Het derde deel van de tragische of claechlijcke historien
(1612)–Jan Jansz. Starter–
AuteursrechtvrijDe VIII. Historie.De onbedachtheyt hebbende gheenderley goedt oordeel welck haer leydt, begheeft ende werpt dicwils in groot perikel ende vervaerlijcke swaricheden, de gene die door gebreck van goeden raet haer volgen, ende hun laten brengen tot so dwasen ende | |
[Folio 100r]
| |
onbesinden sake, de welcke niet teghenstaende eenighe goede uytcomste die de selve volght, somtijts met den uytganc van name verandert, tzy datment noemt cloecmoedicheyt ofte stouticheyt, so ist dat tselve nochtans niet en can wesen sonder sonde, ende en behoort daerom niettemin geschout te worden. Want tgene den eenen wel vergaet, en volcht niet dattet nootsakelijc een ander ooc also ghebeuren sal, overmits de sulcke wel geluckich is in zijne dwaesheden, de welcke waert dat hy wijs ware niet soude gevoelen dan alderley ellende, om datmen gemeynlijc seyt, dat tgeluc de Sotten ende de jonge kinderen helpt, om dieswille datse noch wijsheyt noch redene hebben om hun selven te bestueren, ende overmits dattet in de liefde is, in de welcke men dit quaet aldermeest siet wt munten, so moetmen ooc in de selve naspeuren de oprechte couleur van sulcken gebrec, van twelcke ghy sult connen oordelen lesende tgene hier volcht. Verone een seer oude Stadt, gelegen in een schoone Landouwe, gesterct met menichte van Berchskens, ende in tween gedeelt door de Reviere Adige, welcke overleyt is met twee oft drie schoone Bruggen: Verone, segh'ick, ghebout int Lantschap Trevigiane, heeft altijts gheweest, (behalven sedert eenige jaren datse den Venetianen in vreden gebleven is) de rechte vertrec-plaetse des Keysers garnisoenen, sulcx dat de omliggende plaetsen wel gevoelden de wtlopingen ende stroperijen vant Krijcsvolc tot Verone: selfs ten tijde onser Voorouders, geduerende de regieringhe van Maximiliaen de eerste van dien name, de welcke hem Meester gemaect hebbende vande voorschreven Stadt, leyde daer in zijne garnisoenen tegens de Venetianen, welcke hy becrijgende om den twist van eenigen Landen van Fryoli ende tLantschap Trevigiane, welcke hy seyde dat de Venetianen inhielden, ende waren vande Leengoederen ende toebehoorten des huys van Oostenrijc. Onder verscheyden Oversten des garnisoens van Verone, was een Edelman ghenaemt Constantin Boccali, een Griec van geboorte, ende afcomstich van de oude Despoten van Albanie, die den Turc uyt hunne Landen joegh na de doot van dien groten Capiteyn Scanderbec, die den Barbaren so cloeckelijc wederstaen ende so | |
[Folio 100v]
| |
groote victorien op hun vercregen heeft. Desen Griec was jong schoon van grooter gestaltenisse, wel gemaect van leden, vriendelijc van aensichte, ende hebbende eenige treffelijcheyt die te kennen gaf van welcken huyse hy gecomen was, ende voorts cloec ende vroom van persoon als de geene die van Kintsbenen af geboren ende opgevoet was inde oeffeninge van wapenen, gelijc hier voortijts alle de Princen ende grote Heeren daerin geoeffent werden. Desen Edelman hadde den last van lichte Peerden binnen Veronen, dienende tot de bescherminge der selver: ende geduerende zynen dienst en conde hy so wel op zijn hoede niet wesen oft hem en werden lagen geleyt, ende wert verrascht, niet door den Venatianen ofte Fransoysen, hoewel zy alle dagen uytvielen, ende tot voor de Poorten quamen, maer wel door de Liefde die uyt was om hem te beclippen, ende hem ooc int garen creech. Ende om hem in vaster gevanckenisse te houden, ende te meer lijdens aen te doen, so maecte hy hem slave van eene gantsch schone ende edele Vrouwe, doch straffer ende wreeder als den Griec wel wenschte by de gene diens gewilligen Dienaer hy was: want niet tegenstaende hy alle middelen ghebruycte om haer liefde te gewinen, gaende alle ure voorby hare woninghe, sparende ghelt noch goet, so wast evenwel alles te vergeefs: want tzy dat de Ioncvrouwe haer herte yemant anders gegunt hadde, ende by eenen wilde blijven, ofte datse de eerbaerheyt in haer gemoet geprint hadde, sy en maecte gantsch geen werc noch van Constantin Boccali, noch van zijne vrijagien: het welcke den Griec wonderlijcken verdroot, meynende de Vrouwen van herwaerts over so licht tot minnen te brengen waren, als die van zijnen Lande, ende merckende datse zijn geselschap mijde, ende hem alle gheleghentheyt benam om met haer te spreken, so schreef hy een brief aen zijn wreede Meesterse, die hy haer sont door een Ioncvrouwe die hy daer toe beradet hadde. | |
Brief Van Constantin Boccali aen zijn Lief.Ioncvrouwe, ick en soude noyt gedacht hebben dat schoonheyt ende strafheyt so wel souden hebben connen | |
[Folio 101r]
| |
overeencomen, als ic nu tegenwoordich by ervarentheyt aen u bevinde, ende en hadde noyt gelooft dat by sulcken schoonen gesicht te vinden soude zijn sodanighen herdicheyt, die selfs de Marmorstenen ende d'alderhertste Rootstenen te boven ginc, ende so ick eenighen middel wist om die hardicheyt te vermorwen, ic en hebbe noch leven noch bloet ofte ick en soudet daer aen besteden, ende soude my voor geluckich houden te behagen die de schoonheyt selve is, welckers gedaente so vast in mijn herte geprint is, datse daer niet uyt te halen en is, selfs niet met de verstaefde schichten des doots. Maer ist ooc wel mogelijc dat ghy niet en bemerct tlijden van desen elendigen brandende in Liefde? Indien het u onbekent is so ghelooft my, die u sulcx verclare, ende en denckt niet dat ick de straten van Verone so dicwils besoecke, als om door tghesichte mijn ghepassyt herte eenige laefnisse te geven. Doch indien mijn lijden u bekent is, ende het ongeluc dat my bespringht, hoe ist mogelijc dat sodanigen wreetheyt by u zy, ghedogende de vernielinge van die v beminnen ende tverderf van die u aenbieden hunnen ootmoedigen dienst. Hebt acht, bid'ic u, op mijne ghetrouwicheyt, en op mijn liefde, indien ghy metter daet niet en bevint trou ende warachtich, laet over my sodanigen straffe comen als over den trouloosten verrader dier leeft. Hierentusschen bid'ic u my dese deucht te doen, dat ic my mach houden geheel uws te wesen, ende voor sulcx aengenomen zijnde, niet en verworpt de dienstbaerheyt des genen die niet en leeft als om u onderdanich te wesen, ende tselve niet en soect te behouden so hy uwe gratie moet ontberen. Constantin Boccali.
