Ruisend valt het graan

[p. 42]

4 Jaromir gewrokenaant.

't Werd geeuwen links en rechts! en de arme Jaromir,
op dit signaal, moest half gejaagd gaan dwalen
om over de Apennijn driehonderd mijl van hier
pardon bij Sint-Michiel te halen.

'k Zeg over de Apennijn! van bee- tot bedehuis
laverend, vaak in 't scherpe keizelgruis
een bloedig merk met naakte voetzool drukkend,
vaak afgemarteld, onder 't kruis
van honger, koude of hitte bukkend.

Dat zeg ik! en mijn vraag is nu:
gesteld eens, vrienden, dat ik u
niets meer van onze man berichtte?
Dat ik de lelijkerd, die zo veel onheil stichtte -
de klepelsmijter! - de verleider! - zonder iet
wat naar correctie leek victorie pauken liet?
Kon dat misschien ontknoping heten?
was dat het recht bediend naar 't wetboek der poëten?
Gij stemt mij toe: dat kón - dat wás het niet!
en, praat ik weder, zulks aan keuvelzucht te wijten
misbillijkt gij: van 't geen mij dubble plicht gebiedt,
moet ik mij blijkbaar pratend kwijten.

Daar waar Garganus bergkruin ziet
naar 't golvend zuid, geviel 't voor lange jaren
Michiel, de Archangel, zich een heilig te verklaren.
't Luidt vreemd; maar voor degeen wie 't aan geloof ontbreekt
bestaat de grot waaruit de heilig spreekt -
eertijds ten minste sprak! als nu voor 's pelgrims oren.
De schuldvergiff'nis na de boete zich liet horen.

[p. 43]

 

Zij galmde nog door 't vreeverkondend hol

30

toen, om 't mirakel te voltooien,

 

de fletse wang des boetlings eenslags bol

 

en rood werd als voorheen; zijn buik weer uit de plooien

 

ten statelijken cirkel zwol.

 

 

 

Hij keert dus maar volhardt, uit deemoed, in 't voeteren,

35

en stapt hij ook om zijn herkregen vet

 

niet, roekloos, weer door zweten te verteren

 

met priesterlijk bedaarde wandeltred

 

toch daagt te zijner tijd de stompgedakte toren

 

van 't stadje op, waar thans

40

een onverwelkbre lauwerkrans

 

zijn schedel toeft die daar tevoren

 

een bluts ontving.

 

Doch eer hij verder stapt, is 't nodig dat wij horen

 

wat aan dien oord sinds hij ter beevaart ging

45

sjeur Tenterkwaad begon.

 

't Was straks na 't medevieren

 

der kerstnacht, op zijn wijs dat hij incognito

 

vermomd als katuil boven Lochem rond kwam zwieren.

 

 

 

't Hoog spaandak naast de kerk doorborend, loerde zo

 

zijn blik ten leste ook in een slaapstee. Die daar woelde -

50

de kapelaan, gehuisd bij de ou' pastoor -

 

smeet, of een mierenschaar hem over 't lijf krioelde

 

zich onder diep gezucht van 't een op 't ander oor.

 

 

 

Wie had de schuld? De frisse Leonoor!

55

doch zonder dat zij 't wist. De goe begijntjes noemden

 

het meisje zuster en beroemden,

 

van afgunst vrij, zich op de kostbre schat

 

die 't arm konvent in 't vlijtig kind bezat.

 

Maar wat haar binnensmuurs een eerkroon had geschonken

[p. 44]

60

stond op de cedel der verdiensten niet gemeld

 

die onze kapelaan te klaar in de ogen blonken.

 

Hij had de non zelfs in verbeelding nooit verzeld

 

als haar de huisorde of de mater riep tot plichten

 

waarvoor straks eigen wil bij Leonoor moest zwichten,

65

doch naarstig had hij ze uit zijn vliering-cel bespied

 

wen ze in de moestuin zich somwijlen kwam vertreden.

 

 

 

Was effen grijs heur dracht, haar bleek een dracht te kleden,

 

die 't zachte van heur blos onoverschitterd liet.

 

De zwarte keuveltimp, zich op heur voorhoofd krullend,

70

verhief heur blank nog meer. Twee spelden (naar de wet,

 

door zuster Hill' - van kuif wat hóóg blond - ingezet),

 

heur bruine vlecht in lijnwaadsplooisel hullend,

 

verwekten spijt, maar 't schoon van Nora's voetjes won,

 

bij 't streng gebod dat hun de schoepronk van die dagen

75

ontberen liet. En op die voetjes werd de non

 

zo zwevend licht daarheen gedragen

 

of ze, als 't gewed was, vliegen kon.

 

 

 

Steeds koortsiger nam uit zijn sterretoren

 

de vriend dit alles waar; ook klonk te middernacht

80

hem weer, bij 't kerstgezang, die toverstem in de oren

 

waarmee het lieve kind elk hart in oproer bracht!

 

 

 

‘Ach, had geen beulenhand mijn schedel plat geschoren!

