Het derde deel van de tragische of claechlijcke historien
(1612)–Jan Jansz. Starter–
AuteursrechtvrijDe vierde Historie.Mantona, eene van d'outste Steden, is so voorspoedich ende heerlijck geweest in haren tijden, dat Silius den Italiaen hem niet ontsien en heeft te seggen.
Den lof der Goden goet, als oock der Musen mede,
Singhtmen met stemmen soet, In Mantona d'eel Stede.
Ende heeft dese Stadt daerenboven begaeft geweest met treflijcke ende cloecdadige Mannen so wel in wapenen als geleertheyt ende derhalven en ist niet te verwonderen dat de Liefde aldaer ooc hare woonplaetse genomen heeft, gheenen oft weynich lust hebbende haer te voeghen by de grove boerachtige ende slechte lieden, ende dat om de rouwicheydt huns verstants, maer veel eer ende liever by de subtijle ende levende gheesten ende ghemoeden der ghener | |
[Folio 53r]
| |
die de gheleertheyt ende de wapenen ghebruycken. Ten tijde dan als de Fransoisen Italien d'oorwoelden onder de regeringe van Louijs de xii, ware Coninck ende Vader der Fransoisen, so wasser tot Mantona een Ionc Edelman, schoon, eerbaer ende lustich, ende daeren boven te redelijcken gheleert. Den Auteur zijnen naem niet verclaert hebbende (de oorsake daer van my onbekent zijnde) so ist van noode hem eenen verzierden naem te gheven, op datmen wete van wien men spreeckt, t'elcken als hy ter banen comt: zijnen naem sal dan wesen Lodowijc die boven maten bevangen werdt met de Liefde van een Ioncvrouwe sijne ghebuer de welcke wy Cassandra sullen noemen, zijndeso veel te weynich tot hemwaerts gheneghen, als zijne Liefde thaerwaerts te groot ende te brandende was, soeckende alle middelen om haer de selve te verclaren: maer wat teeckenen van Liefde Lodowijc haer bewees met haer ooghskens toe te werpen, ofte haer te groeten in de Kercke ofte inde venster thuys liggende, ofte sijnen ganc voorby hare wooninge maecte, so en conde hy geen voordeel voor hem speuren selfs niet een gelaet dat hem eenige hope hadde mogen gheven, ofte eenichsins zijn brandende de herte hadde mogen verquicken. Hoewel dat dese wreede maniere van doene Lodowijc ganschelijc mishaechde so en heeft hy daerom niet op gehouden van haer te beminnen, maer daerentegen zijnde so blint als eenen mol in liefde, ende de mutse vast aenhebbende, en heeft hy niet connen bemercken twelc hem mede ofte tegen was verachtende ende verlatende tgoede dat in hem was, om te geraken tgene dat hem docht blijschap voorts te brengen. Zijnde aldus in dese raserijen overleggende hondertderley middelen, niet om hem daer van te keeren, maer om met meerderen yver tbegonnen te volvoeren, ende met moeyelicheyt te vercrijgen, tgene hy door beleeftheyt niet en hadde connen becomen, so besloot hy by hemselven aen zijne Cassandre te schrijven, ende dede so veel dat zijnen Pagie Meesters inde Kercke listelijck inde handen gaf. Sy in desen handel niet bedreven zijnde, ende die wel meer brieven ghesien hadde, wert half lachende over de aerdicheyt des Lackeys, wijffelende wel ten deele wat het wesen soude, als die wel bemerckt hadde de manieren van doene van | |
[Folio 53v]
| |
Lodowijck, ende derhalven seyde sy totten jonghen: Pagie mijn vrient, als nu en can ick u gheen antwoorde geven, dan comt morgen vroech, alsdan sal ic u mijne antwoorde segghen. Den Pagie haer groote eerbiedinghe ghedaen hebbende keerde weder tot zijnen meerster, ende verhaelde hem met wat een vriendelijckheyt sy den brief aenveert hadde, ende goede onthalinghe die sy hem dede, als oock dat hy tsanderdaechs d'antwoorde soude comen halen. Lodowijck dachte alreede tvonnisse zijner verlichtinghe te verstaen, ende zijn Lief bereyt te sien, om hem tot haren dienste t'aenveerden ende in weerdicheyt verheven te worden, daerom hy grootelijcx verblijdt was ende een vaste hope hadde, voedende zijnen geest met vele ende verscheyden wenschen, zijnde gemeynlijck de spijse van sodanighe ellendighe: Hierentusschen Cassandra te huys ghecomen zijnde, en versuymde sy niet den brief van haren jongen Vrijer t'openen, welckens inhout aldus was. | |
Brief van Lodowijck aen Cassandre.Ioffrouwe, ick bidde v. l. te bedencken, dat so de Liefde niet claersiender en waer alsmen haer toe en schrijft, dattet onmoghelijck soude wesen, dat soo vele scherpsinnighe gheesten ende van goeden verstande hun souden begeven onder de geleyde van eene dient gesichte berooft is, maer dewijle haer scherpsinnicheyt so blijckelijc is, na het oordeel van onse oogen verkiesende tschoone, overeencomende met de gheneghentheydt des herten, lust hebbende tot de vrome, deuchdelijcke ende beleefde: soo en sal het v. l. niet vreemt wesen, dat ick my verstoudt hebbe u te beminnen, daer toe bedwonghen zijnde, met een voorbereydt ghemoet, ende so ick u mijnen dienst aendiene, daer ick in ghehouden ben, niet alleenlijck ofte soo gheheelijck door de Liefde die my gheheel uwe maeckt, als wel om uwe deughtsaemheyt in mijn herte geprent: Ende ten is niet te verwonderen dat ick u eere ende beminne, door dien onsen gheest speurende dat goet ende volcomen is, hem niet en voecht dan tot het schoone een seker teecken vande goetheyt des herten, twelck oock d'eenighe oorsaecke is, dat wy eerbiedich zijn de gene die met alsulcken deugden begaeft zijn. Ghy alleene dan zijt die ic als slave wil dienen, | |
[Folio 54r]
| |
in mijnen gheest gheprent staet ende by my selven prijse, ende tot belooninghe bidd'ick v. l. ootmoedelijck my so veel deughden ende voordeels te doen, dat ic mach wesen uwen oprechten ende ghetrouwen dienaer, ende voor alsulck eenen die om u te ghehoorsamen, zijn leven niet meer ofte verder sparen en sal als tot een onderhoudinge van tgene hy op dese werelt alderliefste heeft. Verwachtende uwen goeden wille ende antwoorde op dese mijne ootmoedighe bede ende begeerte, bid'ick Godt u te verleenen tvolbrenghen uwer goeder begheerten: kussende met alle eerbiedinghe uwe suyvere ende reyne handen. | |