De Ioncvrouwe die Boccali dese vrientschap dede, was goede vriendinne ende seer gemeyn met Camille (also sullen wy haer noemen dewijle Bandel haer niet en noemt by name) ende daerom en maecte zy geen swaricheyt voor hem die bootschap te doen, haer selven sterc makende die te vreden te stellen, ende haer tonge so wel te gebruycken, datse geen oorsake en soude hebben als om daer mede te | |
[Folio 101v]
| |
lachen. Alsse nu by Camille was, seyde sy haer: Op heden heeft my onversiens overvallen een seecker Edelman, den welcken ic hebbe moeten beloven, aleer ick uyt zijn handen conde geraken, een bootschappe van sijnent wegen aen u te doen, maer so de selve u niet en behaecht, en hebt dat my niet te wijten, dan wel die my daer toe ghedwonghen heeft, ende alsoo hy my niet bevolen heeft u yet mondelinge te segghen, siet daer ist daer hy my mede belast heeft, nu mach v. l. sulcken antwoorde daer op gheven alst u goet dunckt, want ick hebbe mijn belofte volbracht. Camille aenveerde den brief, maer so haest als sy alleenlijck den naem vanden Griec gesien hadde, met gramschap ontsteecken, scheurde den brief in duysent stucken, segghende: Ic verwondere my over de vermetentheyt deses Ruyters, die den Vryer wil maecken aen eene die na hem noch zijne rasernijen niet en vraecht: ende ten ware ic dencke dat hy u bedriechlijcken aengerant heeft om my te quellen, ic versekere u dat ic van nu voortaen met u niet meer spreecken en soude, sulcken staet u qualijck voeghende, soo dat ick my verwondere dat ghy u niet en schaemt, ende niet ghevreest en hebt uwe onteeringhe. Heb ick u al niet van te vooren geseyt seyde d'ander, dat ick verrascht ben, ende niet en wist wat het inhouden was van tghene ic bracht? Doch ick ben hier by geleert geen brieven meer te draghen, oft ick en weet wat daer in sta: niettemin aenghesien het maer van liefde en is, so en isser so veele niet aengelegen, want ick en houde u voor soo slecht niet, ofte ghy en weet wel wat ghy daer in te doen hebt: Dan hadde ickt geweten, soude de partije selve voor my behouden hebben, ende voor u soo milt niet gheweest hebben. Houdt ghy my oock voor so simpel dat ic sulcken voghel ghevanghen hadde, die soude willen quijt wesen ofte oversetten, ten waere ick dachte hy u dienstelijcker ware als my, ende om gheen saecke ter werelt u dit ongelijc soude willen doen? My ongelijc daermede doen? (seyde Camille) geensins, maer wel groote vrientschap, want ic soude daer door ontslagen zijn van een groote quellinge ende verdriet, siende daghelijcx voor mijn deure desen moeyelijcken quant, my bespringhende met zijne ooghwerpen, ende qualijc voe- | |
[Folio 102r]
| |
ghende manieren van doene, ende niet te passe comende, ghelijck hy oock ongheschict ghenoech is, luttel hem verstaende wat vereyscht d'eerbaerheyt van onsen doene. Danck hebt (seyde d'andere) dat ghy my wilt versadigen met tghene daer ghy de walginghe van hebt, ende hy u mishaecht, so begeer ick hem veel minder als ghy: want ic ben so lacker dat soo een spijse niet seer goet en is, mijn gesicht daer niet eens na voegen en wil. Aldus ic ontsla Constantin, sy neme hem de wil, ende my en rucx wiens Dienaer hy is, ofte wien hy aengenaem is: wel is waer dat ick hem so grooten vyandinne niet en ben, noch en ben so onbarmhertich niet met de gheene die in lijden zijn, oft ick en wil hen noch geerne raden van nate laten u voortaen meer te vervolghen, doordien aen u so weynich voordeels is, als oft hy metten hoofde tegens de muer liep. Sulcx salt wesen (antwoorde de spijtighe Camille) want evenwel sal dit de leste weldaet wesen die ick bewijsen sal, hy zy Man ofte Vrouwe die van zijnent wegen comen sal, ende ten waere ghy my een so goeden vriendinne en waert geweest, ic en soude zijn schrijven so grooten eere niet aengedaen hebben, ende veel min alleenlijck een woort u antwoorde ghegheven hebben op zijn ongherijmt schrijven ende onbehoorlijcke begeerte: biddende u wijders my t'ontschuldighen, dat ick u niet langher mach verselschappen. De Heer Constantin verstaen hebbende de strafheyt zijner Meestersse, en gaf daerom den moet niet verloren, hem vertrouwende op tgemeyn seggen, dat den Eyc met den eersten slach niet en valt, ende dat een weynich weygerens geen ontseggen en is, nam de sake noch meer ter herten, wandelende dagelijcx voor by hare wooninghe, somtijts met geselschap, ende somtijts daer sonder, doch nimmermeer dat hy haer aen de deure ofte venster conde sien, dies hy meynde zijn sinnen missen, ende ten hadde gedaen een Soldaet onder zijn vaendel liggende, gheestich ende fray van dichten voor die tijt, ic ahcte dat hy een dwaes stuc soude bestaen hebben, hem selven ombrengende, maer desen quant die de listicheden der vrouwen genoech bekent waren, besonder de liefde aengaende, gaf hem moet ende raet van so lichtelijc de sake niet te laten varen, | |
[Folio 102v]
| |
seggende dat hy haer alsnoch niet eenige frayichyt gheschoncken en hadde, twelc het eenich slot was, ende den sleutel om te openen ende t'ondecke d'alderhechtste eerbaerheyt diemen soude mogen bedencken. Desen raet vont den Boccali goet, ende hierom bat hy den Soldaet hem behulpich te wesen, ende eenen bequamen bode hier toe op te speuren, het welc hy deede, hem brengende een vande listichste coppersen van haren tijde, die wel soude derren aennemen hebben te winnen een Lucretia ofte Penelope, nochtans was hare wetenschap ofte const te vergeefs by dese, door dien Camille weygerde de giften t'ontfangen, ende verachtende de brengersse aleer zy hare aensprake begon, verweerde haer cloecklijc tegen sulcken crachtigen aenval ende aenstaende perikel. Dus seyde de Oude (wedergekeert zijnde by den Grieck) dat so zy aen t'spreken hadde moghen comen met Camille, datse haer niet ontspronghen soude hebben, ende datse hare cuysheyt voor soo vast niet en hiel, ofte zy en soude met schanden wel los te crijgen wesen, ende soo zy geen vaste Liefde ghestelt en hadde, de stercte lichtelijck te bespringhen ende te crijghen ware: ende dese Toovenersse erch in haer stuck, beroemde haer de Ioncvrouwe so wel t'ondertasten, dat so zy haer alleenlijc int minste gehoor wilde geven, hem die tot zijnen wille te brengen, al hadde sy schoon hondertmael het tegendeel voorgenomen: ende bat de Heere Constantin hem te verblijden, ende sodanighen strafficheden niet te achten, dewijle het maer Vrouwen manieren van doen waren, die haest overginghen, ende veranderden so dickmaels hen wat anders te voren quam, maer dat hy hem wijsselijc dragen soude, ende een goede ure wachten om met Camille te spreken. Hoe gaet dit toe (seyde Constantin) zijn de Vrouwen soo wanckelmoedich, datse in een ure van zin veranderen? Meynt ghy antwoorde d'oude Quene, dat het inde Vrouwen vast ende onveranderlijc zy, dat selfs inde Mans veranderlijc is? waer sulcx by u geweest, hoe sout ghy Dienaer ende slave geworden zijn van dese Ioncvrouwe: hierom ist dat ic u rade u niet te quellen, ende metter tijt haer eygen faute mercke, ende bekenne het ongelijck | |
[Folio 103r]
| |
dat zy u doet, u verworpende als ooc uwe verdiensten ende lange dienstbaerheyt, ende alsdan sult ghy gewaer worden oft het vast gaet oft niet, datmen een goede ure moet waernemen om aen de Vrouwen yet te versoecken. Sekerlijc seyde de Soldaet, ghy spreect als een vrouwe die verstant heeft, daerom bid'ick u mijn Heere gedachtich te wesen, ende te bedencken hoe groot ende geweldich zijn lijden is, brandende midden inde coude, ende stervende van coude omringelt zijnde met vyerige vlammen. Sy beloofde tgene zy niet volbracht, hoewel nochtans de Vrijer synen lust boette, maer by een wonderlijcke geschiedenisse also ghy hier na noch verstaen sult. Constantin dan, vergeselschapt met zijnen Soldaet, ginc dicwils gins ende weder voorby zijns Liefs huys, zijne liefde verclarende met suchten, teeckenen ende ooginge, maer met so weynich voorspoets als te voren, want om de liefde zijner Beminde te becomen, moest desen Heere bestaen een merckelijcke dwaesheyt ende rasernije. Den Soldaet cloec van verstande, hoewel hy bemercte dat dese sake niet wel tot goeden eynde en soude comen, so gaf hy nochtans zijnen Capiteyn moet ende troost, ende verselschapte hem op een tijdt teghen den donckeren voor zijns Liefs huys met een Luyte, op de welcke hy seer wel ende lieflijck speelde ende songh.
