ouden ende van jongen. (Heelu, 2162). Daer hij nye profijt af en creech dan (maar hij kreeg) overgroten coste ende afterdeel.

1 Mnl. Dram. Poëzie, bl. 498.