Vwen seer ootmoedighen ende onderdanigen Dienaer Lodowijck.Cassandre desen gelesen hebbende, en conde haer niet onthouden van lachen, ende dat te kennen gheven aen eene hare ghetrouwe dienst-maerte, om de ghenuechte die zijer in nam, dien bevindende soo wel ghedicht, daer door sy wel conde bemercken dat hy niet al sot oft slecht en was die den selven ghedicht hadde. Ende ick achte soo sy hare ghemoet niet elders besteet en hadde, ende andere verscheyden gedachten en hadde gehadt inde welcke sy haer ghenuechte man, ick en twijffele niet ofte Lodowijck en soude haer beweeght hebben: maer de plaetse alreede beset zijnde, ende therte der Ionckvrouwen soo lustich ende teer datse gheen andere spijse en soude hebben connen verdouwen, soo wert desen tweeden vrijer het vonnisse tegen gewesen, hebbende oock grootelijcx tegen de dienstmaecht die een voorsprake was vande eersten, hebbende in hare handen doen regenen den gulden dauwe, daer desen haer noch onbekent was, ende sy was de ghene, wiens raet de Meestersse meest volghde: Hierom vraeghde dese Dochter aen Cassander wie desen hupschen Vrijer was die soo soet wist te schrijven, ende zijnde liefde met schrijven te kennen gaf? De Ionckvrouwe gaf hem haer te kennen, verhaelde zijn manieren van gaen ende staen, zijn daden zijn oochwerpinghe, ende hoe hy alle middelen ghesocht hadde om haer zijne liefde te kennen te gheven, maer mijn vriendinne hy comt te laet, aengesien ick so bevanghen ben met de | |
[Folio 54v]
| |
liefde dien ghy weet, dat het onmoghelijck is dat Lodowijck in mijn herte eenighe plaetse hebbe. Ick prijse hem grootelijckx, ende houde veel van hem om dat hy soo lustich ende gheestich is, ende wensche hem een Meestersse soo schoon ende beleeft als hy weerdich is, ende soo ick hem hier in conde gehelpen ic souder mijn wterste beste in doen. Die loose Deerne, wetende dat niemant eenigen toeganck en konde hebben aen haer Ioffrou sonder haren weten, gaf haer raet datse hem wat een goet gelaet soude toonen, om wat te hebben daer zy mede, alleen zijnde, mochten lachen ende hun vermaecken, ende om den slechten vogel op die hant te leeren komen ende daer na hem inde locht te doen vliegen ende te verseynden. Dit also tsamen bestemt hebbende so ginc de Ioncvrouwe tsanderdaechs ter kercken, alwaer zy den Lackey sach, de zy wencte by haer te comen, twelc hy dede met grooter eerbiedinge ene zy hare redenen beginnende, seyde hem dat zijn Meester qualijc bedacht was haer te verkiesen, dewijle adt al tgene dat hy dede niet en was als om zijne gheesticheyt ende aerdicheyt te kennen te gheven, vande welcke zy ghenoech versekert was ende haer welbekent met de Ioncvrouwen zijnen spot te houden, ende badt hem derhalven daer na niet meer aen haer te schrijven, maer dat hy zijne geesticheyt wilde gebruycken aen zijn alderliefste: Dit alles seyde zy, wel wetende dat Lodewijc wederom aen haer schrijven soude om haer te versekeren zijne oprechticheyt ende verstandicheyt, ende dat zijne brieven te ghelooven waren, als comende vanden ghenen wiens ghesichte tot niemandt anders en strecte, ende zijn herte niemant anders slave, als de heure. De Pagie, de mede neffens zijn Meester geestich was, en vergadt niet een enckel woordt van al tghene de Ioncvrouwe hem geseyt hadde, want by zijn Meester comende, verclaerde hy hem dat alles met sulcken gratie dat hy hem liet voorstaen als oft hy met een Liefste ghesproken hadde, so natuerlijc wist desen jonghen alle haer manieren ende woorden na te comen. Dit was noch meer Olie int vier ghegoten ende ontstack geheelijck ende al therte vanden Ioncman, want door d'antwoorde by den Pagie hem ghedaen, verhoopte | |
[Folio 55r]
| |
hy wat goets ende eenighe, verlichtinghe, dies hy voren nam noch eens aen Cassandra te schrijven; twelc hy dede, haer versekerende dat hy noyt yet in spotte ghedacht, veel min gheschreven hadde, als zijnde sake die een Edelman niet toe en quamen, met eenighe eerbare Ioncvrouwe den spot te houden, immers ende voor al niet in saken de Liefde aengaende, die so oprecht ende ongeveynste is dattet alles naect ende sonder eenich bedroch moet wesen wat daer in gehandelt werdt, hy verclaerde ooc met de waerheyt, dat zijn herte noyt en hadde bevangen geweest met eens anders Liefde, maer dat haer wesen, gedaente, schoonheden ende goede gratien so natuerlijck in tselve gheprint stonden, ende also de plaetsen beset hadden, dattet onmogelijc was een ander daer in te laten, te min om dat hy soo seer vyant was van d'onghetrouwicheyt, als sy beminde de ghetrouwe beleeftheydt: Ende zijn schrijven gheeyndicht hebbende, met eene ootmoedige bede om tharen dienste te moghen wesen, ende met belofte van stantvastich ende getrou te wesen so heeft hy zijnen Pagie wederom daer mede belast, die zijn beste daer in gedaen heeft als te voren, maer d'antwoorde was geheel anders als de voorgaende, door dien dese handelinge den Vrijer van Cassandre mishaechde, want kennende d'ongestadicheyt der Vrouwen, so vreesde hy dat metter tijt de schoonheyt, joncheyt, cloecheyt ende gheesticheydt van zijnen mede-vrijer hem niet uyter zale mochten werpen ende de bane wel mochten doen ruymen, want also den Pagie by de Ioncvrouwe quam, neffens dat hy slechtelijc genoech onthaelt wert, so was hy noch meer verwondert verstaende dese hare antwoorde, na dat zy den brief gelesen hadde. Pagie seght u Meester dat ick hem voor so slecht niet en hiel, dat hy hem begheeft te willen dienen, de hem noch zijnes diensts niet en behoeft noch aenghenaem en is, ende ic meynde dat mijne vorige antwoorde ghenoech was (hoewel al lachende) om zijnen wijn te wateren: Hierom, ic verbiede u my geene boodtschappen meer te brengen, ten zy dat ghy loon na wercken wilt ontfanghen, ende hem rade ick zijn aenghevanghen werc na te laten, want hy daerinne so veel vorderen sal, als oft hy de Reviere vande Po met eenen temes ofte sifte wilde uytputten, ende laet dese antwoorde een voor al ghenoech | |
[Folio 55v]
| |
wesen, en die ontfanghe voor de leste vrientschap die hy binnen zijn leven van my ghenieten sal. Oft den Pagie verbaest stont, en is gheen twijffel aen, verstaende eene so haestighe veranderinge ende meynende eenige ontschult voort te brenghen, stopten sy hem den mont, segghende: wech, wech cleyn Sotteken, ick en weet niet wat my wederhout dat ick u niet en doe wat roscammen als brenger van soodanighe bootschappen, hierom en weest niet soo stout alsulcken uytsprake meer te doen. Hoewel dese onbeleeftheydt Lodowijck grootelijcx mishaeghde, die niet en meynde dat sulcken goeden begin soo quaden eynde ende dat soo haest soude ghehadt hebben, soo en conde hy nochtans zijn sinnen niet aftrecken vande plaetse daer hy die soo vastelijck ghesteldt hadde, twelck oorsaecke was dat hy daghelijcx gins ende weder ginc voorby de woonplaetse van zijn wreede Meestersse, de welcke hem siende comen, altijts den rugghe toekeerde, niet willende verdraghen dat hy haer ghesicht mocht aenschouwen, ende duerde dese stuericheyt van Cassandre soo veel ende soo langhe, dat Lodewijck ten lesten half begon tot hem selven te comen, ende allencxkens afweeck, om niet te laten blijcken dat hy geheel sonder verstant ware, ende om hem niet voor een geck te laten houden van die so weynich achte zijn smerten ende lijden: Derhalven oorlog nemende schreef hy haer dit volghende ghedicht.