Het ghedenck van een vermaecken
Over langhen tijt verhoopt
Can het groot ghequel niet staecken
Twelck mijn Hart dus overloopt
En met duysent glinsteren noopt,
Die de nieuwe voncken braecken
Sonder dat het derf bestaen
Eens om hulp te spreken aen.
Inde plaets daer toe ick wende
My, Ick doch gheen rust bejaech
Mijn benautheyt heeft gheen ende
Maer verdort mijn beenen staech,
My verselschapt oock een plaech
En ick baed my in ellenden
| |
[Folio 103v]
| |
Neder in een duyster velt
ijl van alle troost ghestelt.
VVant ick sie daer maer een schadu
Van een dorre mag're vreucht
En t'ghequel comt my so na, nu
Dat mijn graech begerich jeucht
Is om van t'geveynsde vreucht
Te versoecken weer ghenae, schu
VVijl sy my staech wort ontruckt
Als haer bysijn my gheluckt.
Noyt en heeft so haest verdwenen
T'schim van Dido in den Hel
Doen AEneas mochte meenen
Eens te doen zijn onschult wel
Gh'lijck my dees hout in t'ghequel
En dat vlucht sy schichtich heenen,
VVaeruyt ick geheel vermoe
Dat ick om niet mijn dienste doe.
Maer wie soude connen scheyden
Van alsulcken plaets sijn sin
Ick wil daer noch vreucht in leyden
Alhoewel gheworpen in
T'vier van een onheelbaer min
Daer ick gans gheen hoop verbeyde
Oock in dese droeve pijn
Soeck ick niet dan doot te sijn.
Licht'lijck mach u mont vermonden
Dat t'hert my niet lief en heeft,
Ach ghy hebt my goet te wonden
wijlde doot, wijl al dat leeft
Anders my gheen rust en geeft
Als tot dienen sy verbonden
van dien ick t'vervolghen boot
tot in t'leven ende doot.
VVant al waert ghy noch veel wreeder
| |
[Folio 104r]
| |
Alsmen selfs de wreetheyt acht,
Al stont ghy myn bidden weder,
Sonder trouheyt so ghy placht,
Alwaer de bleecke doot ghewracht
en gheschildert voor u neder
in u schadu, siet: ick souw
Noch vervolghen u mijn vrouw.
Siet, al hadd' mijn droeve sinnen
D'alderwreetste liefd' ghewont,
Die deurboorde my van binnen
t'Hart tot d'alderdiepste gront,
Noch so sout ghy sien terstont
varsche cracht in my beginnen,
K'souw ghebooren in mijn pijn
Als een Salamander zijn.
Dat het waters golvich draven
in een grondeloose graf
Dit mijn Lichaem had begraven,
Noch quam ick ghesont daer af,
Spijt de doot, spijt s'Zee-gods straf,
Om voor u mijn vrouw te slaven
Oock hou soud'ick connen heen
Sterven wijl ick dien maer een.
En mits ick dees Hemels hole
Staech met mijn ghedachten raeck
en ghy zijt mijn stut mijn pole
Mijn verlicht daer ick naer haeck,
wat verheve vlams gheblaeck,
sal mijn Ziel van t'vreucht doen dolen,
T'welck ick voel als ick voltouw
Mijn begeerte met mijn vrouw.
Liefde heeft wel connen maecken
Dat ick min en minnen sal,
Dan sy can de daet niet staecken,
want ick volghe niet den val,
van zijn wanckelbaer ghemal
| |
[Folio 104v]
| |
Maer van mijn volstandich haecken,
Niet zijn scheut, maer't vaste wit,
T'welck my dwinght met slaefs ghebit.
Ick ben slaef van u mijn schoone,
Mijn Goddin, mijn hooch altaer,
want soud'ick my trouw'loos toonen
en beminnen weer een aer,
T'sou my vallen veel te swaer:
en k'en wil gheen loosheyt troonen,
T'welck beletsel (so ick gis)
van al mijn beloften is.
Hierom sucht ick in mijn lyen,
Hierom queel ick ende sterf,
Dat ick in mijn marteleryen
en dit pijnelijck geswerf
Niet een ooghenblick verwerf,
voor mijn droeve Ziel t'verblijen
en dat ick my wijl ick leef,
Dus verr' van mijn vrou begheef.
Siet ick sterf en k'ben t'onvrede
Dat ick leve noch so lang,
ick vervloeck den Hemel mede
Dat ick noch geen troost ontfang,
Ach der ongetrouwer drang,
Al haer tijt in vreucht besteden,
en verbitteren tegens mijn
VVijl sy g'lucks ghenieters zijn.
D'ongetrouwe men omarmet:
Maer mijn lief dien ick verkoor,
haer in t'minste niet ontfarmet,
Over my maer dooft haer oor,
D'onbeleefde krijcht ghehoor,
Maer mijn Ziel hoe seer het kermet,
Kan hoewel het tranen giet,
Desen kool uw dooven niet.
| |
[Folio 105r]
| |
Hebt ghy anders geen vermogen
Secht lichtvaerdich liefds gheplaech,
Als mijn dulheyt te verhoghen
En met hoop te voeden staech,
Die hem toont tot minnen graech,
Ach mijn staet een pijn voor ooghen,
waer van ick t'verlossen sal
Noch verwachten by gheval.
