|
| |
Beschrijvinghe van Egypten.
HEt Koninckrijck van Egypten is af-ghepaelt vanden Zuyden van hoogh Ethiopien: vanden Oosten, vande Woestijnen van Arabien: vanden Westen, vande Zantachtige Woestynen van Africken; ende vanden Noorden, vanden Middelandsche Zee: sijn bestreck is vanden 23. graedt tot den 32. de Revier vanden Nyl, eene vande voornaemste Water-aeders des werelts, fatsoneert het Landt, het welck niet bewoont en is dan langhs haeren oever, ende 't gene dese Revier kan over-wateren door haeren vloedt, ofte wel alwaer-men door konstige goten haer water kan leyden, inder-voegen dat Egypten op veel gewesten gheen 20. mijlen en behelst inde breedde, het ander t'eenemael dorre ende zantachtigh wesende, is verlaeten, ende begrepen inde woestynen van Arabien ende Afrijcken.
Dit Coninckrijck was eertijdts verdeelt in het hoogh ende leegh: het eerste begreep al 't gene dat'er light vande stadt Syene, nu ghenoemt Guargera, gelegen ontrent de sluysen vanden Nyl, ende aengrenzende Ethiopien, tot dry mijlen leegher als de stadt van Cairo, al-waer de Revier haer verdeylende in twee armen, maeckt een Eylandt het welcke geseyt wordt Delta, overmidts het de ghedaente heeft van dese Griecksche letter: dit Eylandt met Rosetten, Damiaten, Aleandrien ende d'ander steden, de welcke liggen van Cairo tot de Middelandsche-zee, maeckten het leeghe deel.
Sultan Selim Keyser der Turcken in't jaer 1516. hebbende tusschen Aleppo ende Damascus het Legher van Campson Gauro verslagen, nam geheel Palestynen in: ende | |
| |
wat swaerigheyt hy daer ontmoete, dede evenwel sijn Leger trecken door de woestynen: ende dus in weynighe maenden overweldighde hy gantsch Egypten, voegende dit schoon Rijck aen het Ottomansche ghebiedt: hy handelde de Mammelucken seer wreedelijck die het Landt regeerden, doende die al door het sweert sneuvelen, geen bevruchte Mammelucke vrauwen spaerende: Maer boven al betoonde hy sijn wreedt ende gierigh gemoedt tegen Toman Bey, die na de doot van Campson Gauro, verheven hadde gheweest tot Sultan van Egypten; want hem gevangen genomen hebbende, sonder hem te willen sien, dede hem leveren inde handen vande beulen, die hem wreedelijck pijnighden, om te weten waer dat sijn schatten verborgen laegen: men houdt dat hy met groot verduldt dese harte pijningen verdroegh, niet een woordt sprekende, hebbende het gemoedt altijdt standtvastigh, ende een onversaeft aensicht, 't en zy dat hy somwijlen was suchtende. Sijn wreedtheyt en vergenoeghde zich noch niet daer mede, maer dede hem s'anderdaeghs (op een verworpen Kemel geseten, gekleedt met een ouden rock, ende de handen op den rugge gebonden, ghelijck als eenen eer-loosen dief) door geheel de stadt leyden, ende daer naer hangen in een verwelfsel der poorten van de stadt, gheseyt Bassuele: wonderlijcke meyngelinge van de voorspoeden der menschen! het rat der fortuyn dat desen mensch hadde verheven, om sijn zeldsaeme deughden tot d'opperste weerdigheyt des Coninghs-rijcks, in korten tijdt daer naer verdruckt ende vernedert hem tot den ellendighsten der menschen, doende hem sijn rijck eyndighen met alle on-eer, ende sijn leven met een schandelijcken bast.
Dese rol gespeelt zijnde, begaf zich het geheel Landt onder Selim, de welcke in soo korten tijdt hem volkomen meester maeckte van een der schoonste ende treffelijckste Rijcken des werelts, ende om daer sijn Turcksche heerschappy te beter te grondt-vesten, beval aen | |
| |
meer als ses hondert vande beste huys-gesinnen zich te vertrecken naer Grieckenlandt: de rijckdommen die hy uyt dat Landt lichte zijn ongelooflijck, want om sijn gierigen lust te versaeden, dede hy weiren al wat'er schoons ende kostelijcks was, tot de pyramiden, pilaeren, ende stucken van marber, doende dat allegader brengen naer Constantinopel, om sijn Serrail te verçieren.
T'zedert dat dit Coninckrijck gevallen is onder de heerschappy vanden Turcken, is het wel verandert, want van meer als van vier duysent steden diemender telde, soude-men daer nu met groote moeyt vyftigh plaetsen vinden die den naem verdienen van stadt; den Grooten Heer sendt'er alle dry jaer een nieuwen Bassa ofte Stadthouder, die alle lasten af-getrocken, jaerlijckx naer de schatkamer van Constantinopel ses hondert duysent ducaten moet af-veerdighen, boven dat hy noch verbonden is, sijn bevel geëyndight zijnde, eenen schoonen ende rijcken schenck te geven aen sijn meester. Dese Bassaan om die schattinge te betaelen verrichten soo veel onrechtveerdigheden ende uyt-perssingen van gelt, dat sy het Landt t'eenemael verderven, ende ontvolcken; ende naer het voor-doen van hunnen Vorst, bevelen sy dickwils om-hals te brengen de gene sy weten gelt te hebben: hunne wreedtheyt heeft by-naer alle koopmenschap uyt-gebannen, want d'Indianen die daer plachten te kommen door de Roode-zee, 't welck den meesten handel was van het Landt, en derfden derrewaerts niet meer kommen, vermits omgebracht, ende hunne Schepen ende Waaren aen-geslaeghen.