 

En stond mij 't vrijen vrij! en dat ik uit de borst

 

haar wat mij pijnigt klagen dorst! -

85

dat zij, bewogen door mijn beden,

 

mij kroonde met haar gunst!’

 

Hier was het jammrend ‘ach’

 

des aanhefs ook het slot; en die naar onder zag

 

door 't steile huisdak, schiet, ontkatuild, naar beneden! -

[p. 45]

 

‘Help, heeroom, help!’ Eilaas, al 't helpen kwam te laat.

90

De kapelaan blijft - overheerd door Tenterkwaad -

 

een voorwerp om in 't gasthuis te besteden!

 

 

 

Hij kruipt te negen uur de dekens preevlend uit.

 

Geen vaderonze, waar zijn mond zich mede ontsluit.

 

Hálf schijnt het de engelgroet; doch eer men 't voluit hore

95

is 't beter doof te zijn! Maria groet hij niet,

 

maar ‘Ave, ave, Leonore!’

 

herhaalt hij tot gebrek aan asem 't hem verbiedt,

 

geknield voor 't venstertjen, dat in de moestuin ziet.

 

 

 

Ten laatste, hij kwam af; slof - slof; het hoofd gebogen

100

alsof hij langs de berg naar diamanten zocht.

 

Leonoor, met licht bekleed, stond voor zijn brein; omtogen

 

met dichte nevel stond al 't andre voor zijn ogen.

 

Hoe luid een strafpreek op zijn oorvlies trommlen mocht,

 

doof bleef hij! slechts vernam zijn geest het stadig weemlen

105

van 't kerstnachtlied dat hem verrukt deed heemlen.

 

En 't kluchtspel dus vertoond was niet meteen gedaan.

 

Zijn kwaal liet door reliek noch klysma zich verjagen!

 

Zelfs teelde 't voorjaar nog bij de oude nieuwe plagen.

 

 

 

De buurten rond zwierf thans de kapelaan -

110

keek stijf in zijn brevier - en hief een deuntjen aan:

 

‘Leonoret, schoon rozekijn,’ begon het.

 

Wanneer 't een jongenstroep, van ver hem nagegaan,

 

mee blaarde, zijn crescendo won het

 

en zong 't alleen ten einde - tot de dag

115

dat Jaromir hem hoorde en zag.

 

 

 

Straks werd hij stom! en hukkende in de struiken

 

dacht hij de naadrende als het hoen de wouw te ontduiken.

 

Bedrogen hoop! 't instinct, gescherpt door wraaklust, had

[p. 46]

 

de pelgrim reeds gediend! Het leidt rechtweegs zijn schreden

120

naar 't bosje; en wáárom hem met sidderende leden

 

de liedjeszanger tegentrad? -

 

die in hem siddert heeft den aanvang reeds vernomen

 

van de onweerstaanbre ban! de ban die hij ontkwam

 

toen hij zijn vlucht door Zutphens kerkmuur nam

125

doch in dit uur niet zou ontkomen!

 

 

 

Het machtig formulier werd dus van woord tot woord

 

al tandeknersend door de booswicht aangehoord;

 

en, uit de kapelaan met huid en haar geweken,

 

steeg hij (afschuwlijk in zijn helgestalt') naar 't hoog,

130

toen dáár de schildwacht Sint-Michiel hem tegenvloog!

 

Plots heeft de luchtreis uit; zijn spierkracht is bezweken;

 

hij tuimelt neer en boort nu, 't hoofd omlaag, in de aard.

 

Maar de exorcist, die hier de pas bewaart,

 

grijpt toe; houdt bij de slingerstaart

135

het halve lijf terug; en 't koord dat om 's mans lenden

 

geknoopt hangt, weet zijn vuist kastijdend aan te wenden

 

met zulk een klem als nimmer mensenvlees

 

verduren moest van knoet of bullepees.

 

 

 

De lijder slaat, zijn molgat in, aan 't huilen

140

dat de antipoden zich ontzetten! dat de zuilen

 

van 't Pandemonium als zwakke rieten staan

 

te beven. Jaromir geeft weinig om dat piepen!

 

Vergeefs vangt klauw en horen staag weer aan

 

met wroeten om de weg naar 't onderaards te diepen!

145

De pestkwalm van de schreeuwer uitgegaan

 

spreidt vruchtloos een bedrieglijk duister;

 

geen slag die misvalt van tweehonderd welgeteld,

 

waarmee bediend de guit werd vrijgesteld.

[p. 47]

 

Zó stapt de pater overstraald van zegeluister

150

door Lochems poort! Zó lag voor onze held

 

zijn trotse weerpartij geveld!

 

 

 

De strafplaats heet van die dag af tot deze

 

naar dat gestaarte deel waarop het gordeltouw

 

de wraak van Jaromir in striemen gaf te lezen.

 

 

155

‘En nu de Kapelaan.? -’ Die keek sinds naar geen vrouw

 

of 't moest een bes van tachtig wezen.