Dat Camille hoe straf zy oock was, ende hoe seer zy de liefde verachtede, dat gehoort hebbende, van binnen, haer daer door ontstelde, ende eenige beroerte des herten creegh, ja sodanige dat indien Constantin by haer geweest hadde, om het inhouden met monde te bevestigen, ende haer hadde mogen verclaren de groote smerten ende tlijden zijns herten, met suchten ende tranen die alsulcken doch ghemeyn zijn, ick twijffele oft se hare wreetheydt niet en soude hebben laten varen, ende haer nu soo minnelijck niet en soude ghetoont hebben, alsse te vooren wreetheyt ende hardicheyt bewesen hadde. Maer also zy niemant by haer en hadde die dit vyer twelc haer began te branden, voorts stoocte, so verdween tselve so haest als d'oorsake van tselve vertrocken was: want so haest als Constantin van daer gescheyden was, ende Camille alleen zijnde, overleyde tot wat eynde haren Vrijer sulcx was doende, so wast met haer wederom als te voren, spottende met haer selven ende met hare grote lichtveerdicheyt, seggende: Wel Camille, zijt ghy die de Liefde bespringen wil, om so lichtelijcken over u te heerschen? soude tgehoor, een van mijne sinnen alleen de macht hebben mijn gemoet ende voornemen te veranderen, ende tghene in my tbeste is te doen, dencken oft begeren dat tot mijn nadeele soude wesen? sulcx en moet nimmermeer geschieden, dat een weynighe kittelachtighe Musijcke my verleyde: veel eer en comer geen snaren op eenich Instrument, noch en moet eenich geluyt geven ende aengesien ic bemercke d'onvolmaectheyt die by ons is, ende dat het vleesch zijn gemac hebbende, lichtelijcken de gesontheyt der Zielen soude benemen, so sullen d'uytwendige leden daer over de straffe dragen, niet meer genietende | |
[Folio 105v]
| |
dat hun aengenaem ende behaechlijc is, op dat door hunne wellusticheyt, ic niet en verliese de gherustheyt mijns geests. Ben ic ooc noch so slecht ende onbedacht dat ic niet en wete de Musicke ende den Dicht te wesen Staet-dochters der Liefde? ende dat door de selve de rasernije der Liefde eenigen glans van volmaectheyt schijn te hebben? Singht ende speelt Moosianckers so lange ende veel als ghy wilt, ende roept Apollo ende de Musen tot u gehoor, want so veel my aengaet, en dencke voortaen my gheensins daerby te laten vinden. Wederkerende nu tot Constantin, hoewel hy hier door niet en vorderde, ende dat al zijn doen te vergeefs was, so en minderde daerom zijnen brant gantschelijck niet, maer vermeerderde des te meer: want hoe Camille haer stracker toonde ende hem meer tegen was, hoe hy haer meer beminde ende vervolghde. Gheduerende desen handel, ende dat byna alle tvolc der stadt bekent was d'overgrote liefde die desen Ionc-heer Camille toedroegh, so gebeurdet dat Constantin op eenen tijdt rijdende lancx Verone op een schoon Turcx Peerdt, zijn Beminde vondt staende op eene vande schoone bruggen over de Riviere Agide loopende, als voren verhaelt is, midden door de Stadt, int geselschap van andere Ioncvrouwen, haer groetende seer beleefdelijcken. Dese wrede was so ontstelt door tgroeten van Constantin, datse haer omkeerde gantschelijc ontstac van gramschap, ende so natuerlijcken bloosenden verwe creech, datse de opgaende Sonne tsmorgens verschijnende verre te boven ginc, twelc hare schoonheyt so vermeerde, dat in plaetse van door dese wreetheyt hem te doen wanhopen, hy des te meer wert brandende, ja so geweldichlijc, dat alle twater vande Riviere niet machtich en was dien te blusschen, gelijc hy daerna metter daet bewees. De Ioncvrouwen die in tgheselschap van Camille waren, namen seer qualijc dese hare maniere van doen, ende hun belgende over dese onbeleeftheyt, seyde eene der selver tot haer: Sekerlijc Ioffrou, ghy laet blijcken dat in u is wonende eene onmenschelijcke strafheydt, dat ghy u vergramt, ende een teghenheyt hebt in die u be- | |
[Folio 106r]
| |
[mint] dat ghy u vergramt ende een tegenheyt hebt in die u beminnen, ende met quade ooghen aensiet so beleefden Edelman, ende die u gegroet heeft met sodanighen ootmoedicheyt ende eerbiedinge. Heeft hy u, ofte u eere ergens te cort ghedaen, met dese zijne beleeftheyt t'uwaerts? Voorwaer ghy en behaelt daermede gheen groote eere, van sprake te weygeren, oft u te keren vanden genen die so ootmoedelijck u is groetende. Den Edelman hoorende dat de Ioncvrouwen voor hem spraken, ende verwachte d'antwoorde niet van Camille: maer verstout zijnde door de vorighe redenen, hem keerende tot hunlieden met een sonderlinghe geschictheyt ende welvoegentheyt, sprack hy hun aen in deser manieren: Mijn Ioncvrouwen ghy siet merckelijcken in hoedanigen staet ick ben: Ick beminne dese schoone Ioncvrouwe, twelc ic niet en wil noch en can ontkennen, ende dat om dat ict voor een groote eere houde te beminnen een sake die met sodanigen schoonheyt begaeft is, ende om twelbehagen ende ghevoelen mijns geests hebbende mijn sinnen so wel gestelt, haer beminde meer als my selven: so en begeere ic nu van haer geen ander vrientschap dan dat zy my de eere aendoe, ic en segge niet van my te beminnen, achtende sulcx alsnoch niet verdient te hebben, ooc en soude hare strafheyt sulcx niet toelaten, dan alleenlijc datse te vreden zy dat ic haer beminne ende haer slave zy, ende my selven mach houden voor haren Ridder, ende dat sy tot volbrenghinghe mijnes diensts gebiet over my hebbe, mijn goederen ende leven gebruycke als haer eygene, want d'een so wel als d'ander zijn de Liefde toe geeygent onder haren naem ende jonste, willende blijven so lange als ick int leven ben, haren getrouwen ende onderdanigen Dienaer: Maer ongeluckigen als ic ben, zy is seer spijtich, ende boven mate wreet t'mywaerts, ende mijn verdriet ende lijden en gaet haer niet meer ter herten, als oft het niet met allen en ware. Indien ic ergens in misdaen hebbe dat syt segge, my beschuldige, ja veroordele, ic salt geerne lijden ende volbrengen, al hinger ooc mijn leven aen, twelck my doch evenwel niet en behaeght, als alleenlijck om tselve tot haren dienst te gebruycken. Camille wien | |
[Folio 106v]
| |
dese coutinghen so wel bevielen, als oftmen haer therte afgesteken hadde, was so ontstelt van spijt ende gramschap, datse tgheselschap verlaten soude hebben, ten hadde ghedaen de vreese van gheacht te zijn een malle ende onbeleefde Sottinne: So dat de Heere Constantin teghens haren danc hem versadichde in haer t'aenschouwen, ghenietende zijne ghewenschte spijse alleenlijc door tghesichte ende wille: Vele ende verscheyden reden werden daer onder de Ioncvrouwen ghehouden, als oock by die ghene die den Grieckschen Prince verselschapten, die wy om tlanghe verhael nalaten, dienende ooc niet tot deser Historie, alleenlijc wil ick schrijven van een lustighe Ioncvrouwe onder den hoop, der welcke d'opgheblasentheyt van Camille verdroot, ende hadde wel ghewilt datse wat sachtmoedigher ende goedertierender den Griecschen Heere hadde gheweest, die van elck een om zijne beleeftheden ende lusticheyt bemint ende gheeert wert: Dese dan haer keerende nae Boccali, dede hem een verhael int langhe van alle de geveynstheden, listicheden, ende ontrouwe die de Vrijers ghewoon waren te gebruycken, aende ghene die zy versekerden so vierichlijcken te beminnen. Camille die tot dier tijt toe niet een woort gesproken en hadde, loofde grotelijcx tseggen van de Ioncvrouwe, bevestigende tselve met so vele omstandicheden ende redenen, dat by de selve wel te speuren was de tegenheyt die sy hadde in tvervolgh vanden Heere Boccali, die verwonderde over de geschictheyt der redenen zijner beminde, hoewel de selve niet grotelijcx tot zijnen voordeele en waren, want hy haer noyt en hadde hooren spreken, ende dacht datse in hem eenich gebrec moeste gespeurt hebben, door twelcke sy geen behagen in hem en conde hebben, deses niet tegenstaende sprac tot zijn Liefste in deser manieren: Mevrouwe, ten is my maer te wel bekent de cleynachtinge die ghy van my hebt, dewijle ghy u niet eens en geweerdicht, om int minste t'aenschouwen den brant die mijn herte verteert, mijnen geest sonder ophouden quelt, ende mijn Ziele treckt van haren behoorlijcken plicht. Ende ick (indien de Liefde sienlijc waer, ende voor onsen oogen sick conde vertoonen) dat soo | |
