Het derde deel van de tragische of claechlijcke historien

[fol. 79r]

Keyser Otto de derde verliefde tot Florence, ende van zijn Lief niet bemint zijnde, besteedde de selve eerlijcken te houwelijck, sonder haer meer te vervolghen.

De VI. Historie.

Ontrent het Iaer onses Heeren 996. de Keyserlijcke Croone alreede wechgenomen zijnde vanden Huyse van Vrancrijc, ende den geslachte van dien grooten Coning der Fransoysen, ende Keyser van Romen Carel sone van Pepin, welcke om sijne deuchden ende hooge daden in wapenen den titel ende name voerde van de Groote, ende dar de Princen van Saxen waren gecoren tot dese H. waerdicheyt, ende regieringhe des Keyserrijcx, Otto de derde ghecomen wesende tot der Keyserlijcker waerdicheyt, de twisten ende beroerten in Italien ter neder gheleyt, ende den Paus Gregorium in sijn goederen ende waerdicheyt gestelt hebbende, passeerde door Italien, ende hiel hem eenen tijdt langh stille tot Florence. Die nu in Italien ghewoont hebben, weten dat de Florentinen sonderlinghe gheneghen zijn totten Sone Zacharie, eenich Voorlooper Iesu Christi, ende dat op sijnen heyligen dagh sy verscheyden geneuchten ende feeste aenrichten. Op desen sonderlinghen Vierdach dan, den Keyser Otto beweeght met aendacht, ende om het volck meer tot hem te trecken, quam in de Kercke desen heyligen Prophete toegeeygent, daer het volck totten Godsdienst vergadert was: Alwaer gelijck Leander ende Aconice op ghetoghen werden inden dienst van hare Bescherm-goden, Otto insghelijcx inder Kercke ende geduerende den dienst tot onser sielen salicheyt aenghericht oock opghetogen wert. Maer hoe opgetogen? Zo crachtelijc ende levende, dat hy die een groot Monarche was, ende een uytnemende Crijchsvorst, verwonnen werdt van een eenige scheur eens naecten ende onghewapenden Crijs-knechts, die tsijnder bescherminghe oft beschadinghe niet hadde dan eenen Boghe ende Pijlen, ende tVelt daer desen vromen Helt hem veste, om te belegheren therte van Otto, waren d'ooghen ende behaeghlijckheyt

[fol. 79v]

eener Florentijnscher Ioncvrouwe, van seer goeden Huyse, niet alleen de schoonste ende bevallijcste van Florence, maer ooc van gheheel Toscane, Dochter eenes Edelmans ghenaemt Zelincion Berli, vanden geslachte der Ravegnans.

Zo en was het geen wonder dat desen Keyser geraeckt werde siende dese Florentine, ghemerckt hare schoonheyt soo uytnemende was, ende soo sonderlinghe onder den Ioncvrouwen van haren tijt, datter gheen herte was hoe cout het ooc wesen mochte, noch gheen begheerte so vremt van beleeftheyt, dat hem niet hadde laten winnen van dese meer als menschelijcke schoonheyt. Denckt nu wat Otto doen moeste die niet te out was leckerlijck opgevoet ende van beleefder aert, ick mach wel vrijlijck segghen, met den genen die dese Historie beschreven heeft, dat also haest als den Keyser sijn ghesichte op Galdrade (want alsoo was dese Nimphe ghenaemt) gheworpen hadde, sodanighen behaghen in dese Goddinne schiep, dat so langhe hy in de Kercke was, noyt sijn oogen van haer afkeerde, aenmerckende alles wat hem uyterlijc vertoonde, ende boven maten prijsende tghene hy noyt soo volcomen ghesien en hadde, in een Vrouwe van sijnen tijde, ende het was hem voor alsdoen ghenoech dat sijne teghenwoordicheyt uyterlijcken Godt diende, ende het eenighe lichaem sonder ghevoelen van tghene men inder Kercke songh, voldede Hemel ende Aerde, gemerckt sijn herte ende gedachten gehecht waren in de bedenckinghe van de Goddinne die hy eerde, sonder te weten oft sy hem oock heylsaem wesen soude, hoe groot oock sijn devotie wesen mochte.

Desen goeden Prince hem niet wachtende, hoe het behagen des ghesichts hem bedroogh, ende dat dien scheut so scherp is ende soo diep in-gaet, dat het onmoghelijck is in eeniger manieren de gronden te wonden die sy gemaeckt heeft, vergat door ghelijcken middel de behoorlijcke waerdicheyt van een so machtighen Coninck ende Monarche, soo dat hy crachtelijck ghewont ende ghetroffen, gheheel brandende uyt de Kercke gingh, dragende in sijn herte de ontsteken branders der liefde, ende in sijn ghemoedt eene begheerte desen brandt te lesschen, dat voedtsel ghenomen hadde in haer gestadelijc aen te sien, ende sich daer op gevest, vindende aldaer stoffe ende oorsake om te branden,

[fol. 80r]

wat hoe hy haer meer aensach, hoe hyse schoonder vant, so dat hy altijts in haer sach eenige nieuwe volmaectheyt, daer hy te voren noyt gheen acht op ghenomen en hadde: Hy woude wel sijn ooghen van haer keeren, door dien de reden hem berispte van sijn groote onghestadicheyt ende onbehoorlijcheyt, dan hy hadde in hem een meerder Heere, ende die hem noemt Overste, welcke hem belettede de reden te volgen: Het was de Liefde, inghedroncken door de ooghen, gheplant inder begeerte, ende gedruckt int herte, die den wille van desen Prince alsoo vermeestert hadde, dat niemant anders hem in vrijheydt stellen conde, dan de gene selfs die hem Slave gemaect hadde, ende van welcx versadinge Otto sijn herte onttrecken, ende sijn gedachten bevrijden moeste, ende nam soo grooten behaghen in sijne quellinghen, dat hy wel hadde ghewilt dat de Misse eeuwichlijck geduert hadde, om te genieten de genuechte der oogen, het fenijn hem noch niet over al verbreyt hebbende, ende dwelcke daer naer, het voorwerp uyten ooghen gheweert zijnde hem op het herte werpende tselve knaeghde, hem doende verliesen alle andere sorge, lust ende gedachten. Als desen nieuwen Vrijer opt Paleys was, soo vertoonden haer veel levendiger de uytnemende schoonheden van sijne Galdrade, ende de liefde aenwassende door d'afwesen, betoonde dat hare cracht geheel anders is als die vander Sonne, welcke haer vervarende van eene plaetse veroorsaect een meerder coude, daer dit crachtich vyer der liefde, mits d'afwesen van tgene men bemint, die den gepijnichden herten eene Sonne is, doet hare stralen meer glinsteren, ende hare vlammen meer branden.