Indien men, om mijn ziel met droeve pijn te plaghen,
Deur eenich ongheluck u over had ghedraghen
Tot den bevrosen Pool, al naer des Zees beloop
Is t'saemghevlochten in een vast ghebonden knoop,
Vertonend' onder haer den grijsen schuym der baren,
Of daer de Visschen sich gheswarmsche wijs vergaren,
En daer t'verwoede volck sich rasend onder hout,
Veel vvreeder als een tijt in tcouste van zijn cout
Ia onvermaecklijck voor al t'gheen de blauwe salen
Des Hemels hedensdaechs bedecken en bemalen.
Of soo de vvree Fortuyn die my mijn goet ontneemt
Had doen vervlieghen noch in een verwoeste beemt
(Al waer de gulde son, de son des Hemels roemen
Beflickert en beschijnt de cruynen vande bloemen,
| |
[Folio 56r]
| |
Doet bob'blen deur zijn glans en brant der berghen top,
ja suycht het water uyt de gladde stromen op)
Dit lichaem van mijn lief, van u mijn schoon Cassandren
Die staech u Dienaer doet tot asschen toe verand'ren.
En wist ick my te zijn dien hooch vervloeckte Man,
Die u doch nimmermeer in t'minst behaghen can,
En dat noch in die plaets, u schoonheyt so spitsvinnich,
Behiel haer wangonst en haer felheyt soo uytsinnich
Ken sou niet claghen van te gaen besien den brant
Der droogher sanden aen den AEthicopschen strant,
Of oock d'ijskeghels cout van den Schytischen Ouver,
Om in die plaetsen meer, soo droef dat niemant droever
Te vallen, doot verschrickt deur duldeloose pijn.
Om in u by zijn wreet het selfde noch te zijn,
t'VVelck ick ghevoel dat als ick u sal moeten derven,
Ick noch (o vreede) sal te lasten eens beerven.
Op dat ten laesten noch u opgheblasentheyt
De vreuchden van u ooch verselschap en gheleyt
Tot die begheerte toe, die u soo doet misprijsen
Een minnaer, die ghy danck behoorde te bewijsen,
Soo wel om zijn verdienst en trouw stantvasticheyt,
Als om zijn ware liefd, en groote Eerbaerheyt,
Om zijn claer edel bloet, t'welck hy begheert te storten
Tot dienste van zijn lief, zijn leven wil hy corten.
Oock moet t'nootsaeckelijck zijn dat hy dien geef een endt
Voor wien hy gheen beschut noch steunsel meer en kent,
Om t'onderstutten: laes, de reste van zijn leven.
Nadien dan d'afgonst is soo diep in u ghedreven,
Die d'eerste oorspronck is van al mijn leyde pijn.
Dat oock de selfde mach nu dees vervulling zijn,
De welcke maken sal door't jeghenwoordich sterven
My sonder droefheyt, en u vreed' en vreuchts beerven.
Dan so ghy wilt dat ick my noch den doot ontruck,
Versoet mijn quael, vervormt mijn ong'luck in gheluck
Laet u berouwen van t'ghewelt dat ghy my toonet,
En my met meerdren vreuchten betren tijt belonet,
VVerpt wech u galle en de schadelijcke const
Van veynsen heel deurtrapt, en neemt in goede gonst
Dat ick u dien ghetrouw ontsiende doot noch smarte
En dat ghy zijt alleen VVet gheefster aen mijn harte.
| |
[Folio 56v]
| |
Ruckt my doch haestich uyt dees groote woesticheyt
Neemt bid ick acht op al mijn dulde lose leyt,
So niet laet toe dat ick door u mijn leven endich
En dat mijn doot haer grond op uwen dienst inwendich:
Maer wat heb ick gheseyt, en moetmen oock alleen
Dan stellen zijn ghepeyns, zijn sinnen, aen die gheen
Die zijn ghedachten quelt, en staech met onrusts plaghen
Soeckt t'merch van zijn gebeent allencxkens deur te knagen
Met grooten onrecht, neen, ten sal so wesen niet,
Ick wil my stellen nu niet meer in haer ghebiet.
Ia ick en meyn niet meer haer mijn voochdes te noemen,
Noch haer te eeren met Goddinnelijcke Roemen
sy wert niet meer mijn vreucht, niet meer mijn gunst genaemt
Noch oock de gheene die t'secreet mijns harten raemt,
Zy sal de soetheyt van mijn Musen niet meer mennen,
Noch ic en wil ooc niet haer boosheyt meer bekennen
Dus onder t'heylich schijn, en t'Goddelijck cieraet
Van een verbloemde schoont, de oorsaec van mijn quaet
k'en wil niet langer sien de glinsterende stralen
de uyt haer claer gesicht staech op mijn Harte dalen,
zy zyn te sterc voor mijn. Op dat mijn brave Ziel
Niet volgh d'aenslagen van d'ondancbaren op den hiel,
En dat mijn hart niet meer, niet meer en zy gheneghen
Om gunst te toonen een, so wreet in al haer weghen
En dat mijns sinnens tocht van elders leven neemt,
Als van een schoon fatsoen van vriendd'lijcheyt vervreemt
want so de bangicheyt, de moyten mijnder Zielen,
So al mijn droef ghesucht, de brant het vlammich crielen
Mijns liefden conden niet eens keeren haren loop,
VVaer sal ick stellen dan de vastheyt van mijn hoop?
waert'onder steunsel van mijns sekerheyts verwerven?