[Folio 107r]
| |
wanneer ghy de minste glinstere des viers gesien haddet, voortscomende uyt de vierige vlammen daer mijn herte in blaket, alhoewel ick gheene verlichtinge van u en verwachte, dat ghy ten minsten ontfermen ende medelijden soudet hebben met mijn lijden ende smerten: daer ick alsnu (door dien u sulcx onbekent is) niet en speure als verachtinghe ende wreetheyt. Ic brande ter liefde van uwen persone, ick sie ende ghevoele mijn verderf, ic verteere my selven, ende dat alles sonder te speuren eenige verlichtinge: ja den brant der liefde die ic u toedraghe is so groot, gheweldich ende crachtich, dat alle het water deser Riviere die onder dese brugge vliet, niet crachtich genoech en soude wesen om te lesschen noch uyt te blusschen de vlammen so crachtelijck in mijn herte ontsteken. Och Mevrouwe, is de ontferminge so geheel van u vervreemt, dat ghy veel liever hebt my te sien sterven, als my het minste ontset te doen, ende eenichsins te verlichten d'ellendicheden van een Edelman u so geheel toegedaen, dien de doot aengenaem is, indien hy u eenigen aengenaemen dienst daer door can aendoen? Wel aen, antwoorde de straffe Camille, indien uwen brant so geweldich is, als ghy verclaert, mijnen raet is dat ghy in dese Riviere springht, om den selven wat te verkoelen, ende om de rasernije te verlichten, die u beneemt tbeste dat in u is. Nu moet ghy weten dat het alsdoen int leste van October was, ende dat de coude hare cracht begon te toonen, ende dat door den Noorden wint, die het weder ooc niet verfraeyde daerenboven was de Riviere Adige hooch ende verheven door de veelheyt des regens, ende verhieven sick de baren so geweldichlijcken door de winden, dattet schrickelijc was alleenlijc de selve also te aensien: Dit alles niet tegenstaende, den verblinden Vrijer, verstaen hebbende den raet van zijn Alderliefste, van zijnen brant te lesschen in de Adige, en bedacht hem niet lange, maer zijn hant opstekende sprac hy tot Camille: hier ben ic, bereyt om u te gehoorsamen, ende in de Riviere te springen, indien ic int minste u daer mede mach behagen. Sy die nimmermeer en soude gedacht hebben, dat den Edelman so slecht ende buyten sinnen soude zijn, hem te willen werpen in sodani- | |
[Folio 107v]
| |
ghen merckelijcken perijckel, seyde hem: So veel weet ick wel, dattet my een aenghenaem sake sal wesen, verstaende daer by van niet daer in te springen, want zy geensins haer en conde laten voren staen, dat hy hemselven al willens soude hebben willen verdrincken. Maer den Minnaer getrouwer ende gepassijt meer als de reden vereyschte, alle nadencken te rugghe stellende ende niet trachtende dan om zijn wreede Meestersse te behagen, gaf zijn Peert te sporen, twelck zijnen keer elderwaerts willende nemen, bedwangh hy tselve te moeten springen in een van de periculeuse Riviere van gansch Italien, vol afgronden ende draeyende wateren, selfs ontrent de brugghe, daer desen onbedachten geck in spronc. Den sprinc gedaen zijnde, so is t'peert so door den last diet op hadde, als door zijn eygen swaerte, tot op den gront gesoncken, alwaer den Edelman ten deele hem voelde omhelsen van de Water-goddinnekens der Beken, loopende in dese Riviere. Constantin die noch recht inden sadel sat, ende de stegelreepen noch den toom niet verlaten en hadde, quam mettet Peerdt op, het welcke moedich zijnde, pruyste ende loste door de neusgaten twater dat het int sincken ingenomen hadde, ende swom door tgeleyde zijns Meesters tegen de stroom ende loop des waters, brekende dien niet gewelt om aen den cant te comen, ende sick te behouden, so het doenlijc ware geweest. Hierentusschen den Minnaer makende van den noot een deucht, hem keerende na zijn Meestersse, riep met luyder stemme, Siet Mevrouwe, siet hier u Dienaer midden inde Baren heel nadt ende begoten, als ghy wel dencken meucht, sonder nochtans te gevoelen eenige verminderinge des brandts die my verteert, maer daerentegen hoe t'water my meer omcingelt, ende meynt te vercoelen, hoe hun de vlammen meer in my verheffen ende mijn herte branden. Nu terwijlen elck een hem seer verwonderde over het avontuersch ende perijculeus voornemen des vrijers, ende over te cloecheyt ende stoutheyt zijns ghemoets, ende veel meer over zijne crachtighe Liefde, so datter qualijc yemant een woort van benautheyt conde spreken, so is den Vrijer, die zijn gesichte | |
[Folio 108r]
| |
meer hadde op zijn beminde als op tverdrincken zijne Peerdts, aenden cant gecomen, maer ter plaetsen daer de kaeye bemuert was, ende onmogelijc om uyt te comen, so dat den Griec bedwongen was een ander kaey te soecken om uyt te comen, maer tot zijnen ongelucke, niet tegenstaende hem den brant int midden des waters vermeerderde, so nam hy meer waters in als hy wel behoefde om zijnen dorst te blusschen: want also hy zijn Peerdt omkeerde, ende dat tweemael de sporen gaf, so heeft haer de Beeste, soeckende haeren Meester te behaghen, weder int diepe begheven, maer den stercken stroom des waters heeft tPeerdt de beenen tsamen geslagen, ende de vier voeten om hooge doen steken int diepste der Rivieren, ende alsdoen verliet Constantin tegen zijnen danc de stegelreepen ende den sadel, houdende nochtans altijdt den toom byderhant, ende quam also wederom, boven leydende tPeert neffens hem. Dit tweede ongeluck den armen Vrijer overcomende, verbaesde in sulcker maniere alle d'aensienders die op de brugghe stonden, datse alle om hulpe riepen, so wel Mans als Vrouwen tot ontsettinge vanden Edelman: maer also het water seer ontstelt was door de cracht der winden, so en wasser geen Schuyt-man so stout die hem te water dorst begeven, also dat den Minnaer hem niet te verlaten en hadde als op Godt ende op zijne cracht ende dapperheydt, twelck hem veroorsaecte zijn Peerdt te verlaten, ende hem te begeven tot swemmen met grooter moeyte, als die wel gecleet was, ende voorsien van rapier ende poignaert, nochtans den noot hem moet ghevende, so dede hy zijn beste om de Baren te breken met cracht ende gewelt zijner ermen. De Ioncvrouwen het merckelijc perijckel van Boccali voor oogen siende, bewesen met gebaer ende gelaet, ende uytstortinghe van tranen het lijden dat haer beweeghde, maer boven alle d'andere, die haer daer te voren so straf getoont hadde, stortede uyt een Zee vol tranen, met een beweechlijc gelaet, uyt vreese der aenstaender doot des genen die om harent wille hem in sodanigen perijckel gestelt hadde, roepende met luyder stemmen ende biddende datmen doch haren Vrijer bystant | |