Otto bevanghen met dese nieuwe liefde, betoonde hem in sijne maeltijden veel soberder dan hy ghewoonte was, hebbende steedts in sijnen sin tghene hy om sijne eere niet en derfde openbaren: hy arbeydde by allen middelen dit Vyer te lesschen, van welck hy geenssins tgewelt vermocht te minderen, ende also ghetroffen meer als hy begheerde, bleef hy sonder raedt ende sonder te weten wat hy doen soude: Het quelde hem seer sijne siecte te openbaren, soo verborgen te houden docht hem onmoghelijck, ende ghenesen te worden sonder sijne krenckte te openbaren, was geheel buyten hope: daeromme den namiddach in plaetse

[fol. 80v]

van hem besich te houden, soo hy ghewoone was, oft den Adel te sien hem gheven duysent tijtcortingen, was hy vol gedachten in sijne camer, niet sonder nadencken van velen, oft hy hadde eenighe quellinge, waer aen sy waer seyden, maer wisten niet waeromme. Wesende in sijne eenicheyt vol ghedachten, ende versierende vele afbeeldingen inder lucht, brack eyndtlijc sijn stil-swijgen, ende sprack aldus: T'is wel reden dat den grootsten Prince van Christenheydt die verwint de wiltste ende vremtste Volcken, hem laet leyden naer den ongeregelden wellust van eene dwase wille, ende dat hy daer inne cleynhertich sy, ende sonder wederstandt, daer nochtans d'overhant in onsen raet is, ende moet hanghen aen onse macht: Ende waerom zijn so vele Princen ende groote Monarchen ghepresen gheweest, welcker ghedachtenisse nimmermeer sal uytgewist worden? Wast om alleen getriumpheert te hebben inden crijgh, t'onder ghebracht te hebben hare Vyanden, ende door tvertellen alleen van hare vroomheyt doen beven de uyterste Volckeren? Neen Neen, d'eenige overwinninghe was in hare herten, ende hernam wasdom ende stercte inde stantvasticheyt van haren geest, verwinnende ende onder voet werpende alle aen-lockinghen des vleyschs, ende de dwase begrijpingen des wellusts sonder reden oft besluyt des verstandts ende wille. De Sarische Princen mijne Voorsaten, zijn by soodanighe middelen ende by trappen van so heylighen voorwerp gheclommen tot de hoochste eere. Ende wat Otto, is dit den wech ter deuchden, ende den waren inganc van justitie alleenlijc te dencken ontrect te doen sijnen even naesten, oft hem te willen werpen op den goederen ende eere der gener die ghy behoorde te beschermen? Is u onbekende dat het leven van een goedt Prince met eens Tyrans daerinne verschilt, dat d'eene niet doet sonder raet ende rijpe overdenckinghe, oock nimmermeer hem vervremt vande rechtvaerdicheyt ende billijckheyt, daer d'ander ter contrarie prijst tgene hem behaeght, ende maect recht van sijnen wille, zijnde sijne wellusten de rechtvaerdicheyt sijner Siele, ende Wetten sijns oordeels even so hatich ende vervloect, als d'leven van d'eerste is heylich ende waerdich naer gevolght? Ende oft wel de tyrannije der menschen den Prince gemaeckt heeft, den rechte noch

[fol. 81r]

de Wet niet onderworpen, soo ist nochtans dat inde beste gheschicte Republiquen sodanige als geweest is der Lacedemonieren den Coninck ende tHooft de strengheydt der Wet even soo wel ghepasseert heeft als den gheringhsten des Volcx. Wat heef Seleucum soo aenbiedich ghemaect, als sijne strenghe ende straffe gherechticheydt teghen sijn eyghen Sone die vercracht hadde de Dochter eener schamele Vrouwe? Ist gheseght om dat ghy groot zijt ende de eerste boven allen, dat ghewelt ghebruycken sult, ende u tot alles toelaten? Merct Otto, wat ongheluck d'eenige dwaesheyt des Conincx Tarquinij veroorsaecte den Coninclijcken geslachte tot Rome? Ten is op geen vry Volck dat ghy uwe macht ghebruycken moet, ten betaemt een Prince niet die met recht gebiet, hem te verloopen buyten de reden, noch een Christen t'overtreden Godes Wet. De hoererijen der Griecken hebben verbastaert haer Keyserrijck, de Fransoysen hebben hare eere verloren inde successie, ende van Clouis ende den Pepins, bynaer om ghelijcken verghetinghen. Een volc niet tegenstaende het verdorven is, ende vol toelatens so wil het nochtans gheenen tijranigen Coninck ende die alles af-meet na de dwase begrijpinghen sijner inbeeldinghe. Ick en wil noch lochenen dat de liefde niet uyter nature in ons zy, ende haer so wel onderworpen als yemandt anders: maer hoe wy van hoogher stamme ende waerde zijn, soo vele moet in ons de deucht meer glinsteren, als in de ghene die van slechter gheboorte zijn, ghemerct wy recht pleghen moeten, ende tselve volbracht wert door onse Wetten ende ghesetten, oock reden is voor so vele d'eerbaerheyt aengaet, dat onsen wille haer neyghe tot de macht des Wets, ghemerct sy ons niet vrijmaect van hare dienstbaerheyt, dan in onverscheyden saken. Dus besloot hy, dat hy geheelijc moeste aflaten Galdrade te vervolghen, ende soude hem naer dit laetste voornemen ghevoeght hebben, ten ware hy ghegaen zijnde naer de Vesper, weder in de Kercke gesien hadde voor sijne oogen dese soetwreede quellinge, alwaer het luttel scheelde oft hy verloos alle gelaet, ende voor een yegelijc openbaerde sijn lijden, soo menichmael wierp hy sijn ooghen Boden sijner Siele naer de Ioncvrouwe, die gantsch niet en lette op de quellige manieren van haren Prince: dit was noch boven