Ach tis niet moochlijc, dat het wispelturich swerven
T'welc ghy altoos gebruickt yeet sekerheyts gheraeckt
Niet of t'is gheblancket of ongheluckich ghemaeckt,
En dat u Harte sy het harte van een vrouwe
Veel eer is opghevoet in u het boos ghebrouwe,
Van een fenine Ziel melijdeloos gheheel,
Heel sonder eenich goet, heel sonder vrientschaps deel,
Ick ben bedroeft dat mijn ghedicht is onder weghen
Om van u arch bedroch aldus met u te pleghen:
| |
[Folio 57r]
| |
Ick ben bedroeft te sien, dat van so groote schoont
Te zijn t'vergift, de gal, de wreetheydt wert ghetoont.
Ghespoghen beyd' op een, een die u dient ghetrouwe
En dat nu van u hart (ô dubbelt wreede vrouwe)
Sy het vergift also moordadich uytghestort,
Op een trouw minnaers eysch die nu mistroostich wort
Die leven sal altoos in zijn volstandicheden
Verwachtende noch een wraeck van d'Hemel af beneden:
Van het gheluck, en van die, die liefde wreeckt,
Van t'onghelijck waer met ghy dus mijn herte breeckt:
ick sal noch levende zijn hoewel ick doot ghelijcke,
Op dat ick teene mael mijn clachte t'samen strijcke,
En de ghelijcklick aen Cupidoos voeten stel,
Die vleugl'en draecht, op dat, om my te wreken wel,
Hy mocht gheneghen zijn, Laet Vry de susters schouwen
Van Alcidalia, en de minnelijcke Vrouwen
Nu Oordelen, en sien of ick oock onrecht heb,
En of ick sonder arch ontvlie het dootlijck web,
Niet dat ick eenichsins vrees voor zijn wrede schichten,
Noch t'vat van zijn vergift tot aen mijn mont te lichten,
Noch dat het blanc ghesway van t'sweert mijn vrees aenjaecht
Noch dat ick eens verschrick om zijn van tvier gheplaecht
Niet dat de spronck de van een hoochte most gheschieden
Dees sorgelijcke dienst my soude doen ontvlieden.
want t'sterven dat behaecht my meer, tien duysentfout,
Als t'leven half door, dus tusschen warm en cout.
Dan k'wachte dat ghy sult noch tot mijn wille keeren,
Dat ghy my onderdaen, ick u sal overheeren,
en dat met weynich sorch ick u noch houden sal,
Volcomen nae mijn wil, en naer mijn goet gheval,
Gaet dan mijn hart, en wilt niet meer mijn smart verveelen
Hout op mijn oogh en tongh wilt niet meer clachten teelen
Begeerte van mijn Ziel verheucht u in mijn vreucht
Verjaecht is nu de vlam, de vlam vol ongeneucht
Die u beweechden eens door een verwaende blijtschap
Eertijts ghedocht dan nu heel yl wijl wech de tijt snapt
Verblijden over u verwacht ghy noch van mijn
Ghy sult uyt blusschen noch dees diep verborghen pijn
Die doen ick was ghequets my dwangh aldus te spreken
Maer nu ist al ghedaen mijn pijn is wech gheweken
| |
[Folio 57v]
| |
Dus neem ick oorlog van Cassandraes liefde hier
En stroy vast inden wint de ssache van haer vyer.
Dit voorseggende dicht voleynt hebbende, gaf hy dat zijnen Pagie om tselve Cassandre ter gewoonlijcker plaetse te behandighen, dewelcke dat niet en weygherde t'ontfanghen, het inhouden van dien byna radende, om dieswille dat Lodowijck haer niet meer en groetede, ja selfs de moeyte niet eens en wilde doen van haer t'aenschouwen, ende hebbende den brief ghelesen, prees sy den Edelman by haer selven, ende het was haer leet dat sy hem geenen troost en mocht gheven: ende dat haer meest hier toe beweeghde, was zijn beleeftheyt ende redelijckheyt die hy int schrijven gebruyckte selfs midden in zijne gramschap, ende dat hy derhalven behaeghlijck moest wesen: Ten lesten seyde sy tot den Pagie: mijn vrient seght u Heere da tick nu bemercke dat hy wel bedacht is, nalatende te minnen de ghene die niet en vermach hem te beminnen so als hy wel soude wenschen, ende dat ick hem bedancke van dat hy my ontlast van zijne raserijen ende vervolgh. Den jonghen weder ghekeert zijnde, seyde hem al tghene hy ghehoort hadde, waer mede Lodewijck niet en dede als lachen, hem ghelatende als oft hy heel vry was, hoewel nochtans hy haer soo seer beminde, als eenich man eenighe vrouwe mocht beminnen. Nu desen handel eenen tijt lanck hebbende laten varen, soo nam hy meest zijn genuechte int jaghen, want hy hadde goede middelen als oock veel lant ende sant, ende oeffende hem veel te peerde, die te doen rennen ende springhen, met alderley gheweer ende wapenen te speelen, ende voorts in alles dat een vroom Edelman toe quam, ondertusschen oock mede inde leeringhe, als die vele boecken doorlesen hadde. Hy dan hebbende byna uyter herten ghesteldt Cassandra ende de sorchvuldighe quellijckheden der Liefde, als hyer alder minst op dacht, so quam hy sonder eenich vervolgh, noch veel moeyte te doen, tot tghene daer hy soo langhe na gehaeckt hadde, ende soo veel lijdens om gheleden hadde, verstaet in wat manieren. Een jaer na zijne Vrijagien, ten tijde als de Fransoysen met de Venetianen eens zijnde, belegert hadden de Stat | |
[Folio 58r]
| |
van Veronen, ende tegen den Keyser Maximiliaen waren, so was het alsulcken harden winter als het by mans gedencken geweest hadde, so datter gheene staende wateren noch Revieren en waren die niet toe noch bevaerlijc en waren, want het water om Mantoua was geheel in Cristal verandert, als ooc de lieflijcke Mince, die door het Landt loopt, was soo dick bevrosen, datmen die aengesien soude hebben voor een Landouwe van claer gelas, so datse niet alleen verdroech den overganc der Menschen, maer ooc der landragende beesten ende wagens: ja selfs de Po, die door haren snellen loop soude gheschenen hebben te mogen wederstaen dese hardicheyt des winters, dese was den snellen loop alsoo benomen, datmen op vele plaetse over de selve conde gaen, als over een brugge, twelck oorsake was datmen te water binnen Mantoua niet en conde brengen, daer door inde Stadt groot gebrec was, besonder tvoeder voor de Peerden ende andere Beesten. Nu so hadde onsen eenigen Vrijer Lodowijc dry Peerden, ende vindende hem sonder voeder ofte hoy, was geheel t'onvreden, want hijs van zijn Lant, over de Reviere vanden Po liggende, geen en conde becomen: zijnde aldus in anghst ende sorghe, gaende langhs de Stadt met zijn Dienaers, so saghen sy een goet voeder hoys na de wooninge van Cassandre voeren, dies sy hem seyden: mijn Heere, wy en hebben noch haver noch hoy voor de Peerden, het waer goet dat u ghebuerman u wat hoys vercocht ofte leende, tot dat het water open is, om hem alsdan so veel ofte meer wederom te geven. Lodowijck en sach hier niet wel middel toe, door dien den man van Cassandre hem niet wel en vermocht, tsy om dat hy hem dicwils hadde sien zijn huys bewandelen, ofte om dat hem yemandt wat te verstaen hadde ghegheven, derhalven en wilde hy selfs aen hem sulcx niet versoecken, maer door yemant anders, betrouwende hy hem niet en soude weygeren, ofte daer van te leenen ofte te vercoopen: maer hy en wist niet dat den goeden Man van huys was, ende al hadde hijt geweten so en soude hijt aen Cassandre niet hebben willen laten vraghen. Lodewijck aldus in beraet zijnde, wat hy doen soude, ginc thoy niet ontladen en wert, ende dat den Ossendrijver met sijn Ossen achter bleef, soo | |