[Folio 108v]
| |
dede: ende siende dat daer niemant en was die hem selven dorfde avonturen, soo riep sy selve hem aen, dat hy moet ende couragie soude nemen, ende zijn beste dede om aen lant te comen. Constantin acht ghenomen hebbende, soo op de tranen als op t'gheroep van zijne Camille, ende bemerckende de sorghe die sy droech, op dat hy zijn leven mochte behouden, ende met hoedanighen metlijden sy zijn ontsettinghe vervolchde, en vraechde niet een siere naet perijckel daer hy in was, ende hiel hem voor ghenoech voldaen van sodanighen soeticheyt ende beleeftheyt, verhoopende dat dit beginsel niet als een goede uytcomste en conde gheven. Ende liet hem derhalven voorstaen uyt alle perijckel te wesen, soo dat hem zijne crachten vermeerderden, soo dat hy in spijte vanden Nymphen der Riviere (die hem alreede begonnen te vrijen) hy behouden aent Lant quam daer de Ionck-vrouwen stonden, alwaer zijn volck oock was die zijn peert ghecreghen hadden, zijnde soo laf ende machteloos, alst wel stout ende moedich te vooren hadde geweest, van zijn Meester daer toe geport zijnde. Soo haest als Constantin uyt het water was, soo schoon, nat ende beslijct zijnde, vertoonde hy hem met eene nederige eerbiedinge aen zijn Meestersse, seggende: hier ben ick mijn Ioncvrou noch alsoo vierich, brandende ende ontsteken als ick in alle mijn leven geweest hebbe, ende en ontsie niet wat mijns gheworden mach, als ic alleenlic u eenigen aengenamen dienst doen mach. Camille die met hare tranen verdreven hadde de strafheyt haers ghemoets ende herdicheyt des herten, de tranen noch in de ooghen hebbende, antwoorde hem aldus, Ioncheer ick en hadde noyt gedacht, dat dese rasernije (die ghy Liefde noemt) sodanigen cracht ende macht hadde, ende dat selfs over de cloecke ende vrome herten: ende en nemet niet qualijc, so ick segge dat dese uwe stouticheyt meer te houden is voor lichtveerdicheyt ende slechtheyt, als voor wijsheyt ende stantvasticheyt: Ende indien dese uwe liefde getrou is, als ick wel bedwonghen ben te bekennen, als ghesien hebbende soo merckelijcken proeve ende litteecken, soo bid'ick u mijn Ioncker van nu voortaen met meerder ghestadicheyt ende ghe- | |
[Folio 109r]
| |
tempertheyt daer toe te gaen, ende te bedencken dat de Ioncvrouwen die eenich verstant hebben, hun te vreden houden met een oprecht ende ongeveynst herte, sonder dat noodich is soo veel gheruchts te maken in saken die meer eenicheyt ende stilte vereyschen, als veele redenen ende uytroepinghen. Ick sie ende bemercke dat ghy ongheveynsde liefde toedraecht, daer van ick u bedancke nae behooren, ende beloove u dat ic niet ondancbaer en sal wesen, voor soo vele ic vermach ende de eere toelaet, aenmerckende d'eerbaerheyt ende edelheyt van een vrijer, den stoutsten die ick binnen mijn leven geweten hebbe, ende die weerdich is boven alle andere geeert ende onthaelt te worden, als den eenighen int vervolgen, so wel als in getrouwicheyt ende stantvasticheyt. Den Edelman aenhoorende de minlijcke woorden van zijn uytvercooren, wert soo bevangen met blijtschap, dat hy bynae in onmachte viel, ende schier den geest soude gegeven hebben door d'overgroote vreucht, ten ware het lichaem dien behouden hadde, verwachtende noch een meerder geluck. De Ioncvrouwen die daer tegenwoordich waren, siende desen jonghen Edelman also bevanghen, meynden dat het eenighe flau-herticheyt was, door voorleden arbeydt ende het inghenomen water, dies sy so ontstelt waren, als doen hy in de Riviere was: maer Camille oordeelende de beroertheydt des herten van haer lief, alsoo sy alreede ghevoelen daer van hadde, nam hem byder hant, ende seyde: Ioncheer het sal u genoech wesen bewesen te hebben uwe begeerte onuytblusschelijck ende niet om dempen, sonder te gehengen dat de felle coude u lichaem alsoo bevanghe, in sulcker voeghen dat daer door den geest niet en verliese de vyerighe stralen, ende alsoo niet en veroorsake deser Ioncvrouwen droefheyt, die u alreede voor behouden houden aen lant zijnde: Ende alsoo is mijnen raet dat ghy nae huys treckt, ende u drooght van desen groven dau der Adige, die geen cracht met allen gehadt en heeft te dempen soodanigen edelen ende crachtigen vyer, als tgeene u alsulcken cloecheyt gegeven heeft. Den Griecschen Edelman meynden haer te antwoorden, maer sy seyde hem dat hy sorghe soude draghen voor zijne | |
[Folio 109v]
| |
gesontheyt, ende dat hy daer na haer met goeder moeyte soude spreken, ten ware dat zijn vyer so crachtich ware, dat zy daer door verbrande. Oft Godt gave (seyde Constantin) dattet alsulcken plaetse in u herte genomen hadde, dat het mijne wat ontlast zijnde, ghelijcken last mochten draghen, want alsdan en soude het overschot my maer voor eenen lieflijcken dau wesen, ende de resterende cracht een welbehagen: maer aengesien ic niet geboren en ben als om u te dienen, so ist wel reden dat ic u in dit (ende in alles daer in u believen sal my te ghebruycken) gehoorsame: dit geseyt hebbende, nam hy beleefdelijc oorlof aen alle tgeselschap, ende ginc na huys, latende de Ioncvrouwen in verscheyden gedachten over t'gene datter gheschiet was, houdende de daet van Constantin voor eene van de selsaemste die oyt in eenich vervolgh der liefde gebeurt was, ende presen oock de beleeftheyt van Camille, die so lustichlijcken vergenoeght hadde den genen die hem om hare liefde in soo grooten perijckel ghestelt hadde. Hierentusschen de Ioncheer Boccali willende t'gheluc waernemen terwijlen het hem diende, en versuymde niet voorby zijns Liefs woninge te gaen, ende gewaer wordende dat hy haer eerbiedende, sy hem wederom groetede met een bly gelaet, ende met meerder beleeftheyt, als zy te voren haer straf ende stuer bewesen hadde, creech een vaste hope ende betrouwen van troost t'ontfangen, ende willende het ijser smeden terwijlen dat het heet was, schreef hy aen haer in deser manieren. | |
Brief aen Ioncvrou Camille.Ioffrou, my en is niet onbekent dat van alle de diensten die ic u bewesen hebbe, niet eenen en is die int minste verdient heeft, de vrientschap door uwe beleeftheyt ende goetherticheyt my bewesen, my behoudende int leven: nochtans so het u beliefde my noch dese eere ende deught te doen, dat ic u eens mocht spreken, ic soude my laten voor staen van alles voldaen te wesen, ende u voor ontslagen houden vande belofte by v. l. vrijwillich, gedaen ten tijde als my d'Adige uyt-spoogh ende | |
[Folio 110r]
| |
verloste uyt hare wreede baren, op dat ic met meerder vlijt, als oyt te voren soude dienen ende eeren de gene die haers gelijcke niet en is, noch in schoonheyt, noch in beleeftheyt, gelijcker ooc mijns gelijcke niet en is (sonder roemen) in oprechte trouwe, liefde, ende gewillighe dienstbaerheyt. Ic verwachte uwe antwoorde, ende sal u bevel nacomen, want ic en ontsie niet wat my mach overcomen, als ick maer alleenlijc versekert en ben eenich deel te hebben in uwe goede gratien, inde welcke ick my geheel ootmoedelijcken bevele. V ootmoedighe Slave t'aller tijt Constantin Boccali.