[fol. 81v]

dien den overlast, die meer als te voren desen Duytschen Prince quelde, ende hem Slave maecte der liefde, onder de schoonheydt van Galdrade. Hier was het, dat alle eerste voornemen van Otto op sijnleedtwesen vergheten werdt, ende dat hy ghenuechte nemende aen sijn doolen, tot hem selven sprack: T'is onmogelijc dat dese schoonheyt niet en zy eenighe Godtheyt, ende dat den Hemel haer voort ghebracht hebbe, tot onder-gangh der menschen. De Poeten ooc hebben niet sonder groote oorsake Medusam versiert, veranderende de menschen in steenen, gemerckt de uytnemende schoonheyt van dese suyvere my soo seer verandert heeft, dat ic niet wete oft ic de selve ben die tot Rome Keyser gecroont is. Ach, ic wete ende gevoele al te crachtelijck, dat ic Slave der dwaesheyt ben, ende en can my niet onttrecken uyt mijn misval, haer siende een so uytnemenden Beeldt, als nature vermocht oft soude connen in wesen brengen, O soodanighe als ghy wesen meucht Godlijcke cracht die dese inbeeldingen in mijn herte prent, ende my voedt met dese ydelheyt mijnder begeerten, werct dat ick verliese tghene my behaeght oft dat ick geniete tgene my quellende te vreden stelt: want aldus te leven is my onmogelijck, te meer also ic in my niet en leve, ende en soude ooc niet geerne sterven, niet sekerlijc wetende oft mijn doot dese Goddinne die ic eere tot medelijden bewegen mochte, als die niet en weet hoedanich mijne liefde is, ende welcke die kennende misschien daer met spotten soude. Zoo was dan des Keysers devotie so goet ende heylich op de Vesper als inder Misse, ende die hem keerde aen een selve Sanct, sonder hem te becommeren voor dien tijt met de ghelucksalighe Sielen, die de Hemelsche vreughde ghenieten, als die liefde in eene aertsche, stellende daer in alle sijn gelucksalicheyt ende troost.

Ten avontmale hoewel daer vele genuechlijcke proposten verhaelt werden van sijn Heeren, soo antwoorde hy daer op seer luttel, ende qualijck te pas comende, luysterde ooc seer weynich naer de gene die in sijn tegenwoordicheyt spraken, twelcke oorsake was dat een seer aerdigen sijnen Kamer-jonghen, ende die byna acht ghenomen hadde op de liefde sijns Heeren, liet incomen een jong Italiaen, dien hy in teghenwoordicheyt des Keysers dede spelen op de

[fol. 82r]

harpe, twelcke hy seer aerdich conde. Otto hem hoorende dus lustich slaen, wert opt geluyt des Instruments wacker, even alsmen seght dat de Dooden inder Hellen sliepen, als Orpheus daer in daelde, om te vercrijghen zijne beminde Euridice, ende daerom den Keyser ghenuechte nemende in tghene zijnen gheest prickelde, belaste desen Harpslager eenich fray Liedt te spelen, ende met eenen daer op te singen, waer in hy gehoorsaem was ende sang sodanigen Liedeken ende so wel gemaect, dat het den Keyser wonderlijcken behaeghde, ende so hy niet gedacht en hadde dat niemant zijne liefde ghewaer geworden ware, hy soude gemeynt hebben dat eenich Hoveling al willens desen Speelman ingevordert hadde, om zijn pijne te verlichten, welcke voorwaer door dese aenlockinge vermeerderde, ende gevoelde niettemin daer in eenigen wellust. Hebbende daerom lange genoegh gedacht op den inhout deses Liets, ende verstaen hebbende dat het was het gedicht van den genen selfs die voor zijne M. speelde, prees hem daer over seer in zijn herte, siende de seer goede over-een-stemminghe van beyde de partijen, te weten een goedt Musicien Poëte, ende een goet Poëte volcomen inder Musike, badt hem daerom dat hy noch wat fraeys singen soude, also hem de rijmen dachten so aerdich gemaect te wesen, dat hy dacht in alle zijn leven geene gehoort te hebben die in gemeyne sprake so wel gedicht waren. Den Speelman nemende des Keysers bevel voor een groote gunste ende eere, hem ontschuldicht hebbende met eenige schaemte van zijn onwetenheyt, ende van de cleyne aerdicheyt zijner Veersen, ten opsien van veel meer andere, die beter speelden als hy, speelde ende sangh eyndelijc een gedicht twelc over een quam met zijn wanhope, ende de claech bevende stemme des Speel-mans beweeghde so seer de herten der Omstanders, dat den Marcgrave van Brandenborch voelende ic en weet hoedanigen ongewone vrolijcheyt seyde: men mach wel seggen dat dit lijden der liefde zy eenich groot ende Godlijc dinc also dat het in zijne versieringen selfs, de sinnen niet min ontstelt, als of de sake selfs ware volbracht. Ic en dencke niet datter een mensch in dit geselscap zy d'welck

[fol. 82v]

hoorende tghene desen Iongman ghesongen heeft, ooc met eene en ghevoelt een nieuwe beroerte in zijn herte, ende hem niet gheschenen heeft te ghevoelen een nieuwe beroerte in zijn Ziele, tot verlichtinghe van welc lijden, dit Liedt is ghemaeckt gheweest: ende wat my belanght, ick bekenne tzy dat het is de aerdicheyt ende aen-lockende soetheydt der Musike, oft de levende cracht der liefde uytgedruct van een ander, so heb ick nochtans ghevoelt so een ongelooflijcke ende heftighe smerte, dat so ick een teghenwoordich voorwerp hadde ghehadt om daer op mijn affecten te gronden, ic soude even so seer geraect gheweest zijn, als die hem der liefde beclaecht, alleene beghenadicht wesende met het ghesichte. De Keyser die niet en wilde dat de partije sonder hem volmaect soude zijn, sprack totten Marcgrave: Siet doch, mijn Cousijn, so ghy eenich schoon Vrouwen Beelt voor uwen ooghen haddet ghehadt, in wat perijckel waert ghy van verwonnen te blijven, also d'eenighe bedenckinge u doet ydelheden in beelden, ende lijden veroorsaken, niet ghevoelende uyterlijck welcke u veroorsaken moet sodanighen ghenegentheyt tot liefde. Voor so vele als my aengaet, ick achte, hoe de gheesten levendiger zijn, ende het bloet inden mensche suyverder is, dat de liefde daer in veel eer treft, also ic sie datter niemant van u lieden is geweest, die niet dicwils zijn verwe verandert heeft so langhe het singen heeft gheduert, twelc my heeft doen oordelen van de verscheydenheyt der passien, ende van de macht des ghenen ghy wel seght in sich te hebben eenige Godlijcke cracht. Wel mijn Heere, seyde den Marcgrave, zijt ghy noch in dat bedencken, dat hoe wel de liefde zijn macht sonder onderscheyt heeft over alles wat paren mach, Ia twelc so verre sich verbreydt selfs tot het ghene sonder ghevoelen is, meynt ghy segh ick, dat het niet en zijn de alderaerdichste ende scherpsinnichste gheesten, die gheraect werden met hare soete rasernijen? Men siet dat de Poëten daer van genoech clare kennisse geven seggende dat de Goden de liefde ghehoorsaem zijn, dat de Goddinnen haer zijne macht onderwerpen, ende dat de Water-goddinnekens hem

[fol. 83r]

volgen ongeweygert. Siet ghy dat sy hem besich houden metten Ossen-drijvers, slechte Herders, oft met de swetende arbeyders, die achter de karre hijgen? geensins, want dese geesten zijn soo grof ende dic, dat een scherp bedencken aen hem so vele vatten soude, als eenigen bequamen raet, ende gesont oordeel, tot regieringe eener Ghemeynte.