[Folio 58v]
| |
viel hem in so alst gebeurde, dat den wagen niet ontladen en soude worden voor tsanderdaeghs tsmorgens, dies hy tot zijn Dienaers seyde: siet hier de beste ghelegentheyt des werelts om aen hoy te geraken, sonder yemant daer van te behoeven aen te spreken, indien ghy lieden alleen de stouticheydt hebt, wy sullen hier ten elf uren inder nacht comen, ende nemens ons becomste, ende ick sals so veel wederom geven, so daer clachten van comen. De Dienaers die lievers en sochten, bereyden hun teghen de bestemde ure, ende gingen met hem na den wagen, om dien af te setten: maer dit hoy brocht een ander voedtsel voorts, voor den genen diet alles vergheten, ende gheenen wille noch hope meer en hadde, te nutten de spijse eertijts soo langhen tijt vervolght: want desen nacht gheheel kout ende doncker zijnde, was oorsake datter weynich ofte geen volck lancx de straten ginck, ende dese afsetters goede gelegentheyt gaf, om hunne sacken met so veel hoys te vullen als sy wilden, op datmen niet gewaer en soude worden wat sy gheladen hadden: ende alsoo sy met hunne dieverije doende waren, so hoorden sy tgerucht als van eenen die na hun toequam, dies sy aflieten ende verberghden hun, om te sien watter van comen soude, ende waer desen man na toe wilde. Dese comste gaf Lodowijck te kennen d'oorsake waerom hy van zijn lief verstooten was, doordien desen aencomelinck hem des huys niet aendraghende ginck stracx na de wooninge van Cassandre. Nu so was desen Edelman den Dienaer vande Vrouwe des hoys, dien de loose gegheven was om by zijn Lief te comen, den man uyt Mantoua vertrocken zijnde. Desen Vrijer dan, meynende dat hy alleen ende niemant ontrent hem was, quam aende poorte ende dede tgewoonlijck teecken, dies de maerte daer voren van ghesproken is quam in een leeghe venster recht over den hoywagen daer Lodowijck verborgen lach, ende seyde tot den Voorvechter, hem roepende by zijnen naem: Mijn Heere ick bid' u een weynich gedult te hebben, ende en latet u niet verdrieten al ist dat ic u terstont niet in en late, want desen avont spade is hier een Edelman gecomen van ons Heeren maegschap, die noch niet ter rusten en is, maer wy zijn doende om hem de camer te bereyden daer ghy ghewoonlijck met mijn Ionckvrouwe zijt rustende, ende mijn Vrouwe is hier | |
[Folio 59r]
| |
over gheheel t'onvreden, doch wy sullen alles ten besten schicken, ende sal u lieden bereyden het cleyne camerken aenden hof daer ick u bracht doen mijn Ioffrouwen Man so spade te huys quam: alleenlijck wandelt een weynich op dat de koude u niet en bevanghe, ende ick sal u de poorte terstont comen openen. Den Vrijer en maecte hier in geen groote swaricheyt, als die sulcx wel gewoon was: maer de Heere Lodowijc dien de jaloersheyt bevint, merckende dat dese eerbaerheyt van Cassandre oorsaecke was, dat hy tot zijn geneuchte niet en hadde connen comen, seyde teghen hemselven, terwijlen de Dochter noch met haer vrouwen Vrijer sprac: Ick sweere u Heer Ridder, dat ghy desen nacht so schoonen beeste niet beschrijden noch berijden en sult so het in mijnder macht is, als wel u voornemen is, maer onder tdecsel van u hope ick thoy t'ontlaten ende haer te laden, dewelcke spelende d'eerbare vrouwe te mywaerts ende geckende met mijne ghetrouwicheyt, u te kennen ghegheven heeft (so ick achte) mijn vervolgh, ende u daer over Rechter gestelt: maer ick sal u eenen anderen wech doen aennemen, ofte selve daer inne blijven steken. Aldus dan in hem verweckende den lust om t'omhelsen die hy by na vergheten hadde: ende tvier wederom cracht crijghende, so begon hy te bedencken sijne vorige liefde, ende vervolghens op sijns Liefs schoonheden, oorsake zijnde dat hy soo haest als de Maerte den rugghe ghekeert hadde, ende den Edelman wat van thuys was, groote gheruchte mette voeten ende wapenen maecte, als oft hy hem na liep de welcke (hoewel hy een cloeck ende vroom man was) hem aen tvoorloopen stelde, hoorende datter meer als eenen was, ende meynde dat het de wacht was, dies hy een ander strate aendede. Lodowijc siende tlant veyl, liet den aenslaech van thoy varen, om te vervolghen sijn soete voorghenomen wrake. Zijnde van de strate seer cort so stelde hy zijn volck aende hoecken om te beletten datter niemant in en quame, ter tijt toe hy sijn spel voleynt hadde, ende hiel hem dicht by thuys verwachtende dat de Boyinne hem quame aendienen d'ure inde welcke hy sonder vreese soude mogen bestormen ende in gaen in de plaetse alreede half ghewonnen, ende van de welcke alle de secrete uyt ende in gangen hem bekent waren, selfs den wegh streckende na de camer aen den hof uyt- | |
[Folio 59v]
| |