Desen brief wert Camille behandicht by een out Wijf, die den selven met beleeftheyt aenveerde, ende met een bly gemoet over-las, by haerselven grootelijcx prijsende het edel herte haers Vrijers, seggende dattet haer leet was, alsnu geen gelegentheyt te hebben hem te believen, twelc niet en geschiede met opgesetten wille, maer door een seker beletsel, twelc haest over soude wesen. Ende dat haer noch meer beweeghde was een Gedicht gestelt onder aenden Brief, ende gemaect by den Soldaet daer wy voren van vermaent hebben, ter liefden van zijnen Capiteyn, luydende aldus. | |
Sonnet
Ghemerct de stralen claer uwer oogen voorwaer
Verquicken mijnen geest, en tverstant my verlichten,
Zo ben ick sonder vaer, en doet mijn verdriet swichten,
Hier levend' in de doot op d'aerd end' Hemel claer,
Maer u vriend'lijck gesicht en lieffelijck gelaet
Zo haest niet is gekeert, of t'is my een benouwen
end' verdwijnt al mijn vreught, niet wetende waer varen
Als na der Hellen grond, zijnd' in alsulcken staet.
Alst ooc geseyt moet zijn, Camill' is mijn licht reene,
Mijn rust ende mijn troost, mijn Vyandin gemeene,
end' den eenigen wensch daer rust al myn geluc,
Laet my dan sulcken licht tot aller tyt omschynen,
en sulcken Nectar soet drincken voor alle wynen,
Ic wensch geen ander vreught voor alle mynen druck.
| |
[Folio 110v]
| |
Dese Veersen beweeghden de Ioncvrouwe Constantin te antwoorden, ende was dusdanich hare antwoorde, die sy d'oude Boyinne mede gaf. | |
Brief van Camille aen Constantin.Ioncheer den tijt en vereyscht niet meer te veynsen het lijden, twelck in spijt ende tegent voornemen des gemoets noodich is te openbaren. Ick weet dat ghy my bemint, ende u lijden en is my niet min bekendt als de quellinge die ick hebbe, dat ick u niet en can ghenoech doen, noch mijnen gheest te vreden stellen, die onrustich in my is, verplicht zijnde met sodanigen schult, die my gheheel uwe schuldenersse maect. Ick bekenne grootelijcx ghehouden te zijn in den Ioncheere Constantin, ende dat ick daerenboven hem soo goeden hert toedrage, dat waer ick can oft mach (behoudens mijn eere) hem sal voortaen believen met so goeder herten, als ic weet dat hy my soect te behagen: Maer Ioncheere, also ic u voor wijs ende voorsichtich houde, die niet en soect mijne schande noch oneere, soo bid ick u wat patientie te hebben, ende evenwel niet te meynen dat ic soecke uws ontslagen te wesen, want soo ick geen liefde en droech, het soude my onmogelijc wesen die binnen te houden, gelijc ghy voor desen wel bevonden hebt, doen ic u alderstraftste was. Sijt versekert dat ic u beminne met sodanighe suyvere liefde, als ic te voren gesint was u niet te verhooren: ende dattet Camille is die uwe getrouwicheyt aengenomen heeft, om die te voegen by mijne oprechticheyt, twelc ic u verclaren sal so haest ic de gelegentheyt sal hebben, de welcke verwachtende, ick my gantschelijcken bevele in v. l. goede gratien. De Boyinne die ghemeynt hadde datse haer tonghe soude hebben moeten te wercke stellen, was wel verwondert, dat Camille soo goeden coop gaf, ende sy soo lichtelijc tot haer voornemen quam, dies sy by den Griec ghecomen zijnde, verhaelde hem de bevallicheydt der Ioncvrouwe, de bequaemheyt haerder onschult, ende de droefheyt die sy hadde, om dat sy hem terstondt niet en conde believen. Boccali sulcx verstaende, kustede | |
[Folio 111r]
| |
den Brief meer als hondert-mael, ende nam voor hem haren raet te volghen, ende daerentusschen eenige lustige recreatie aen te rechten, volghende den eysch zijns edelen gemoets ende oeffeninge der wapenen: Hierom liet hy eenighe Balien rechten, ende nam vooren selve de beschermer der liefde te wesen, teghen alle die yets teghen de selve wilden spreken, ende aen elcken hoec eenen staeck, aen de welcke hy liet hechten de ontsegh-brieven, ende den naem van twee andere Edelmans, die het met hem souden houden, als Voorstanders der sake ende gherechticheyt der Liefde. Dese lusticheyt verwecte in vele de oude prickelen der Liefde, ende met een soet bedencken der voorledener gheneuchten, cregen sy lust met een vlijtich gemoet, om de wapenen aen te trecken, teghen dien die sy wisten onverwinnelijc te wesen, houdende de zijde der Liefde, de welcke Mars selve wijckt ende ghehoorsaem is. Boccali verstaen hebbende datter eenige waren, die hun veerdich maecten om hem aenboort te comen, dede maken drie Wapen-rocken, incarnaet, ghelu, ende groen, bezaeyt met vyerighe vlammen, vooren met Devise de Triumphe der Liefde, ende achter eenen Dau die langs de vlammen daelde, met dese woorden: Etiam interundas: Mijn cracht is noch midden int water. Sijn Medegeselle die gelijcke cleedinghe aen hadde, hadde voor devise te langhs een bebloet Sweert Trabajary morir, twelck te seggen is: Arbeyden ende sterven. Maer den derden, twelc den Soldaet was, den welcken hy alle zijnen secreten toe-vertrout hadde, hebbende opt hooft een swerte toerustinghe, het opperste rontsom verciert met vlammen, op het welcke gheschildert was eenen Vogel, met eene rolle in zijnen beck, in de welcke dese woorden geschreven stonden: Para mi mal naci, Mas nace vida de mi. Beteeckenende dat hy tot zijn ongheluck ghebooren wert, maer dat zijn leven weder uyt zijn doot voorts quam: Vooren op zijnen Wapen rock stondt gheschildert Mars in zijne volle rustinghe, maer ghebonden aen Cupidoos Waghen, met dese Dichten: | |
[Folio 111v]
| |
Naedien ghy dient als Dienaer mijn
So sal ick S'werelts Heere zijn.