Met sulcken ende gelijcke redenen het naer-avontmael doorgebracht zijn, ginc Otto in sijne Camer, meer becommert als te vooren, ende noch niet wel wetende oft hy yemanden zijn secreet openbaren soude, ginc te bedde, op dat den nacht hem in dese nieuwe ontmoetinge raet gave. Maer alle het gene hy gestuert door reden den namiddach beraetslaecht ende byna besloten hadde, wort te rugge ghestelt geduerende dese bedenckinge inde donckere ende stilswijgende nacht, die hem gaf meer tijts te bedencken als van schaemte, also hem zijn inbeeldinge ghestadelic vertoonde tgene hy niet vergeten wilde, hoe wel hy wenschte daer van ontslagen te zijn, twelcke oorsake was dat hy den gehelen nacht soo weynich ruste, als hy dien soberlijc gegeten hadde, want hy dede niet dan suchten, ende hem in zijn Coninclijcke bedde keeren ende wenden. Sijn Camerlinc hem aldus hoorende woelen, vreesende dat hy hem qualijc gevoelde, stont op, twelc den Keyser niet qualic beviel, maer riep ende seyde hem: Comt hier, oft ghy dorstich waert, ende na by een schoone clare Fonteyne, die nochtans niet en ware op u lant, maer besloten in eenich perc ende eens anders boomgart, hoe sout ghy u houden? K. M. antwoorde d'ander, ic en soude so sot niet wesen te sterven (hebbende den middel) wattet ooc gelden mocht, my het leven te behouden: Maer seyde daer op den Keyser, sout ghy sulcken (behouden uwes levens) met gewelt nemen, so het de Heere van de plaets u verboot? Ten is (antwoorde den Dienaer) het recht niet breken, als van t'ghene men neemt gene minderinge geschiet, ende den eygenaer niet vercort wert. Maer oft ic yemants goederen, huys-vrouw, oft dochter name ende wech-voerde, daer in soude ic te bestraffen zijn. Het is dan qualijc gedaen, met gewelt yemanden sijne dochter nemen (seyde den Keyser al lachende.) Ach (seyde den Dienaer) wie soude sulcx beter weten als uwe M. die de Wetten maect ende de straffe in-

[fol. 83v]

stelt, voor den genen die hun soo verre vergeten? Nochtans (behoudens beter oordeel) dunckt my dat de Wet soo strenghe niet behoort te wesen, als alsulcke feyten uyt grooter liefden geschieden. Wat ist dat de Wet eenen dullen oft een kint vry maeckt, waerom is sy den Minnaers niet even gunstich geweest, die geheel van reden berooft zijn, ende (so het sonde is te vervolgen het volbrenghen zijnder begeerten) dwalen meer door eenvoudicheyt, als boosheyt oft snootheyt? Ende of ick verlieft ware (sprac Otto weder) sout ghyt voor goet vinden dat ic also dede? Neen (seyde d'ander) want so uwe M. alsulcken faute dede, die ware onredelijc: daer by gevoecht, dat ick geen macht oft cracht der liefde kenne, die onder u niet buygen soude. Oft het Godt beliefde dat het waere so ghy seght, volherde Otto, so en soude ic de smerte niet lijden die my quelt, ende en soude ooc ter deser ure niet sonder rusten zijn, als alle andere in vryheyt slapen. Ende na dien ic so verre gesproken hebbe, u vertrouwende mijn secreet, ende u achtende getrouwe te wesen, soo moet ghy u bevragen wie de Dochter is, die gisteren recht tegen over mijn sittinge inde kercke was, ende beteeckende hem de plaets, cleedingh ende schoonheyt, want ick gevoele my selven alsoo verlieft, ende van haer bevanghen, dat ick in alle mijn leven noyt alsulcken pijn ghevoelde.

Den Camer-jonghen en liet des anderen daechs niet af alomme te lopen, ende so neerstelijcken te bespieden, dat hy vernam den name van des Dochters Vader, het huys, staet ende rijcdommen, die veele minder waren als de schoonheyt des Dochters vereyschten, ende dat haer hooch herte bynaer niet en conde tuyghen dan tot een ongheluck van haer gheslachte.

Den Keyser alles vernomen hebbende, hoe groot oock den brant wesen mocht die zijn herte verteerde, so woude hy nochtans geen gewelt gebruycken, oft haer ontschaken in eenich bancket, oft onder decsel van eenige mommerije, gelijc veel groote Heeren hun daer mede gemeenlijc behlpen, niet sonder eene schantvlecke van hare eere so weynich te prijsen, als met gewelt, ende soo vervloeckelijc als de tyrannie. Ooc wat meerder onrecht can een Coninck oft Prince doen, als te verstooren de ruste van

[fol. 84r]