comende, inde welcke bestemt was Venus een offerhandt te doen, niet vloedich maer lieflijck ende aengenaem. Cassandre verdriet hebbende over de onvoorsienighe comste haerder gasten, die hare genuechte verachterden, spoeyde de saken ten besten dat sy conde, so dat haers Mans Neve te ruste ginc, ende terwijlen hy hem ontcleede, so ginck de Dienstmaerte sien oft den wandelaer noch voor de deure was, aensiende inde Locht tgesternte van Venus. Lodewijc die gau luysterde, hoorende eenich geruchte niet wijt vande Poorte, en was gantsch niet luy noch traech, maer hem selven verstoutende ende moet nemende wachte dat de Cameniere de Poorte soude openen, de welcke erch ende in sulcke schelmerijen bedreven zijnde, quam eerst aende venster, om niet bedrogen te worden, ende maecte heel soetelijck de maniere van spouwen, twelc de lose was die sy gemeynlijc dede den verloopen Vrijer, ende hoorende van Lodowijc het tegen-teecken sulcx als hy van zijnen Medevrijer gesien ende verstaen hadde so quam sy beneden, ende openende de Poorte brocht sy hem binnen. Hy nu in huys ende byna door blijschap van hem selven zijnde wilde eenige redenen voortbrengen, maer sy hiel hem den mont toe, segghende dat hy swijghen soude, om de vremde gaten, die niet wijt vanden Poorte en sliepen: het welc sijn groot geluck was, want sonder twijffel indien hy gesproken hadde, so soude de pap versouten gheweest hebben, want sy des anders Vrijers stemme wel kende, eensdeels door tprofijt dat sy van hem was genietende, als ooc om da tsy dicwils zijne Poortierster ende Leytsvrouwe geweest hadde. Dit Koppelersken den Edelman van thoy gebracht hebbende inde camer der wellusticheden, ginc by haer Vrouwe, ende gaf haer te kennen by teeckenen dat het vier ontsteken was, ende datter niet en ontbrack als bequaem hout om tselve inde hitte t'onderhouden. Den bedriechlijcken Vrijer hadde hem selven hierentusschen wel willen veranderen in eens anders gedaente, gelijc voormaels Iupiter ende Mercurius hun veranderden om Amphitrions Huysvrou te bedriegen, maer sulcx hem ondoenlijck zijnde, soo bedacht hy een ander sake die hem seer voorderlijck was in zijnen handel, want bedenckende dat hy sonder licht sijne personagie best soude con- | |
[Folio 60r]
| |
nen spelen, soo blies hy de keersse uyt, ende tvier doncker brandende en conde hem niet hinderlijc wesen. Dese hinderinghe wech ghedaen hebbende, leyde hy sijn rapier bloot onder den hooftpeullinc, ende daer op liggende overdacht hy wat middelen hy best mocht ghebruycken om sijn soete tegenpartije te bespringen, tot voordeel hebbende de goetgunsticheyt van een ander, bedacht zijnde over den aenvanc ende eerste ontmoetinge, want hy wist wel dat sijn voornemen niet gelucken en soude, by adien sy hem wert kennende al eer hy sijnen wil volbracht hadde, ende misschien tleven laten, so dat het hem leet was sulcx begonnen te hebben, ende bekende dat de weereltlijcke wellusticheden de ware Tooveressen zijn, byde Poeten beschreven onder den name van Meerminnen, ende bestrafte sijne dwaesheyt, dat hy om een gheneuchte, soo cleynen tijt duerende, hem selven stelde in so grooten ghevaer ende merckelijcke swaricheyt: Doch hy trooste hem hier mede, datse de stouticheyt niet en soude hebben om te roepen, door dien dat alle die vanden huyse wel souden connen bedencken dat hy daer niet gecomen en was sonder yemants behulp in huys wonende, dat ooc de Ioffrouwe haer in dese camer (veere van d'andere) niet en liet vinden, sonder yemant aldaer bescheyden te hebben so cloec als hy, die tgeluc hadde van eerst aldaer te wesen. Ten cortsten gheseyt, hy maecte sijn rekeninge, dat d'eerste die hem aenvallen soude sulcx niet aen een ander en soude clagen daer quam af dat wilde, al soude hyer tleven by laten. Hy aldus liggende in zijn gedachten, heeft Cassandre alle haer volc doen vertrecken, ende is met haer cameniere naer hare slaepkamer ghegaen, alwaer sy soo langhe bleef, tot dat een yeghelijck te ruste was, ende corts daer na ginc sy alleene sonder keersse heel stillijcken na de schatkamer der liefde, vande welcke sy den sleutel hadde, ende ginc daer in sonder eenich gerucht te maken: ende vindende de keersse uytgedaen, seyde sy: Hoe dus mijn Liefste, zijt ghy hier sonder licht? Dit segghende ginck sy na tvier toe om de keersse wederom t'ontsteken, dies Lodewijc ontstelt zijnde, ende gemoet voor hare comste, spronck vanden bedde omhelsende sijne vyandinne, gaf hy haer vele ende verscheyden kuskens, haer met eenen wenschende goeden avont, de welcke sy hem met gelijcke ende meerder | |
[Folio 60v]
| |
vriendelijcheyt wederom schonck: het welcke tgemoet des Ionckmans also verwecte, die hy siende datse de keersse tot zijnen achterdeel wilde ontsteken, haer in sijn armen nam, ende als oft de groote blijschap hem de sprake benomen hadde, soo en dede hy niet als stamelen, ende ghebroken woorden sprekende, kuste hy haer alsnu hier ende daer int aensicht, ende also ontsteken, zijnde byde ghene die hy op dese werelt meest bemint hadde, werp haer opt bedde ende sonder te verwachten t'gheluyt der Trompetten heeft hy t'Casteel bestormt ende ingenomen. Cassandre verwondert over de hitte ende lusticheyt des Ridders ende daer beneffens gevoelt hebbende eenige ongewoonlijcke stijvicheyt aende lancie des Ruyters, begon sy eenich nadencken te crijgen, ende te twijffelen van lustelijck bedrogen te wesen, ende dat haer meest twijffelachtich maeckte, was dat den bespringer naulijcx een woort en sprack, ende meer lettende om te stormen, als om ten strijde te beroepen ofte gespraeck te houden: Dies sy haer vande worstelinghe onslaghen vindende die sy tweemael aengegaen hadde, is sy opgestaen om licht te hebben, ende seyde: Ick sal de keersse gaen ontsteken, op dat wy sien te ruste te gaen, ende also het gantsch kout is, en salt niet ongesont wesen ons te wermen op dat wy niet en verstijven. Lodowijck en antwoorde niet een woort, twelck haer noch meer nadenckens dede hebben, ende siende tvier opgerecht, twelck groote claerheyt gaf, so lach hy met het aensicht na tbedde, als oft hy grooten vaec hadde. Ende sy was noch so beleeft, dat sy wat by tvyer bleef sitten, denckende dat hy vermoeyt mocht wesen, so wel van de wandelinge voor de deure, als vande stormen ghedaen int innemen des Casteels, dan de twijffelachticheyt by haer noch zijnde is met de keersse inde hant voor tbedde gegaen, alwaer sy tot haer wederpartije seyde, hem stootende op tlijf: Ist nu tijt aldus te slapen, staet op in Gods naem, ende light u gemackelijcker, op dat ick mede wat rusten mach, oft anders sal ick na mijn camer keeren. Lodowijck siende dattet wesen moest, ende dat sy hem niet met vreden en soude laten, keerde hem om, ende als half slapende seyde hy: och, wie ist die my desen soeten slaep belet? Zo haest als Cassandre wert kennende die soo lustelijck met haer ghespeelt hadde, wert sy so ontstelt ende beroert, | |