Aen den eenen staeck wert gehecht een geschrift, inhoudende:
Niemant vervorder sich om vorder voort te gaen,
Ten sy hy hier belooft, als slaef te bidden aen,
Dees Godt, die beven doet de sterckste vande stroomen
De Hemelen, Aerd' en Zee, deur wettelijcke toomen,
VVant zijn verheve macht sich om en t'om verbreyt
Door hem wert t'oorloch en de crijchse cracht beleyt.
Aen den anderen stont geschreven.
De dulle Crijghs-Godt, en de sachte Venus zijn
Te samen hier ghestemt, te trecken eenen lijn,
Te blusschen alle cracht, te nieten al 'tvermoghen,
Dat d'aertsche Menschen doet tot hoghe saken poghen,
Soo wel van 'tminnen vyer als van tghevlijmde stael,
Sy sullen't nu ghelijck uyt royen altemael.
Dat niemant sich verstout dan hier voor by te wandelen,
Ten sy, hy sy ghewis van trouwheyt in zijn handelen:
Ten sy hy sy gheweest volstandich t'allen tijt,
Of anders wacht hy hier een overwreede strijt.
Dit opstel quam oock tot kennisse der Venetianen ende Fransoysen die rontom Veronen laghen, onder de welcke vele Edellieden waren die vry geleyde versochten, niet om te vechten, maer om te sien of des Griecx crachten ende vromicheden over een quamen met zijn edel ghemoet ende afcomste, wetende dattet ter oorsake van de Liefde gheschiede. Mijn voornemen en is niet alhier te beschrijven, welcke ende hoe veele de bespringers waren, welcke hun Livreyen, Couleuren ende Devisen, maer t'sal ghenoech wesen u te verclaren dat den Griec meer versot zijnde op zijn Camille als oyt te vooren, liever alderley dooden aenghedaen soude hebben, als niet victorieus gheweest te hebben, soo dat hy hem in dien dach soo vroom hiel, dat onnoo- | |
[Folio 112r]
| |
dich was dat eenighen zijner Mede-ghesellen te strijden hadden, want hijer selve veel ter aerden velde, die alle hunne schult bekenden, ende beleden met recht ende reden verwonnen te wesen, door dien sylieden onder het joc der liefde zijnde, als oproerige, de wapenen gevoert hadden teghen hare Majesteyt: ende waren wel te vreden af-gheworpen te wesen van soo ghetrouwen Ridder als Boccali was, die in ghetrouwe ende gestadighe liefde, by zijnen tijden mocht gehouden worden voor den eenighen Phenix, ende indien hy so geluckich was om zijn lief te verwerven, als hy wel was int overwinnen der Mannen, soo mochtmen hem wel noemen den gheluckichsten ende volcomensten Ionckheer der Werelt. Constantin wert met grooter triumphe van trompetten ende verblijdinge des volcx uyt het velt gebracht tot aen zijn woninge, ende wat tijts gerust hebbende, sont hy aen zijn Lief, om te weten oft haer believen was dat hy haer quame besoecken, alsoo dat het nu den tijt was dat de twee eens-ghesinde herten vereenicht ende te vreden gestelt werden. Den Bode hadde ooc last haer voor te houden de ongestadicheyt der Fortuyne, de seer groote ende wonderlijcke avontueren, ende dat hy hem voor den ongeluckichsten der werelt soude houden, indien hy quame te sterven in eenighe storm ofte slach soo hy dat gheluck niet en hadde van eerst met haer te spreecken. Camille die in haer ghemoedt gantsch verblijdt was, ghesien hebbende de sterckte ende vromicheden van haeren Vrijer, hiel haer voor een van de gheluckichste Vrouwen der Wereldt, wetende dat al wat den Grieck ghedaen hadde, ter liefde van haer was, ende om te meer haer herte te ghewinnen: Hierom verstaende de bootschap van haer Lief, werdtse beweeght met verscheyden ghedachten, de eene door blijtschap, de ander met vreese: by de eerste overleydese de kuskens, vrientlijcke omhelsinghen ende soete onthalinghen van haeren Beminden, daer sy meer nae haeckte als nae eenich dingh ter werelt: ende by de andere verstervende alle de voorgaende bedachte vreughden, quamen haer voor ooghen de doot ende het derven van | |
[Folio 112v]
| |
alle alsulcke gheneuchten, so haest verdwenen als gecomen: so datse in twijffel stont, oft het beter ware te vertoeven tot dat de oorloghe een eynde hadde, onderhoudende daerentusschen haer Lief met goede hoope, oft datse haer eyghen lust volgende, ende de begeerten van Boccali, sy hem by haer soude laten comen: Ende also sy by haer selven dit overleyde, de reden vermeestert zijnde, soo was sy te vreden dat den Grieckschen Prince by haer soude comen dien selven avont, tot sulcker ure alst hem goet duncken soude, om te bewijsen dat al haer wenschen was, te laten blijcken dat sy Camille niet ondancbaer en was, om wiens wille ende liefde Constantin so dickmael zijn leven ghewaecht hadde. Den Ioncheer Boccali dese goede antwoorde verstaen hebbende, was meer verblijt dan oft hy den helen Leger des Keysers opgheslagen hadde, ende was soo ijverich over dese aen-staende geneuchten. dat hem den dach te lang docht, ende qualijck den avont conde verwachten, om zijn lichaem te brenghen daer zijn herte langhen tijt te vooren onderhouden was geweest met wenschen, ende als met eenen wint van de geneuchten, daer hy als nu den volcomen smaeck van hoopte te genieten. Nu watter tusschen dese twee Gelieven passeerde, laet ick den Italiaenschen Autheur seggen, ende late sulcx bedencken de gheene die nae vele moeyten ende lancduerich verdriet vercrijgen datse soo langhen tijt ghejaecht hebben, derhalven sal ick ophouden te beschrijven de vriendelijcke redenen, onthalingen, omhelsingen ende kuskens tusschen Constantin ende zijne liefste Camille ende geve u te oordeelen ofter groote wijsheyt inde liefde ghelegen is, ende oft de daden dese Griecx voor te staen zijn oft niet, ick ben mijnent halven te vreden 'tgeschil te verlaten, tot dat een ander gecker als hy, de sake by de hant neme, ende dat hy tot Verone welvare. |
|