zijn ondersaten, ende besmetten de reynicheyt der gene welcker bewaringhe bevolen is, even oft het waere het bloet gecomen uyt zijn Lendenen? Merckt hoe den Coningh Gerar berispt wert van Godt, om te hebben ontnomen de Huys-vrouwe vanden rechtveerdighen Abraham, ja was daer over in groot gevaer ghestraft te werden, ende hoedanich was den castidinge vanden Sichemiten, om met cracht ontschaect te hebben de Dochter Iacobs? ende om lancheyt te schuwen, sal ic nalaten een oneyntlijck getal van Historien, heylighe ende wereltlijcke alle hier toe dienende. Otto dan niet willende gewelt gebruycken, was een langen tijt so verslagen dat hy niet en wiste wat doen oft seggen, boden derwaert te senden waer verloren moeyte, also zijn Camer-dienaer met waerheyt vernomen hadde, of de Dochter lichtelijc ter liefde van eenich groot Heere te brengen waer, Otto verclaert hadde datmen sulcx onmogelijc achte, want zy was so yverich van haer eere, dat sy veel liever gestorven soude hebben, als haer te laten winnen tot yemants anders liefde, dan den genen die haer soude trouwen. Den lof van soodanighen grooten eerbaerheyt soude eenen meerder moet afghekeert hebben als van Otto, die veel meer in liefden ontstac, hoorende spreken van so sonderlingen sake, maer daer in bestont zijne quellinghe, dat hy niet en wiste wien zijn bootschap bevelen, om die te winnen. Hy dacht den Vader daer van te spreecken, maer dese ghedachte ontgingh hem so haest alsse hem ingevallen was, wel wetende hoe seer den Florentijnschen Adel sorchvuldich was oock met perijckel haers levens hun eere te bewaren, gelijc t'selve beproeft heeft t'onsen tijden een groot Heere inde selve Stadt, die den Broeder bewegen woude te wesen den Dienaer der Hoererijen des Heeren met zijne seer lieve ende eerbare Suster. Maer geenen beteren wech siende, ende verwonnen van pijne, ende verliesende alle lijtsaemheyt avontuerdet, ende liet den Vader halen van de schoone ende eerbaere Galdrada, welcke soo hy gheen Huys-vrouwe ghehadt en hadde, haer terstont ghetrout soude hebben, ghelijck als dede Henricus de achtste Coningh van Engelant de laetste zijnder Huys-vrouwen, doch met meerder reden, niettegen-

[fol. 84v]

staende d'onghelijcheyt groot was, belangende het geslachte, maer niet de verdienste.

So haest den Vader van Galdrade ghecomen was, wesende niemant in des Keysers camer, wert geheel verbaest, om dat Otto hem metterhant nam, als oft zijn eygen Vader ware geweest, ende hebbende met hem dry of viermael over ende weer gewandelt, als belemmert zijnde wat hy seggen soude, dede hem ten lesten by hem sitten, wat wederstant den goeden Man ooc dede, tot welcken den grooten Coninc der Romeynen versuchtende aldus sprac: Ghy weet heer Bellincion, dat nature den mensche voortbrengende, hem geheel in sich gelijc gemaect heeft, voor so vele de gemeyne genegentheyt aengaet, in voeghen dat de gramschap, wellust, ende onghenuechte, soo wel vallen inden geest van eenen gemeynen Geselle als den grootsten Heere vande heele Werelt, ende en is d'eene niet meer veracht als d'ander (voor so vele hy mensch is) so het gebrec wter nature is. Ick make u nu Rechter in wat deel der nature ghy de Liefde stelt, ghemerckt de menschen int gemeyn daer toe gheneghen zijn: want so het swacheyt is, so veele dwase dencken, alsulcke die men gheoordeelt heeft stantvastich ende grootmoedich, hebben quelijck desen Titel ghedragen. Is het dwaesheyt, waerom heeft men alsulcke menschen als wijse gheeert, die aldermeest met alsulcken slaep-muts ghedeckt zijn gheweest? Isse hinderlijck, so is nature selfs te beschuldighen, die over hare Voester-kinders soo cleynen sorge draeght, als die te asen met fenijn, ende die te geven so een giftich voetsel, daer van tzy vroech tzy late, de menschen nootwendelijck smaecken moeten eenige gheveynstheydt, die zy weten voorts te stellen, hoe seer zy oock hare woorden bedecken? Isse te verachten, de Ziele heeft uyt haer niet goets welcke niet en tracht dan tot Liefde, niet omhelst dan haer lusten, niet volght dan hare gheneghenheden, wesende prickelen der Liefde, voorts comende uytter liefde selfs. Soo het noodich is voorts te brenghen die stercte des lichaems, die schijnt te vertoonen die vrijheyt ende verlossinghe der Menschen, nopende dit lijden, ick bedroeve my datmen eenen Sampson prijs om zijn cracht, Herculem

[fol. 85r]

om zijn behendicheyt, cloecheyt ende groot herte gemerckt d'eene de liefde gedient heeft onder den decmantel van eene Philistijnsche Vrouwe van cleynen Huyse, ende d'andere heeft haer daer onderworpen, onder twelbewagen eender Coninginne. Tghene my beweecht heeft so vrymoedichlijc met u te spreken, is dat ghy zijnde een Edelman van goeden geslachte onmogelijc is, oft ghy en hebt gevoelt d'aenvechtinge der liefde, twelc oorsake is, dat ic niet willende yemanden vanden mijnen vertrouwen mijn secreet, my niet en schame u t'selve t'openbaren, ende met eenen u te bidden, my te willen helpen ende bystaen, wesende mijn herte te swac om te wederstaen mijn quellinge, want tgene ic u te vertrouwen hebbe moet ghy my vergeven, ende my bewijsende hulpe, hebt medelijden met een Prince sulcken als ic ben, die genen anderen troost verwachte dan van u. Den Vader dese woorden hoorende, vermoede terstonts waer hy henen woude, des hy seer blijde was, als anders niet trachtende dan hem groot te maken, al waert schoon met perikel van zijn eere, daerom liet hy den Minnaer voorts uyt spreken, die noch seyde: Op dat ic u dan niet langer op en houde, so moet ghy weten, dat ick so seer op u Dochter verlieft ben, ende prijse hare schoonheyt ende bevallicheyt so hooch, dat de liefde die ick in mijn herte tot haer drage, niet is te vergelijcken by de hertelijcke vrientschap die ick haer wil. Ende gelooft my, so het in mijnder macht ware geweest my te ontslaen van dese quellinge, sonder yemanden die leeft te openbaren hare cracht, ic soude my niet verstout hebben u daer van te spreken: maer niet konnen verwinnen een meerder als ic, noch ontgaen dit onvermijdelijc gewelt, so moet ic't openbaren, om verlichtinge te vinden, oft in wanhope te sterven, ende ist dat ick tot sulcken eere come, ic wensche dat de sake so wijsselijck beleyt werde, dat onse herten eenige getuygen zijn van mijn vreuchde, uwe welvaert, ende uwer Dochter vorderinghe.