De Turcken houden Egypten verdeylt in 31. Landtschappen, hebbende in elck eenen Bey die'er beveelt. Dese Regeerders worden ghenomen uyt het Kryghs-volck, 't welck ghemeynelijck onderhouden wordt in het Landt; sy zijn seer rijck ende machtigh, eenighe daer zijnde die onder hun ghebiedt 100. ofte 150. soo | |
| |
ghehuchten als dorpen hebben, vande welcke sy het in-kommen strycken, ende en betaelen aenden Grooten Heer niet dan een erkentenisse, ende aenden Bassa eenen schenck van thien duysent ducaten s'jaers: sy zijn verbonden ter Oorlogh te trecken, soo-wanneer het den Bassa hun beveelt, ende volck mede te brengen volgens het inkommen van hun Gouvernementen; maer als dese Beyen vry wat veele gelts vergadert hebben, ende sat sy meynen op hun gemack te wesen, zijn als dan maest hun verderf; want gemeynlijck des Keysers Stadthouder, die'er als Overste beveelt, doet hun eenighe vervolginghe aen, dat hyse in grondt zeylt, hun goedt aenslaende, ende hun dickwils doende om-hals brengen; gelijck sulckx geschiedt was een weynigh eer wy te Cairo aen-quamen, want den Bassa denckende wel gelt te trecken van een deser Beyen (wien den naem van rijck te wesen, dit ongeluck toe-bracht) beval hem dat hy zich soude op-rusten om in het veldt te trecken, ende dat het noodigh was tot den dienst vanden Vorst, dat hy het Leger gingh vinden vanden Grooten Vizier, die als-dan belegerde de stadt van Babylonien; den Stadthouder beval dat niet om hem naer den Krygh te stieren, maer om gelt daer van te trecken; want gelijck hy oudt was ende sieckelijck, geloofde dat hy willigh den helft van sijn goedt soude gegeven hebben, om t'huys te blyven, maer wiert bedrogen in sijn meyninge; want desen Bey maeckte zich veerdigh ten oorloge; ende ontrent de 80. Peerden op-gerust hebbende, komt den Bassa vinden om oorlof te nemen, den welcken siende dat dese argelistigheyt naer sijnen aenslagh niet en was af-geloopen, leyde dwingelandigh de macht in't werck; want hebbende eenigen twist uyt den hoeck gehaelt, dede hem in sijn tegenwoordigheyt om-hals brengen, eenige seyden ons dat hy hem selve met sijn eygen handt om-gebraght hadde.
Dese wreedtheyt veroorsaeckte eenen grooten oproer inde stadt, een-ygelijck sagh klaerlyck dat dese moordt | |
| |
niet geschiedt en was dan alleenlijck door de gierigheyt vanden Bassa: de Beyen staecken de hoofden t'samen, ende met het volck dat sy konden, trocken overhoop in het Casteel, den Bassa af-vragende om wat reden hy desen Bey het leven hadde genomen? den welcken niet anders voor den dagh brengen konde, als dat het ghedaen was door last vanden Grooten Heer: sy eyschten hem af het bevel te sien by geschrift; het welcke niet konnende betoonen, sloegen de handen op sijn lijf, hem vast-houdende, ende wrekende terstont de doot van hunnen lieven vriendt op de huys-ghenooten vanden Bassa, die aen stucken gekapt wierden; ende schoeren raedt hoe sy met den Bassa souden leven; den welcken op het lest met gewelt getrocken wiert uyt sijn Paleys, ende in een Schip gevoert naer Alexandrien, om daer het bevel te verwachten vanden Grooten Heer, naer wie sy terstont eenige vande hunne af-sonden om hun te beklagen over de wreedheyt ende dwingelandy van hunnen Stadthouder, aen-dienende, dat, soo den Grooten Heer daer gheen andere naer toe en sondt, sy het Landt van eenen al-gemeynen oproer niet en souden konnen beschermen. Den Grooten Heer overleggende dat sijn Leger in tocht was in Persien, ende vreesende dit Koninckrijck te verliesen, eenen der schoonste blommen van sijn Croon; toe-stemde al het gene sy versochten; ontboodt desen Bassa, ende stierder eenen nieuwen, die den Bostangy Bassa; dien wy een weynigh te vooren hadden sien trauwen met de Suster vanden Grooten Heer, ende sagen hem sijne inkomst binnen Cairo doen, gelijck hier naer sal blijcken.
|
|
Auteursrechtvrij