[Folio 61r]
| |
datse bleef staen als eenen staeck. Lodewijck haer siende in desen staet, vreesende datse na dese stilheyt groot gheroep ofte getier soude maken, stont op vanden bedde ende namse in zijn armen, kustense ende bewees haer vriendelijcheyt die hy mochte, uytslaende hondertderley drollijcheden ende geneuchlijcke woorden, om haer te vreden te stellen: maer sy wat tot haer selven ghecomen zijnde, seyde: Och ghy ontrouwen bedrieger, ist aldus dat ghy moet bedrieghen de gene die u geselschap gheweyghert hebben? hebt ghy wel derven aengaen alsulcken schelmsche verraderije tegen de gene die haer leven niet en soeckt te behouden als om wrake te nemen over het ongelijck haer als nu aengedaen, benemende eenen anderen de vreucht veel weerdigher als ghy. Och ghy faemroover, wist ghy u anders niet te wreken als door verlies mijner eere ende perijckel mijns levens? Dit ist daer ghy u in u schrijven van beroemde, my u onderdaen te maken ende t'uwen luste te brengen: maer ghy zijt verre verdoolt ghy blinden ende ontsinnighe, want ick sal my van dese uwe daet wreken, al soud' icker mijn eere ende leven laten. Alsoo sy wilde voortvaren met claghen ende kermen, so quam de cameniere binnen, ende siende hun also staende, malcanderen omhelst hebbende, soo haer docht, seyde sy: En soudt ghylieden niet met meerder ghemacx ende lust malcander te bedde onthalen als hier coude te lijden, die u qualijck becomen mach: ontdoet u ende gaet te ruste ende wint tijt, want het is alreede heel spade, ende ick achte dat mijn Heere moede is van so lange inde coude ghegaen ende ghestaen te hebben. Och mijn vriendinne seyde Cassandre, hoe valsschelijc hebt ghy my verraden; siet ghy niet Sottinne wie hy is die ghy my in de arme gebracht hebt, ende wien ghy mijn eere ende leven opgheoffert hebt? het welcke doch niet lange dueren en sal, my vindende bedroghen vanden ghenen die ick op dese werelt meest hate. De Cameniere die niet en lettede als op de woorden van hare Vrouwe, ende verwondert was over de onghewoonlijcke kijvingen, quam wat naerder, ende siende dattet Lodowijck was, die hare Vrouwe omhelst hadde, was soo ontstelt, datse overluyt uytgheroepen soude hebben, en hadde ghedaen de vreese vande Vreemdelinghen daer gelogeert: des | |
[Folio 61v]
| |
niet tegenstaende hare vroulijcke gramschap moeste uytbersten over den Edelman, die sijn Lief niet los en liet gaen wat gewelt sy daer toe ghebruyckte, luttel achtende de schimp redenen der Dienstmaeght, ende hadde dat gevoelen dat het niet veel moeyte en soude costen die te vreden te stellen, soo wanneer hy maer eens en waer met sijne Cassandre: derhalven de selve omhelsende ende vriendelijcken kussende, met de tranen in d'oogen, alsoo hy verteert in liefde was, sprack hy tot haer aldus: Wat oorsake ofte reden hebt ghy doch (mijn eenighe hope ende troost) om u alsoo te quellen, ende mijne komste in u huys alsoo te versmaden, ende te verachten t'ghene tusschen ons beyden gheschiet is? ghemerct mijn langhduerich lijden ende ghetrouwen dienst wel alsulcken ghewenschten loon verdiende: den welcken mijn Wtvercoren (seyde hy, haer vriendelijck kussende) soo ick dien alsdoen niet en hebbe connen verwerven, u troulijck dienende int vervolgh mijner liefde, waerom mishaget u dat ick dien vercreghen hebbe door list, ende een lustighe bedriegerije, twelc alsoo niet en behoort ghenaemt te worden, alsmen bedenct wat uyt sulcx is spruytende: Ende my dunct (met eerbiedinge gesproken) dat ghy onghelijck hebt my te beschuldigen van verraderije ende ongetrouwicheyt in desen deele, aengesien ict niet en ben die ghy hebt te beschuldigen, maer veel eer de Liefde die my so langen tijt als voor u slave ghehouden heeft, met een yverich ende brandende herte, om t'eenigher tijt te ghenieten dat my het aenghenaemste onder den Hemel is, ende die medelijden met my hebbende, heeft my alsnu gegunt twelck ick ghenoech besuert hebbe. V sy indachtich mijn soete wederpartije, dat volle vijf jaren overstreken zijn, dat den schicht uwer glinsterende ooghen mijn herte door-schoot, ende ghewillighe Slave maecte van uwe uyt-nemende schoonheden ende heerlijck dragen. V selve maeck ick Rechter van mijne verdiensten, want niet tegenstaende ghy my altijt uwe tegen-liefde gheweyghert hebt, soo en hebbe ick nochtans daeromme mijne liefde noyt afghewent, maer altijt ghetracht om voor u mijn lijden ende ghetrouwicheyt te laten blijcken. Doch indien ghy in mijne doodt behaghen hebt, soo beneemt ghy my nu metter daet het leven, ofte gehenght | |
[Folio 62r]
| |
dat ic my selven u op offere, betalende also de cleyne vreucht alsnu ontfanghen, om also met eenen ontslaghen te wesen vande swaricheden, groot lijden, ende quelingen tot noch toe geleden, sonder dat ick oyt gheleghentheyt hadde, om u de selve mondelinge te verclaren. Dit seggende, trock hy zijn rapier uyt, hem gelatende als oft hy hem selven hadde willen ombrengen, ende dat met alsulcken ghemoet, datse qualijck zijn voornemen conden beletten, dies Cassandre tot hem seyde. Hoe nu, ghy ongheluckighen Iongelinck, en ist u noch niet ghenoech, my also schandelijck bedroghen te hebben, sonder my alsnu met u eygen verderf tot eeuwige schande te willen brengen? hout op vande dwaesheden ende laet u dit tegenwoordich geluc genoech wesen, sonder te wanhopen van tgene u hier na mach gebeure, twelc sal wesen na de verdienste uwer liefde ende ghetrouwe stantvasticheyt. Also niet seyde Lodowijck, denckt niet my also met uwe smeeckende woorden te verdoven, want een van tween moet wesen, oft ic moet dadelic den doot besueren, misdaen hebbende teghen deheerlijckheyt der liefde ende mijne Meestersse, ofte men moet my aennemen ende bekennen voor den getrouwen Dienaer van Cassandre: ende als een rasende mensche geliet hy te willen volbrenghen, twelc hem wel leet soude geweest hebben, niet sonder grooten schrick der Vrouwen: dies de cameniere met ghevouwen handen tot hem seyde: hoe dus Ioncheer Lodowijc, is dit d'eere die ghy u Lief ende Meestersse wilt aendoen, u selven ombrengende met so luttel redenen? Ende ghy mijn Ioffrou, zijt ghy ooc so wreet ende straf, te moghen sien dat desen Edelman hem selven verdoe in uwe tegenwoordicheydt, ende dat noch tot grooten nadeele van u eere ende leven? Wilt ghy hem weygheren, daer hy alreede in besit van is, brenghende hem ende u selven tot eewighe schande ende verderf, daer tgeluc ende den Hemel schijnen te willen dat ghy twee een sult wesen? Maer wat wilt ghy (antwoorde Cassandre) dat ic hem meer doe ofte gunne, als tghene hy alreede met bedroch vercregen heeft? wat vrientschap can ic hem meer bewijsen, ten ware ick ter liefden van hem my selven tleven bename? also hy soect sonder oorsake hem van tsijne te beroven. Ach Lodowijck, wat ongelijck doet ghy | |
[Folio 62v]
| |
my dwinghende uwe te wesen, soo wel door u bedriegherije, als door u wanhopende raserije. Ende ghy die my radet hem te beminnen, waerom hebt ghy my sulcx belet doen ick meest tot hem genegen was? Ick en hate u geensins Lodowijck maer ick clage over tghewelt dat ghy u selven aendoet, ende bidde u my wat in ruste te laten, op dat ick tot my selven ghecomen zijnde, my met u mach beraden om onse saken wel ende wijslijck te beleyden. Wat beraet wilt ghy meer hebben, seyde den Edelman als de wijsheyt ende tbegrijp uws verstans, overdenckende mijne getrouwicheyt ende de verdiensten mijner langhdueriger ende ghetrouwer liefde die ick u altijt toegedragen hebbe, ende toedragen sal, so lange als ick leve: Weet ghy niet wie ick ben, ende dat mijn trouwe weerdich is aengenomen te worden, daer ghy van over soo langhen tijt mijne stantvasticheyt ondersocht hebt? Is u onbekent dat in trouwe qualijck yemant by my te gelijcken is, ende dat ic by na den vogel Phenix ben in ghetrouwicheyt van zijne Meestersse. Ick neme Godt tot getuyghe dat ick hondert en hondertmael snachts van mijn bedde opghestaen ben, ende alleen ben comen kussen tslot ende den dorpel uwer wooninghe, ende dit moet ghy weten dat den selven ijver my nu hier heeft doen comen, ende oorsake is dat ick u hier sie met alsulcken vreught, dat mijn eynde nakende is, ten zy dat ghy anders medelijden hebt met desen armen Edelman, ende van u drijft uwe ghewoonlijcke strengicheyt ende wreetheydt te mywaerts. Cassandre overwonnen zijnde soo door de schoonheydt des aenlegghers als door zijne gheveynsde desperaetheyt, begon haer lange te bedencken, ende indachtich wordende wat hy al om haren t'wille geleden hadde, zijne Edelheyt, eerbaerheyt, beleeftheyt sedicheyt ende fraeye schriften, so heeft sy hem omhelst ende vriendelijcken gekust, seggende: och mijn weertste Lief wat gewelt heb ick my selven aengedaen, om u van my te vervreemden, ende ghevloden om u niet te hooren spreken, kennende de welsprekentheyt ende soeticheyt uwer tale. Ick bekenne ende moet belijden dat gheenen dach en is gheleden ofte ick en hebbe bemint den Heere Lodowijck, maer (int vrije gesproken) also ick elders ghevanghen was, so en mocht noch en dorst ick mijne be- | |
[Folio 63r]
| |
geerte niet volbrengen noch uwe verdiensten loonen. Ick bid' u vergevet my, ende hebt ghedult met mijn misbruyck, ende indien de straffe verschenen is, hier ben ick, om alles te lijden, op conditie dat ghy te vreden zijt, ende versekert van u niet ghehaet noch veracht te wesen. Lodowijck die haer in sijn armen hiel ende kuste na zijnen wensch ende begheeren, meynde in een eerts paradijs te wesen, ende en dacht op geene saken ter werelt, vergat alle ongelijck ende bespottingen, ende meer versot als oyt, en dede niet als sijne Cassandre kussen, ende herkussen, als nu d'ooghen ende alsdan de blosende wanghen ende rooden mont, ende speurende den blancken boesem wit als een albaster, en liet geen deel des lichaems ofte en besochtet met een vriendelijcke aenroeringhe, soo datse in dese vreughde souden by een gebleven hebben tot den morghenstont toe, so de Dienstmaerte hun uyt dese droncken liefde niet gheweckt en hadde, de welcke seyde: wel hoe hebt ghylieden d'artijckelen des vreden besloten, met alsulcken coude omhelsingen? Gaet te bedde in Godts naem, ende besteet de reste des nachts in beter handelinge, ende onderteeckent een vrede tusschen u beyden bestemt. Lodowijck beschaemt zijnde van sodanighen heuschen vermaninghe, stondt op, dien Cassandre volghde, ende ontcleet zijnde, laghen by malkanderen met alsulcken vreucht, dattet Cassandre verdroot desen Iagher soo langen tijt ontseyt te hebben, ende versadicht van den anderen als niet so cloeck als desen, versocht aen Lodowijck haer te willen verhalen den middel die hy gebruyckt hadde om by haer te comen, twelck hy al ende cruyste ende segende ende prees hoochlijck desen nieuwen vrijer, lachende ende spottende met den anderen. Dewijle dese met gemack met stormen doende waren so quam den gevloden Vrijer wederom, ende niet teghenstaende hy de ghewoonlijcke lose gaf, soo en quamer niet een Soldaet te voren die hem eenighe antwoorde gaf oft eenich teecken dede, soo dat hy wederom keerde, denckende dat het sijne Vrouwe niet gheleghen en quam hem te gherieven, met meer verdriets, als de Dienaers van Lodowijc, de welcke siende dat hun Heere niet weder en keerde, versagen hunne peerden met hoy na hun believen. Tsanderdaechs als den | |
[Folio 63v]
| |
dach aenquam, soo beloofden Lodowijck ende Cassandre malcanderen niet te verlaten, oft eenich ander lief te kiesen, ende namen oorlof met een deel vriendelijcke kuskens ende omhelsinghen, ende de Cameniere creech voort eerste soo goede hantgifte van desen nieuwen aencomelinck, datse geheelijc den anderen uyt de memorie stelde: so dat hy soo vele uytvluchten ende ontseggingen creech, dat hy gedwonghen was achter te blijven ende de jacht deses wilts tot zijne grooten leetwesen te verlaten. |
|