Den Florentijn hoorende den Keyser also spreken, ende meer geporret van een weynich gunsts, vordering ende rijcdom, als van deucht ende schuldigen plicht van een goet Vader, vergetende de grootmoedicheydt sijnder Voorsaten, ende de doorluchtige daden zijnder Natie

[fol. 85v]

bewillichde Otto zijn begheerte, hem versekerende van een dingh twelc in zijner macht niet en was, ende beloofde die voorts daer toe te brengen, die een wijser Dochter was dan haer de nature schoonheyt gegeven hadde, hoewel zy een cieraet hares tijdts ende stantvastiger als haer Vader een snoden Boef was, willende aldus vercopen de eerbaerheyt ende tgoet gheruchte zijner Dochter. Also en dede den Romeyn niet welcke wetende ende siende dat de hooge Overicheyt poochde hem zijne Dochter te ontnemen om die te bedrieghen, veel liever hadde de selve met zijn eygen handen te doden, als te gehengen sulcken schantvlecke van zijn name, ende eewige oneere zijner nacomelingen. Het geslachte van sulcken Slachters is noch niet vergaen, maer men sietter noch vele sulcke, die haer eygen bloet vercopen, ende haer groot-maken in rijcdommen ende staten tot schade der eerbaerheyt (so daer eenighe is) van hare Bruydts, ende schandelijcke veylinge van de ghene die zy voorts ghebracht hebben, ende gelijc Pasiphae den Stier bewellicht was, also en maken dese geen conscientie hare Dochters op den afslach te brengen ende onderwerpen den eersten der groote Satyrs die hare gemeynschap begeert, ende van welcken zy hopen eenige bevorderinge. Maer laten wy dit blijven voor tgene zy gelden mogen, wederkerende tot onsen Duytschen Prince, die in zijn herte so te vreden was, al had hy geheel Griecken gewonnen, niet gedacht soude hebben meerder voordeel te connen doen dan dese belofte des Florentijns, die hem versekerde dat hy hem zijn Dochter soude doen gebruycken. Siet hier twee vervloecte boosheden, een Herder des Volcx, die voor zijn Kudde zijn leven stellen soude, selfs bedriegelijc arbeyt den roof te ontdragen, ende een schandelijck Vader, die gheensins respeckteert de zijne, om welcke te bewaeren allerleye pijne maer dauw behoort te schijnen.

Bellincion dan thuys gekeert zijnde, dacht alreede alles gewonnen te hebben, ende siende zijne Dochter seer eenvoudich ende jong, dacht dat hy sprekende alleen van alsulcken Monarche als den Keyser, sy soude

[fol. 86r]

ghewonnen ende aengelockt geweest hebben, door de beloften van bevorderinge ende rijckdommen, hebbende daerom haer doen inde camer comen, sprac hy tot haer aldus, met een blijder aengesicht als hy gewoone was, also hy meer thoonde het gelaet eens bedriegers, als van een warachtich Vader: Galdrade mijn lief, so ic oyt sorge ghedragen hebbe om ons Huys te vorderen ende groot te maecken, ghy moeter een gedeelte van weten, ende met wat middelen ick gepoocht hebbe weder op te brengen, dit arme half te niet gecomen geslachte: maer het ongeluck heeft alle tijt so groot gheweest, dat op het stipken van eenige goede hope, Fortuyne my so onheylsaem is geweest, ende te rugge gestoten heeft, t'gene ick door mijn naersticheyt tot welvaren ghevordert hadde: doch ick ben nu op wech te ontmoeten dit geluck, mits door u genen hinder toecome, die alleen de gene zijt die een eynde cont maecken van onse ellenden, ende t'gehele Huys voorderen. Ghy siet, niet tegenstaende wy van doorluchtigen bloede zijn, ende dat den Adel ons hout in eenich aensien, om onser Voor-ouders wille, soo ist nochtans dat de armoede de moedicheyt onser herten so teghen is, dat wy met herten leet sien moeten mindere die ons vooren gaen, ende in meerder autoriteyt zijn, die t'selve beter verdienen meer bynaer als yemant in dese Stadt, Fortuyne comt nu van selfs tot u ende set haer tusschen onsen handen, het staet aen u de selve te vatten, als haer t'uwen willen onderwerpende, dus doet u beste dat sy u niet benomen en werde, sy is lichtvaerdich, veranderlijck, onghestadich, sy can niet hervat worden ist datmen haer laet slibberen, gemerct sy vliecht ende altijts in beweginghe is. Ende op dat ick my langher niet met woorden besich en houde, den Keyser (soo ghy weet) heeft mijn desen middach doen halen, ende my de verborghentheyt zijns herten gheopenbaert, hy heeft my met zijnen eyghen mont te kennen ghegeven, dat hy tot stervens toe met uwer liefde bevanghen is, ende soo ghy hem vrientschap bewijst, ick verseeckere u dat gheen hoocheden noch rijckdommen nimmermeer gebreecken sullen, Godt weet oft u yets gebreecken sal, meer als eenighe Ionck-vrouwe van uwes ghelijcke.

[fol. 86v]

Op dit woordt, Galdrade die hooch ter handt was, ende so eerbaer als d'eerbaerheyt selfs beweecht niet een rechtvaerdighe gramschap, als die noyt gedacht soude hebben, dat haer Vader was oft wesen moest den Verrader van haren Maegdom, antwoorde hem genoech onsinnelijc: Wel, wats dit mijn Vader, is dit de eerlijcke vertooninghe die ic van u te verwachten hadde, als te moeten aenhoren alsulcken vervloecten versoeckinghe, uyt den mondt van den genen dien ick dacht my veel eer te moeten op-offeren, als alleenlijck te bedencken sulcken ongeschicten boosheyt? Is dit de eere die ick van u te verwachten hadde, my veel eer te willen maken een Hoere ende Boel van eenen Machtigen, als de eerlijcke ende wettelijcke Bruydt van een Edelman van mijns gelijcke? Och Godt, moet dan de schoonheyt oorsake wesen van tverderf onser Zielen? Wel geluckich zijn die, welcke veel liever dan te vallen in de handen der Tyrannen, haer opgeoffert hebben, tot prijs haerder eerbaerheyt, als te lijden schande ende smaedt in haere suyvere ende reyne Lichaem. Neen, neen Vader, (ick doe my groot ongelijck u also te noemen) gaet, gaet, seght uwen Keyser, dat so hy machtich is, dat ic daerom niet beraden ben, my t'onderwerpen sijne sinnelijckheyt, so hy rijc is, ic hebbe geen andere goeden van doen dan sulcke als my Godt gegeven heeft, ende door zijn gratie geven sal, my bewarende dit herte ende dese begeerte, dat nimmermeer geen Man hem beroemen sal van de liefde van Galdrade, dan de gene die mijnen Bruydegom wesen moet. Voorts, so hy een Tyran is, ende dese vercrachten wil, die therte niet vercracht noch gheschendt can hebben, dat hy hem versekere dat mijn handt so stout wesen sal, om tlichaem ende mijn eere te beschermen, als hy boosdadich my t'ontnemen tgene in zijn macht niet en is my weder te geuen, noch in uwe hem te beloven, want ic weet hoe verre de gehoorsaemheyt strect die ic u schuldich ben: ende so ghy oft een ander my meer daer van spreect, versekert u, dat den Keyser zijn oogen niet meer in mijn schoonheydt weyden sal.

Aldus gheantwoort hebbende begon zy soo seer te suchten, te schreyen, ende hare handen te wringhen,

[fol. 87r]

slaende voor haer borst dat den armen Vader haer vergeselschappende int schreyen, groot leetwesen hadde, haer sulcken openinge gedaen te hebben. Daer naer tot haer selven gecomen zijnde, seyde sy: Eylaes goede Godt ende machtige Vader, hoe mach het gheschieden, dat de volmaectste dingen ende die meest uwe goetheyt ende almoghentheyt wonderbaer maken, aldus den menschen veroorsaken die te sondigen: tGoet, Silver costelijc Gesteente werden begeert, de menschen vechten om die te vercrijgen, ende nochtans, Heere zijn dit de sonderlingste goederen die ghy den menschen geeft om hem te vercieren ende te ghebruijcken. De schoonheyt, die een gedeelte is van tghene volmaeckt is, ende in welcke een weynich van uwe gelijckenisse in ons uyterlijck glinstert, ghy siet mijn Godt, dat zy veroorsaect de dwaesheyt eens grooten Keysers, ende den rijcdom ende eere verblinden mijns Vaders vernuft soo seer, dat hy geen conscientie maect, mijne eerbaerheyt ende goeden name inde waeghschale te stellen. Ende waerom hebt ghy dese behaechlijckheyt des vleyschs niet gegeven eenige Lichte-vrouwe, oft den Keyser een begeerte zijn oogen op een ander te slaen dan op my, die veel liever soude sterven, dan uyt te wisschen de levende gelijckenisse uwer schoonheyt, die ghy in mijne Ziele gevest hebt? Bellincion troostese, haer belovende niet meer alsulcke woorden voor te draghen. Maer de Dochter wijs ende beherticht zijnde, antwoorde hem: Het waere beter gheweest, dat ghy selfs den Keyser stoutelijck aenghesproocken hadt, dan hem midts uwe haestighe ende lichtvaerdighe beloften, uwer eeren onwaerdich, hoope te gheven, want daer mede hebt ghy een vyer aengesteecken, datmen so haest niet sal connen lesschen alsmen gaerne woude, wat oock den Keyser (soo hy wijs is) daer tegen doet, om hem daer van af te keeren: Maer doet het quaedste dat ghy condt, want ick neme den grooten Godt tot ghetuyghe ende bewaerder mijnder eerbaerheyt, dat ick veel eer sterven sal, dan lijden dat hy oft yemant anders hem roeme meer voordeels op my gehat te hebben, dan tot alsnoch. Bellincion hebbende gehadt de uyterlijcke

[fol. 87v]

meyninghe zijns vervolghs, keerde weder tot den Keyser, die terstonts uyt zijn ghelaet mercte, dat de boodtschap te vergeefs was, ende was verwondert, hoorende de verstandige antwoorde van Galdrade, ende van het voornemen dat zy veel liever hadde haer selven te dooden, als yet te bewilligen welc mocht strecken tot nadeel van haer eere, zijnde eenen langen tijt geweest sonder spreken, denckende op de woorden des Dochters, ende overleggende hare eerbaerheyt, also sy veel liever hadde te sterven eerlijc ende arm, als te leven des Keysers Boele: merckende ooc dat sy hem een lesse gaf, haer betonende veel wijser als hy, ende stantvastiger als de Mannen selfs, voer uyt aldus: O herte, waerlijc hoochmoedich, ende Ziele waerdich te besitten eens Keysers lichaem. Ach Dochter, de frayste ende schoonste, hoe hebt ghy mijn herte verwonnen, niet om langer te wesen een Slave der dertele ende lichtvaerdige liefde, maer alleen inder deucht te beminnen, die u soo aenghenaem maeckt.

Keerende hem daer naer weder totten Vader, sprack tot hem: Heer Bellincion, ic wil verwinnende de liefde die my tot noch toe gequelt heeft, ic wil segh ick, een yegelijc bekent maken, dat ghelijck ic eenen yegelijcken can overwinnen ende tot mijnen wille brenghen, ic insgelijcx mijn selven verwinnen can, ende uyt mijn herte verjaghen, den ghenen die men onwijselijck seght, in ons onverwinnelijc te wesen: twelc getuygen sal die selve voortijden dertele liefde, ende nu heylige ende wettelijcke, die ick uwe Dochter drage, ende alle mijn leven draghen sal, sulcx ic haer bewijsen wil met meerder reden, dan oft sy mijnen dwasen wille ende onbepaelde begeerte toegelaten hadde. Ende doende by hem comen zijnen ghetrouwen Camer-jonghen, dien hy zijn secreet hadde geopenbaert, seyde tot hem: Guy (dus was hy genaemt) ick heb u tot noch toe niet voldaen van de diensten die ghy my bewesen hebt, daer van ick my wel te vreden houde, ende voor my genomen hebbe te thoonen hoe ick u begeere eene Huysvrouwe te geven, dat ick gheen eerbaerder noch heyligher voor mijn eyghen Soone soude begheeren: Het is de suyvere ende eerbaere Galdrade,

[fol. 88r]

welcke gheweygert heeft de vrientschap van den Keyser van Roomen, t'is de Dochter van dien Edelman, de schoonste die leeft, ende waerdich gheeert te worden soo seer als een Dochter in Italien: V Huwelijcx-gifte sal van my comen, ende ter liefde van uwe diensten, ende de eerbaerheyt van de gene die ghy trouwen sult, u ende den uwen gheven van nu aen den Casentin, ende alle de Landen ende Erven die ick besitte in het Dal Arne eewichlijck, sonder dat yemant recht hebbe yets te vermeten op het gene ick u willichlijck geve. Terstont beval hy Bellincion zijn Dochter te halen, ende gingh met hem haren toecomenden Bruydegom, welcke tot haer ghecomen zijnde, weynich scheelde dat sy haer selven niet misdede, meynende dat den Keyser haer met gewelt hebben woude: Maer de Heere Guy haer metter handt nemende, begon seer vriendelijck tot haer te spreken: Ioncvrouwe denckt niet dat Otto soo onberaden is, noch so dol van liefde, dat hy soude willen om een so corten wellust (als is de gheneuchte des vleeschs) verliesen den naem van een goet ende rechtvaerdich Prince, daer voor hy by allen vreemden volcken ghehouden wort, ende waer door hy tot het Keyserrijck gecomen is. Het is Otto die Galdrade bemint, niet meer om haer t'onteren, maer haer te maken een groote Vrouwe, ende haer uyt te Huwelijcken na hare verdienste, dits de bootschap ende tijdinge die ick u brenge, ende van de welcke u Vader hier tegenwoordich getuyge is, t'welck seer haest sal volbracht worden, soo ghy soo goeden ghelegentheyt niet afslaet.

De Dochter even soo blijde wesende van het naebedencken des Keysers, als het aenbieden des Huwelijckx, bewees een groote eerbiedinghe den genen die haer aensprack, segghende dat in een soo Godtlijcken saecke als die, sy haer ghedragen moeste aen haer Vader, welcken sy alle ghehoorsaemheyt schuldich was, wesende versekert dat hy haer anders niet woude voorsien, als t'haerder eere, ende tot plaetse daer sy soude moghen betrachten haere salicheyt. Bellincion schreyende van blijtschap, voldaen van de antwoorde zijns Dochters, conde hem niet onthouden haer vriendelijck te cussen, haer segghende: Het is desen Edelman

[fol. 88v]

dien ick u gheven wil tot een Man, ghemerckt hem den Keyser my tot een Sone gegeven heeft, ende voor welcken wy moeten terstonts gaen trouwen.

Soo haest sy ghescheyden waren ende tot het Paleys ghecomen, hadde Otto doen vergaderen alle de Princen ende Heeren van zijnen huyse, die verbaest waren, siende incomen dese Goddinne ende spiegel aller schoonheyt ende eerbaerheyt, maer noch meer hoorende de reden des Keysers van zijn liefde, ende hoe sy hem afgheslagen hadde, want prijsende het uyterlijcke, soo hadden sy genoech te verwonderen over de volmaectheyt ende deucht haers herten, ende presen oock den Keyser, siende dat hy de liefde quijtende, ende so wijslijck hem selven verwinnende, selfs die was die Galdrade aen zijn Camerling uythuwelijcte, dien hy eenen Ring gaf uytermaten costelijc, tot hem segghende: Even als den Steen in dit Gout gevat, d'eenige onder de waerdichste is, alsoo moocht ghy u oock roemen te hebben de schoonste ende uytnemenste Ioncvrou die ic oyt sach, die ic achte te wesen in stantvasticheyt ende suyverheyt, tot welcker gedachtenis (seyde hy tot de Bruyt) ic u alle mijn leven eeren sal, my noemende altijts te wesen den Ridder van Galdrade, ende nam soo seer desen naem aen, dat hy dien noyt verlaten woude. Hy dede Guy zijne gifte bevestigen, ende by zijnen Rade becrachtigen, ende hebbende Galdrade ghecust, woude haer niet meer sien, soo om niet meer in zijn voorighe coortse der liefde te vallen, als om haren Man geen erch-waen te gheven, die den eersten Secretaris was geweest van sulcken bedrijf.

Wat grooter victorie heeft desen Keyser oyt in meerder aensien ghebracht, als dese in welcke hy hem selven verwinnende, een groote proeve dede van zijn deucht, ende te kennen gaf, dat d'onvermoghentheyt hem te beschermen van de listen der liefde, niet voorts comt van eenige cracht diemen Liefde noemt, 'twelck niet en is dan eenighe quellinghe des ghemoets, maer veel eer uyt onse onvolmaecktheyt selfs, die ons laten leyden naer onse dwase lusten, volghende den raedt der wille ende sinnelijcke begheerten? Desen Prince en was niet meer Godt oft Enghel als David oft Salo-

[fol. 89r]

mon, noch stantvastigher ende stercker als Samson oft Hercules, maer wijser als sylieden dede, hy afstont van zijne dwaesheyt, aleer hem de siecte geheel bevanghen, ende de Ziele gantsch vergifticht, gheen middel meer hadde te dencken op 'tgheene haer nutst ende heylsaem was. Ende hier in moetmen den Man soo seer prijsen (hoe wel vervolgher) ende beweecht door de prickelinghen van een groote schoonheyt, als de Vrouwe die haer met haere eerbaerheydt verweert, alsoo sy gheen soo grooten oorsaecke heeft, als de gheene die d'alder stuerste tot haer trect: maer haer meeste lof bestaet inde suyverheyt, ende t'verwerpen van tgheene dat selfs alle Ghedierten natuerlijcken wenschen. Of nu wel veele onder de oude Princen eenighen lof, desen aengaende vercregen hebben, soo is nochtans Otto veel meer te prijsen dan Antiochus derde Coningh van Asie, welcke uyt vreese van te verlieven op eene Godtsdienstighe vanden Tempel Diane in Ephesen, veel liever wech gingh, als te willen sien eene vande schoonste Ionckvrouwen van Asie: Want desen Grieck kende zijne swacheyt, ende vresende zijnen vyant so seer, dat hy vercoos d'onthoudinghe, vreesende te verliesen zijn reynicheyt, daer ter contrarie den Duytschen Prince wesende half verwonnen behiel de overhant van tgene hem verwan, van welcx roof wy dese tegenwoordige Triumph-stanghe hebben opghericht. Men prijs dit alles in een beleeft Prince, ende is toegheeygent de Religie daer van hy belijdenis dede: Daer nochtans Totilas zijnde een Barbier ende Tyran, heel contrarie onser meyninghe, seer groote beleeftheydt ghebruyckte tot de Vrouwen van Cumea, die hy sonder yets te bestaen teghen haere reynicheyt weder sont: Maer Totilas poochde door de beleeftheyt te verwinnen de herten der Romeynen: Daer Otto niet gedreven wert dan door zijne sachtsinnicheyt ende eyghen deucht, daer over hy soo seer als Galdrade te prijsen is, hem soo cloeckelijck teghen zijnen vyandt verweerende.

Dit Huwelick en was niet sonder voordeel, alsoo uyt Guy ende Galdrade gesproten zijn twee doorluchtighe Geslachten, ende die langen tijt bestaen hebben, te we-

[fol. 89v]

ten, van de Graven Gindi, ende de Graven Puppi, welcke de Landen van de voorschreven gifte van Casentin, ende het Dal Arne besaten, maer zijn daer van verjaecht door Philips Burgh-grave van Milanen.

T'is nu ghenoech ghesproocken van de standtvasticheyt des Keysers, ende de eerbaerheydt van Galdrade, daer van wy een eynde maecken sullen, ons voor-stellende een andere gheschiedenisse, die ons niet min tot deuchden verwecken sal, als dese ons van ghebreecken afkeert.